Stan przedzawałowy to poważny stan kliniczny, który wymaga pilnego kontaktu z lekarzem. Zjawisko to nazywane jest w kardiologii niestabilną dławicą piersiową i wymaga podjęcia odpowiedniej diagnostyki i leczenia, co zostanie szczegółowo omówione w kolejnych akapitach tego artykułu.
| Z tego artykułu dowiesz się, że: >> niestabilna dławica piersiowa manifestuje się podobnie jak zawał mięśnia serowego, >> oznaczenie troponin sercowych i wykonanie badania EKG jest niezwykle ważne przy wystąpieniu objawów stanu przedzawałowego, >> palenie papierosów, spożywanie tłuszczów trans i niska aktywność fizyczna mogą przyczynić się do wystąpienia stanu przedzawałowego i zawału mięśnia sercowego, >> leczenie niestabilnej dławicy piersiowej polega zarówno na postępowaniu farmakologicznym, jak i zabiegowym. |
Spis treści:
- Czym jest stan przedzawałowy?
- Jak wygląda stan przedzawałowy i ile trwa?
- Objawy stanu przedzawałowego
- Jakie ciśnienie i tętno w stanie przedzawałowym?
- Przyczyny i czynniki ryzyka stanu przedzawałowego
- Diagnostyka stanu przedzawałowego – jakie badania wykonać?
- Postępowanie i leczenie w stanie przedzawałowym
- Profilaktyka – jak zapobiec stanowi przedzawałowemu?
Czym jest stan przedzawałowy?
Stan przedzawałowy to potoczne określenie, którym opisywana jest tak zwana niestabilna dławica piersiowa. Niestabilna dławica piersiowa (oznaczona w klasyfikacji ICD-10 kodem I20.0) to jedna z manifestacji niezwykle powszechnej w społeczeństwie choroby niedokrwiennej serca, ale i ostrego zespołu wieńcowego.
Niestabilna dławica piersiowa piersiowa to stan kliniczny, który wynika z uszkodzenia blaszki miażdżycowej w obrębie tętnicy wieńcowej (tętnice wieńcowe dostarczają tlen i substancje odżywcze do komórek mięśnia sercowego). Uszkodzenie blaszki prowadzi do powstania zakrzepu, który ogranicza przepływ w obrębie tętnicy wieńcowej, jednak całkowicie go nie blokuje. Oznacza to, że transport tlenu do komórek mięśnia sercowego jest zachowany, jednak istotnie ograniczony, co skutkuje pojawieniem się charakterystycznych dolegliwości.
Jak wygląda stan przedzawałowy i ile trwa?
Niestabilna dławica piersiowa może objawiać się w sposób nagły, silnym bólem w klatce piersiowej, ale może mieć również przebieg przewlekły i manifestować się jako nasilające się dolegliwości bólowe. U starszych pacjentów objawy niestabilnej dławicy piersiowej mogą być niespecyficzne, co sprawia, że w tym przypadku trudniej o prawidłowe rozpoznanie. Poniżej zostaną przedstawione najczęstsze objawy stanu przedzawałowego.
>> Przeczytaj także: Serce człowieka — budowa, położenie i funkcje w organizmie
Objawy stanu przedzawałowego
Symptomy kliniczne związane z dławicą piersiową to przede wszystkim:
- ból w klatce piersiowej – najczęściej jest to ból zamostkowy, który promieniuje do lewego barku, lewego ramienia, ale niekiedy również do szyi i żuchwy, nadbrzusza i okolicy międzyłopatkowej, ból ten nie zmienia się w zależności od pozycji ciała, ani fazy cyklu oddechowego,
- duszność – może być jedynym objawem niestabilnej dławicy piersiowej, taki objaw częściej występuje u chorych w podeszłym wieku i z cukrzycą,
- ból brzucha, nudności, wymioty,
- zmęczenie, pogorszenie wydolności fizycznej.
Objawy niestabilnej dławicy piersiowej mogą przypominać zawał mięśnia sercowego. Czym więc się różnią te dwa stany? W przypadku zawału mięśnia sercowego dochodzi do całkowitego ograniczenia przepływu krwi w tętnicy wieńcowej, zaś w przypadku niestabilnej dławicy dochodzi do istotnego ograniczenia przepływu, lecz nie jest on całkowicie zablokowany. Co więcej, w przypadku zawału mięśnia sercowego dochodzi do podwyższenia markerów uszkodzenia mięśnia sercowego, czego nie obserwuje się typowo w odniesieniu do niestabilnej dławicy.
>> Warto wiedzieć: Niedokrwienie mięśnia sercowego (zawał serca) – przyczyny, objawy, badania i leczenie
Jakie ciśnienie i tętno w stanie przedzawałowym?
W przypadku niestabilnej dławicy piersiowej często obserwuje się podwyższone ciśnienie tętnicze i podwyższoną akcję serca (tachykardię), ale należy podkreślić, że w trakcie tego stanu parametry te mogą pozostawać w granicach normy. W badaniu przedmiotowym pacjenta (podczas osłuchiwania) można wysłuchać szmer nad tętnicą szyjną, który świadczy o miażdżycy tętnic. Ponadto, wysłuchać można również III lub IV ton serca i/lub objawy niedomykalności zastawki mitralnej.
Przyczyny i czynniki ryzyka stanu przedzawałowego
Bezpośrednią przyczyną pojawienia się objawów niestabilnej dławicy piersiowej jest niestabilność blaszki miażdżycowej i pojawienie się w jej obrębie zakrzepu, który ogranicza przepływ krwi w obrębie tętnicy wieńcowej. Ból w klatce piersiowej może pojawić się pod wpływem takich czynników jak:
- wysiłek fizyczny,
- narażenie na zimne powietrze,
- obfity posiłek,
- stres emocjonalny.
Czynniki ryzyka predysponujące do rozwoju miażdżycy, a co za tym idzie, sprzyjające niestabilnej dławicy piersiowej to przede wszystkim:
- palenie tytoniu,
- nadciśnienie tętnicze,
- hipercholesterolemia – podwyższone wartości lipidów,
- nadwaga i otyłość, szczególnie otyłość brzuszna,
- cukrzyca,
- dieta bogata w tłuszcze i cukry proste,
- przewlekła choroba nerek,
- niska aktywność fizyczna,
- przewlekły stres,
- brak higieny snu.
Diagnostyka stanu przedzawałowego – jakie badania wykonać?
W pierwszym kroku konieczne jest zebranie szczegółowego wywiadu chorobowego, jak i przeprowadzenie dokładnego badania przedmiotowego. Badania laboratoryjne i procedury medyczne wykorzystywane w diagnostyce niestabilnej dławicy piersiowej to przede wszystkim:
- morfologia krwi obwodowej,
- stężenie troponin sercowych,
- oznaczenie glukozy na czczo i hemoglobiny glikowanej (HbA1c),
- stężenie kreatyniny wraz z oszacowaniem eGFR,
- oznaczenie lipidogramu,
- panel tarczycowy,
- stężenie białka CRP i fibrynogenu,
- oznaczenie peptydu natriuretycznego (BNP/NT-proBNP),
- wykonanie badania EKG,
- RTG klatki piersiowej,
- echokardiografia spoczynkowa (badanie ECHO serca),
- koronarografia,
- w wybranych przypadkach badanie angio‑TK tętnic wieńcowych.
Postępowanie i leczenie w stanie przedzawałowym
Celem leczenia niestabilnej dławicy piersiowej jest zapobieganie poważnym stanom klinicznym takim jak zawał mięśnia sercowego, komorowe zaburzenia rytmu, które są bezpośrednio związane z ryzykiem zgonu. W terapii farmakologicznej zastosowanie znajdują takie substancje jak:
- leki przeciwdziałające niedokrwieniu – w tym beta-blokery, antagoniści wapnia, azotany,
- leki antyagregacyjne – zmniejszające aktywność płytek, w tym kwas acetylosalicylowy, klopidogrel, tyklopidyna,
- antagoniści receptora ADP – prasugrel,
- antagoniści receptorów GP IIb/IIIa,
- leki przeciwzakrzepowe -w tym heparyna niefrakcjonowana, heparyna drobnocząsteczkowa, inhibitory czynnika Xa, bezpośrednie inhibitory trombiny,
- statyny – obniżające stężenie lipidów,
- leczenie przeciwbólowe.
W leczeniu niestabilnej dławicy piersiowej wykorzystuje się również metody zabiegowe, w tym:
- angioplastyka z implantacją stentu,
- angioplastyka balonowa,
- rzadziej rotablacja.
Profilaktyka – jak zapobiec stanowi przedzawałowemu?
W profilaktyce niestabilnej dławicy piersiowej niezwykle ważne jest kontrolowanie i leczenie schorzeń przewlekłych w tym cukrzycy, niewydolności serca, niewydolności nerek, hipercholesterolemii i nadciśnienia tętniczego. Warto regularnie wykonywać badania laboratoryjne wykonywane w diagnostyce tych schorzeń. Ponadto, warto zastosować się do takich zaleceń jak:
- rzucenie palenia,
- zrezygnowanie z alkoholu,
- regularna aktywność fizyczna – najlepiej 150 minut umiarkowanej aktywności tygodniowo,
- dbanie o utrzymanie prawidłowej masy ciała,
- unikanie tłuszczów trans, cukrów prostych i produktów wysokoprzetworzonych,
- przyjmowanie leków zgodnie ze wskazaniami lekarza prowadzącego,
- zadbanie o higienę snu i unikanie stresu.
Bibliografia
- A. Dembińska-Kieć i inni, Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2005 (dodruk), s. 654–659,
- A. Szczeklik, Piotr Gajewski, Interna Szczeklika, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020/2021,
- B. Hudzik i inni, Ostre zespoły wieńcowe – postępy 2019. Med. Prakt., 2020; 6: 56–65.
