Sklep
Strona główna Blog

Martwica – jak do niej dochodzi? Objawy, przyczyny, rodzaje martwicy tkanek       

Kacper Staniszewski
-
0
Martwica – jak do niej dochodzi? Objawy, przyczyny, rodzaje martwicy tkanek       

Martwica to patologiczny proces polegający na nieodwracalnej śmierci komórek lub tkanek w żywym organizmie. W przeciwieństwie do fizjologicznego procesu apoptozy, martwica ma charakter gwałtowny i często prowadzi do stanu zapalnego w otaczających tkankach. Może pojawić się na skutek działania wielu czynników, takich jak niedokrwienie, zakażenia, urazy czy toksyny. Zjawisko to ma istotne znaczenie kliniczne, ponieważ często towarzyszy ciężkim chorobom, takim jak zawał serca, udar mózgu, zakażenia bakteryjne czy przewlekłe niedokrwienie kończyn. W niniejszym artykule przybliżymy mechanizmy prowadzące do martwicy, jej rodzaje, objawy oraz sposoby diagnostyki.

Spis treści:

  1. Co to jest martwica tkanek?
  2. Rodzaje martwicy tkanek
  3. Przyczyny martwicy tkanek
  4. Objawy martwicy
  5. Diagnostyka martwicy tkanek
  6. Martwica tkanek – podsumowanie

Co to jest martwica tkanek?

Martwica to proces, w którym komórki ulegają niekontrolowanej śmierci w wyniku poważnego uszkodzenia. Dochodzi do zaburzenia integralności błony komórkowej, rozpadu struktur wewnątrzkomórkowych oraz uwolnienia enzymów trawiących zawartość komórki. W efekcie do otaczających tkanek przedostają się substancje pobudzające silną reakcję zapalną. W przeciwieństwie do apoptozy – procesu kontrolowanego, uporządkowanego i niepowodującego stanu zapalnego – martwica jest reakcją patologiczną, zazwyczaj wynikającą z uszkodzenia środowiska komórkowego.

Martwica może występować miejscowo (np. w obrębie niedokrwionej kończyny) lub dotyczyć narządów wewnętrznych (np. w zawale mięśnia sercowego). Jej obecność świadczy o zaawansowanym uszkodzeniu tkanki, które najczęściej jest nieodwracalne.

Czy martwica to rak?

Martwica i nowotwory złośliwe to dwa odrębne zjawiska. Rak to choroba wynikająca z niekontrolowanego podziału komórek, które nabywają zdolność do naciekania i przerzutowania. Martwica natomiast to proces destrukcji tkanek. Choć w guzach nowotworowych często obserwuje się ogniska martwicy (zwłaszcza w ich centralnych częściach, gdzie dochodzi do niedotlenienia), sama martwica nie jest nowotworem.

Rodzaje martwicy tkanek

Martwica nie jest procesem jednorodnym – jej obraz kliniczny i mikroskopowy może znacznie się różnić w zależności od przyczyny i lokalizacji. Poniżej przedstawiono najczęstsze typy martwicy, wraz z ich krótką charakterystyką:

  • Martwica skrzepowa (koagulacyjna) – najczęściej występująca forma, obserwowana m.in. w zawale serca czy nerek. W jej przebiegu dochodzi do „zdenaturowania” białek, czyli ich uszkodzenia i zachowania zarysów komórkowych mimo utraty ich funkcji. Tkanka staje się sucha, twarda i blada.
    Typowa dla narządów litych (serce, nerki, wątroba) i spowodowana najczęściej niedokrwieniem.
  • Martwica rozpływna – przeciwieństwo martwicy skrzepowej. Dochodzi tu do całkowitego rozpadu komórek pod wpływem enzymów hydrolitycznych. Obszar objęty martwicą zmienia się w płynną,galaretowatą masę.
    Charakterystyczna dla mózgu oraz ropni powstających w zakażeniach bakteryjnych.
  • Martwica serowata – tkanka przyjmuje wygląd przypominający biały, suchy twaróg. Często występuje w przebiegu gruźlicy, a także w niektórych chorobach autoimmunologicznych.
    Towarzyszy intensywnemu odczynowi zapalnemu i często pozostawia po sobie zwapnienia.
  • Martwica tłuszczowa (enzymatyczna) – dotyczy głównie tkanki tłuszczowej, np. w obrębie trzustki podczas ostrego zapalenia. Uwolnione enzymy trawią lipidy, tworząc z wapniem nierozpuszczalne mydła (zjawisko saponifikacji).
  • Martwica zgorzelinowa – rozwija się najczęściej w niedokrwionych kończynach, często u osób z cukrzycą lub miażdżycą. Wyróżnia się dwa podtypy:
  • Zgorzel sucha – tkanka staje się czarna, twarda, wyraźnie oddzielona od zdrowej części.
  • Zgorzel mokra – towarzyszy jej zakażenie bakteryjne, wilgotność, obecność cuchnącej wydzieliny.

W ciężkich przypadkach może dojść do rozwoju zgorzeli gazowej, wywołanej przez bakterie beztlenowe (Clostridium), która stanowi stan zagrożenia życia.

  • Martwica włóknikowata – obserwowana głównie w chorobach autoimmunologicznych, takich jak toczeń rumieniowaty układowy czy zapalenia naczyń. Dochodzi do odkładania się kompleksów immunologicznych w ścianach naczyń, co prowadzi do ich uszkodzenia.
  • Martwica jałowa kości (osteonekroza) – szczególna forma martwicy, obejmująca tkankę kostną, zwykle bez udziału czynników zakaźnych. Może być następstwem urazu, zaburzeń krążenia (np. zakrzepicy), radioterapii lub długotrwałej steroidoterapii. Najczęściej dotyczy głowy kości udowej, ale może występować również w innych lokalizacjach. Nieleczona prowadzi do destrukcji struktury kostnej i utraty funkcji stawu.

Przyczyny martwicy tkanek

Martwica może być efektem działania różnych czynników – zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych. Choć ich charakter bywa odmienny, wspólnym mianownikiem jest przekroczenie możliwości regeneracyjnych komórki i nieodwracalne uszkodzenie jej struktury. Oto najczęstsze przyczyny martwicy:

  • niedokrwienie i niedotlenienie,
  • infekcje bakteryjne, wirusowe i grzybicze,
  • czynniki chemiczne i toksyczne (silne substancje chemiczne, takie jak kwasy, zasady, alkohol, metale ciężkie, a także niektóre leki (np. cytostatyki, antybiotyki w dużych dawkach),
  • czynniki fizyczne (urazy mechaniczne (zmiażdżenia, amputacje), oparzenia i odmrożenia, promieniowanie jonizujące (np. po radioterapii),
  • choroby autoimmunologiczne,
  • zaburzenia metaboliczne i naczyniowe,
  • zakrzepy i zatory,
  • steroidoterapia – przewlekłe stosowanie glikokortykosteroidów może prowadzić do jałowej martwicy kości,
  • ugryzienia i ukąszenia (niektóre zwierzęta (np. węże, pająki, owady) wstrzykują toksyny powodujące lokalną martwicę tkanek.

Objawy martwicy

Objawy martwicy zależą od jej lokalizacji, rozległości oraz tempa rozwoju. W przypadku martwicy skóry i tkanek powierzchownych widoczne są zmiany zabarwienia (zaczerwienienie, sinica, czernienie), owrzodzenia, obrzęki, a także obecność wydzieliny o przykrym zapachu. W bardziej zaawansowanych przypadkach pojawiają się objawy ogólnoustrojowe, takie jak gorączka, dreszcze czy tachykardia, które mogą świadczyć o toczącym się zakażeniu lub sepsie.

Martwica narządów wewnętrznych manifestuje się specyficznymi objawami: zawał serca powoduje ból w klatce piersiowej i duszność, udar mózgu – zaburzenia mowy, ruchu lub świadomości, a martwica trzustki – silne bóle brzucha, nudności i gorączkę. W każdym przypadku jest to stan wymagający pilnej diagnostyki i leczenia.

Diagnostyka martwicy tkanek

Rozpoznanie martwicy opiera się na połączeniu wywiadu klinicznego, badania fizykalnego oraz badań obrazowych i laboratoryjnych. W przypadku powierzchownych zmian lekarz może rozpoznać martwicę na podstawie oględzin. W przypadku narządów wewnętrznych stosuje się USG, tomografię komputerową czy rezonans magnetyczny, które pozwalają uwidocznić ogniska martwicy.

Morfologia banerek

Pomocne są również badania laboratoryjne – np. wzrost poziomu enzymów sercowych (troponina) w zawale serca, podwyższona amylaza i lipaza w martwicy trzustki, czy leukocytoza i CRP w przypadku zakażenia. W niektórych przypadkach konieczna jest biopsja i analiza histopatologiczna, która pozwala określić typ martwicy i różnicować ją z innymi procesami patologicznymi.

Badanie CRP - (białko C-reaktywne) banerek

Martwica tkanek – podsumowanie

Martwica to nieodwracalna śmierć komórek w żywym organizmie, spowodowana uszkodzeniem strukturalnym i utratą funkcji. Choć może budzić skojarzenia z rakiem, nie jest nowotworem – w martwicy komórki obumierają, a nie namnażają się w sposób niekontrolowany. Może być wynikiem wielu czynników, a jej rozpoznanie i leczenie zależą od przyczyny i typu zmian.

Najważniejsze fakty:

  • najczęstszą przyczyną jest niedokrwienie, ale może wystąpić również w wyniku infekcji, urazu, działania toksyn, chorób autoimmunologicznych czy metabolicznych,
  • objawy zależą od lokalizacji, mogą obejmować ból, przebarwienia skóry, brak czucia, nieprzyjemny zapach, wydzielinę, owrzodzenie,
  • diagnostyka opiera się na badaniu klinicznym, obrazowym i histopatologicznym,
  • leczenie obejmuje farmakoterapię, zabiegi chirurgiczne, usuwanie przyczyny, czasem terapię tlenową,
  • nieleczona martwica może prowadzić do ciężkich powikłań, zakażeń i sepsy.

Bibliografia

  1. Khalid N, Azimpouran M. Necrosis. In: StatPearls. StatPearls Publishing, Treasure Island (FL); 2025. PMID: 32491559.
  2. D’Arcy MS. Cell death: a review of the major forms of apoptosis, necrosis and autophagy. Cell Biol Int. 2019 Jun;43(6):582-592.
  3. Astier, A. The Different Types of Necrosis and Their Histological Identifications. Retrieved from: https://www.andreasastier.com/blog/the-different-types-of-necrosis-and-their-histological-identifications
  4. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/23959-necrosis
  5. https://blog.wcei.net/necrotic-tissue-how-to-identify-and-treat-it

Osutka – rodzaje, przyczyny i leczenie

Katarzyna Banaszczyk
-
0
Osutka – rodzaje, przyczyny i leczenie

Osutki skórne mogą mieć różnorodne przyczyny. Diagnostyka dermatologiczna w wielu przypadkach wymaga wykonania diagnostyki laboratoryjnej i histopatologicznej. Czym są osutki skórne? Jakie mogą być przyczyny osutek skórnych? Jak wygląda osutka kiłowa? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się więcej na temat osutek skórnych.

Spis treści:

  1. Osutka: co to jest?
  2. Osutka: rodzaje zmian skórnych i ich objawy
  3. Osutka u dzieci: co może ją powodować?
  4. Jak diagnozuje się źródło osutki?
  5. Osutka: leczenie przypadłości
  6. Osutka: podsumowanie informacji

Osutka: co to jest?

    Mianem osutki określa się zmiany skórne, które pojawiają się w obrębie skóry i błon śluzowych. W przypadku osutki odnotowuje się obecność mnogich zmian skórnych. Określenia tego nie używa się w stosunku do pojedynczego wykwitu skórnego. Osutki skórne mogą mieć bardzo różny wygląd i wynikać z wielu przyczyn. W artykule tym zostaną scharakteryzowane najczęstsze rodzaje osutek skórnych.

    >> Sprawdź: Krosty na nogach – skąd się biorą i co mogą oznaczać?

    Osutka: rodzaje zmian skórnych i ich objawy

    • Zmiany skórne w dermatologii dzieli się na wykwity pierwotne i wtórne. Do wykwitów pierwotnych zalicza się:
    • plamy – są to zmiany płaskie, które różnią się od skóry niezmienionej tylko zabarwieniem; przykładem plam są wykwity pojawiające się w przebiegu bielactwa, a więc plamy bielacze,
    • grudki – są to wykwity wyniosłe ponad poziom skóry, a więc wyczuwalne palpacyjnie, które różnią się od otaczającej skóry spoistością; przykładem grudek są wykwity towarzyszące liszajowi płaskiemu,
    • guzy i guzki – w tym przypadku zmiany osadzone są głębiej, typowo w obrębie tkanki podskórnej; guzki mogą towarzyszyć chorobom nowotworowym skóry, ale również schorzeniu nazywanemu rumieniem guzowatym,
    • pęcherze – są to zmiany wyniosłe ponad poziom skóry, wypełnione płynem surowiczym lub krwią; towarzyszą one między innymi chorobom pęcherzowym (m. in. pęcherzycy i pemfigoidowi),
    • krosty – są to zmiany zaliczane zarówno do wykwitów pierwotnych, jak i wtórnych; w przypadku łuszczycy krostkowej są to wykwity pierwotne, zaś w sytuacji, gdy powstają z innych zmian skórnych, na przykład z pęcherzyków – zalicza się je do wykwitów wtórnych.

    Do wykwitów wtórnych, które powstają z ewolucji innych zmian skórnych zaliczamy na przykład:

    • nadżerki – powstają na skutek uszkodzenia naskórka, na przykład po zerwaniu pęcherza,
    • owrzodzenia – są to uszkodzenia skóry właściwej, wiążą się z pozostawieniem blizny,
    • strupy – powstają z zasychającego wysięku lub zawartości pękniętych pęcherzy,
    • przeczosy – powstają na skutek zadrapania naskórka, typowo pod wpływem świądu skóry,
    • wspomniane już wyżej krosty.

    >> To może Cię zainteresować: Choroby skóry u człowieka. Najczęściej występujące dermatozy

    Osutka polekowa

    Osutki polekowe mogą przyjmować różny obraz kliniczny, zależny od konkretnego schorzenia. Do osutek polekowych zalicza się między innymi:

    • rumień wielopostaciowy – w którego przebiegu odnotowuje się obecność owalnych zmian rumieniowo-obrzękowych, które wyglądem przypominają tarczę strzelniczą,
    • pokrzywka – której istotą jest pojawienie się swędzących bąbli pokrzywkowych,
    • osutka plamisto-grudkowa – w obrazie klinicznym dominują zlewające się zmiany plamisto-grudkowe, ustępujące ze złuszczaniem skóry,
    • ostra uogólniona osutka krostkowa – w jej przebiegu obserwuje się krosty, które lokalizują się początkowo w fałdach skórnych i na twarzy, zmianom skórnym mogą towarzyszyć objawy ogólne, w tym gorączka,
    • zespół Stevensa-Johnsona i zespół Lyella – są to ciężkie reakcje polekowe związane z pojawianiem się zmian pęcherzowych na skórze i śluzówkach, a także ze spełzaniem naskórka.

    Osutka kiłowa

    Zmiany skórne w przebiegu kiły mogą mieć bardzo różną morfologię. Nie bez powodu schorzenie to nazywane bywa wielkim naśladowcą. Osutka kiłowa może mieć postać między innymi:

    • zwiewnej i delikatnej osutki plamistej – lokalizującej się na skórze tułowia,
    • osutki drobnogrudkowej,
    • osutki krostkowej,
    • osutki rupioidalnej – w tym przypadku mamy do czynienia z obecnością bolesnych owrzodzeń pokrytych strupami,
    • kołnierzyków Bietta – są to zmiany grudkowe, otoczone złuszczającą obwódką, które lokalizują się na skórze podeszew oraz dłoniowej powierzchni rąk.
    Badanie_kiła - test TPHA banerek

    Osutka wirusowa

    • Osutka pochodzenia wirusowego może przyjmować rozmaitą morfologię, co zależne jest od rodzaju wirusa, będącego przyczyną choroby. Wybrane schorzenia wirusowe prowadzące do pojawienia się osutek to:
    • opryszczka zwykła – manifestuje się jako drobne zlewające się pęcherzyki, często zajmujące czerwień wargową, ale również skórę gładką ciała i okolicę płciową,
    • półpasiec – za schorzenie to odpowiada wirus ospy i półpaśca, zaś na skórze obserwuje się grudki, pęcherzyki i strupki, które lokalizują się w obrębie jednego dermatomu, a więc obszaru skóry unerwionego przez jeden nerw rdzeniowy,
    • ospa wietrzna – w tym przypadku na skórze odnotowuje się tak zwany obraz rozgwieżdżonego nieba, bowiem widoczne są zmiany na różnym etapie ewolucji, od plamek, po strupki, grudki i pęcherzyki.

    Osutka alergiczna

    Do osutek alergicznych można zaliczyć zmiany skórne pojawiające się w przebiegu takich dermatoz jak na przykład:

    • atopowe zapalenie skóry – w klasycznej jego postaci obserwuje się zmiany rumieniowo-złuszczające lokalizujące się w obrębie zgięć stawowych i twarzy; co więcej, skóra może wyglądać tak jakby była oglądana przez szkło powiększające (nadmierne poletkowanie),
    • pokrzywka – manifestująca się wspomnianymi już bąblami,
    • alergiczne kontaktowe zapalenie skóry – w jego przebiegu może pojawić się osutka rumieniowo-grudkowa, ale również rumieniowo-pęcherzykowa z towarzyszącym złuszczaniem, zmiany te często są związane z reakcją alergiczną na metale (np. nikiel),
    • wyprysk potnicowy – klasycznie objawia się obecnością drobnych pęcherzyków, najczęściej na skórze rąk.

    Osutka ciążowa

    Okres ciąży wiąże się z wieloma zmianami w organizmie kobiety, co sprawia, że w tym czasie mogą pojawić się charakterystyczne zmiany skórne, zaliczane do dermatoz ciążowych. Najczęstsze z nich to:

    • atopowe osutki ciężarnych – jest to najczęstsza dermatoza ciążowa, która manifestuje się obecnością zmian o charakterze rumieniowo-złuszczającym, niekiedy guzkowym, które lokalizują się na skórze twarzy, szyi, dekoltu i zgięciowych powierzchniach kończyn,
    • wielopostaciowe osutki ciężarnych – mogą manifestować się bardzo różnie, od osutek rumieniowo-grudkowych, po bąble pokrzywkowe i zmiany pęcherzykowe; zmiany skórne najczęściej pojawiają się w obrębie rozstępów i stopniowo zajmują kolejne obszary skóry, w tym tułów i kończyny,
    • pemfigoid ciężarnych – zmiany najczęściej mają morfologię rumieniowo-pęcherzową i lokalizują się początkowo w okolicy pępka.

    >> Przeczytaj: Badania laboratoryjne dla kobiet w ciąży – okiem ginekologa

    Osutka świetlna

    • Osutki świetlne nazywane są w dermatologii fotodermatozami. Do schorzeń z tej grupy zaliczamy między innymi:
    • wielopostaciowe osutki świetlne – w ich przebiegu występują różnego rodzaju wykwity skórne, w tym zmiany grudkowe, grudkowo-pęcherzykowe, a nawet zmiany krwotoczne; jest to najczęstsza z fotodermatoz,
    • świerzbiączka letnia – w jej przebiegu odnotowuje się osutkę rumieniowo-obrzękową, zmiany złuszczające, w bardziej zaawansowanych przypadkach także przeczosy, strup i guzki; zmianom skórnym towarzyszy silny świąd,
    • fitofotodermatozy – powstają na skutek kontaktu skóry z roślinami, zawierającymi substancje fototoksyczne (na przykład furokumaryny); do roślin takich należy np. barszcz Sosnowskiego; w przebiegu fitofotodermatoz obserwuje się typowo osutki rumieniowo-pęcherzykowe.

    >> To może Cię zainteresować: Jak wygląda świerzbiączka guzkowa?

    Osutka u dzieci: co może ją powodować?

    Osutki skórne u dzieci mogą wynikać z wielu czynników. Często są to zmiany o charakterze infekcyjnym, ale również zapalnym i alergicznym. Jeżeli u dziecka pojawiają się nowe zmiany skórne – warto skonsultować się ze swoim pediatrą, który po ocenie stanu skóry i zbadaniu dziecka zaproponuje dalsze postępowanie.

    >> Sprawdź: Wysypka u dzieci – możliwe przyczyny, diagnostyka i leczenie

    Morfologia banerek

    Jak diagnozuje się źródło osutki?

    Pierwszym i najważniejszym krokiem jest przeprowadzenie wnikliwego wywiadu chorobowego oraz dokładne zbadanie skóry pacjenta. Część schorzeń dermatologicznych może być bowiem rozpoznana na podstawie obrazu klinicznego. W razie konieczności lekarz zadecyduje o zleceniu badań diagnostycznych, o czym więcej można przeczytać w następnym akapicie.

    Badania laboratoryjne w diagnozie źródła osutki

    • Badania laboratoryjne i procedury, które mogą okazać się pomocne w procesie diagnostycznym osutek skórnych to przede wszystkim:
    • dermatoskopia,
    • badanie histopatologiczne i immunopatologiczne wycinka skóry,
    • wykonanie naskórkowych testów płatkowych,
    • morfologia krwi obwodowej z rozmazem,
    • oznaczenie przeciwciał przeciwjądrowych,
    • stężenie kreatyniny,
    • stężenie przeciwciał IgE swoistych,
    • stężenie enzymów wątrobowych.
    Badani_kiła - test VDRL banerek

    Osutka: leczenie przypadłości

    Leczenie osutek skórnych jest zależne od ich przyczyny. Jeżeli zmiany skórne są spowodowane przez wirusy, to wówczas konieczne może być włączenie leczenia przeciwwirusowego. W przebiegu pokrzywki i atopowego zapalenia skóry stosuje się natomiast preparaty sterydowe (doustne i/lub domięśniowe, a także miejscowe), a także miejscowe inhibitory kalcyneuryny. Leczenie osutek skórnych powinno być prowadzone pod okiem doświadczonego dermatologa.

    >> To może Cię zainteresować: Atopowe zapalenie skóry a dieta. Czy żywienie ma znaczenie?  

    Osutka: podsumowanie informacji

    • Osutki to wykwity skórne, które lokalizują się zarówno na skórze, jak i błonach śluzowych.
    • Przyczyny osutek skórnych mogą być naprawdę różnorodne, rozpoczynając od przyczyn infekcyjnych i alergicznych, kończąc na czynnikach autoimmunologicznych.
    • Osutki skórne wymagają wizyty w gabinecie lekarza dermatologa, wnikliwej oceny stanu skóry i niekiedy również wykonania badań laboratoryjnych.
    • Leczenie osutek skórnych jest zależne od przyczyny występowania wykwitów chorobowych.

    Bibliografia

    1. J. Szepietowski, W. Baran, Terapia w dermatologii, Wydawnictwo PZWL, 2019,
    2. A. Kaszuba, Ilustrowany leksykon zespołów w dermatologii, Wydawnictwo Czelej, 2016,
    3. L. Rudnicka i inni, Współczesna Dermatologia, PZWL, Warszawa 2022,
    4. L. Bolognia i inni, Fourth Edition Dermatologia, Medipage, Warszawa 2022,
    5. A. Szczeklik, Piotr Gajewski, Interna Szczeklika, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020/2021,
    6. A. Dembińska-Kieć i inni, Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2005 (dodruk), s. 654–659.

    Czym jest skleroza i jak się objawia?

    Kacper Staniszewski
    -
    0
    Czym jest skleroza i jak się objawia?


    Choć słowo „skleroza” potocznie bywa utożsamiane z zapominalstwem, w rzeczywistości jest terminem medycznym o znacznie szerszym i bardziej precyzyjnym znaczeniu. Pochodzi od greckiego „skleros” – twardy – i odnosi się do procesu patologicznego polegającego na stwardnieniu tkanek na skutek przewlekłego stanu zapalnego, zmian zwyrodnieniowych lub odkładania się nieprawidłowych substancji, takich jak lipidy, kolagen czy wapń. Szczególnie istotna klinicznie jest skleroza naczyń krwionośnych, czyli miażdżyca (arterioskleroza), będąca jedną z głównych przyczyn chorób sercowo-naczyniowych i neurodegeneracyjnych. To właśnie ten typ sklerozy, ze względu na częstość występowania oraz wpływ na układ nerwowy i funkcje poznawcze, stanowi kluczowy obszar zainteresowania współczesnej medycyny.

    Spis treści:

    1. Co to jest skleroza?
    2. Przyczyny sklerozy
    3. Jakie są objawy sklerozy?
    4. Demencja a skleroza
    5. Skleroza a Alzheimer
    6. Jak można leczyć sklerozę?
    7. Skleroza – podsumowanie

    Co to jest skleroza?

    Skleroza to proces polegający na stopniowym stwardnieniu tkanek, zwykle na skutek przewlekłych zmian degeneracyjnych lub zapalnych. W układzie naczyniowym najczęściej oznacza miażdżycę – chorobę, w której dochodzi do uszkodzenia śródbłonka naczyń, odkładania się lipidów i nacieku komórek zapalnych w ścianie tętnicy. Tworzą się tzw. blaszki miażdżycowe, które stopniowo zwężają światło naczynia i ograniczają przepływ krwi, mogące prowadzić do niedotlenienia narządów. Proces ten może dotyczyć tętnic wieńcowych, mózgowych, nerkowych czy kończyn dolnych.

    Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy, miażdżyca nie jest wyłącznie skutkiem „złego cholesterolu”, lecz złożoną odpowiedzią immunologiczną z komponentą zapalną, w którym biorą udział makrofagi, limfocyty T, komórki mięśni gładkich i cytokiny prozapalne.

    >> Dowiedz się więcej:

    Przyczyny sklerozy

    Skleroza naczyń jest efektem interakcji czynników genetycznych i środowiskowych. Wśród głównych przyczyn i czynników ryzyka wyróżnia się:

    Badanie lipidogram extra (6 badań) banerek

    Proces rozwoju sklerozy może trwać latami bezobjawowo. Początkowo zmiany są niewielkie i nie ograniczają przepływu, jednak istnieje ryzyko pęknięcia blaszki miażdżycowej, co prowadzi do odsłonięcia jej wewnętrznej, prozakrzepowej powierzchni, wywołując gwałtowną aktywację procesu krzepnięcia i powstanie skrzepliny, która może nagle zatkać naczynie, powodując zawał mięśnia sercowego lub udar mózgu.

    Warto wiedzieć:
    Proces odkładania blaszek miażdżycowych może rozpoczynać się już w dzieciństwie, nawet u niemowląt i nastolatków, a nie tylko u osób starszych.

    Jakie są objawy sklerozy?

    Objawy miażdżycy są ściśle związane z lokalizacją i stopniem zaawansowania zmian w naczyniach krwionośnych. Uszkodzenie konkretnych obszarów układu naczyniowego prowadzi do zróżnicowanych, często poważnych konsekwencji klinicznych:

    • naczynia wieńcowe – duszność, bóle dławicowe, zawał mięśnia sercowego,
    • naczynia mózgowe – przewlekłe niedokrwienie, przemijające incydenty niedokrwienne (TIA), udar,
    • tętnice kończyn dolnych – chromanie przestankowe (ból nóg podczas chodzenia), owrzodzenia,
    • tętnice nerkowe – oporne nadciśnienie tętnicze, przewlekła choroba nerek,
    • naczynia siatkówki – zaburzenia widzenia.
    Pakiet watrobowy banerek

    W przypadku naczyń mózgowych objawy mogą być niespecyficzne: pogorszenie pamięci, problemy z koncentracją, zmienność nastroju. Dlatego miażdżyca mózgowa często bywa mylona z procesami otępiennymi.

    Demencja a skleroza

    Związek pomiędzy miażdżycą a rozwojem demencji został wielokrotnie potwierdzony w badaniach klinicznych i neuropatologicznych. Miażdżyca naczyń mózgowych prowadzi do przewlekłego niedokrwienia, zaniku istoty białej, mikrozatorów i tzw. zawałów lakunarnych – drobnych ognisk martwicy w głębszych strukturach mózgu. Tego typu uszkodzenia mają istotny wpływ na funkcje poznawcze – w tym pamięć, uwagę, funkcje wykonawcze i zdolność uczenia się.

    Tzw. demencja naczyniopochodna (vascular dementia) bywa skutkiem skumulowanych mikrourazów naczyniowych oraz zmian związanych z przewlekłą hipoperfuzją mózgu.

    >> Przeczytaj także: Demencja (otępienie starcze) – objawy, diagnostyka, leczenie

    Skleroza a Alzheimer

    Coraz więcej dowodów sugeruje, że miażdżyca może współistnieć z patologią charakterystyczną dla choroby Alzheimera. Niedokrwienie sprzyja akumulacji β-amyloidu i hiperfosforylacji białka tau – dwóch głównych cech neuropatologicznych tej choroby. Badania obrazowe pokazują, że pacjenci z istotnymi zmianami miażdżycowymi w tętnicach szyjnych i mózgowych mają szybszy spadek funkcji poznawczych i większe ryzyko otępienia mieszanego (naczyniowo-amyloidowego).

    Oznacza to, że skleroza naczyń nie tylko współistnieje z Alzheimerem, ale może również nasilać i przyspieszać jego rozwój.

    >> Sprawdź również: Choroba Alzheimera: wczesne sygnały ostrzegawcze dla pacjenta.

    Jak można leczyć sklerozę?

    Leczenie miażdżycy opiera się przede wszystkim na kompleksowej modyfikacji stylu życia oraz odpowiednio dobranej farmakoterapii. Kluczowe znaczenie ma zmiana diety, polegająca na ograniczeniu spożycia tłuszczów nasyconych i przetworzonych oraz wprowadzeniu zasad diety śródziemnomorskiej, bogatej w warzywa, owoce, zdrowe tłuszcze i błonnik. Regularna aktywność fizyczna poprawia metabolizm lipidów, zwiększa wrażliwość insulinową oraz wspomaga utrzymanie prawidłowej masy ciała. Rzucenie palenia tytoniu zmniejsza stres oksydacyjny oraz korzystnie wpływa na funkcję śródbłonka naczyń, co sprzyja ich regeneracji i zmniejszeniu ryzyka powikłań.

    Farmakoterapia uzupełnia te działania. Stosowanie statyn skutecznie obniża poziom frakcji LDL cholesterolu, a także wykazuje działanie przeciwzapalne oraz stabilizujące blaszki miażdżycowe, co zmniejsza ryzyko ich pęknięcia i powstawania zakrzepów. Leki hipotensyjne pomagają utrzymać optymalne wartości ciśnienia tętniczego, natomiast leki przeciwpłytkowe, takie jak kwas acetylosalicylowy czy klopidogrel, redukują ryzyko powikłań zakrzepowych.

    W zaawansowanych przypadkach konieczne mogą być zabiegi inwazyjne, takie jak angioplastyka z implantacją stentu czy endarterektomia, które przywracają drożność zwężonych naczyń. Warto podkreślić, że im wcześniej wdrożona odpowiednia terapia, tym większe szanse na zahamowanie progresji choroby i ograniczenie jej powikłań.

    Czy skleroza jest dziedziczna?

    Chociaż skleroza nie jest dziedziczona w sposób monogenowy, czyli nie wynika z mutacji pojedynczego genu o jasnym wzorcu dziedziczenia, istnieją polimorfizmy genetyczne związane z metabolizmem lipidów, procesami zapalnymi i strukturą naczyń, które mogą zwiększać podatność na chorobę. Przykładem jest allel APOE ε4 genu apolipoproteiny E, którego obecność wiąże się zarówno ze zwiększonym ryzykiem miażdżycy, jak i choroby Alzheimera. Mimo to, styl życia, obejmujący odpowiednią dietę, regularną aktywność fizyczną i unikanie palenia, odgrywa znacznie większą rolę niż czynniki genetyczne.

    Skleroza – podsumowanie

    Miażdżyca to jedno z kluczowych schorzeń cywilizacyjnych współczesnego świata. Choć często kojarzona wyłącznie z procesem starzenia, jej rozwój zaczyna się znacznie wcześniej i w dużej mierze zależy od stylu życia. To przewlekły, postępujący proces, który prowadzi do stwardnienia tkanek — szczególnie naczyń krwionośnych — na skutek przewlekłego stanu zapalnego i odkładania się złogów tłuszczowych. Jego konsekwencje obejmują nie tylko zaburzenia krążenia, ale również pogorszenie funkcji poznawczych i rozwój demencji.

    Poniżej zebrano kluczowe fakty:

    • Skleroza to nie jednostka chorobowa, lecz termin opisujący patologiczne stwardnienie tkanek, najczęściej dotyczące naczyń krwionośnych.
    • Jest przewlekłym procesem zapalnym prowadzącym do ograniczenia przepływu krwi i niedotlenienia.
    • Objawy zależą od lokalizacji – serce, mózg, kończyny dolne, nerki.
    • Skleroza naczyń mózgowych zwiększa ryzyko demencji i nasila przebieg choroby Alzheimera.
    • Leczenie opiera się na zmianie stylu życia, farmakoterapii i ewentualnych zabiegach udrożniających przepływ.
    • Genetyka odgrywa rolę, ale kluczowa jest profilaktyka: dieta, ruch, kontrola ciśnienia i lipidów.

    Bibliografia

    1. Björkegren JLM., Lusis AJ. Atherosclerosis: Recent developments. Cell. 2022 May 12;185(10):1630-1645.
    2. Libby P. The changing landscape of atherosclerosis. Nature. 2021 Apr;592(7855):524-533.
    3. Fan J., Watanabe T. Atherosclerosis: Known and unknown. Pathol Int. 2022 Mar;72(3):151-160.
    4. van Oijen M., de Jong FJ., Witteman JC. et al. Atherosclerosis and risk for dementia. Ann Neurol. 2007 May;61(5):403-10.
    5. Xie B., Shi X., Xing Y., Tang Y. Association between atherosclerosis and Alzheimer’s disease: A systematic review and meta-analysis. Brain Behav. 2020 Apr;10(4):e01601.

    Zapalenie przydatków – jak je rozpoznać? Objawy, przyczyny i leczenie

    Sara Aszkiełowicz
    -
    0
    Zapalenie przydatków – jak je rozpoznać? Objawy, przyczyny i leczenie

    Zapalenie przydatków to poważna dolegliwość ginekologiczna, która dotyka wielu kobiet w wieku rozrodczym. Objawy często są niespecyficzne, przez co choroba bywa błędnie diagnozowana lub lekceważona. W artykule wyjaśnimy, czym dokładnie jest zapalenie przydatków, jakie są jego przyczyny i objawy, jak przebiega diagnostyka oraz leczenie. Przeczytaj i dowiedz się, jak dbać o zdrowie intymne i kiedy wykonać odpowiednie badania.

    Spis treści:

    1. Zapalenie przydatków: co to za choroba?
    2. Zapalenie przydatków: przyczyny dolegliwości. Co wywołuje chorobę?
    3. Zapalenie przydatków: objawy choroby
    4. Jak diagnozuje się zapalenie przydatków?
    5. Co na zapalenie przydatków?
    6. Nieleczone zapalenie przydatków: powikłania
    7. Czy można zapobiec rozwojowi zapalenia przydatków?
    8. Zapalenie przydatków: podsumowanie informacji

    Zapalenie przydatków: co to za choroba?

    Zapalenie przydatków (inaczej: zapalenie jajników i jajowodów) to infekcja narządów miednicy mniejszej, która najczęściej rozwija się w wyniku zakażenia bakteryjnego. Zapalenie może mieć charakter ostry lub przewlekły. Ostre zapalenie objawia się nagle i intensywnie, natomiast przewlekłe rozwija się powoli, z mniej nasilonymi symptomami.

    >> Warto przeczytać: Jajniki – budowa, funkcje, regulacja hormonalna

    Warto wiedzieć:
    Przydatki to potoczna nazwa używana w ginekologii na określenie jajników i jajowodów – dwóch parzystych struktur zlokalizowanych po obu stronach macicy. Pełnią kluczową rolę w układzie rozrodczym kobiety.

    Zapalenie przydatków: przyczyny dolegliwości. Co wywołuje chorobę?

    Najczęstszą przyczyną zapalenia przydatków są infekcje bakteryjne przenoszone drogą płciową – w szczególności Chlamydia trachomatis i Neisseria gonorrhoeae (które wywołują rzeżączkę). Do zakażenia może dojść także w wyniku zabiegów ginekologicznych, poronień, porodu lub stosowania wkładki wewnątrzmacicznej. Czynnikami ryzyka są m.in.:

    • częste zmiany partnerów seksualnych,
    • brak stosowania prezerwatyw,
    • przebyte infekcje intymne,
    • osłabienie odporności.

    >> Przeczytaj: Choroby przenoszone drogą płciową (choroby weneryczne) – jakie badania wykonać i jak często się badać?

    Pakiet zdrowie intymne podstawowy (6 badań) banerek

    Zapalenie przydatków: objawy choroby

    Objawy zapalenia przydatków są często mylone z innymi schorzeniami ginekologicznymi lub przewodu pokarmowego. Najczęściej występują:

    • silny ból podbrzusza (często jednostronny),
    • gorączka i dreszcze,
    • upławy o nieprzyjemnym zapachu,
    • bolesność przy stosunku,
    • nudności i wymioty,
    • ogólne osłabienie.

    >> Zobacz: Kłykciny kończyste – objawy, diagnostyka i leczenie

    Zapalenie przydatków: gdzie boli?

    Ból przy zapaleniu przydatków lokalizuje się najczęściej w dolnej części brzucha, zwykle po jednej stronie. Może promieniować do pachwiny, okolicy krzyżowej, a nawet ud. Ból brzucha nasila się podczas stosunku, wypróżnień lub nagłych ruchów.

    Czy wzdęty brzuch przy zapaleniu przydatków to charakterystyczny objaw?

    Tak, wiele pacjentek zgłasza uczucie wzdęcia, napięcia i ciężkości w podbrzuszu. Choć wzdęty brzuch nie jest objawem specyficznym tylko dla zapalenia przydatków, jego występowanie, zwłaszcza w połączeniu z bólem i gorączką, może wskazywać na stan zapalny narządów miednicy.

    Jak diagnozuje się zapalenie przydatków?

    Rozpoznanie opiera się przede wszystkim na wywiadzie lekarskim, badaniu ginekologicznym oraz badaniach obrazowych, takich jak USG przezpochwowe. W przypadku podejrzenia zapalenia przydatków lekarz ocenia także obecność bólu podczas palpacji szyjki macicy oraz napięcia powłok brzusznych.

    Jakie badania laboratoryjne wykonać w diagnostyce zapalenia przydatków?

    W diagnostyce zapalenia przydatków kluczową rolę odgrywają badania laboratoryjne, które pomagają zidentyfikować przyczynę infekcji oraz wykryć ewentualne choroby współistniejące. Szczególnie istotne jest oznaczenie przeciwciał Chlamydia trachomatis w klasach IgG i IgM, które pozwala na serologiczne potwierdzenie zakażenia – jednego z najczęstszych czynników wywołujących zapalenie przydatków. Warto również rozważyć wykonanie szerszego panelu badań, który może ujawnić obecność innych infekcji przenoszonych drogą płciową, często towarzyszących stanom zapalnym w obrębie miednicy mniejszej.

    Pakiet zdrowie intymne rozszerzony (8 badań)

    Czy cytologia wykrywa zapalenie przydatków?

    Cytologia nie służy do diagnozowania zapalenia przydatków, ponieważ nie obejmuje oceny jajników ani jajowodów. To badanie przesiewowe, które pozwala wykrywać zmiany nowotworowe i przednowotworowe szyjki macicy. Mimo to warto regularnie wykonywać cytologię jako element profilaktyki zdrowia intymnego, zwłaszcza że niektóre objawy – takie jak ból podbrzusza czy nieprawidłowe upławy – mogą występować zarówno przy stanach zapalnych, jak i zmianach w obrębie szyjki macicy. W przypadku podejrzenia zapalenia przydatków konieczne są dodatkowe badania, szczególnie mikrobiologiczne i serologiczne, które pomogą wykryć przyczynę infekcji.

    >> To może Cię zainteresować: Cytologia – badanie, które może uratować życie

    Co na zapalenie przydatków?

    Leczenie zapalenia przydatków opiera się na antybiotykoterapii, która powinna być wdrożona jak najszybciej po rozpoznaniu. Lekarz przepisuje antybiotyki celowane na podstawie wyników badań. W przypadku silnych dolegliwości bólowych stosuje się także leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. W ciężkich przypadkach może być konieczna hospitalizacja.

    Nieleczone zapalenie przydatków: powikłania

    Brak leczenia lub niepełna terapia może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak:

    • niepłodność,
    • przewlekłe bóle miednicy,
    • ciąża pozamaciczna,
    • ropnie jajowodów,
    • zrosty w jamie brzusznej.

    Dlatego tak ważna jest szybka diagnoza i odpowiednie leczenie.

    Czy można zapobiec rozwojowi zapalenia przydatków?

    Tak. Kluczowe znaczenie ma profilaktyka, która obejmuje:

    • unikanie przypadkowych kontaktów seksualnych,
    • stosowanie prezerwatyw,
    • regularne badania ginekologiczne,
    • leczenie infekcji intymnych na wczesnym etapie.

    >> Przeczytaj: Swędzenie pochwy – możliwe przyczyny, objawy i leczenie świądu okolic intymnych

    Zapalenie przydatków: podsumowanie informacji

    • Zapalenie przydatków to stan zapalny jajników i jajowodów, najczęściej wywołany przez infekcje bakteryjne przenoszone drogą płciową (m.in. Chlamydia trachomatis, Neisseria gonorrhoeae).
    • Choroba może mieć przebieg ostry lub przewlekły, a jej objawy bywają niespecyficzne.
    • Najczęstsze objawy to: ból podbrzusza, gorączka, upławy, wzdęcia, ból podczas stosunku, ogólne osłabienie.
    • Diagnostyka opiera się na wywiadzie, badaniu ginekologicznym, USG i badaniach laboratoryjnych.
    • Leczenie zapalenia przydatków polega głównie na antybiotykoterapii, w razie potrzeby wspomaganej lekami przeciwbólowymi i przeciwzapalnymi.
    • Nieleczone zapalenie przydatków może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak niepłodność, ciąża pozamaciczna, zrosty lub ropnie.
    • Profilaktyka – m.in. stosowanie prezerwatyw, unikanie ryzykownych kontaktów seksualnych i regularne badania – pozwala zmniejszyć ryzyko zachorowania.

    Bibliografia

    1. Baines G. et al. Early treatment vital in pelvic inflammatory disease. Practitioner. 2018
    2. Curry A. et al. Pelvic Inflammatory Disease: Diagnosis, Management, and Prevention. Am Fam Physician. 2019
    3. Hunt S. et al. Pelvic inflammatory disease and infertility. Aust J Gen Pract. 2023 

    Drętwienie nóg – o czym może świadczyć? Kiedy zgłosić się do lekarza?

    Angelika Janowicz
    -
    0
    Drętwienie nóg – o czym może świadczyć? Kiedy zgłosić się do lekarza?

    Drętwienie nóg to nieprzyjemne uczucie, którego każdy doświadczył przynajmniej raz w życiu. W większości przypadków ma charakter przejściowy i nie jest związane z żadnymi procesami patologicznymi. Zdarza się jednak, że wskazuje na choroby wymagające szczegółowej diagnostyki i leczenia. Sprawdź, jakie są przyczyny drętwienia nóg i kiedy udać się do lekarza.

    Kluczowe informacje:
    >> Drętwienie nóg to nieprzyjemne uczucie opisywane jako mrowienie, przebieganie prądu, wbijanie igieł. Może występować tylko na jednej kończynie lub na obu jednocześnie.
    >> Najczęstsze przyczyny drętwienia nóg to: ucisk lub uraz nerwu, zaburzenia krążenia w obrębie kończyn dolnych, choroby neurologiczne, niedobory witamin i minerałów.
    >> W diagnostyce przyczyny drętwienia nóg zastosowanie mają m.in. badania laboratoryjne z krwi, badania obrazowe, elektromiografia.

    Spis treści:

    1. Co oznacza drętwienie nóg?
    2. Jakie mogą być przyczyny drętwienia nóg?
    3. Drętwienie nóg w ciąży – czy jest powodem do niepokoju?
    4. Drętwienie nóg w nocy – co może oznaczać?
    5. Jakie badania wykonać przy drętwieniu nóg?
    6. Jak leczyć drętwienie nóg i kiedy udać się do lekarza?
    7. FAQ. Drętwienie nóg – często zadawane pytania

    Co oznacza drętwienie nóg?

    Drętwienie nóg jest formą parestezji, czyli nieprzyjemnego wrażenia czuciowego. Jest opisywane jako uczucie mrowienia, utraty czucia, przechodzenia prądu, wbijania igiełek. Zdarza się, że towarzyszy mu ból lub przeczulica. Może dotyczyć tylko jednej nogi lub obu jednocześnie. Obejmuje całą kończynę dolną lub tylko jej część – np. stopę, łydkę czy udo. W większości przypadków drętwienie nóg jest krótkotrwałe i nieszkodliwe, jednak bywa też pierwszym objawem poważnych chorób, które wymagają szczegółowej diagnostyki i leczenia.

    >> Zobacz także: Mrowienie i drętwienie lewej ręki – co oznacza i jak leczyć te objawy?

    Jakie mogą być przyczyny drętwienia nóg?

    Przyczyny drętwienia nóg są różnorodne i mogą obejmować zarówno zupełnie niegroźne i przemijające stany, jak i poważne choroby. Wśród najczęstszych można wymienić:

    • chwilowe niedokrwienie kończyny spowodowane uciskiem lub pozostawaniem w jednej pozycji przez długi czas,
    • zaburzenia krążenia w kończynach dolnych,
    • niedobór witamin lub minerałów,
    • zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa,
    • choroby neurologiczne,
    • uszkodzenie nerwu na skutek urazu,
    • powikłania cukrzycy (neuropatia cukrzycowa).

    Przyczyny drętwienia nóg zostaną bardziej szczegółowo omówione w dalszej części artykułu.

    Drętwienie nóg a choroby neurologiczne

    Jedną z neurologicznych przyczyn drętwienia nóg może być stwardnienie rozsiane. Jest to przewlekła choroba demielinizacyjna ośrodkowego układu nerwowego. Powoduje zanik osłonek mielinowych i włókien nerwowych. Jej przyczyna nie jest znana. Stwardnienie rozsiane najczęściej ujawnia się między 20. a 40. rokiem życia. Drętwienie nóg nie jest jedynym objawem. Oprócz niego występują m.in. podwójne widzenie, oczopląs, zawroty głowy, zaburzenia równowagi, zaburzenia pamięci, niedowłady kończyn, męczliwość.

    Inną neurologiczną przyczyną drętwienia nóg jest zespół Guillaina-Barrégo. To ostra polineuropatia o podłożu autoimmunologicznym. Choroba może być też powikłaniem zakażenia (np. wirusem zapalenia wątroby typu B, Haemophilus influenzae). Jej przebieg jest bardzo zróżnicowany. Zespół Guillaina-Barrégo objawia się m.in. drętwieniem nóg, niedowładem wiotkim kończyn dolnych, niedowładem mięśni twarzy, zaburzeniami ze strony układu autonomicznego.

    Natomiast drętwienie nóg, bolesne skurcze łydek, potrzeba poruszania nogami wskazują na zespół niespokojnych nóg. Schorzenie może mieć związek z zaburzeniem metabolizmu dopaminy. Objawy występują głównie w nocy.

    Badanie lipidogram extra (6 badań) banerek

    Drętwienie nóg a niedobory witamin i minerałów

    Drętwienie nóg może być spowodowane niedoborem witamin i minerałów. Wystąpienie objawu wskazuje zwykle na zbyt niski poziom:

    Wynikiem zaburzeń elektrolitowych – niedoboru wapnia i magnezu – może być tężyczka. Jest to stan, który cechuje się nadmierną pobudliwością nerwowo-mięśniową. W jej przebiegu występuje m.in. drętwienie nóg, rąk, twarzy i języka, drżenie rąk, uczucie zmęczenia, lęk, niepokój, drażliwość.

    Zaburzenia krążenia jako przyczyna drętwienia nóg

    Zaburzenia krążenia w kończynach dolnych to kolejna możliwa przyczyna drętwienia nóg. Miażdżyca tętnic obwodowych prowadzi do zwężenia naczyń i upośledzenia przepływu krwi, co skutkuje niedotlenieniem tkanek. Pozostałe objawy to m.in.:

    • bóle kończyn dolnych,
    • uczucie zimna na nogach,
    • utrata owłosienia na kończynach dolnych,
    • osłabienie tętna na kończynach dolnych.

    Z kolei uczucie ciężkości, obrzęki i drętwienie nóg mogą wskazywać na przewlekłą niewydolność żylną.

    >> Przeczytaj: Skurcze łydek i nóg. Co jest przyczyną bolesnych skurczy mięśni?

    Urazy i uszkodzenia nerwów a drętwienie nóg

    Przyczyną drętwienia nóg mogą być urazy, uszkodzenia lub ucisk nerwów. Objaw występuje m.in. w przebiegu rwy kulszowej, reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS), zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa, zespołu cieśni kanału stępu czy polineuropatii (np. jako powikłanie cukrzycy, nadużywania alkoholu, chorób nowotworowych, toksyn, schorzeń autoimmunologicznych).

    Drętwienie nóg w ciąży – czy jest powodem do niepokoju?

    Drętwienie nóg w ciąży jest dość częstym objawem i w większości przypadków wynika z ucisku powiększającej się macicy na nerwy i naczynia krwionośne. Może być też związane z niedoborami witamin lub minerałów. Zazwyczaj nie stanowi powodu do niepokoju, jednak jeżeli drętwieniu towarzyszą dodatkowe dolegliwości – np. ból i obrzęk jednej nogi, problemy z chodzeniem, osłabienie, zawroty głowy – konieczna jest konsultacja lekarska.

    Drętwienie nóg w nocy – co może oznaczać?

    Drętwienie nóg w nocy często wynika z nieprawidłowej pozycji, podczas której dochodzi do ucisku na nerwy. Inną możliwą przyczyną jest zespół niespokojnych nóg. Wówczas pojawiają się również bolesne skurcze łydek i potrzeba poruszania kończynami dolnymi.

    Jakie badania wykonać przy drętwieniu nóg?

    Dobór badań w diagnostyce przyczyny drętwienia nóg zależy od wywiadu lekarskiego i towarzyszących objawów. Lekarz może zlecić m.in. badania laboratoryjne z krwi (np. poziom magnezu, wapnia, witamin z grupy B, glukozy), badania obrazowe (np. rezonans magnetyczny kręgosłupa, USG Doppler kończyn dolnych) czy elektromiografię.

    Panel metabolitów witamin z grupy B banerek

    Jak leczyć drętwienie nóg i kiedy udać się do lekarza?

    Przy krótkotrwałym ucisku na nerw zwykle wystarczy zmiana pozycji lub ćwiczenia rozciągające. W przypadku neuropatii, niedoborów witamin, miażdżycy, chorób neurologicznych konieczne jest leczenie przyczynowe. Obejmuje ono m.in. farmakoterapię i fizjoterapię.

    >> To może Cię zainteresować: Czym są suplementy diety i czym się różnią od leków?

    FAQ. Drętwienie nóg – często zadawane pytania

    Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące drętwienia nóg.

    Czy magnez pomaga na drętwienie nóg?

    Uzupełnienie magnezu może pomóc, jeżeli przyczyną drętwienia nóg jest niedobór tego pierwiastka. Przed rozpoczęciem suplementacji należy skonsultować się z lekarzem i wykonać badania laboratoryjne.

    Do jakiego lekarza z drętwieniem nóg?

    W pierwszej kolejności należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu (POZ). Po zebraniu wywiadu i wykonaniu podstawowych badań wyda skierowanie do konkretnego specjalisty (np. neurologa).

    Czy drętwienie nóg jest niebezpieczne?

    Sporadyczne drętwienie zwykle nie jest groźne. Uwagę należy zwrócić na objawy towarzyszące – np. ból i obrzęk nóg, osłabienie mięśni, zawroty głowy czy problemy z równowagą.

    Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski

    Bibliografia

    1. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.I.1.9. (dostęp 11.07.2025)
    2. https://www.mp.pl/pacjent/neurologia/choroby/151119,stwardnienie-rozsiane (dostęp 11.07.2025)
    3. M. Nojszewska i in., Stwardnienie rozsiane. Poradnik dla pacjenta, Medical Communications Sp. z o.o., Warszawa 2024
    4. H. Drac, Ostra zapalna polineuropatia demielinizacyjna i aksonalna — zespół Guillaina-Barrégo, Polski Przegląd Neurologiczny 2009, t. 5, nr 2, 61-67
    5. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/93853,dretwienie-konczyn-u-nastolatkow-etiologia-diagnostyka-roznicowanie (dostęp 10.07.2025)
    6. J. Myśliwiec, Tężyczka utajona, Medycyna po Dyplomie 05/2017
    7. F.A. Arain, L.T. Cooper, Miażdżyca tętnic obwodowych: diagnostyka i leczenie, Medycyna po Dyplomie 6/2010, s. 81–91

    Tętniak mózgu: objawy, przyczyny, leczenie

    Katarzyna Ciepłucha
    -
    0
    Tętniak mózgu: objawy, przyczyny, leczenie

    Tętniak mózgu to ciche, ale potencjalnie groźne schorzenie naczyń krwionośnych mózgu. Choć najczęściej przebiega bezobjawowo, jego pęknięcie może prowadzić do nagłego krwotoku w obrębie mózgu i poważnych komplikacji neurologicznych. Jak rozpoznać pierwsze symptomy, co sprzyja powstawaniu tętniaków oraz jakie są nowoczesne metody leczenia? O tym wszystkim przeczytasz w poniższym artykule. Sprawdź, jak zadbać o zdrowie i kiedy zgłosić się do specjalisty.

    Spis treści:

    1. Co to jest tętniak mózgu?
    2. Gdzie boli tętniak mózgu?
    3. Przyczyny powstania tętniaka mózgu
    4. Tętniak mózgu – objawy przed pęknięciem
    5. Jak szybko rośnie tętniak mózgu?
    6. Leczenie tętniaka mózgu
    7. FAQ. Tętniak mózgu – często zadawane pytania
    8. Tętniak mózgu – podsumowanie

    Co to jest tętniak mózgu?

    Tętniak mózgu, nazywany też tętniakiem wewnątrzczaszkowym, to uwypuklenie ściany tętnicy powstałe wskutek jej osłabienia. W miarę wzrostu ciśnienia krwi ściana naczynia ulega rozciągnięciu, tworząc uwypuklenie wypełniony krwią, który z czasem może zwiększać swoją objętość i uciskać sąsiednie struktury nerwowe. Większość tętniaków ma postać workowatą i lokalizuje się w obrębie koła tętniczego Willisa, czyli strategicznego układu naczyń u podstawy mózgu, gdzie często występują rozwidlenia tętnic. 

    Problem dotyczy ok. 3 % populacji, choć dane z badań sekcyjnych i rezonansu magnetycznego sugerują, że u osób po 50. roku życia odsetek ten może być nawet wyższy. Tętniaki najczęściej ujawniają się pomiędzy 40. a 60. rokiem życia, a ryzyko ich wykrycia rośnie wraz z wiekiem i występowaniem czynników ryzyka, takich jak nadciśnienie czy palenie papierosów.

    Gdzie boli tętniak mózgu?

    Sam niepęknięty tętniak mózgu rzadko wywołuje ból. Jeśli jednak uciska sąsiednie struktury, pacjent może odczuwać:

    • uporczywe, jednostronne bóle głowy za oczodołem lub skronią,
    • ból promieniujący do potylicy lub karku,
    • rzadziej – ból o charakterze neuralgicznym.

    Miejsce bólu zależy od lokalizacji zmiany, ale warto pamiętać, że nagły „najsilniejszy w życiu” ból głowy jest typowym sygnałem pęknięcia tętniaka i wymaga natychmiastowego wezwania pogotowia.

    Przyczyny powstania tętniaka mózgu

    Do najczęstszych czynników ryzyka należą:

    • wrodzona słabość ściany naczynia (nieprawidłowości włókien kolagenowych i elastynowych),
    • nadciśnienie tętnicze – stale podwyższone ciśnienie zwiększa siłę naporu krwi,
    • palenie tytoniu – toksyny dymu uszkadzają śródbłonek,
    • miażdżyca i stany zapalne ściany tętnic,
    • czynniki genetyczne – tętniaki mózgu występują częściej w rodzinach obciążonych krwawieniem podpajęczynówkowym,
    • choroby tkanki łącznej np. zespół Ehlersa–Danlosa (rzadka choroba tkanki łącznej), policystyczna choroba nerek,
    • nadużywanie alkoholu i kokainy.

    Tętniak mózgu – objawy przed pęknięciem

    Większość tętniaków nie daje żadnych symptomów aż do momentu pęknięcia. U niektórych pacjentów mogą jednak pojawić się nieswoiste sygnały ostrzegawcze:

    • nawracające bóle głowy, pogarszające się z czasem,
    • przejściowe zaburzenia widzenia (podwójne widzenie, „zamglony” obraz),
    • opadnięcie powieki lub poszerzenie źrenicy po jednej stronie,
    • krótkotrwałe napady niedowładu lub drętwienia kończyn,
    • sztywność karku, światłowstręt.

    Takie objawy wymagają pilnej konsultacji neurologicznej, szczególnie gdy współistnieją czynniki ryzyka, jak nadciśnienie czy palenie.

    Jak szybko rośnie tętniak mózgu?

    Tempo wzrostu tętniaka jest zróżnicowane. Większość zmian rośnie powoli w ciągu miesięcy lub lat, ale ok. 1 % rocznie może powiększać się szybciej i pękać nawet przy średnicy < 7 mm. Kluczowe znaczenie mają:

    • wielkość początkowa (powyżej 7 mm – ryzyko rośnie gwałtownie),
    • lokalizacja w tylnym kręgu naczyniowym,
    • nieregularny kształt,
    • niekontrolowane nadciśnienie oraz palenie papierosów.

    Regularne badania obrazowe (angio‑TK lub angio‑MR) co 6–12 miesięcy pozwalają ocenić dynamikę zmian.

    Leczenie tętniaka mózgu

    Dobór terapii zależy od wielkości, położenia i stanu klinicznego pacjenta.

    Metody zabiegowe:

    • Klipsowanie neurochirurgiczne – założenie metalowego klipsa na szyję tętniaka po otwarciu czaszki; trwałe wyłączenie zmiany z krążenia.
    • Embolizacja wewnątrznaczyniowa (coiling) – wypełnienie worka tętniaka platynowymi spiralami wprowadzanymi cewnikiem przez tętnicę udową; zabieg małoinwazyjny.

    Postępowanie zachowawcze:

    • kontrola ciśnienia, rzucenie palenia, ograniczenie alkoholu,
    • regularne kontrole angiograficzne u osób z małymi (< 7 mm) i stabilnymi tętniakami.

    Decyzję o leczeniu podejmuje interdyscyplinarny zespół (neurochirurg, neuroradiolog interwencyjny) wraz z pacjentem.

    FAQ. Tętniak mózgu – często zadawane pytania

    Czego unikać przy tętniaku mózgu?

    Zrezygnuj z palenia tytoniu, ogranicz alkohol, unikaj forsownego wysiłku i nagle podnoszonego ciężaru; kontroluj ciśnienie krwi.

    Ile można żyć z tętniakiem mózgu?

    Mały, stabilny tętniak może nigdy nie pęknąć – wiele osób żyje z nim latami przy systematycznych kontrolach. Ryzyko rośnie wraz z wielkością i czynnikiem ryzyka.

    Czy tętniak mózgu to nowotwór?

    Nie. Tętniak jest zmianą naczyniową, a nie guzem nowotworowym; jednak jego pęknięcie również stanowi stan zagrożenia życia.

    Jakie jest ryzyko pęknięcia tętniaka mózgu?

    Ryzyko pęknięcia tętniaka mózgu zależy głównie od jego wielkości i lokalizacji. Dla zmian < 7 mm w przednim kręgu naczyniowym wynosi ono zwykle 0,2–1 % rocznie, natomiast dla tętniaków ≥ 10 mm może sięgać 3–5 % rocznie – szczególnie jeśli są zlokalizowane w tylnym kręgu lub mają nieregularny kształt. U osób z rodzinnym występowaniem tętniaków ryzyko może być wyższe.

    Czy tętniak w głowie jest dziedziczny?

    Predyspozycja może być rodzinna – krewni pierwszego stopnia mają 3–4‑krotnie wyższe ryzyko powstania tętniaka.

    Czy można latać samolotem z tętniakiem mózgu?

    Większość niepękniętych, stabilnych tętniaków nie stanowi przeciwwskazania do lotu, ale przed podróżą warto skonsultować się z neurologiem.

    Tętniak mózgu – podsumowanie

    • Tętniak mózgu to uwypuklenie ściany tętnicy, które może pęknąć i spowodować krwotok.
    • Czynniki ryzyka obejmują nadciśnienie, palenie, predyspozycje genetyczne i choroby tkanki łącznej.
    • Objawy przed pęknięciem są niespecyficzne; nagły, silny ból głowy wymaga pilnej pomocy.
    • Kluczowe metody leczenia to klipsowanie chirurgiczne i embolizacja coilami.
    • Małe, stabilne tętniaki można obserwować, ale wymagają regularnych badań kontrolnych.

    Bibliografia

    1. Bembenek J. Tętniak mózgu. mp.pl, 2023.
    2. Singer RJ, Ogilvy CS, Rordorf G. Unruptured intracranial aneurysms. UpToDate, aktualizacja 2025.
    3. Singer RJ, Ogilvy CS, Rordorf G. Treatment of cerebral aneurysms. UpToDate, aktualizacja 2025.

    Chłoniak Hodgkina (ziarnica złośliwa): objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

    Damian Matusiak
    -
    0
    Chłoniak Hodgkina (ziarnica złośliwa): objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

    Chłoniak Hodgkina, nazywany również ziarnicą złośliwą, to nowotwór układu limfatycznego, który charakteryzuje się obecnością specyficznych komórek (tzw. Reed-Sternberga). Wczesne wykrycie choroby znacząco zwiększa szanse na skuteczne leczenie i długotrwałą remisję.

    Dowiesz się, jakie są metody diagnozowania, leczenia oraz rokowania w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Poniższe krótkie kompendium wiedzy umożliwi Ci rozpoznawanie, kiedy należy się zbadać – cóż ratuje lepiej niż wiedza?

    Spis treści:

    1. Czym jest chłoniak Hodgkina?
    2. Chłoniak Hodgkina – objawy
    3. Chłoniak Hodgkina – objawy u dzieci
    4. Przyczyny zachorowania na chłoniaka Hodgkina
    5. Stadia chłoniaka Hodgkina i ich charakterystyka
    6. Diagnostyka chłoniaka Hodgkina
    7. Jak przebiega i ile trwa leczenie chłoniaka Hodgkina?
    8. Chłoniak Hodgkina – rokowania
    9. Chłoniak Hodgkina – często zadawane pytania (FAQ)
    10. Chłoniak Hodgkina – podsumowanie

    Czym jest chłoniak Hodgkina?

    Chłoniak Hodgkina to nowotwór wywodzący się z układu chłonnego, w którym dochodzi do niekontrolowanego rozrostu zmienionych nowotworowo limfocytów B. Charakterystyczną cechą tego typu chłoniaka jest obecność patologicznych komórek Reed-Sternberga, które można wykryć w badaniu histopatologicznym.

    Choroba najczęściej dotyka młodych dorosłych (20-30 lat) oraz osoby po 55. roku życia. Wyróżnia się dwa główne typy chłoniaka Hodgkina:

    • klasyczny chłoniak Hodgkina (95% przypadków), który dzieli się na podtypy: stwardnienie guzowate, postać mieszanokomórkowa z przewagą limfocytów oraz z zanikiem limfocytów,
    • chłoniak Hodgkina z przewagą limfocytów (5% przypadków), który ma łagodniejszy przebieg.

    Chłoniak Hodgkina jest jednym z najlepiej rokujących nowotworów układu limfatycznego, a wczesne rozpoznanie pozwala na skuteczne leczenie.

    >> Przeczytaj: Najczęstsze nowotwory u kobiet i mężczyzn

    Chłoniak Hodgkina – objawy

    Objawy chłoniaka Hodgkina można podzielić na dwie główne grupy:

    Wczesne symptomy mogą być niespecyficzne, co utrudnia szybką diagnozę. Poniżej omówiamy te najważniejsze z nich.

    >> Sprawdź też: Powiększone węzły chłonne na szyi – przyczyny, objawy i diagnostyka

    Najbardziej charakterystyczne objawy miejscowe chłoniaka Hodgkina

    Do najczęstszych objawów miejscowych należą:

    • powiększone węzły chłonne – najczęściej w okolicy szyi, pach lub pachwin; są one niebolesne, twarde i mogą stopniowo powiększać się.
    • ucisk na sąsiednie narządy – powiększone węzły mogą uciskać drogi oddechowe (duszność, kaszel) lub żyły (obrzęk twarzy i szyi).
    • powiększenie śledziony (splenomegalia) i/lub wątroby (hepatomegalia) – występuje w bardziej zaawansowanych stadiach.

    >> Zobacz: Objawy chorej wątroby. Na co zwrócić uwagę i jakie badania wykonać?

    Ogólne objawy chłoniaka Hodgkina

    Do objawów ogólnoustrojowych (tzw. objawów B) zalicza się:

    • gorączkę (powyżej 38°C), bez wyraźnej przyczyny,
    • nocne poty – intensywne, zmuszające do zmiany piżamy lub pościeli,
    • utratę masy ciała (jako punkt odniesienia przyjmuje się wartość straty ponad 10% masy w ciągu 6 miesięcy),
    • świąd skóry – u niektórych pacjentów występuje uporczywe swędzenie,
    • zmęczenie i osłabienie.

    Obecność tych objawów może wskazywać na bardziej agresywny przebieg choroby.

    >> Przeczytaj też: Ciągłe zmęczenie – problem XXI wieku. Czy to może być objaw choroby?

    Chłoniak Hodgkina – objawy u dzieci

    U dzieci chłoniak Hodgkina objawia się podobnie jak u dorosłych, jednak mogą wystąpić dodatkowe symptomy:

    • bóle brzucha (związane z powiększeniem wątroby lub śledziony),
    • zahamowanie wzrostu,
    • częstsze infekcje z powodu osłabienia układu odpornościowego.

    Dzieci zwykle lepiej odpowiadają na leczenie, a rokowania są korzystniejsze niż u dorosłych.

    >> To może Cię zainteresować: Jak wzmocnić układ immunologiczny u dorosłych i dzieci?

    Przyczyny zachorowania na chłoniaka Hodgkina

    Etiologia choroby nie jest w pełni poznana, ale wyróżnia się kilka czynników ryzyka:

    • zakażenie wirusem Epsteina-Barr (EBV) – u części pacjentów stwierdza się związek z przebytą mononukleozą,
    • osłabienie układu odpornościowego (np. u osób z HIV lub po przeszczepach),
    • czynniki genetyczne – występowanie chłoniaka w rodzinie zwiększa ryzyko zachorowania,
    • wiek i płeć – częściej chorują mężczyźni oraz osoby w wieku 20-30 i po 55. roku życia.

    Stadia chłoniaka Hodgkina i ich charakterystyka

    Stopień zaawansowania choroby określa się wg klasyfikacji Ann Arbor:

    I stadium chłoniaka Hodgkina

    Nowotwór obejmuje jedną grupę węzłów chłonnych lub jeden narząd poza węzłami. Rokowanie jest bardzo dobre, a wyleczalność przekracza 90%.

    II stadium chłoniaka Hodgkina

    Zmiany występują w dwóch lub więcej grupach węzłów chłonnych po tej samej stronie przepony (np. szyja i pachy). Leczenie jest skuteczne, ale wymaga intensywniejszej terapii niż w I stadium.

    Chłoniak Hodgkina – III stadium

    Choroba zajmuje węzły chłonne po obu stronach przepony (np. szyja i pachwiny). Może występować zajęcie śledziony lub innych narządów limfatycznych.

    >> Zobacz: Układ limfatyczny człowieka – budowa, funkcje, najczęstsze choroby

    Chłoniak Hodgkina – IV stadium

    Nowotwór rozprzestrzenia się poza węzły chłonne (np. do szpiku kostnego, wątroby, płuc). Jest to najbardziej zaawansowane stadium, wymagające agresywnego leczenia.

    Badanie LDH (dehydrogenaza mleczanowa) banerek

    Diagnostyka chłoniaka Hodgkina

    Proces diagnostyczny obejmuje:

    • badanie fizykalne (ocena węzłów chłonnych, śledziony, wątroby) – element kluczowy, każdorazowo nie może zostać zaniedbany.
    • biopsję węzła chłonnego – kluczowe badanie potwierdzające obecność komórek Reed-Sternberga.
    • badania obrazowe (TK, PET, RTG klatki piersiowej) – ocena stopnia zaawansowania.
    • badanie szpiku kostnego – w celu wykluczenia zajęcia układu krwiotwórczego.
    • badania dodatkowe: morfologia z rozmazem, glukoza na czczo, elektrolity (sód, potas), mocznik, kwas moczowy, dehydrogenaza mleczanowa, koagulogram.

    >> Morfologię krwi zrobisz w ALAB laboratoria – sprawdź zakres pakietu:

    Morfologia banerek

    Jak przebiega i ile trwa leczenie chłoniaka Hodgkina?

    Leczenie zależy od stadium choroby i obejmuje:

    • chemioterapię (najczęściej schemat ABVD lub BEACOPP),
    • radioterapię – stosowana miejscowo, szczególnie w I i II stadium,
    • immunoterapię (np. przeciwciała monoklonalne anty-CD30),
    • przeszczep szpiku – w przypadku nawrotów.

    Terapia trwa zwykle 4-6 miesięcy, a w zaawansowanych przypadkach nawet rok.

    Chłoniak Hodgkina – rokowania

    Rokowania zależą od stadium:

    • I-II stadium – wyleczalność sięga 90%.
    • III stadium – 5-letnie przeżycie wynosi 70-80%.
    • IV stadium – szanse na remisję to 50-60%.

    Warto dodać, iż nawroty występują u ok. 10-15% pacjentów.

    Chłoniak Hodgkina – często zadawane pytania (FAQ)

    Czy chłoniak Hodgkina jest uleczalny?

    Tak, chłoniak Hodgkina jest jednym z najbardziej uleczalnych nowotworów, zwłaszcza przy wczesnym wykryciu.

    Czy chłoniak Hodgkina to rak?

    Nie. Rak to nowotwór pochodzący z tkanki nabłonkowej; niemniej chłoniak Hodgkina to rodzaj nowotworu złośliwego układu limfatycznego.

    Jakie są pierwsze objawy chłoniaka?

    Pierwsze objawy to zwykle powiększone, niebolesne węzły chłonne, gorączka, nocne poty i nieuzasadniona utrata masy ciała.

    Czy chłoniak wyjdzie w morfologii?

    Morfologia może wykazać nieprawidłowości (np. podwyższone OB, niedokrwistość), ale do diagnozy konieczne są dokładniejsze badania.

    Jak długo można żyć z chłoniakiem?

    Rokowania zależą od typu i stadium chłoniaka, ale np. w przypadku chłoniaka Hodgkina 5-letnie przeżycie przekracza 80–90%.

    Chłoniak Hodgkina – podsumowanie

    Chłoniak Hodgkina to nowotwór układu limfatycznego, który wcześnie wykryty daje bardzo dobre rokowania. Kluczowe jest zwracanie uwagi na objawy, takie jak powiększone węzły chłonne, gorączka czy nocne poty. Jeśli zauważasz u siebie niepokojące symptomy, nie zwlekaj – zgłoś się do lekarza, internisty w przypadku dorosłego i pediatry w przypadku dziecka. Im wcześniejsze rozpoznanie, tym lepsze rokowanie.

    Źródła:

    1. Ansell SM. Hodgkin lymphoma: 2025 update on diagnosis, risk-stratification, and management. Am J Hematol. 2024 Dec;99(12):2367-2378. doi: 10.1002/ajh.27470. Epub 2024 Sep 6. PMID: 39239794., https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/ajh.27470 (dostęp: 25.06.2025).
    2. Momotow J, Borchmann S, Eichenauer DA, Engert A, Sasse S. Hodgkin Lymphoma-Review on Pathogenesis, Diagnosis, Current and Future Treatment Approaches for Adult Patients. J Clin Med. 2021 Mar 8;10(5):1125. doi: 10.3390/jcm10051125. PMID: 33800409; PMCID: PMC7962816., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7962816 (dostęp: 25.06.2025).
    3. Shanbhag S, Ambinder RF. Hodgkin lymphoma: A review and update on recent progress. CA Cancer J Clin. 2018 Mar;68(2):116-132. doi: 10.3322/caac.21438. Epub 2017 Dec 1. PMID: 29194581; PMCID: PMC5842098., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5842098 (dostęp: 25.06.2025).
    4. Che Y, Ding X, Xu L, Zhao J, Zhang X, Li N, Sun X. Advances in the treatment of Hodgkin’s lymphoma (Review). Int J Oncol. 2023 May;62(5):61. doi: 10.3892/ijo.2023.5509. Epub 2023 Apr 7. PMID: 37026506; PMCID: PMC10147096., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10147096 (dostęp: 25.06.2025).
    5. Classic Hodgkin Lymphoma: The LYSA pragmatic guidelines Rossi, Cédric et al. European Journal of Cancer, Volume 213, 115073 https://www.ejcancer.com/article/S0959-8049(24)01204-8/fulltext (dostęp: 25.06.2025).

    PPM – podstawowa przemiana materii. Czym jest i jak ją obliczyć?

    Magdalena Konowrocka
    -
    0
    PPM – podstawowa przemiana materii. Czym jest i jak ją obliczyć?

    Czy wiesz, że Twój organizm spala kalorie nawet wtedy, gdy śpisz lub leżysz na kanapie? To właśnie PPM – podstawowa przemiana materii – odpowiada za te procesy. Z artykułu dowiesz się, czym dokładnie jest PPM, jak ją obliczyć, dlaczego odgrywa kluczową rolę w odchudzaniu i planowaniu diety oraz jak jej wartość wpływa na Twoje zdrowie i metabolizm.

    Spis treści:

    1. Co to jest PPM (Podstawowa Przemiana Materii)?
    2. Jak obliczyć PPM?
    3. Podstawowa przemiana materii a odchudzanie
    4. Do czego można wykorzystać wskaźnik PPM?
    5. PPM (Podstawowa Przemiana Materii) – często zadawane pytania
    6. PPM: podsumowanie

    Co to jest PPM (Podstawowa Przemiana Materii)?

    PPM, czyli Podstawowa Przemiana Materii, jest również określana jako metabolizm podstawowy. PPM to najniższy poziom przemian energetycznych zachodzących u człowieka: na czczo, w pozycji leżącej, w zupełnym spokoju fizycznym i psychicznym w odpowiednich warunkach bytowania.

    >> Sprawdź: Wiek metaboliczny – czym jest, od czego zależy i jak go obliczyć?

    Przemiany te zapewniają dostarczenie energii niezbędnej do prawidłowego przebiegu procesów życiowych takich jak:

    • praca układu oddechowego,
    • praca układu krwionośnego,
    • utrzymanie odpowiedniej, stałej temperatury ciała,
    • budowa i odnowa tkanek.

    Na podstawową przemianę materii wpływa wiele czynników np.: wiek, płeć, rozmiar ciała, stan fizjologiczny, stan zdrowia, funkcjonowanie gruczołów dokrewnych oraz czynniki genetyczne.

    Jak obliczyć PPM?

    PPM można obliczyć na kilka sposobów:

    Kalkulator PPM – wzór Mifflina

    🚺 PPM (kobiety)= 10W + 6,25H – 5A – 161
    🚹 PPM (mężczyźni)= 10W + 6,25H – 5A + 5

    Gdzie: W- masa ciała (kg); H- wzrost (cm); A- wiek (lat)

    Kalkulator PPM – wzór Harrisa-Benedicta

    🚺 Kobiety [kcal/dobę]= 665,09 + 9,56W + 1,84H – 4,67 A
    🚹Mężczyźni [kcal/dobę]= 66,47 + 13,75W + 5H – 6,75A

    Gdzie: W- masa ciała (kg); H- wzrost (cm); A- wiek (lat)

    Podstawowa przemiana materii a odchudzanie

    PPM jest fundamentem planowania zdrowej redukcji masy ciała. Niezbędna w przypadku planowania diet redukcyjnych, zdrowotnych oraz sportowych. Na jej podstawie wyliczamy CPM, które jest niezbędne przy ustalaniu diety.

    >> To może Ci się przydać: Nadwaga a otyłość – czym się różnią? Klasyfikacja, leczenie i konsekwencje otyłości

    PPM to minimalna wartość energetyczna, bez której ciało nie może prawidłowo funkcjonować, nawet jeśli dana osoba nie wykonuje żadnej aktywności fizycznej.

    W kontekście odchudzania, znajomość wartości PPM ma kluczowe znaczenie. Dlaczego? Ponieważ zbyt drastyczne ograniczenie kalorii poniżej poziomu PPM może prowadzić do:

    • spowolnienia metabolizmu,
    • utraty masy mięśniowej,
    • niedoborów żywieniowych,
    • zaburzeń hormonalnych,
    • efektu jo-jo.

    Aby prawidłowo dobrać wartość kaloryczną w dietach redukcyjnych, należy poznać swoją CPM (całkowitą przemianę materii), którą wylicza się następująco:

    CPM= PPM x PAL
    (PAL – współczynnik aktywności fizycznej, np. 1,2 dla trybu siedzącego, 1,6 dla umiarkowanego, 2,0 i więcej dla sportowców).

    Następnie, aby zaplanować dietę redukcyjną, stosuje się deficyt energetyczny – czyli spożywa się mniej kalorii niż wynosi CPM (o około 10-20% CPM)

    >> Metabolizm zależy m.in. od hormonów. W ocenie poziomu hormonów regulujących apetyt pomocne mogą być odpowiednie badania:

    Pakiet hormony regulujące apetyt rozszerzony ( 3 badania) banerek

    Do czego można wykorzystać wskaźnik PPM?

    Wskaźnik PPM możemy wykorzystać do obliczenia całkowitej przemiany materii (CPM), czyli dziennego zapotrzebowania kalorycznego. Dzięki temu możliwe jest precyzyjne dopasowanie ilości spożywanej energii do rzeczywistych potrzeb organizmu, z uwzględnieniem stylu życia, poziomu aktywności fizycznej oraz celu żywieniowego – np. redukcji, utrzymania lub zwiększenia masy ciała.

    PPM pełni rolę punktu wyjściowego w planowaniu każdej zbilansowanej diety. Wskaźnik PPM można wykorzystać do:

    • planowania indywidualnego planu żywieniowego,
    • kontroli masy ciała,
    • planowania posiłków i rozkładu makroskładników,
    • zarządzania metabolizmem poprzez regularne monitorowanie PPM (zmiany PPM mogą sugerować spowolnienie metabolizmu lub zmianę w składzie ciała).

    >> Zobacz: BMI u dzieci – jak je obliczyć i dlaczego jest takie ważne?

    PPM (Podstawowa Przemiana Materii) – często zadawane pytania

    Jaka jest podstawowa przemiana materii?

    Średnia wartość PPM u zdrowego dorosłego człowieka wynosi około 1 kcal na 1 kg masy siała na 1 godzinę. Natomiast każdy człowiek jest inny pod względem budowy ciała, masy ciała, wzrostu, co przekłada się na różne PPM. Dlatego PPM najlepiej obliczyć ze wzoru (np. Harrisa-Benedicta).

    Czy PPM to zero kaloryczne?

    Nie. PPM to nie jest 0 kaloryczne. Warto to dobrze wyjaśnić. PPM (Podstawowa Przemiana Materii) to minimalna ilość energii, jakiej organizm potrzebuje do przeżycia w spoczynku. Zero kaloryczne (czyli brak dostarczanej energii) oznacza całkowite głodzenie, które prowadzi do spadku masy mięśniowej, spowolnienia metabolizmu i poważnych problemów zdrowotnych.
    Potocznie zero kaloryczne jest często rozumiane jako ilość kalorii, którą powinniśmy przyjmować, aby utrzymać swoją masę ciała. W tym rozumieniu również nie są to tożsame pojęcia. Tak rozumiane zero kaloryczne uwzględnia PPM oraz współczynnik aktywności fizycznej.

    Jak poprawić PPM?

    Na zwiększenie PPM wpływają:
    >> Budowa masy mięśniowej – mięśnie spalają więcej kalorii nawet w spoczynku.
    >> Regularna aktywność fizyczna – zwłaszcza siłowa i interwałowa.
    >> Wystarczająca ilość snu – niedobór snu obniża tempo metabolizmu.
    >> Zbilansowana dieta – dostarczająca białko i mikroelementy.
    >> Unikanie głodówek – przewlekły niedobór kalorii spowalnia metabolizm.

    Jakie jest prawidłowe PPM?

    Nie ma jednej wartości prawidłowej – PPM jest indywidualne i zależy od:
    >> płci (mężczyźni mają zwykle wyższe),
    >> wieku (z wiekiem PPM spada),
    >> masy ciała i składu ciała (więcej mięśni = wyższe PPM),
    >> wzrostu.

    Jaka wartość PPM jest niebezpieczna?

    Wartość PPM nie powinna być przekraczana w dół – czyli kaloryczność diety nie może być niższa niż PPM. Zbyt niskie spożycie kalorii (< PPM):
    >> spowalnia metabolizm,
    >> prowadzi do utraty mięśni,
    >> obniża odporność i gospodarkę hormonalną,
    >> zwiększa ryzyko efektu jo-jo.

    PPM: podsumowanie

    Podstawowa przemiana materii (PPM) to absolutna podstawa każdej skutecznej i bezpiecznej diety – niezależnie od tego, czy chcesz schudnąć, przybrać na masie, czy po prostu utrzymać zdrowy styl życia. Znając swoje PPM, możesz świadomie zarządzać kaloriami, unikać błędów żywieniowych i wspierać prawidłowe funkcjonowanie organizmu.

    Nie opieraj diety na zgadywaniu – oblicz swoją PPM i CPM, a następnie skonsultuj się z dietetykiem lub specjalistą żywieniowym, by dobrać plan żywieniowy dopasowany do Twoich potrzeb.

    Źródła

    1. „Przewodnik do ćwiczeń z żywienia człowieka” pod redakcją Ewy Sicińskiej, Doroty Czerwińskiej i Barbary Pietruszki; SGGW
    2. Normy żywienia dla populacji Polski – Instytut Żywności i Żywienia
    3. WHO Technical Report Series 724: Energy and Protein Requirements
    4. National Institute of Health (NIH)

    Suchość w ustach (kserostomia) – możliwe przyczyny i postępowanie

    Angelika Janowicz
    -
    0
    Suchość w ustach (kserostomia) – możliwe przyczyny i postępowanie

    Kserostomia charakteryzuje się zmniejszonym wydzielaniem śliny, co prowadzi do nieprzyjemnego uczucia suchości w ustach. Może być odrębną jednostką chorobową lub jednym z objawów innego schorzenia ogólnoustrojowego. Chociaż często bywa bagatelizowana, jej długotrwałe występowanie może prowadzić do szeregu powikłań – w tym zwiększonego ryzyka próchnicy, zakażeń grzybiczych, stanów zapalnych dziąseł, a nawet trudności z artykulacją i połykaniem. Dowiedz się, co oznacza suchość w ustach, co ją powoduje i jak sobie z nią poradzić.

    Spis treści:

    1. Czym jest suchość w ustach (kserostomia)?
    2. Jakie są najczęstsze przyczyny suchości w ustach?
    3. Co oznacza suchość w ustach?
    4. Domowe sposoby na suchość w ustach
    5. Kiedy zgłosić się do lekarza z objawami kserostomii?
    6. FAQ. Suchość w ustach (kserostomia) – często zadawane pytania
    7. Suchość w ustach – podsumowanie

    Czym jest suchość w ustach (kserostomia)?

    Kserostomia jest definiowana jako odczuwanie suchości w jamie ustnej spowodowane zmniejszonym wydzielaniem śliny przez gruczoły ślinowe. Rozpoznaje się ją, gdy wypływ śliny jest mniejszy niż 0,1–0,2 ml/min (lub 0,7 ml/min po wcześniejszej stymulacji). Podział obejmuje:

    • kserostomię typu I – z zachowaniem błony śluzowej,
    • kserostomię typu II – z zanikiem błony śluzowej.

    Wyróżnia się również kserostomię rzekomą. Jest to subiektywne odczuwanie suchości w jamie ustnej mimo prawidłowego wydzielania śliny.

    Kserostomia może mieć różne nasilenie. Jej objawy to:

    • suchość w ustach,
    • zaburzenia smaku (głównie gorzki smak w ustach),
    • uczucie swędzenia i pieczenia w ustach,
    • trudności w przełykaniu pokarmów,
    • trudności w mówieniu,
    • zamiana zabarwienia języka,
    • podatność na uszkodzenia błony śluzowej jamy ustnej.
    W ciągu doby u osoby dorosłej wytwarzane jest 0,5–1 l śliny. Składa się ona z wody (99% składu), nieorganicznych soli sodu, magnezu, wapnia, potasu, a także kwasu moczowego, mocznika, cholesterolu, białek i enzymów trawiennych. Ślina nawilża błonę śluzową jamy ustnej, ułatwia przełykanie, wspomaga trawienie wstępne, a także chroni zęby przed próchnicą poprzez neutralizację kwasów produkowanych przez bakterie.

    >> Zobacz także: Utrata (brak) węchu i smaku – przyczyny, jak długo trwa, leczenie

    Jakie są najczęstsze przyczyny suchości w ustach?

    Przyczyny kserostomii są różnorodne. Najczęściej suchość w ustach jest spowodowana przez przewlekłe stosowanie niektórych leków – m.in. przeciwdepresyjnych, przeciwlękowych, przeciwhistaminowych, moczopędnych, cholinolitycznych, hipotensyjnych, chemioterapeutyków, narkotycznych leków przeciwbólowych. Dolegliwość może pojawić się również po radioterapii w obrębie głowy i szyi.

    Badanie CRP - (białko C-reaktywne) banerek

    Inne przyczyny suchości w ustach to:

    Kserostomia może pojawić się w każdym wieku, ale szczególnie często zgłaszają ją osoby po 65. roku życia. Częstość występowania w populacji określa się na 10–25%.

    Co oznacza suchość w ustach?

    Suchość w ustach może być zarówno objawem przejściowym, jak i sygnałem poważniejszych problemów zdrowotnych. Jest symptomem m.in. zaburzeń pracy tarczycy, tocznia rumieniowatego, alergii, chorób układu nerwowego czy niedoborów witamin i minerałów. Dlatego należy obserwować swój organizm. Wszelkie niepokojące dolegliwości powinny być zawsze skonsultowane z lekarzem.

    Ciągła suchość w ustach może prowadzić do przewlekłej grzybicy jamy ustnej, przewlekłych infekcji bakteryjnych, zanikowego zapalenia języka, próchnicy, utraty uzębienia.

    Domowe sposoby na suchość w ustach

    Domowe sposoby na suchość w ustach obejmują:

    • żucie gumy bez cukru,
    • ssanie pastylek z kwasem cytrynowym,
    • spożywanie pokarmów wymagających żucia,
    • prawidłową higienę jamy ustnej (poprzedzoną instruktażem stomatologicznym),
    • płukanie jamy ustnej naparem z siemienia lnianego,
    • stosowanie specjalistycznych past do zębów.

    Domowe sposoby na suchość w ustach mogą pomóc w łagodzeniu objawów, ale nie powinny zastępować konsultacji z lekarzem.

    Kiedy zgłosić się do lekarza z objawami kserostomii?

    Konsultacji z lekarzem wymagają m.in.:

    • często nawracająca lub ciągła suchość w ustach,
    • biały nalot na języku i suchość w ustach,
    • pogorszenie stanu zębów,
    • bóle brzucha,
    • trudności w połykaniu pokarmów lub mówieniu,
    • suchość w ustach współwystępująca z objawami ogólnymi (np. suchość oczu, pogorszenie stanu skóry, bóle mięśni i stawów, osłabienie mięśni, przewlekłe zmęczenie, lęk, obniżenie nastroju).

    Bardzo ważne jest ustalenie przyczyny suchości w ustach. Lekarz zbiera wywiad medyczny oraz kieruje pacjenta na badania – m.in. testy laboratoryjne z krwi (np. poziom żelaza, poziom witaminy B, poziom hormonów tarczycy), USG ślinianek, testy sialometryczne (pomiar objętości śliny).

    Pakiet reumatyczny rozszerzony (7 badań) banerek

    Leczenie kserostomii może być przyczynowe i objawowe. W zależności od przyczyny terapia obejmuje m.in. zmianę stosowanych leków, podanie leków stymulujących wydzielanie śliny, suplementację witaminy B i żelaza, stosowanie płukanek z chlorheksydyną.

    FAQ. Suchość w ustach (kserostomia) – często zadawane pytania

    Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące tego, co oznacza suchość w ustach.

    Jakich witamin brakuje przy suchości w ustach?

    Suchość w ustach może być spowodowana niedoborem witamin z grupy B (w szczególności witaminy B1 i B6).

    Czy suchość w ustach jest groźna?

    Ciągła suchość w ustach może przyczynić się do grzybicy jamy ustnej, próchnicy, a nawet utraty zębów. Dlatego nigdy nie należy jej bagatelizować.

    Jakiej chorobie towarzyszy suchość w ustach?

    Suchość w ustach może być objawem m.in. nadczynności tarczycy, chorób układu nerwowego, cukrzycy, alergii, zespołu Sjögrena, tocznia rumieniowatego, AIDS, zaburzeń psychicznych.

    Czy suchość w ustach jest objawem cukrzycy?

    Suchość w ustach może być objawem cukrzycy. Uwagę powinny wzbudzić wzmożone pragnienie, wielomocz, zmęczenie. Również neuropatia będąca powikłaniem cukrzycy powoduje kserostomię.

    Czy stres może powodować suchość w ustach?

    Przejściowa suchość w ustach może wystąpić pod wpływem stresu, ponieważ bodźce stresowe  oddziałują na układ nerwowy odpowiedzialny za regulację pracy gruczołów ślinowych.

    Do jakiego lekarza z suchością w ustach?

    W pierwszej kolejności należy udać się do lekarza POZ lub stomatologa. W razie potrzeby lekarz wyda skierowanie do odpowiedniego specjalisty.

    Suchość w ustach – podsumowanie

    • Kserostomia to suchość w ustach.
    • Najczęstsze przyczyny kserostomii to stosowanie niektórych leków, choroby ogólnoustrojowe (np. cukrzyca, nadczynność tarczycy, choroby neurologiczne), czynniki miejscowe (np. palenie tytoniu).
    • Ciągła suchość w ustach lub suchość w ustach, której towarzyszą dodatkowe objawy zawsze wymaga konsultacji z lekarzem i wdrożenia szczegółowej diagnostyki.

    Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski

    Bibliografia

    1. A. Dutkowska i in., Kserostomia u ludzi w podeszłym wieku, Journal of Clinical Healthcare 2/2017, s. 20–23
    2. https://www.mp.pl/reumatologia/ekspert/365567,kserostomia-przyczyny-i-leczenie (dostęp 04.07.2025)
    3. Ł. Guzik, Kserostomia – obraz kliniczny i terapia, Medycyna Paliatywna w Praktyce 2010, 4, s. 14–17
    4. Ł. Guzik, E. Kamysz, Kserostomia – więcej niż suchość w jamie ustnej, Farm Pol, 2009, 65(6), s. 411–414
    5. M. Mielnik-Błaszczak i in., Kserostomia – problem dotykający coraz większą część populacji, Medycyna Ogólna 2009, s. 443–449
    6. https://podyplomie.pl/stomatologia/17305,kserostomia-wyzwanie-dla-lekarza?srsltid=AfmBOoqUVcY0h1yE06gSkQaDY4JiWRWHJyOItU7EcoXtG7tMYKCfFhKv

    Naczyniak wątroby: jak się objawia i czym grozi? Przyczyny i leczenie

    Sara Aszkiełowicz
    -
    0
    Naczyniak wątroby: jak się objawia i czym grozi? Przyczyny i leczenie

    Naczyniak wątroby to najczęstszy łagodny guz tego narządu, który zazwyczaj nie daje żadnych objawów i nie zagraża życiu. Mimo to wielu pacjentów zadaje sobie pytania: czy naczyniak wątroby jest groźny, czy to może być rak, czy trzeba go leczyć? W tym artykule wyjaśniamy, czym jest naczyniak wątroby, jak się go diagnozuje i leczy, oraz co warto wiedzieć na temat stylu życia przy tej zmianie. Zachęcamy do lektury i regularnych badań profilaktycznych!

    Spis treści:

    1. Naczyniak wątroby – co to za choroba?
    2. Naczyniak na wątrobie: przyczyny rozwoju zmiany
    3. Naczyniak na wątrobie: objawy choroby
    4. Diagnostyka naczyniaka wątroby: jakie badania trzeba wykonać?
    5. Naczyniak wątroby: leczenie choroby
    6. Znaczenie stylu życia przy naczyniaku wątroby: dieta i rola nawyków
    7. FAQ. Naczyniak wątroby – często zadawane pytania
    8. Naczyniak na wątrobie: podsumowanie

    Naczyniak wątroby – co to za choroba?

    Naczyniak wątroby (łac. hemangioma hepatis) to niezłośliwy (łagodny) guz naczyniowy, który powstaje z nieprawidłowo uformowanych naczyń krwionośnych. Najczęściej zlokalizowany jest w prawym płacie wątroby. W większości przypadków naczyniak nie daje żadnych objawów i wykrywany jest przypadkowo podczas badania USG jamy brzusznej.

    Jak często występuje naczyniak wątroby?

    Szacuje się, że naczyniak wątroby występuje u 1-5% populacji. Częściej diagnozowany jest u kobiet, co sugeruje, że hormony płciowe – zwłaszcza estrogeny – mogą odgrywać rolę w jego powstawaniu. Naczyniaki wątroby mogą pojawić się również u dzieci, choć rzadziej niż u dorosłych.

    >> Zobacz: Objawy chorej wątroby. Na co zwrócić uwagę i jakie badania wykonać?

    Naczyniak na wątrobie: przyczyny rozwoju zmiany

    Przyczyny powstawania naczyniaka wątroby nie są do końca poznane. Podejrzewa się, że mogą mieć podłoże genetyczne lub rozwojowe (czyli być obecne od urodzenia). W niektórych przypadkach wzrost zmiany może być stymulowany przez hormony, leki antykoncepcyjne lub ciążę. Stres czy dieta nie powodują bezpośrednio naczyniaka, ale mogą wpływać na ogólny stan zdrowia wątroby.

    Naczyniak na wątrobie: objawy choroby

    Większość naczyniaków wątroby nie wywołuje żadnych dolegliwości. W przypadku większych zmian (powyżej 5 cm) mogą pojawić się niespecyficzne objawy, takie jak:

    • uczucie pełności w jamie brzusznej,
    • ból w prawym podżebrzu,
    • mdłości, wzdęcia,
    • ucisk na sąsiednie narządy.

    >> Zobacz: Markery uszkodzenia wątroby i dróg żółciowych – enzymy wątrobowe

    Diagnostyka naczyniaka wątroby: jakie badania trzeba wykonać?

    Podstawowym badaniem wykrywającym naczyniaka jest USG jamy brzusznej, które pokazuje charakterystyczny obraz zmiany hipoechogenicznej. W razie wątpliwości w badaniu ultrasonograficznym, w celu wykluczenia nowotworu złośliwego stosuje się tomografię komputerową (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI) z kontrastem. W rzadkich przypadkach wykonuje się biopsję.

    W badaniach laboratoryjnych można też oznaczyć wskaźniki stanu zapalnego i wątrobowego, m.in. próby wątrobowe (ALT, AST, bilirubina), a także poziom ASO (antystreptolizyny O) – zwłaszcza jeśli podejrzewa się przebyte zakażenie paciorkowcami mogące wpływać na przebieg innych chorób wątroby.

    >> Sprawdź: Paciorkowce – czy te bakterie są groźne? Objawy zakażenia, diagnostyka, leczenie

    Badanie ASO – test ilościowy

    Naczyniak wątroby: leczenie choroby

    W zdecydowanej większości przypadków leczenie nie jest konieczne – wystarczy regularna obserwacja co 6-12 miesięcy za pomocą USG lub TK. Leczenie chirurgiczne (wycięcie zmiany) rozważa się tylko wtedy, gdy:

    • guz szybko rośnie,
    • występują nasilone objawy,
    • istnieje ryzyko pęknięcia naczyniaka.

    >> To może Cię zainteresować: Stłuszczeniowa choroba wątroby związana z zaburzeniami metabolicznymi (MASLD) – dawniej niealkoholowe stłuszczenie wątroby (NAFLD)

    Czy naczyniak wątroby może się wchłonąć?

    W niektórych przypadkach, zwłaszcza u dzieci, naczyniak może się zmniejszyć lub zniknąć samoistnie. U dorosłych zmiana zwykle utrzymuje się na stałym poziomie, nie wykazując tendencji do regresji, ale też nie stanowi zagrożenia dla zdrowia.

    Znaczenie stylu życia przy naczyniaku wątroby: dieta i rola nawyków

    Choć naczyniak nie wymaga specjalistycznej diety, warto zadbać o zdrowe nawyki, które wspierają pracę wątroby. Zaleca się:

    • unikanie tłustych, przetworzonych potraw,
    • ograniczenie alkoholu,
    • regularną aktywność fizyczną,
    • nawodnienie organizmu,
    • rezygnację z palenia tytoniu.

    >> Warto wiedzieć: Dieta śródziemnomorska – zasady, produkty, przykładowy jadłospis i przepisy

    Naczyniak wątroby a aktywność fizyczna

    Umiarkowany wysiłek fizyczny jest bezpieczny i korzystny dla zdrowia. Należy jednak unikać sportów kontaktowych i bardzo intensywnych ćwiczeń, które mogą zwiększać ciśnienie w jamie brzusznej – zwłaszcza przy dużych naczyniakach (powyżej 5 cm), ze względu na ryzyko pęknięcia.

    Naczyniak wątroby a stres

    Długotrwały stres wpływa negatywnie na cały organizm, w tym układ hormonalny i odpornościowy. Choć nie powoduje naczyniaka wątroby, może przyczyniać się do pogorszenia ogólnego stanu zdrowia. Dlatego warto wdrożyć techniki redukcji stresu: jogę, medytację, spacery, sen i kontakt z naturą.

    >> Przeczytaj: Długowieczność – jak obniżyć swój wiek biologiczny?

    FAQ. Naczyniak wątroby – często zadawane pytania

    Wielu pacjentów po usłyszeniu diagnozy „naczyniak wątroby” czuje niepokój i szuka odpowiedzi na podstawowe pytania dotyczące tej zmiany. Poniżej przedstawiamy zestaw najczęściej zadawanych pytań i odpowiedzi, które pomogą Ci lepiej zrozumieć, czym jest naczyniak wątroby i co oznacza dla Twojego zdrowia.

    Czy naczyniak wątroby jest groźny?

    W większości przypadków nie – to zmiana łagodna i stabilna.

    Czego nie wolno przy naczyniaku wątroby?

    Unikaj alkoholu, ciężkich ćwiczeń siłowych, urazów brzucha.

    Czy naczyniak wątroby daje przerzuty?

    Nie – nie jest to nowotwór złośliwy, więc nie daje przerzutów.

    Czy można pomylić naczyniaka wątroby z rakiem?

    Obraz naczyniaka jest dość charakterystyczny w badaniach ultrasonograficznych, jednakże dokładne badania obrazowe (TK, MRI) pomagają rozróżnić te zmiany.

    Naczyniak na wątrobie: podsumowanie

    • Naczyniak wątroby to najczęstszy łagodny guz tego narządu, zwykle niegroźny i bezobjawowy.
    • Często wykrywany jest przypadkowo podczas badania USG jamy brzusznej.
    • Nie jest to rak – naczyniak nie daje przerzutów i nie ulega zezłośliwieniu.
    • Zmiana może pozostać stabilna przez wiele lat i nie wymaga leczenia, jeśli nie powoduje objawów.
    • W większości przypadków wystarczy obserwacja co 6-12 miesięcy.
    • Warto unikać alkoholu, intensywnych ćwiczeń i urazów brzucha – zwłaszcza przy dużych zmianach.

    Bibliografia

    1. Kacała A. et al. Hepatic Hemangioma: Review of Imaging and Therapeutic Strategies. Medicina (Kaunas). 2024
    2. Zavras N. et al. Infantile hepatic hemangioma: current state of the art, controversies, and perspectives. Eur J Pediatr. 2020
    3. Toro A. et al. What is changing in indications and treatment of hepatic hemangiomas. A review. Ann Hepatol. 2014 
    Page 1 of 143
    1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143
    123...143Strona 1 z 143

    Zadbaj z nami o zdrowie - zapisz się na newsletter!

    Otrzymuj praktyczne informacje na temat profilaktyki i badań laboratoryjnych, dzięki którym poszerzysz swoją wiedzę na temat świadomej troski o zdrowie. Zapisz się na newsletter i odbierz -20% zniżki na kolejny zakup w e-sklepie.

    O nas

    Firma ALAB laboratoria to ogólnopolska sieć najnowocześniejszych laboratoriów diagnostycznych w Polsce oferująca najszerszą ofertę ponad 3 500 badań diagnostycznych.

    Nasz adres

    ul. Stępińska 22/30, 00-739 Warszawa (22) 349 60 12 info@alab.com.pl © ALAB laboratoria Sp. z o.o.