Sklep
Strona główna Blog Strona 2

Rumień guzowaty: czym jest? Objawy, przyczyny, leczenie i powikłania

Katarzyna Banaszczyk
-
0
Rumień guzowaty: czym jest? Objawy, przyczyny, leczenie i powikłania

Rumień guzowaty to najczęstsze schorzenie należące do zapaleń tkanki podskórnej. Jak wygląda rumień guzowaty? Z jakimi jednostkami chorobowymi jest powiązany? Czy rumień guzowaty może być objawem gruźlicy? Jak leczy się to schorzenie? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się więcej na temat rumienia guzowatego.

Spis treści:

  1. Co to jest rumień guzowaty?
  2. Jakie są przyczyny rumienia guzowatego?
  3. Objawy rumienia guzowatego
  4. Rumień guzowaty u dzieci
  5. Rumień guzowaty w ciąży
  6. Jak leczyć rumień guzowaty?
  7. FAQ. Rumień guzowaty – często zadawane pytania
  8. Rumień guzowaty – podsumowanie

Co to jest rumień guzowaty?

Rumień guzowaty (erythema nodosum) to schorzenie zapalne dotyczące tkanki podskórnej, które w literaturze medycznej bywa określane jako reakcja nadwrażliwości na różnego rodzaju antygeny. Pierwszy opis choroby został wykonany przez Roberta Willana w 1798 roku. Schorzenie to najczęściej pojawia się u kobiet w wieku rozrodczym. Istotą schorzenia jest pojawienie się bolesnych guzów, które mają zazwyczaj 1-6 cm i cechują się wzmożonym uciepleniem. Zmiany te lokalizują się najczęściej na podudziach, jednak mogą również pojawić się w obrębie kostek, ud, czy przedramion. 

Jakie są przyczyny rumienia guzowatego?

W etiopatogenezie rumienia guzowatego kluczową rolę odgrywa reakcja nadwrażliwości na bodźce antygenowe, która prowadzi do odkładania się kompleksów immunologicznych w obrębie naczyń krwionośnych przegród tkanki podskórnej. W obrębie tkanki podskórnej mogą pojawiać się nacieki neutrofilowe, a także reaktywne formy tlenu, czego konsekwencją jest uszkodzenie komórek i rozwój stanu zapalnego. Rumień guzowaty jest wiązany z wieloma schorzeniami współistniejącymi i często określany jako objaw innej przypadłości. Stany kliniczne i choroby, które mogą objawiać się jako rumień guzowaty to przede wszystkim:

  • infekcje bakteryjne – w tym najczęściej wywołane przez paciorkowce,
  • grzybice układowe,
  • infekcje wirusowe – w tym spowodowane przez cytomegalowirusa, czy wirusa Epsteina-Barr (EBV),
  • infekcje pasożytnicze – w tym wywoływane przez pierwotniaka Giardia lamblia,
  • gruźlica,
  • sarkoidoza,
  • wirusowe zapalenie wątroby typu B i C,
  • przyjmowanie niektórych leków – w tym najczęściej sulfonamidów, doustnych leków antykoncepcyjnych, penicylin, jodków i bromków,
  • choroba Leśniowskiego-Crohna,
  • choroba Behçeta,
  • wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
  • okres ciąży,
  • zespół Sweeta,
  • nowotwory – w tym najczęściej ostra białaczka szpikowa i zespół Hodgkina, ale również guzy lite, w tym nowotwory złośliwe trzustki, żołądka, czy nerek.
Pakiet watrobowy banerek

Warto jednak podkreślić, że w około połowie przypadków (mimo przeprowadzonej diagnostyki) nie udaje się znaleźć czynnika wyzwalającego objawy rumienia guzowatego.

Objawy rumienia guzowatego

Klasycznym objawem rumienia guzowatego jest pojawienie się czerwonawych, niekiedy lekko brunatnych guzów zlokalizowanych w obrębie podudzi. Guzy te są słabo odgraniczone od niezmienionej chorobowo skóry i cechują się wzmożonym uciepleniem, a także bolesnością palpacyjną. Guzy są wykwitem, który typowo pozostawia po sobie blizny, jednak w przypadku rumienia guzowatego mamy do czynienia z wyjątkiem. W przebiegu tej jednostki chorobowej nie powstają blizny, lecz po guzach pozostają jedynie przebarwienia. Rumień guzowaty ma tendencję do samoograniczania się, guzy zanikają bowiem w ciągu 2-8 tygodni.

Zmianom na skórze mogą towarzyszyć jednak objawy dodatkowe takie jak:

  • gorączka,
  • osłabienie,
  • ból głowy,
  • dolegliwości żołądkowo-jelitowe,
  • niekiedy powiększenie węzłów chłonnych,
  • bóle mięśni i stawów,
  • obrzęk stawów – najczęściej skokowych, kolanowych i nadgarstkowych.

Rozpoznanie rumienia guzowatego stawiane jest na podstawie prezentowanego przez pacjenta obrazu klinicznego. Konieczne jest wykonanie RTG klatki piersiowej w celu poszukiwania znamion sarkoidozy. W diagnostyce przydatne są również takie badania laboratoryjne jak:

Morfologia banerek
Badanie ASO – test ilościowy

Rumień guzowaty u dzieci

Rumień guzowaty występuje również w populacji pediatrycznej. W tym przypadku przyczyną objawów są przede wszystkim infekcje, w tym wywołane przez:

  • paciorkowce,
  • bakterie z rodzaju Mycoplasma,
  • bakterie z rodzajuSalmonella, Yersinia,
  • wirusy – w tym adenowirusy, wirus EBV, Cytomegalowirus.

Rumień guzowaty u dzieci może również być manifestacją reakcji poszczepiennej. W przypadku wystąpienia zmian skórnych, które mogą odpowiadać rumieniowi guzowatemu, należy pilnie skonsultować się ze swoim pediatrą.

Rumień guzowaty w ciąży

Okres ciąży wiąże się z większym ryzykiem wystąpienia rumienia guzowatego. Wynika to między innymi z wahań stężenia hormonów, a mianowicie estrogenów i progesteronu. Zmiany te mogą wpływać na układ immunologiczny ciężarnej i pobudzać makrofagi, a także limfocyty T do produkcji interleukin prozapalnych (w tym przede wszystkim IL-10, I L-6). Jednak rumień guzowaty w ciąży może być również manifestacją kliniczną innych schorzeń, co sprawia, że ciąża nie zwalania z przeprowadzenia odpowiedniej diagnostyki.

Jak leczyć rumień guzowaty?

Leczenie rumienia guzowatego opiera się na terapii choroby podstawowej, o ile czynnik wywołujący został zidentyfikowany w badaniach. Poza tym w leczeniu objawowym tej jednostki chorobowej stosuje się między innymi:

  • niesteroidowe leki przeciwzapalne (naproksen, indometacyna),
  • doustne glikokortykosteroidy,
  • dapson,
  • niekiedy leki immunosupresyjne, w tym cyklosporynę, metotreksat,
  • antybiotykoterapię – w przypadku infekcji bakteryjnej.

W leczeniu miejscowym zastosowanie znajdują okłady w taniny (działanie przeciwzapalne), a także miejscowe glikokortykosteroidy w postaci kremu lub maści.

FAQ. Rumień guzowaty – często zadawane pytania

Rumień guzowaty to jednostka chorobowa o złożonych przyczynach, nic więc dziwnego, że rodzi wśród pacjentów wiele pytań. Poniżej odpowiedzi na najczęstsze z nich.

Czego objawem jest rumień guzowaty?

Rumień guzowaty może być objawem infekcji bakteryjnych, wirusowych, jak i grzybiczych, ale również reakcją na przyjmowanej leki, czy objawem schorzeń ogólnoustrojowych, w tym gruźlicy, sarkoidozy, czy też zapalnych schorzeń jelit. Pojawienie się rumienia guzowatego wymaga wnikliwej diagnostyki laboratoryjnej, jak i obrazowej.

Czy niski poziom żelaza może powodować rumień guzowaty?

Sam niedobór żelaza nie jest czynnikiem spustowym do pojawienia się objawów rumienia guzowatego. Należy mieć jednak świadomość, że obniżenie stężenia hemoglobiny i niedobór żelaza może być związany ze schorzeniami towarzyszącymi rumieniowi guzowatemu, w tym gruźlicy, nowotworom złośliwym, schorzeniom autoimmunologicznym, a także zapalnym chorobom jelit.

Czy rumień guzowaty może powodować powstawanie zakrzepów krwi?

Rumień guzowaty nie jest schorzeniem, które typowo prowadzi do choroby zakrzepowo-zatorowej. Jednak w niektórych przypadkach stan kliniczny pacjenta z rumieniem guzowatym może sprzyjać incydentom zakrzepowym. Zwiększone ryzyko zakrzepicy występuje między innymi w przypadku:
– unieruchomienia chorego, na przykład na skutek silnych dolegliwości bólowych w obrębie kończyn dolnych,
– ciąży,
– otyłości,
– współistnienia schorzeń przewlekłych, w tym infekcji, czy schorzeń zapalnych jelit.
Konieczność profilaktyki przeciwzakrzepowej (na przykład pod postacią podawania podskórnie heparyny) powinna zostać oceniona i wprowadzona przez lekarza.

Z czym można pomylić rumień guzowaty?

Rumień guzowaty powinien być różnicowany z takimi jednostkami chorobowymi jak:
– rumień stwardniały,
– guzkowe zapalenie tętnic,
– zapalenie tkanki podskórnej w przebiegu niedoboru alfa-1-antytrypsyny,
– toczeń rumieniowaty głęboki,
– zakrzepowe zapalenie naczyń żylnych kończyn dolnych.

Jakim chorobom towarzyszy rumień guzowaty?

Rumień guzowaty może towarzyszyć zarówno schorzeniom infekcyjnym, zapalnym, jak autoimmunologicznym. Może również współistnieć ze stanami fizjologicznymi, takimi jak na przykład ciąża. W wielu przypadkach nie udaje się jednak powiązać objawów rumienia guzowatego z żadną jednostką chorobową. Wówczas schorzenie ma charakter idiopatyczny.

Czy rumień guzowaty jest wyleczalny?

Rumień guzowaty ma charakter samoograniczający. Aby zapobiegać nawrotom choroby, konieczne jest leczenie schorzenia podstawowego pod opieką lekarza.

Rumień guzowaty – podsumowanie

  • Rumień guzowaty to schorzenie dotyczące tkanki podskórnej, które objawia się typowo pod postacią bolesnych, czerwonych guzów pojawiających się w obrębie kończyn dolnych.
  • Rumień guzowaty może współistnieć z wieloma jednostkami chorobowymi, w tym schorzeniami infekcyjnymi, zapalnymi i onkologicznymi.
  • Diagnostyka rumienia guzowatego obejmuje poszukiwanie ewentualnych schorzeń współistniejących i obejmuje zarówno badania laboratoryjne, jak i również obrazowe.
  • Leczenie rumienia guzowatego powinno dotyczyć nie tylko objawów choroby, ale również schorzenia podstawowego.
  • Objawy rumienia guzowatego wymagają pilnej konsultacji lekarskiej, a w wielu przypadkach również hospitalizacji.

Bibliografia

  1. M. Chowaniec i inni, Erythema Nodosum – review of the literature. Reumatologia 2016; 54(2): 79-82,
  2. A. Olejnik, Rumień guzowaty w przebiegu półpaśca twarzy – wyzwania terapeutyczne na podstawie opisu przypadku, Dermatologia Praktyczna, Wydawnictwo Czelej, 2024,
  3. M. Wolska-Wasińska, A. Całka, Rumień guzowaty – o czym należy pamiętać w trakcie diagnostyki? Analiza Przypadków Pediatria, Wydawnictwo PZWL, 2022,
  4. M. Potempa-Jeziorowska i inni, Erythema nodosum – complicated way to get the cause. Forum Medycyny Rodzinnej 2018; 12(6): 234-241,
  5. C. De Simone i inni, Clinical, histopathological, and immunological evaluation of a series of patients with erythema nodosum. Int J Dermatol 2016; 55(5): e289-e294.

Dna moczanowa: objawy, przyczyny, badania i leczenie podagry

Agata Strukow
-
0
Dna moczanowa: objawy, przyczyny, badania i leczenie podagry

Dna moczanowa, znana również jako artretyzm lub podagra, to przewlekła choroba zapalna stawów, wywołana zaburzeniami w metabolizmie kwasu moczowego. W niniejszym artykule szczegółowo omówimy przyczyny powstawania tej dolegliwości oraz jej charakterystyczne objawy. Przedstawimy również kluczowe badania diagnostyczne, które pozwalają na wczesne rozpoznanie dny moczanowej.

Ponadto dowiemy się, jak odpowiednia profilaktyka może pomóc w zapobieganiu nawrotom i łagodzeniu przebiegu choroby i jak wygląda leczenie. Celem tekstu jest kompleksowe wyjaśnienie istoty dny moczanowej, aby pomóc zrozumieć i skutecznie radzić sobie z tym schorzeniem. Zapraszamy do lektury.

Kluczowe informacje:
>> Dna moczanowa to przewlekłe zapalenie stawów spowodowane nadmiernym stężeniem kwasu moczowego we krwi (hiperurykemia) i odkładaniem się jego kryształów w tkankach.
>> Objawy obejmują gwałtowne, silne ataki bólu stawów (najczęściej palucha), obrzęk i zaczerwienienie. W okresach pomiędzy napadami dny moczanowej obserwuje się podwyższony poziom kwasu moczowego.
>> Diagnostyka opiera się na objawach klinicznych i badaniach laboratoryjnych (poziom kwasu moczowego, wskaźniki zapalenia).
>> Leczenie polega na farmakoterapii (leki obniżające kwas moczowy) oraz zmianie stylu życia i diety, szczególnie eliminacji produktów bogatych w puryny i odpowiednim nawodnieniu.
>> Utrzymanie stężenia kwasu moczowego < 6 mg/dl zapobiega rozwojowi powikłań i jest warunkiem dobrego rokowania.

Spis treści:

  1. Co to jest dna moczanowa (podagra)?
  2. Dna moczanowa: dlaczego odkłada się kwas moczowy?
  3. Dna moczanowa – przyczyny
  4. Dna moczanowa – podagra – objawy
  5. Diagnostyka dny moczanowej
  6. Dna moczanowa: leczenie
  7. FAQ. Dna moczanowa – często zadawane pytania

Co to jest dna moczanowa (podagra)?

Dna moczanowa (artretyzm) – ICD-10:M10 – jest zapalną chorobą stawów, związaną z nieprawidłową przemianą kwasu moczowego i hiperurykemią – stale utrzymującym się, podwyższonym stężeniem kwasu moczowego w organizmie pacjenta.

Dna moczanowa jest najczęstszą postacią zapalenia stawów u mężczyzn po 40. r.ż. Kobiety zapadają na dnę moczanową zwykle po 65. r.ż., wtedy częstość występowania choroby jest już porównywalna u obu płci.

Częstość występowania dny moczanowej w populacji wzrasta, co wiąże się ze starzeniem się społeczeństwa, częstszym występowaniem chorób przewlekłych, przyjmowaniem leków moczopędnych (diuretyków) i kwasu acetylosalicylowego w małych dawkach.

Na zapadalność na dnę moczanową istotnie wpływają:

  • duża konsumpcja mięsa,
  • duża konsumpcja owoców morza,
  • nadużywanie alkoholu (szczególnie piwa),
  • spożywanie napojów słodzonych fruktozą.

Dna moczanowa to choroba stawów, jednak jest również niezależnym czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. U osób z dną moczanową ryzyko wystąpienia zawału serca jest dwukrotnie wyższe.

>> Więcej o tym w artykule: Kwas moczowy jako czynnik ryzyka chorób sercowo-naczyniowych

Dna moczanowa: dlaczego odkłada się kwas moczowy?

Kwas moczowy to końcowy produkt przemian zasad purynowych – substancji powstających w wyniku rozpadu kwasów nukleinowych (DNA, RNA) – materiału genetycznego komórek. Synteza kwasu moczowego ma miejsce głównie w wątrobie, znaczna jego część jest wydalana przez nerki.

Z kwasu moczowego powstają moczany – sole, które rozpuszczają się w osoczu i płynach ustrojowych. Jedna z nich – moczan sodu – po przeniknięciu do jamy stawowej i płynu stawowego może wytrącić się w postaci kryształów.

dna-moczanowa-infografika

Do powstawania kryształów moczanu sodu dochodzi po przekroczeniu stężenia 6,8mg/dl. Ich synteza zapoczątkowuje stan zapalny w stawie, prowadząc do zapalenia stawu i rozwoju dny moczanowej.

>> Warto przeczytać: Wczesne zapalenie stawów (WZS) – dlaczego ważne jest wczesne postawienie diagnozy?

Od czego zależy stężenie kwasu moczowego?

Stężenie kwasu moczowego w surowicy jest zależne od wieku, płci, masy ciała, stosowanej diety oraz czynników genetycznych. Fizjologicznie podwyższone stężenie kwasu moczowego występuje u mężczyzn i jest porównywalne ze stężeniem, które pojawia się u kobiet po menopauzie.

Dna moczanowa – przyczyny

Podwyższony poziom kwasu moczowego jest spowodowany zarówno wzrostem jego wytwarzania, jak i upośledzonym wydalaniem przez nerki. Okazuje się jednak, iż nerki osób z hiperurykemią i dną wydalają mniejszą ilość kwasu moczowego niż nerki osób zdrowych, a różnica ta wynosi ok. 40%. Dlatego 10-15% przypadków hiperurykemii jest konsekwencją nadmiernej produkcji kwasu moczowego, w 85-90% jest następstwem upośledzonego wydalania z organizmu.

Czynniki dodatkowo zwiększające poziom kwasu moczowego we krwi to:

  • zwiększony rozpad komórek w organizmie (np. w chorobie nowotworowej),
  • otyłość,
  • nadużywanie alkoholu (szczególnie piwa),
  • współistnienie zaburzeń lipidowych,
  • czynniki genetyczne (występowanie choroby w rodzinie),
  • głodzenie,
  • leki, np. niektóre leki moczopędne stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego lub małe dawki kwasu acetylosalicylowego stosowane w kardiologii,
  • płeć męska,
  • wiek.

>> Zobacz: Niedożywienie: objawy i skutki. Jakie badania laboratoryjne należy wykonać? 

Kto najczęściej choruje na dnę moczanową?

Dna moczanowa występuje u osób z czynnikami ryzyka, do których należą:

  • hiperurykemia – podwyższenie poziomu kwasu moczowego we krwi, ryzyko choroby jest tym większe, im większe jest stężenie moczanów. Hiperurykemia jest jednym z najistotniejszych czynników ryzyka dny, jednak sama nie jest chorobą. U niektórych osób stężenie kwasu moczowego we krwi jest wysokie, ale nie występują objawy dny moczanowej. Badania wskazują, iż u osób ze stężeniem kwasu moczowego w surowicy ≥9 mg/dl w ciągu 5 lat podagra rozwinie się u 22%.
  • leki – kwas acetylosalicylowy w dawkach <2 g/24 h powoduje zmniejszanie jego wydalanie z organizmu, podobnie działają leki moczopędne (w szczególności diuretyki tiazydowe)
  • zespół metaboliczny, otyłość, nadwaga.
  • nadciśnienie tętnicze.

>> Więcej o otyłości i nadwadze przeczytasz w artykule: Nadwaga a otyłość – czym się różnią? Klasyfikacja, leczenie i konsekwencje otyłości

To ważne:
Kwas acetylosalicylowy w dawkach antyagregacyjnych – (75 mg/24 h) – stosowanych w kardiologii, zmniejsza wydalanie kwasu moczowego o 15% (co zwiększa jego stężenie w surowicy).

Dna moczanowa a niewłaściwa dieta

Istotnym czynnikiem w rozwoju dny moczanowej jest niewłaściwa dieta. Za czynnik zwiększający ryzyko zachorowania na artretyzm uważa się zbyt dużą podaż w diecie takich produktów, jak:

  • czerwone mięso,
  • podroby,
  • owoce morza,
  • alkohol – szczególnie piwo,
  • napoje o wysokiej zawartości fruktozy.
Ciekawostka:
Dnę moczanową nazywano chorobą królów, ponieważ kojarzono ją z obfitym jedzeniem i nadmierną konsumpcją alkoholu.

Dna moczanowa – podagra – objawy

Można wyróżnić następujące okresy dny moczanowej (artretyzmu):

  • bezobjawowy okres podwyższenia kwasu moczowego we krwi (tzw. okres hiperurykemii),
  • okres napadów dny,
  • dnę przewlekłą.

Okres bezobjawowej hiperurykemii

Okres bez objawów może trwać nawet 20-30 lat. W tym okresie stwierdza się tylko hiperurykemię, czyli podwyższenie poziomu kwasu moczowego.

Okres ostrego zapalenia stawów – napady dny moczanowej

Charakterystycznym objawem podagry jest napad ostrej dny moczanowej, czyli gwałtowne zapalenie jednego stawu przebiegające z ogromnymi dolegliwościami bólowymi. Najczęściej dotyczy stawów palucha – dużego palca stopy. Z powodu tej lokalizacji choroba jest nazywana podagrą – z greckiego: ból stopy.

Napady dny moczanowej mogą dotyczyć następujących stawów:

  • staw śródstopno-paliczkowy (podagra) – w ok. 75% napadów dny,
  • inne stawy stopy, w tym staw skokowy – w ok. 50%,
  • staw kolanowy (gonagra) – w ok. 30%,
  • palce rąk (chiragra) – w ok. 25%,
  • staw barkowy (omagra) – w ok. 10%,
  • stawy nadgarstka i łokcia – w ok. 10%.

Napad podagry często pojawia się w nocy lub nad ranem, wywołując ból oraz obrzęk. Skóra ponad zajętym stawem jest błyszcząca, ciepła, mocno napięta i zaczerwieniona, a okolica stawu jest wrażliwa na dotyk.

Zapaleniu stawu może towarzyszyć ogólne rozbicie i stan podgorączkowy lub gorączka. Atak bywa poprzedzony sutymi posiłkami mięsnymi lub spożyciem alkoholu. Ostre zapalenie stawów może wywołać również niewielki uraz, odwodnienie, zmęczenie, infekcja lub zabieg operacyjny.

Ciekawostka:
Są opinie, że napad podagry jest najsilniejszym bólem, jaki może wystąpić u człowieka.

Objawy początkowo ustępują samoistnie po kilku dniach – gdy dotyczą jednego stawu lub po kilku tygodniach – jeśli napad dotyczy kilku stawów równocześnie. Bez odpowiedniego leczenia ostre napady dny występują coraz częściej i obejmują kolejne stawy. Długość odstępu między napadami bywa różna. Czasem od pierwszego napadu do następnego mija kilka, kilkanaście miesięcy.

>> Sprawdź też: Odwodnienie i nawodnienie organizmu – fakty i mity

Okres zaawansowanej dny moczanowej – dna przewlekła

Z powodu braku odpowiedniego leczenia w zajętych stawach dochodzi do nieodwracalnych zmian. Zwykle łączy się to z niepełnosprawnością wynikającą z uszkodzenia narządu ruchu. W tym okresie występują niezbyt nasilone przewlekle bóle stawów, przeplatane napadami dny moczanowej. Kwas moczowy odkłada się również w narządach wewnętrznych, prowadząc do niewydolności wielonarządowej.

Guzki dnawe – jak wyglądają?

Charakterystyczne dla podagry jest również tworzenie guzków dnawych. Powstają w miejscu odkładania się moczanów w obrębie tkanek miękkich, w stawach i w pobliży stawów, w podchrzęstnej kości, w kaletkach maziowych, pochewkach ścięgnistych i chrząstce stawowej. Mogą występować u 12-35% pacjentów z dną moczanową, najczęściej są widoczne na palcach dłoni i stóp, na rękach, małżowinach usznych i ścięgnach Achillesa.

Moczany znacznie łatwiej wytrącają się w płynie stawowym niż w osoczu, ponieważ osocze jest lepszym rozpuszczalnikiem dla tego związku niż płyn stawowy.

Guzki mają odcień skóry, są zwykle miękkie (mają konsystencję piasku). Mogą ulegać owrzodzeniu, wówczas są bolesne.

Nietypowe objawy dny moczanowej

Dna moczanowa i guzki dnawe mogą umiejscawiać się w nietypowych lokalizacjach i naśladować nowotwory. Istnieją doniesienia o złogach w skórze i mięśniach, które symulowały guzy tkanek miękkich, o hiperkeratotycznych – charakteryzujących się nadmiernym rogowaceniem naskórka – zmianach okołopaznokciowych oraz o złogach w krtani, wyglądających jak rak płaskonabłonkowy.

Guzki dnawe imitowały również guzy maziówkowe kolana oraz nowotwory kości, a dna kręgosłupa wyglądała jak choroba przerzutowa. Zmiany w narządach wewnętrznych przypominały nowotwory złośliwe trzustki i okrężnicy.

>> Przeczytaj też: Objawy raka trzustki. Przyczyny, diagnostyka, leczenie nowotworu

Diagnostyka dny moczanowej

Rozpoznanie dny moczanowej opiera się na objawach klinicznych oraz badaniach dodatkowych. Do badań laboratoryjnych wykonywanych w tej chorobie należy:

  • kwas moczowy w surowicy – stężenie kwasu moczowego najczęściej jest podwyższone w okresie przed pierwszym napadem i między napadami dny. W czasie napadu dny moczanowej poziom kwasu moczowego może być obniżony. U ok. 1/3 pacjentów poziom kwasu moczowego jest prawidłowy również pomiędzy napadami choroby.
  • morfologia – w czasie napadu dny moczanowej w morfologii krwi widoczna jest leukocytoza.
  • OB i CRP – wysokie wartości wskaźników ostrej fazy widoczne są w czasie napadu dny moczanowej.

>> Stężenie kwasu moczowego zbadasz w ALAB laboratoria – sprawdź zakres pakietu:

kwas-moczowy-baner

>> Więcej o badaniach przydatnych w rozpoznaniu dny moczanowej przeczytasz tu:

Kwas moczowy – normy

Jak już wspomniano wyżej, kwas moczowy zaczyna się odkładać w postaci kryształków, gdy jego poziom przekroczy 6,8 mg/dl we krwi. Badania jednak wskazują, iż stężenie powyżej 5 mg/dl jest czynnikiem ryzyka chorób serca, dlatego zalecane jest, aby utrzymywać poziom kwasu moczowego < 5 mg/dl.

Uznaje się, iż:

  • poziom kwasu moczowego > 7 mg/dl jest niebezpieczny ze względu na ryzyko dny moczanowej.
  • poziom kwasu moczowego > 5 mg/dl jest niekorzystny dla układu sercowo-naczyniowego, zwiększa ryzyko chorób serca.

U pacjentów z dną moczanową poziom kwas moczowego powinien być utrzymywany na poziomie < 6 mg/dl.

Dna moczanowa – pozostałe badania laboratoryjne

Artretyzm jest chorobą, która towarzyszy innym zaburzeniom metabolicznym, dlatego u tych pacjentów wykonuje się badania dodatkowe:

W jednym z przeprowadzonych badań wykazano, iż wysoki poziom kwasu moczowego wpływał na podwyższenie następujących parametrów we krwi:

>> O właściwościach witaminy B12 dowiesz się więcej z artykułu: Witamina B12 – superwitamina

Podagra – diagnostyka różnicowa. Z czym jest mylona dna moczanowa?

Ponieważ podagra jest chorobą przebiegającą z zapaleniem stawów, w jej różnicowaniu należy brać po uwagę:

Objawy podobne do zapalenia stawów w dnie moczanowej mogą również występować po urazie.

>> Więcej o przyczynach bólów stawowych w artykule: Ból stawów – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie bólów stawowych

Dna moczanowa: leczenie

Leczenie dny moczanowej obejmuje farmakoterapię i zmianę stylu życia.

Farmakoterapia polega na przyjmowaniu leków hamujących syntezę kwasu moczowego lub zwiększających jego wydalanie. Należą do nich allopurynol (Milurit) i febuksostat. Leczenie ma na celu zahamowanie uszkodzeń w stawach i innych narządach, dlatego przyjmowanie takich leków jak allopurynol (Milurit) jest terapią przewlekłą, często do końca życia.

W okresach napadu dny moczanowej stosuje się leczenie przeciwzapalne.

Dieta przy dnie moczanowej – co jeść, a czego unikać w codziennym jadłospisie?

Zarówno właściwa dieta, jak i ograniczenie spożycia alkoholu odgrywają kluczową rolę w prewencji hiperurykemii oraz łagodzeniu przebiegu dny moczanowej. Źródłem puryn w diecie powinny być warzywa, z wyłączeniem mięsa, podrobów oraz owoców morza.

Wśród produktów zalecanych znajdują się m.in.:

  • chudy nabiał (twarogi, kwaśne mleko, chude jogurty),
  • warzywa,
  • orzechy.

Niezwykle istotne jest również utrzymywanie odpowiedniego nawodnienia organizmu.

dna-moczanowa-dieta

Przy ustalaniu planu dietetycznego dla pacjentów z dną moczanową należy uwzględnić choroby współistniejące oraz stosowane farmakoterapie, takie jak leczenie insulinooporności, hiperlipidemii, nadciśnienia tętniczego czy alkoholowej choroby wątroby.

>> Więcej o diecie w dnie moczanowej w artykule: Dieta w hiperurykemii i dnie moczanowej

Dna moczanowa – rokowania. Ile się żyje z dną moczanową?

Prawidłowo leczona dna moczanowa nie skraca życia. Celem jej leczenia jest zapobieganie formowania się kryształów moczanowych i ułatwienie ich rozpuszczania. Jest to możliwe, jeśli poziom kwasu moczowego w długiej perspektywie jest niższy niż 6 mg/gl.

FAQ. Dna moczanowa – często zadawane pytania

Czy stres ma wpływ na dnę moczanową?

Stres nie odgrywa bezpośredniej roli w patogenezie dny moczanowej.

Czy dna moczanowa jest śmiertelna?

Dna moczanowa nie jest chorobą śmiertelną. Utrzymywanie poziomu kwasu moczowego poniżej 6 mg/dl pozwala żyć długie lata w dobry zdrowiu.

Jaki lekarz leczy dnę moczanową?

Reumatolog, lekarz rodzinny lub internista.

Czy dna moczanowa podnosi CRP?

Tak. Napadowi dny często towarzyszą wysokie wartości wskaźników ostrej fazy (leukocytoza, OB, białko C-reaktywne).

Czy witamina B12 obniża kwas moczowy?

W jednym z badań wykazano, iż osoby z dną moczanową miały wyższe poziomy witaminy B12 we krwi, oraz cechowało je wyższe spożycie witaminy B12. Z badania wynika, iż wysoki poziom tej witaminy nie obniża kwasu moczowego.

Czy wynik kwasu moczowego 9 mg/dl jest niepokojący?

Tak, jest to wynik świadczący o hyperurykemii i wymaga konsultacji z lekarzem.

Jakich leków nie brać przy dnie moczanowej?

Niskie dawki kwasu acetylosalicylowego i leki moczopędne stosowane w nadciśnieniu mogą podnosić poziom kwasu moczowego. Ich stosowanie przy dnie moczanowej wymaga konsultacji z lekarzem.

Czy dna moczanowa jest wyleczalna?

Utrzymywanie odpowiedniego poziomu kwasu moczowego zapobiega powstawaniu powikłań choroby, jednak pacjent musi stale stosować odpowiednią dietę i przyjmować leki.

Które palce atakuje dna moczanowa?

Dna moczanowa najczęściej atakuje duży palec u stopy, może zajmować również palce u rąk.

Czy dna moczanowa zmienia zapach moczu? Jaki jest zapach moczu przy dnie moczanowej?

Dna moczanowa nie zmienia zapachu moczu.

Czy dna moczanowa jest dziedziczna?

Dna moczanowa często występuje u pacjentów, u których ktoś w rodzinie chorował na artretyzm. Stężenie kwasu moczowego w surowicy oraz nerkowe wydalanie kwasu moczowego są w dużym stopniu związane z polimorfizmem genów z rodziny SLC2A9, kodujących białka transportuje fruktozę do komórki. Zmienność genetyczna SLC2A9 częściowo odpowiada za stężenie moczanów we krwi i podatność na dnę.

Bibliografia

1.https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/1389,zapalenie-stawow-wywolane-przez-krysztaly (dostęp: 08.07.2025).

2.Kasper IR, Juriga MD, Giurini JM, Shmerling RH. Treatment of tophaceous gout: When medication is not enough. Semin Arthritis Rheum. 2016 Jun;45(6):669-74. doi: 10.1016/j.semarthrit.2016.01.005. Epub 2016 Jan 29. PMID: 26947439.

3. Forbess LJ, Fields TR. The broad spectrum of urate crystal deposition: unusual presentations of gouty tophi. Semin Arthritis Rheum. 2012 Oct;42(2):146-54. doi: 10.1016/j.semarthrit.2012.03.007. Epub 2012 Apr 21. PMID: 22522111.

4. Türker PF, Hoca M, Özduran G, Akçil Ok M, Demir Çelebi M. The correlation of uric acid levels with biochemical parameters and dietary factors in individuals with asymptomatic hyperuricemia and gouty arthritis. Nucleosides Nucleotides Nucleic Acids. 2022;41(5-6):444-462. doi: 10.1080/15257770.2022.2051047. Epub 2022 Mar 18. PMID: 35300582.

Pelagra (rumień lombardzki) – co to jest? Objawy, diagnostyka, leczenie

Katarzyna Banaszczyk
-
0
Pelagra (rumień lombardzki) – co to jest? Objawy, diagnostyka, leczenie

Pelagra to schorzenie niedoborowe, które wynika z obniżonego stężenia jednej z witamin należących do witamin z grupy B. Jak objawia się pelagra? Na czym polega diagnostyka i leczenie tej choroby? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się więcej na temat tego schorzenia.

Kluczowe informacje:
>> Pelagra to schorzenie, którego przyczyną jest niedobór witaminy B3, a więc niacyny.
>> Niedobór witaminy B3 może być związany z zaburzeniami odżywiania, schorzeniami przewlekłymi ograniczającymi wchłanianie tej witaminy, a także z przyjmowanymi lekami i czynnikami genetycznymi.
>> W diagnostyce pelagry istotne jest wnikliwe badanie przedmiotowe, szczegółowy wywiad chorobowy, a także badania laboratoryjne – oznaczenie stężenia witaminy B3 i jej prekursorów we krwi.
>> Leczenie niedoboru niacyny wymaga odpowiedniej suplementacji, zmiany w nawykach żywieniowych, a także leczenia chorób współistniejących.

Spis treści:

  1. Pelagra: co to za choroba?
  2. Pelagra: zapadalność. Jak często występuje rumień lombardzki?
  3. Pelagra: przyczyny choroby
  4. Pelagra: objawy rumienia lombardzkiego
  5. Jak diagnozuje się pelagrę?
  6. Pelagra. Jakie są metody leczenia rumienia lombardzkiego?

Pelagra: co to za choroba?

Pelagra (nazywana także rumieniem lombardzkim) to schorzenie, którego istotą jest niedobór witaminy B3, a więc niacyny. Choroba może wynikać również z niedoborów prekursorów niacyny, którym jest na przykład tryptofan. Witamina B3 bywa również nazywana witaminą PP, a ta skrótowa nazwa pochodzi od sformułowania czynnik przeciwpelagryczny.

W organizmie człowieka niacyna ulega przekształceniu do ważnych związków chemicznych, w tym do dinukleotydu nikotynoamidoadeninowego (NAD) oraz fosforanu dinukleotydu nikotynoamidoadeninowego (NADP). Związki te pełnią kluczową rolę w reakcjach biochemicznych, między innymi w oddychaniu komórkowym i syntezie lipidów.

>> Sprawdź: Witaminy z grupy B – objawy niedoboru, rola w organizmie

Niacyna jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, biosyntezy hormonów, a także regulowania metabolizmu tłuszczów. Sprawia to, że jej niedobór będzie pociągał za sobą wystąpienie objawów klinicznych związanych z wieloma narządami i układami organizmu, o czym więcej przeczytasz w kolejnych akapitach tego artykułu.

Pelagra: zapadalność. Jak często występuje rumień lombardzki?

Rumień lombardzki to obecnie rzadko występujące schorzenie. W krajach rozwiniętych choroba ta najczęściej towarzyszy innym schorzeniom związanym z zaburzeniami wchłaniania, ale również może być konsekwencją alkoholizmu. Współcześnie pelagra najczęściej odnotowywana jest w krajach rozwijających się takich jak Indie, kraje Afryki, ale także niektóre rejony Chin, co jest związane przede wszystkim z niedożywieniem.

Pelagra: przyczyny choroby

Bezpośrednią przyczyną pelagry jest wspomniany już niedobór niacyny. Niedobór tej witaminy wynika przede wszystkim z takich stanów klinicznych i sytuacji jak:

  • dieta uboga w niacynę – a więc z ograniczeniem mięsa, ryb, a także pełnoziarnistych produktów zbożowych,
  • zaburzenia wchłaniania niacyny w przewodzie pokarmowym – towarzyszą schorzeniom takim jak celiakia czy choroby zapalne jelit, jak i stanom po operacjach bariatrycznych,
  • zaburzenia odżywiania – w tym anoreksja i bulimia,
  • alkoholizm – alkohol hamuje wchłanianie niacyny w obrębie przewodu pokarmowego,
  • schorzenia genetyczne – na przykład zespół Hartnupa, którego istotą jest zaburzenie wchłaniania tryptofanu, co z kolei prowadzi do obniżenia syntezy niacyny w organizmie (tryptofan jest bowiem prekursorem witaminy B3),
  • przyjmowanie niektórych leków – wpływających na metabolizm niacyny, w tym izoniazydu, a więc substancji stosowanej w terapii przeciwgruźliczej,
  • przewlekłe choroby zapalne, a także nowotworowe – poprzez zwiększanie zapotrzebowania na witaminę PP.
Warto wiedzieć
Niacyna (witamina PP) pełni w organizmie człowieka wiele niezwykle ważnych funkcji. Jej niedobór prowadzi między innymi do poważnych zaburzeń metabolicznych, hormonalnych i neurologicznych.

Pelagra: objawy rumienia lombardzkiego

Objawy pelagry dotyczą przede wszystkim skóry, przewodu pokarmowego i układu nerwowego. Symptomy dermatologiczne tego schorzenia zostaną omówione w kolejnym akapicie. Pozaskórne objawy pelagry to przede wszystkim:

  • zapalenie języka,
  • nudności, wymioty, a także biegunka,
  • zmiany zachowania, w tym zachowania agresywne,
  • demencja, zaburzenia pamięci i koncentracji,
  • ataksja, a więc zaburzenia równowagi i koordynacji ruchowej,
  • zmęczenie,
  • bóle głowy,
  • drażliwość, zaburzenia nastroju,
  • depresja.

>> Zobacz: Ataksja rdzeniowo-móżdżkowa – co to jest? Objawy, przyczyny, badania, dziedziczenie

Objawy skórne pelagry

Objawy dermatologiczne pelagry przypominają oparzenia słoneczne, bowiem zazwyczaj dotyczą odsłoniętych obszarów skóry, w tym przede wszystkim skóry rąk, twarzy i dekoltu. Zmiany skórne przyjmują najczęściej postać zmian rumieniowo-złuszczających, którym towarzyszy świąd i pieczenie skóry.

Skóra jest sucha, szorstka i wrażliwa na bodźce zewnętrzne. Pacjenci podają często pogorszenie stanu dermatologicznego wiosną i latem, co jest związane z ekspozycją na promieniowanie słoneczne. W obrazie dermatologicznym obserwuje się również liczne przebarwienia i odbarwienia skóry. Lokalizacja zmian skórnych sprawia, że rumień lombardzki wymaga różnicowania z taką chorobą jak na przykład toczeń.

Jak diagnozuje się pelagrę?

Konieczne jest przeprowadzenie wnikliwego wywiadu chorobowego, dotyczącego między innymi stosowanej przez pacjenta diety, przyjmowanych leków (uwaga na izoniazyd), a także schorzeń towarzyszących. Kolejnym krokiem jest dokładnie przeprowadzone badanie fizykalne i oglądanie skóry.

Niezwykle przydatne są również badania laboratoryjne z krwi, które mają na celu oznaczenie stężenia takich substancji jak:

  • niacyna,
  • tryptofan,
  • dinukleotyd nikotynoamidoadeninowy (NAD) – jest to aktywna forma witaminy B3.

>> Przeczytaj: Niedobory witamin i minerałów u dzieci – objawy, przyczyny, badania

Pelagra. Jakie są metody leczenia rumienia lombardzkiego?

Leczenie niedoboru witaminy B3 wymaga jej uzupełnienia, klasycznie poprzez doustną suplementację w dostosowanej do stanu klinicznego dawce. Przy zaawansowanych objawach klinicznych choroby i dużym niedoborze witaminy PP lekarz może zadecydować o konieczności ogólnego podawania witaminy (drogą domięśniową).

Oprócz suplementacji, niezbędne jest również wprowadzenie odpowiedniej diety, bogatej w niacynę. Warto zwiększyć spożywanie takich produktów jak mięso (szczególnie wątróbka), produkty zbożowe, ryby, a także orzechy. Konieczne jest również leczenie ewentualnych schorzeń towarzyszących, które pogarszają wchłanianie witaminy B3 i jej prekursorów. Leczenie należy prowadzić pod opieką lekarza.

Pelagra: rokowanie

Rokowania dotyczące choroby zależą przede wszystkim od zaawansowania i czasu trwania niedoboru. W przypadku wcześnie wychwyconego niedoboru i włączenia odpowiedniego leczenia, rokowanie jest dość dobre. Należy jednak podkreślić, że długo nieleczona pelagra może prowadzić do trwałych zmian w obrębie układu nerwowego, a w ciężkich przypadkach nawet do zgonu pacjenta. Z tego powodu wystąpienie objawów sugerujących niedobór niacyny wymaga udania się do gabinetu lekarskiego i zrealizowania zleconych badań laboratoryjnych.

>> To może Cię zainteresować: Czy nadmiar witamin szkodzi? Bezpieczna suplementacja witamin i minerałów

Bibliografia

  1. A. W. Szawłowski, Onkologia żywieniowa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2024,
  2. A. Kaszuba, Ilustrowany leksykon zespołów w dermatologii, tom II, Wydawnictwo Czelej, 2016,
  3. A. Brytek-Matera, Składniki pokarmowe, Psychodietetyka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2020,
  4. J. Gawęcki , L. Hryniewiecki L,  Żywienie człowieka – podstawy nauki o żywieniu, PWN, Warszawa 1998,
  5. S. W. Souci i inni, Food composition and nutrition tables, Taylor & Francis, A CRC Press Book, Stuttgart 2008,
  6. M. Nogala-Kałucka, J. Gawęcki, Rola witamin i skutki ich niedoboru lub nadmiaru w organizmie człowieka, Wydawnictwo AR w Poznaniu, Poznań 2002.

Wpływ diety na tempo starzenia się organizmu. Czym jest dieta anti-aging?

Magdalena Konowrocka
-
0
Wpływ diety na tempo starzenia się organizmu. Czym jest dieta anti-aging?

Starzenie się organizmu to proces, który dotyczy każdego z nas – nie da się go zatrzymać, ale można znacząco wpłynąć na jego tempo i jakość życia w późniejszych latach. Z niniejszego artykułu dowiesz się, czym jest starzenie się z biologicznego punktu widzenia. Jakie znaczenie ma dieta dla kondycji skóry i całego organizmu oraz na czym polega dieta anti-aging? Poznaj również najważniejsze składniki „diety młodości”, produkty, których warto unikać, oraz przykładowy jadłospis wspierający zdrowe starzenie się.

Zacznij dbać o siebie już dziś – przeczytaj i sprawdź, jak możesz wpłynąć na swój zegar biologiczny.

Spis treści:

  1. Starzenie się organizmu – co to za proces?
  2. Wpływ diety na starzenie się skóry
  3. Na czym polega dieta anti-aging?
  4. Dieta młodości – najważniejsze składniki
  5. Jakich produktów unikać w diecie młodości?
  6. Przykładowy jadłospis w diecie anti-aging
  7. Podsumowanie

Starzenie się organizmu – co to za proces?

Proces starzenia się organizmu stanowi naturalny i nieodwracalny etap życia. Przebiega stopniowo, a towarzyszą mu liczne zmiany degeneracyjne, które prowadzą m.in. do obniżenia zdolności organizmu do utrzymania równowagi wewnętrznej (homeostazy), większej podatności na choroby oraz do niekorzystnych zmian w zakresie funkcji fizycznych i poznawczych.

>> Czy wiesz, że wiek kalendarzowy nie definiuje Twojego stanu zdrowia? Sprawdź pakiet Twój Wiek Biologiczny w ALAB laboratoria:

Pakiet Twój wiek biologiczny banerek

Z wiekiem dochodzi do zmian w składzie ciała, osłabienia pracy narządów i układów, a także do zmniejszenia zdolności organizmu do przystosowywania się do stresorów fizycznych, psychicznych i biologicznych. W miarę postępu starzenia może pojawić się stopniowa utrata samodzielności.

Dodatkowo, działanie wielu niekorzystnych czynników środowiskowych i związanych ze stylem życia w latach poprzedzających starość – takich jak niewłaściwa dieta, brak aktywności fizycznej, długotrwałe palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu czy przewlekłe stosowanie leków – zwiększa ryzyko wystąpienia chorób w podeszłym wieku.

>> Zobacz: Długowieczność – jak obniżyć swój wiek biologiczny?

Wpływ diety na starzenie się skóry

Dieta odgrywa kluczową rolę w procesie starzenia się skóry – zarówno jej spowolnieniu, jak i przyspieszeniu. Skóra, jako największy organ ciała, jest szczególnie narażona na działanie czynników środowiskowych (promieniowanie UV, zanieczyszczenia), ale również na skutki wewnętrznych procesów metabolicznych, na które wpływa sposób odżywiania.

Mechanizmy wpływu diety na skórę:

Wolne rodniki przyspieszają starzenie się skóry poprzez uszkadzanie kolagenu, elastyny i błon komórkowych. Antyoksydanty zawarte w diecie neutralizują te reaktywne cząsteczki.

Źródła antyoksydantów: witamina C (cytrusy, papryka), witamina E (orzechy, nasiona), polifenole (zielona herbata, jagody), karotenoidy (marchew, szpinak).
  • Kolagen i elastyczność skóry

Kolagen to główne białko strukturalne skóry. Jego produkcja z wiekiem spada, ale może być wspierana przez odpowiednie składniki diety.

Wspomagające składniki: aminokwasy (lizyna, prolina), witamina C (potrzebna do syntezy kolagenu), cynk i siarka.
  • Nawodnienie i zdrowie bariery naskórkowej

Woda oraz zdrowe tłuszcze (szczególnie kwasy omega-3) wpływają na nawilżenie, elastyczność i funkcje ochronne skóry.

Korzystne źródła: ryby morskie, olej lniany, siemię lniane, awokado, oliwa z oliwek.

>> Wpływ kwasów omega-3 na organizm wskazują wyniki badania, które możesz wykonać w ALAB laboratoria:

Badanie kwasów omega-3 banerek

Na czym polega dieta anti-aging?

Dieta anti-aging (czyli przeciwstarzeniowa) to sposób odżywiania, który ma na celu spowolnienie procesów starzenia się organizmu, w szczególności skóry, układu nerwowego, sercowo-naczyniowego i odpornościowego. Nie istnieje jedna „dieta młodości”, ale naukowcy wskazują szereg zasad i składników odżywczych, które mogą znacząco wpływać na zdrowie i tempo starzenia komórkowego.

Główne założenia diety anti-aging:

>> Przeczytaj też: Monitoring procesu starzenia się w badaniach laboratoryjnych

Dieta młodości – najważniejsze składniki

  1. Antyoksydanty – neutralizują wolne rodniki, które uszkadzają DNA, białka i błony komórkowe:
    • Witamina C – cytrusy, papryka,
    • Witamina E – orzechy, migdały, oleje roślinne,
    • Beta-karoten i inne karotenoidy- marchew, dynia, szpinak,
    • Polifenole – zielona herbata, kakao, jagody.
  2. Kwasy tłuszczowe omega-3 – działają przeciw zapalnie, poprawiają nawilżenie skóry, wspierają pracę mózgu i serca; źródła: siemię lniane, orzechy włoskie, tłuste ryby.
  3. Białko dobrej jakości – niezbędne do odbudowy tkanek, produkcji kolagenu i elastyny; źródła w diecie: ryby, jaja, nasiona roślin strączkowych, mleczne produkty fermentowane.
  4. Koenzym Q10 – wspiera produkcję energii w komórkach, ma właściwości przeciwutleniające; źródła w diecie: tłuste ryby, mięso, oleje roślinne, produkty pełnoziarniste.
  5. Polifenole i flawonoidy – chronią przed stresem oksydacyjnym, poprawiają mikrokrążenie skóry; źródła w diecie: czerwone wino, kakao, owoce jagodowe, cebula, zielona herbata.
  6. Kolagen i jego prekursory – kolagen to główne białko strukturalne skóry: odpowiada za jej jędrność i elastyczność; naturalna synteza wspierana jest przez: witaminę C, cynk, miedź, aminokwasy (prolina, lizyna); źródła pokarmowe: rosół z kości, galaretki, kolagen w suplementach.
  7. Woda – prawidłowe nawodnienie wspiera elastyczność i jędrność skóry oraz funkcje metaboliczne; zalecane jest spożycie 1,5-2l wody niegazowanej dziennie.

>> Chcesz wiedzieć, czy masz odpowiedni poziom witamin? Zobacz Pakiet Witaminy dostępny w ALAB laboratoria:

Pakiet witaminy podstawowy (5 badań)

Jakich produktów unikać w diecie młodości?

Aby spowolnić procesy starzenia i zachować zdrowie oraz młody wygląd skóry i organizmu, nie wystarczy tylko jeść „superfoods” — równie ważne (a czasem ważniejsze!) jest unikanie produktów, które przyspieszają starzenie komórek poprzez stres oksydacyjny, stany zapalne, glikację czy zaburzenia mikroflory jelitowej.

Jakich produktów należy unikać:

  • cukry proste i słodycze.
  • tłuszcze trans i nasycone – zwiększają one poziom stanu zapalnego w organizmie, przyczyniają się do uszkodzeń naczyń krwionośnych i pogorszenia odżywienia skóry. Osłabiają elastyczność komórek.
  • przetworzone mięso – produkty takie jak wędliny, parówki, kiełbasy zawierają azotany, sól, konserwanty i utlenione tłuszcze. Mogą zwiększać stres oksydacyjny i sprzyjać stanom zapalnym.
  • alkohol (w nadmiarze) – odwadnia organizm, osłabia wątrobę, zakłóca metabolizm witamin (zwłaszcza z grupy B i A), przyspiesza degenerację skóry. Wpływa też na jakość snu i poziom regeneracji.
  • nadmiar soli – powoduje zatrzymanie wody, obrzęki, wpływa negatywnie na ciśnienie krwi i funkcjonowanie nerek. Skóra może wyglądać na „spuchniętą” i zmęczoną.
  • żywność smażona i grillowana.
  • sztuczne dodatki i konserwanty – barwniki, wzmacniacze smaku i konserwanty (np. glutaminian sodu) mogą zaburzać mikrobiotę jelitową i wywoływać reakcje zapalne u osób wrażliwych.

>> Przeczytaj: Czym jest wiek biologiczny i jak go sprawdzić?

Przykładowy jadłospis w diecie anti-aging

  • I śniadanie:
    • Owsianka z owocami i orzechami
      • kilka łyżek płatków owsianych górskich,
      • szklanka napoju migdałowego (niesłodzonego),
      • 1/2 banana lekko dojrzałego,
      • garść borówek lub malin (antyoksydanty),
      • 1 łyżeczka siemienia lnianego (omega-3),
      • 1 łyżka orzechów włoskich.
  • II śniadanie:
    • Zielony koktajl
      • garść jarmużu lub szpinaku,
      • 1 kiwi lub 1/2 awokado,
      • 1/2 jabłka,
      • łyżka soku z cytryny,
      • szklanka wody lub zielonej herbaty.
  • Obiad:
    • Pieczony łosoś z komosą ryżową i warzywami
      • 150g fileta z łososia (pieczony z ziołami),
      • 1/2 szklanki ugotowanej komosy ryżowej ca 50g,
      • gotowane na parze brokuły, marchewka i cukinia,
      • sałatka z rukoli z oliwą z oliwek extra virgin.
  • Podwieczorek:
    • Kostka gorzkiej czekolady + zielona herbata
      • 2 kostki gorzkiej czekolady min. 70% kakao,
      • filiżanka zielonej herbaty (lub białej).
  • Kolacja:
    • Sałatka z awokado i jajkiem
      • 2 jajka gotowane na twardo,
      • 1/2 awokado,
      • mix sałat (rukola, roszponka),
      • pomidorki koktajlowe,
      • pestki dyni lub słonecznika,
      • dressing: oliwa + sok z cytryny + odrobina musztardy.

>> To może Cię zainteresować: Dieta śródziemnomorska – zasady, produkty, przykładowy jadłospis i przepisy

Podsumowanie

  • Starzenie się to proces złożony, ale dzięki świadomemu stylowi życia – w szczególności poprzez odpowiednią dietę – możemy go spowolnić i zachować zdrowie, sprawność oraz młody wygląd na dłużej.
  • Antyoksydanty, zdrowe tłuszcze, odpowiednie nawodnienie i unikanie przetworzonej żywności mają realny wpływ na wygląd skóry, funkcje narządów oraz ogólną witalność. Dieta anti-aging to nie chwilowa moda, lecz inwestycja w przyszłość naszego organizmu.
  • Zachęcamy do świadomego podejścia do odżywiania i pogłębiania wiedzy poprzez własne obserwacje, konsultacje z dietetykiem oraz korzystanie z badań naukowych – bo młodość zaczyna się na talerzu!

Bibliografia

  1. Cosgrove, M. C., Franco, O. H., Granger, S. P., Murray, P. G., & Mayes, A. E. (2007)., Dietary nutrient intakes and skin-aging appearance among middle-aged American women
  2. Schagen, S. K., Zampeli, V. A., Makrantonaki, E., & Zouboulis, C. C. (2012).,Discovering the link between nutrition and skin aging
  3. National Institutes of Health (NIH), Office of Dietary Supplements
  4. Proksch, E. et al. (2014). Skin Pharmacology and Physiology

Nerw błędny – jak przebiega i za co odpowiada?

Agata Strukow
-
0
Nerw błędny – jak przebiega i za co odpowiada?

Nerw błędny to bardzo ciekawa struktura anatomiczna. Choć jest nerwem czaszkowym, to wpływa na pracę serca i przewodu pokarmowego. Jak działa nerw błędny, jak przebiega, jaki wpływ ma na nasze samopoczucie i jak można na niego wpływać?

Spis treści:

  1. Co to jest nerw błędny?
  2. Nerw błędny – przebieg
  3. Za co odpowiada nerw błędny?
  4. Rola włókien czuciowych i ruchowych nerwu błędnego
  5. Nerw błędny – stymulacja. Co aktywuje nerw błędny?
  6. Nerw błędny – często zadawane pytania
  7. Nerw błędny: podsumowanie informacji

Co to jest nerw błędny?

Nerw błędny to X z dwunastu nerwów czaszkowych, jednak tylko jego pierwsza część unerwia narządy głowy. Znaczny odcinek przebiega poza głową, zaopatrując większość niezbędnych do życia narządów, jak serce, płuca, żołądek, wątroba i nerki. Nerw błędny jest zatem najdłuższym nerwem czaszkowym, ze względu na swój różnorodny przebieg nazwany został nerwem błędnym z łac. nervus vagus.

Nerw błędny ma trzy rodzaje włókien i komórek nerwowych: czuciowe, ruchowe i przywspółczulne. Te ostanie występują w znacznej przewadze.

Nerw błędny cechuje organizacja pęczkowa, co oznacza, iż poszczególne włókna połączone są w wiązki otoczone tkanką łączną. Ocenia się, iż z rdzenia przedłużonego wychodzi kilkanaście pęczków włókien nerwowych.

>> Sprawdź: Układ nerwowy człowieka – budowa, funkcje, podział

Ciekawostka:
Nazwa nerw błędny w języku łacińskim to nervus vagus. Vagus po łacinie oznacza wędrowca.

Nerw błędny – przebieg

Nerw błędny rozpoczyna się w rdzeniu przedłużonym – strukturze łączącej mózgowie z rdzeniem kręgowym. W swym długim przebiegu od głowy, przez szyję do klatki piersiowej i jamy brzusznej oddaje liczne gałęzie, tworzy sploty, zwoje oraz łączy się z sąsiednimi nerwami. Anatomia nerwu błędnego wyróżnia cztery odcinki: głowowy, szyjny, piersiowy, brzuszny.

Nerw_bledny_budowa_infografika

Odcinek głowowy nerwu błędnego

Od odcinka głowowego nerwu X odchodzi:

  • gałąź oponowa – unerwiające oponę twardą mózgu. Podrażnienie tej części nerwu błędnego w czasie zapalenia opon mózgowych może wywoływać wymioty;
  • gałąź uszna – jest to jedyna gałąź skórna nerwu błędnego, unerwiająca przewód słuchowy zewnętrzny (ścianę dolną i ścianę tylną), błonę bębenkową oraz muszlę małżowiny usznej. Łączy się z nerwem językowo-gardłowym, czyli IX nerwem czaszkowym.
Ciekawostka:
Podrażnienie błony bębenkowej – np. patyczkiem do uszu – wywołuje kaszel, za co odpowiadają gałęzie nerwu błędnego.

Odcinek szyjny nerwu błędnego

W przebiegu odcinka szyjnego nerwu X wyróżnia się:

  • gałęzie gardłowe – wchodzące w skład większej struktury nazywanej splotem gardłowym, który odpowiedzialny jest za unerwienie mięśni gardła, błony śluzowej gardła, tarczycy i przytarczyc
  • nerw krtaniowy górny i nerw krtaniowy dolny – zaopatrują mięśnie krtani oraz jej błonę śluzową
  • nerw krtaniowy wsteczny – unerwia błonę mięśniową i błonę śluzową tchawicy, górną część przełyku, mięsień zwieracz gardła dolnego, również tarczycę i przytarczyce. Część gałęzi nerwu krtaniowego wstecznego tworzy gałęzie sercowe szyjne wnikające do splotu sercowego, zaopatrującego m.in. aortę, tętnicę płucną i prawy przedsionek serca.

Podrażnienie włókien czuciowych nerwu błędnego w krtani i tchawicy odruchowo wywołują kaszel.

Odcinek piersiowy nerwu błędnego

Ten fragment nerwu błędnego składa się z:

  • gałęzi sercowo-piersiowych – stanowiących również część splotu sercowego i unerwiających serce,
  • gałęzi tchawiczych,
  • gałęzi oskrzelowych,
  • gałęzi przełykowych,
  • gałęzi osierdziowych,
  • gałęzi śródpiersiowych,
  • splotów płucnych.

Nazwy poszczególnych odcinków nerwu błędnego w przebiegających przez klatkę piersiową odzwierciedlają obszar unerwienia.

Warto wiedzieć:
Serce unerwione jest przez trzy gałęzie nerwu błędnego: dwie gałęzie szyjne i jedną gałąź piersiową.

Odcinek brzuszny nerwu błędnego

Zaopatrzenie narządów jamy brzusznej przez nerw błędny odbywa się następująco:

  • gałęzie żołądkowe przednie i tylne – zaopatrujące żołądek,
  • gałęzie wątrobowe,
  • gałęzie trzewne – tworzące splot trzewny, skąd włókna nerwowe biegną do trzustki, wątroby, śledziony, jelita cienkiego, części jelita grubego, nerek i nadnerczy.
Ciekawostka:
Perystaltyka jelita grubego w części górnej zależy od X nerwu czaszkowego, jakim jest nerw błędny. Perystaltyką dalszych segmentów jelita grubego kieruje część krzyżowa układu współczulnego – nerwy wychodzące z rdzenia kręgowego na poziomie S2-S4. Granicą zmiany unerwienia jest okrężnica poprzeczna.

Za co odpowiada nerw błędny?

Najważniejszą funkcją nerwu błędnego jest przenoszenie informacji z zaopatrywanych narządów wewnętrznych do mózgu. Sugeruje to, że narządy wewnętrzne są głównym źródłem informacji czuciowej dla ośrodkowego układu nerwowego, w tym rolę szczególną odgrywają jelita.

Pakiet ciągłe zmęczenie kobieta (12 badań) banerek

Nerw błędny jest również głównym elementem układ przywspółczulnego, większość narządów otrzymuje włókna przywspółczulne przez X nerw czaszkowy.

>> Przeczytaj też: Postaw na zdrowe jelita!

Rola włókien ruchowych i czuciowych nerwu błędnego

Gałęzie ruchowe nerwu błędnego zaopatrując mięśnie podniebienia, gardła i krtani odpowiadają za koordynację ich pracy w trakcie przełykania oraz zamykania i otwierania górnych dróg oddechowych – krtani. Z nerwem błędnym związany jest również odruch wymiotny.

Gałęzie nerwu błędnego tworzące nerwy krtaniowe umożliwiają wydobywanie głosu.

Gałęzie czuciowe nerwu błędnego przekazują informacje o bodźcach bólowych, temperatury, dotyku. Są obecne w oponie twardej mózgu w tylnym dole czaszki. Opona twarda to ważna struktura anatomiczna, chroniąca mózg i rdzeń kręgowy. Przewodzenie bodźców bólowych z tego obszaru daje nam informację o podrażnieniu tych struktur, np. w wyniku zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.

Unerwienie części małżowiny usznej i przewodu słuchowego zewnętrznego pozwala nam na odczuwanie dotyku i bólu z tego obszaru. Dzięki nerwom czuciowym w krtani możliwy jest odruch kaszlu.

Informacje czuciowe nerw błędny przekazuje również z obszaru klatki piersiowej i brzucha.

Bardzo ważnym obszarem odpowiedzialności nerwu błędnego są informacje przewodzone przez włókna przywspółczulne z całej klatki piersiowej i jamy brzusznej.

Wpływ nerwu błędnego na pracę serca

Nerw błędny tworzy w sercu:

  • sploty przedsionkowe, która modulują chronotropizm (częstotliwość skurczów serca) i dromotropizm, (szybkość przewodnictwa impulsów w układzie bodźco-przewodzącym),
  • sploty wieńcowe, które modulują inotropizm (kurczliwość i siłę skurczu komór serca).

Warto dodać, że nerw błędny w sercu działa za pośrednictwem neuroprzekaźnika acetylocholiny, wywołując efekty „uspokajające”:

  • spowolnienie akcji serca – poprzez zmniejszenie częstotliwości skurczów serca oraz zmniejszenie szybkości przewodzenia impulsów,
  • osłabienie siły skurczu serca, czego efektem jest zmniejszenie ciśnienia krwi,
  • zmniejszenie pobudliwości mięśnia sercowego – poprzez zmniejszenie wrażliwość kardiomiocytów na bodźce.

Poza tymi bezpośrednimi efektami na kardiomiocyty (komórki mięśnia sercowego, acetylocholina wpływa na funkcję serca również pośrednio, przez modulację układu odpornościowego.

Pakiet ciągłe zmęczenie mężczyzna (12 badań) banerek

Aktywacja włókien dosercowych nerwu błędnego jest częścią mechanizmu oszczędzającego serce w sytuacji nadmiernego jego przeciążenia. Zbyt duży napływ krwi do lewej komory serca, pobudza znajdujące się w jej ścianie receptory, prowadząc do bradykardii (zwolnienia akcji serca), rozszerzenia naczyń krwionośnych i spadku ciśnienia krwi.

Jest to odruch fizjologiczny (tzw. odruch Bezolda-Jarischa), towarzyszą mu zaburzenia układu autonomicznego: nudności, wymioty, dyskomfort w nadbrzuszu.

>> Zobacz: Ciśnienie tętnicze a starzenie. Jak obniżyć ciśnienie?

Nerw błędny a oddychanie

Włókna nerwu błędnego obecne w drogach oddechowych i płucach odbierają informacje mechanosensoryczne, co oznacza iż reagują na aktywność związaną z oddychaniem. Ich maksymalna aktywność rejestrowana jest podczas wdechu, natomiast najniższa w czasie wydechu.

Wpływ nerwu błędnego na pracę przewodu pokarmowego 

Nerw błędny w przewodzie pokarmowym tworzy zwoje jelitowe, zlokalizowane w takich regionach jak żołądek, trzustka, pęcherzyk żółciowy. Zakończenia nerwu błędnego obecne są w błonie śluzowej żołądka i jelit i są strukturami wrażliwymi na pH, bodźce chemiczne i osmotyczne.

Nerw błędny unerwia również mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, zakończenia obecne w zewnętrznych warstwach mięśni określane są jako mechanoreceptory, ponieważ są wrażliwe na rozdęcie żołądka.

>> Dowiedz się więcej: Budowa, funkcje i najczęstsze choroby układu pokarmowego człowieka

Nerw błędny wpływa na pracę przewodu pokarmowego i trawienie w następujący sposób:

  • wspomaga perystaltykę,
  • rozluźnia zwieracze,
  • zwiększa wydzielanie soku żołądkowego, hormonów trzustki (insuliny i glukagonu) i wątroby.

Nerw błędny jest również istotną częścią osi mózg–jelita, odgrywa ważną rolę w modulacji stanu zapalnego, utrzymaniu homeostazy jelitowej oraz regulacji przyjmowania pokarmu, sytości i homeostazy energetycznej. Aktywacja nerwu błędnego może wpływać na przyjmowanie pokarmu i przyrost masy ciała. Jednym z mechanizmów modulujących tę aktywację w przewodzie pokarmowym jest działanie neuroprzekaźnika serotoniny (95% serotoniny w organizmie wytwarzane jest w jelitach).

Zakończenia nerwu błędnego w jelitach są również celem działania hormonów jelitowych. Należą do nich:

  • cholecystokinina – reguluje funkcje żołądkowo-jelitowe, w tym hamowanie opróżniania żołądka i przyjmowania pokarmu poprzez aktywację receptorów położonych na włóknach dośrodkowych nerwu błędnego unerwiających jelita.
  • grelina – kolejny hormon uwalniany do krwiobiegu z żołądka, który odgrywa kluczową rolę w stymulowaniu przyjmowania pokarmu poprzez hamowanie wyładowań włókien dośrodkowych nerwu błędnego.
  • leptyna – na nerwie błędnym zidentyfikowano również receptory dla leptyny; badania wskazują iż leptyna i cholecystokinina oddziałują synergistycznie, aby wywołać krótkoterminowe hamowanie przyjmowania pokarmu i długoterminowe zmniejszenie masy ciała.

>> To może Cię zainteresować: Wpływ otyłości, zapalenia i leptyny na rozwój chorób cywilizacyjnych

Nerw błędny – stymulacja. Co aktywuje nerw błędny?

Nerw błędny jest elementem przywspółczulnego układu nerwowego, czyli tej części tego układu, która odpowiada za reakcję „rest and digest” (relaks i trawienie) i przeciwstawia się reakcji „run or fight” (uciekaj lub walcz). Z tego powodu stymulacja nerwu błędnego, pomagająca odpoczywać, zwalczać stres, zwolnić akcję serca, obniżyć ciśnienie i wspomóc trawienie może być dobrym rozwiązaniem dla współczesnego człowieka.

Pakiet stres (12 badań) banerek

W przypadku serca, fizjologiczne w stanie spoczynku, aktywność przywspółczulna nerwu błędnego dominuje nad aktywnością współczulną. Inaczej dzieje się w chorobach serca, np. niewydolności, gdzie pobudzony jest układ współczulny. Dlatego w przypadku tych chorób ukierunkowanie na stymulację nerwu błędnego może być korzystne w przeciwdziałaniu dysfunkcjom sercowo-naczyniowym.

Stymulacja nerwu błędnego znajduje również zastosowanie w leczeniu chorób układu nerwowego.

Elektryczna stymulacja nerwu błędnego

Elektryczna stymulacja szyjnego nerwu błędnego za pomocą chirurgicznie wszczepianych elektrod stosowana jest w leczeniu padaczki lekoopornej, badano ją również w leczeniu lekoopornej depresji, niektórych zaburzeń żołądkowo-jelitowych oraz niewydolności serca.

Innym sposobem stymulacji elektrycznej jest przezskórna stymulacja nerwu błędnego, polegająca na pobudzaniu gałęzi usznej nerwu błędnego. Ponieważ jest to zabieg nieinwazyjny – elektroda zakładana jest na ucho – jest również wykorzystywany u pacjentów z wymienionymi schorzeniami, a dodatkowo w stresie pourazowym, stanach zapalnych i u pacjentów w stanie śpiączki.

Stymulacja nerwu błędnego – metody niefarmakologiczne i niebioelektryczne

Stymulacja nerwu błędnego jest możliwa również przy użyciu technik i aktywności niefarmakologicznych i bez stosowania specjalnych urządzeń. Jedną z nich jest aktywność fizyczna. Umiarkowany wysiłek fizyczny obniża tętno spoczynkowe oraz ciśnienie krwi, obniża aktywność układu współczulnego i wydzielanie noradrenaliny.

Szczególną aktywnością w kontekście stymulacji nerwu błędnego jest joga, która łączy asany z medytacją i odpowiednim oddychaniem. Medytacja to aktywność obniżająca napięcie układu współczulnego i wydzielanie noradrenaliny, redukująca stres, obniżająca tętno i ciśnienie krwi. Podobnie działają techniki oddechowe stosowane w jodze.

Jedną z takich technik jest oddech polegający na wdechu, wstrzymaniu oddechu i następnie spokojnym wydechu. Wstrzymany wdech pobudza baroreceptory w układzie oddechowym, co stymuluje nerw błędny. Ważnym elementem tego ćwiczenia jest skupienie się na oddychaniu przeponą. Pomocne w kontrolowaniu tego toru oddychania jest położenie ręki na brzuch i obserwowanie jak powłoki brzuszne unoszą się w czasie wdechu i spokojnie wycofują w czasie wydechu. Wstrzymanie oddechu nie musi być długie, wystarczą 2-3 sekundy. Wraz z doświadczeniem można ten okres wydłużać.

Nerw_bledny_oddychanie_przeponowe_infografika

Osoby wyćwiczone mogą spróbować oddechu jednominutowego – techniki oddechowej używanej w jodze kundalini, polegającej na wdychaniu powietrza przez 20 sekund, zatrzymywaniu oddechu na 20 sekund i wydychaniu przez 20 sekund.

Jak wykonać oddech jednominutowy?

  1. Usiądź w wygodnej pozycji, z prostym kręgosłupem. Możesz usiąść na podłodze w siadzie skrzyżnym, lub na krześle.
  2. Zamknij oczy i skup się na oddechu, starając się do uspokoić i powoli wydłużać.
  3. Jak będziesz gotowa/gotowy, zacznij wdychać powietrze przez nos przez 20 sekund.
  4. Następnie wstrzymaj oddech na 20 sekund.
  5. Powoli wydychaj powietrze przez nos przez 20 sekund.

Powtórz cykl kilka razy. Jeśli zaczynasz swoją przygodę z oddychaniem zacznij od 5 sekund, wydłużaj oddechy do 10 sekund, aż będzie możliwy oddech jednominutowy. Wbrew pozorom wydłużenie oddechu tak, aby wykonywać tylko jeden oddech w ciągu minuty, nie jest bardzo trudne.

>> To interesujące: Długowieczność – jak obniżyć swój wiek biologiczny?

Nerw błędny – często zadawane pytania

Czy nerw błędny się regeneruje?

Badania na zwierzętach wykazały bardzo dużą zdolność nerwu błędnego do regeneracji.

Jakie mogą być objawy uszkodzenia nerwu błędnego?

Objawy uszkodzenia nerwu błędnego zależą od lokalizacji dysfunkcji, mogą dotyczyć problemów z połykaniem, z artykulacją i fonacją, zaburzeń funkcji układu oddechowego, problemów z sercem i przewodem pokarmowym. 

Co uszkadza nerw błędny?

Zaburzenia funkcjonowania nerwu błędnego mogą wynikać z różnych przyczyn, w tym: zabiegów chirurgicznych, przewlekłego stresu, urazów, zaburzeń neurologicznych, chorób autoimmunologicznych, powikłań poinfekcyjnych, cukrzycy, narażenia na toksyny i alkohol, metali ciężkich.

Jak zbadać nerw błędny?

Badanie nerwu błędnego przeprowadza się w zależności od tego, na którym odcinku podejrzewa się jego uszkodzenie, najczęściej będzie to badanie neurologiczne. Jeśli potencjalne uszkodzenie będzie dotyczyć gardła lub krtani, prawdopodobnie przeprowadzi je laryngolog. Czasem będą wymagane badania obrazowe, elektromiografia – decyduje o tym lekarz prowadzący.

Jak wyciszyć nerw błędny?

Wyciszenie nerwu błędnego, czyli ograniczenie aktywności przywspółczulnej, możliwe jest poprzez aktywację układu współczulnego, np. w reakcji „uciekaj lub walcz”.

Dokąd sięga nerw błędny?

Dziesiąty nerw czaszkowy rozciąga się od swojego początku w pniu mózgu, przez szyję i klatkę piersiową, aż do jamy brzusznej i kończy się na okrężnicy – części jelita grubego.

Błędnik a nerw błędny – co mają ze sobą wspólnego?

Pojęcia błędnik i nerw błędny brzmią podobnie, jednak są to dwie zupełnie inne struktury ciała. Błędnik to struktura w uchu wewnętrznym, odpowiadająca za słuch i równowagę. Nerw błędny to 10 nerw czaszkowy, który unerwia liczne narządy wewnętrzne i odpowiada za ich prawidłowe funkcjonowanie, zwłaszcza w kontekście reakcji „rest and digest”.

Nerw błędny: podsumowanie informacji

Nerw błędny jest ważnym elementem przywspółczulnego układu nerwowego, który nadzoruje szeroki wachlarz kluczowych funkcji organizmu, w tym trawienie i tętno. Jest częścią osi jelito-mózg. Stymulacja nerwu błędnego, m.in. poprzez techniki relaksacyjne i oddychanie, może być ważnym narzędziem radzenia sobie ze przewlekłym stresem.

Piśmiennictwo

  1. Gentile F, Orlando G, Montuoro S, Ferrari Chen YF, Macefield V, Passino C, Giannoni A, Emdin M. Treating heart failure by targeting the vagus nerve. Heart Fail Rev. 2024 Nov;29(6):1201-1215. doi: 10.1007/s10741-024-10430-w. Epub 2024 Aug 9. PMID: 39117958; PMCID: PMC11455679.
  2. Patros M, Sivathamboo S, Simpson HD, O’Brien TJ, Macefield VG. The physiology, anatomy and stimulation of the vagus nerve in epilepsy. J Physiol. 2025 Apr;603(8):2201-2217. doi: 10.1113/JP287164. Epub 2025 Mar 9. PMID: 40059379; PMCID: PMC12013799.
  3. Bochenek A., Reicher M., Anatomia Człowieka, tom V, Układ nerwowy obwodowy. Układ nerwowy autonomiczny. Powłoka wspólna. Narządy zmysłów. PZWL Warszawa 1989. S. 227-237.
  4. Breit S, Kupferberg A, Rogler G, Hasler G. Vagus Nerve as Modulator of the Brain-Gut Axis in Psychiatric and Inflammatory Disorders. Front Psychiatry. 2018 Mar 13;9:44. doi: 10.3389/fpsyt.2018.00044. PMID: 29593576; PMCID: PMC5859128.
  5. Kaczmarczyk M, Antosik-Wójcińska A, Dominiak M, Święcicki Ł. Use of transcutaneous auricular vagus nerve stimulation (taVNS) in the treatment of drug-resistant depression – a pilot study, presentation of five clinical cases. Psychiatria Polska. 2021;55(3):555-564. doi:10.12740/PP/OnlineFirst/115191.
  6. https://www.termedia.pl/neurologia/Stymulacja-nerwu-blednego-daje-szanse-osobom-w-spiaczce,59034.html
  7. Ambroziak M, Wysiłek fizyczny a układ krążenia. Podstawy fizjologiczne i genetyczne. Wpływ na ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, Postępy Nauk Medycznych 10/2008, s. 653-659.
  8. Nauczyciel Ery Wodnika. Podręcznik instruktora poziomu pierwszego. KRI INTERNATIONAL TEACHER TRAINING IN KUNDALINI YOGA.
  9. Lladós, GemmaJosé, Muñoz-Moreno et al., Vagus nerve dysfunction in the post–COVID-19 condition: a pilot cross-sectional study, Clinical Microbiology and Infection, Volume 30, Issue 4, 515-521

Ropowica (flegmona): czym jest i jakie daje objawy?

Katarzyna Banaszczyk
-
0
Ropowica (flegmona): czym jest i jakie daje objawy?

Ropowica to zakażenie szerzące się drogą ciągłości tkanek, które najczęściej wywoływane jest przez bakterie. Jakie obszary może zajmować ropowica? Jakie są najczęstsze objawy tego schorzenia? Czy ropowica dna jamy ustnej jest groźna? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się więcej na temat ropowicy.

Spis treści:

  1. Co to jest ropowica (flegmona)?
  2. Jakie są przyczyny ropowicy?
  3. Lokalizacje ropowicy
  4. Objawy ropowicy
  5. Jak przebiega leczenie ropowicy?
  6. Rokowania przy ropowicy
  7. Ropowica – podsumowanie

Co to jest ropowica (flegmona)?

Ropowica to ostre, ropne zakażenie dotyczące tkanek miękkich, które jest słabo odgraniczone, co oznacza, że typowo nie obserwuje się gromadzenia treści ropnej. W tej kwestii, przeciwieństwem ropowicy jest ropień, w przebiegu którego obecne jest dobrze odgraniczone i otorbione ognisko, zawierające treść ropną. Ropowica ma tendencje do rozszerzania się na sąsiadujące tkanki.

Jak wygląda ropowica?

Obraz kliniczny ropowicy zależy przede wszystkim od lokalizacji zakażenia. W większości przypadków obserwuje się takie objawy jak:

  • obrzęk,
  • rumień, a więc zaczerwienienie,
  • nadmierne ucieplenie,
  • pojawiającą się martwicę i owrzodzenia w obrębie skóry,
  • dolegliwości bólowe.

Schorzeniu mogą towarzyszyć bardziej specyficzne objawy, co zostanie przedstawione w kolejnych akapitach tego artykułu.

Jakie są przyczyny ropowicy?

Ropowica należy do infekcji wywoływanych przez bakterie. Za ropowicę najczęściej odpowiadają paciorkowce i gronkowce, choć mogą to być również bakterie beztlenowe i Gram-ujemne. Niektóre gatunki bakterii produkują specjalne enzymy, które ułatwiają rozprzestrzenianie się zakażenia. Do enzymów tych zalicza się między innymi hialuronidazę i streptokinazę.

Lokalizacje ropowicy

Schorzenie to może lokalizować się w obrębie wielu obszarów organizmu człowieka. W medycynie wyróżnia się kilka szczególnych rodzajów ropowicy, w tym między innymi takie jak:

  • angina Ludwiga – czyli inaczej ropowica dna jamy ustnej. Może być ona powikłaniem infekcji dotyczącej migdałków podniebiennych, czy ślinianek, ale również występować jako powikłanie po usunięciu zęba i innych zabiegach stomatologicznych,
  • zastrzał – jest to zakażenie dotyczące klasycznie opuszki palca, którego przyczyną zazwyczaj jest uraz,
  • zanokcica – jest to zakażenie lokalizujące się w obrębie wałów paznokciowych, często związane z urazami paznokci i otaczających tkanek poprzez ich obgryzanie.

Warto wiedzieć, że w dermatologii wyróżniamy również stan nazywany zanokcicą opryszczkowatą. W tym przypadku za objawy chorobowe odpowiada wirus opryszczki zwykłej, nie zaś bakterie. Oprócz zmian skórnych typowych dla zanokcicy, często pojawiają się również symptomy dodatkowe takie jak pieczenie, mrowienie i świąd w obrębie zmian, co jest charakterystyczne dla infekcji spowodowanych przez wirusa opryszczki. 

Objawy ropowicy

Objawy kliniczne ropowicy zależą przede wszystkim od lokalizacji zakażenia. W przypadku anginy Ludwiga obserwuje się między innymi:

  • gorączkę,
  • bóle głowy,
  • ból pojawiający się podczas połykania i mówienia,
  • szczękościsk,
  • niekiedy duszność,
  • zaburzenia ruchomości w obrębie języka,
  • ułożenie języka z przodu jamy ustnej,
  • napięcie i niekiedy również zaczerwienienie skóry w okolicy podżuchwowej.

Z kolei w przebiegu zastrzału i zanokcicy odnotowuje się:

  • treść ropną zlokalizowaną pod naskórkiem w obrębie opuszka palca (zastrzał),
  • dolegliwości bólowe, szczególnie podczas palpacji zmienionego chorobowo miejsca,
  • wyciek treści ropnej z wału paznokciowego, opuszka palca (zanokcica),
  • niekiedy zmiany zabarwienia w obrębie płytki paznokciowej – szczególnie przy zanokcicy i towarzyszącym zakażeniu Pseudomonas aeruginosa. 

W przypadku zastrzału i zanokcicy rzadko mamy do czynienia z objawami ogólnymi takimi jak gorączka, ból głowy, czy osłabienie.

Jak przebiega leczenie ropowicy?

Podejrzenie ropowicy wymaga pilnego kontaktu z lekarzem. W wybranych przypadkach ropowica może wymagać hospitalizacji na Oddziale Chirurgicznym i wykonania zabiegu operacyjnego z sączkowaniem zmian. Zastrzał i zanokcica również mogą wymagać nacięcia zmian i oczyszczenia z treści ropnej, choć to klasycznie wykonywane jest w warunkach ambulatoryjnych (poradnianych). W przebiegu ropowicy stosowana jest również antybiotykoterapia, często szerokospektralna. W przebiegu anginy Ludwiga konieczne bywa również zabezpieczenie dróg oddechowych.

W diagnostyce ropowicy niezwykle ważne jest przeprowadzenie dokładnego badania przedmiotowego. Badania laboratoryjne, które znajdują zastosowanie w przypadku podejrzenia ropowicy to przede wszystkim:

Morfologia banerek
Badanie CRP - (białko C-reaktywne) banerek

Pomocne mogą być również badania obrazowe, w tym tomografia komputerowa, badanie ultrasonograficzne i RTG klatki piersiowej. Wybór metody obrazowania zależy od lokalizacji zmian. Badanie te mają na celu ocenę rozległości zmian ropowiczych.

Rokowania przy ropowicy

Rokowanie zależy od lokalizacji zmian ropowiczych, a także od tempa postępu choroby i stanu ogólnego pacjenta. W przypadku chorób przewlekłych (takich jak cukrzyca, niewydolność nerek, niewydolność serca), a także w przypadku obniżenia odporności – rokowanie co do wyleczenia jest gorsze.

Ropowica może wiązać się z ryzykiem wystąpienia poważnych powikłań, w tym sepsy i martwiczego zapalenia śródpiersia, które związane jest nawet z 40% ryzykiem śmiertelności. Wczesna diagnostyka i włączenie odpowiedniego leczenia istotnie poprawia rokowanie, dlatego przy podejrzeniu ropowicy nie warto zwlekać – należy jak najszybciej udać się na konsultację lekarską.

Ropowica – podsumowanie

  • Ropowica to ostre zakażenie dotyczące tkanek miękkich, które najczęściej spowodowane jest przez bakterie, w tym gronkowce i paciorkowce.
  • Ropowica manifestuje się najczęściej jako zaczerwienienie, obrzęk i wzrost ucieplenia w danej lokalizacji. Mogą pojawić się także objawy ogólne, takie jak dreszcze, gorączka, osłabienie.
  • W leczeniu ropowicy zastosowanie znajduje przede wszystkim antybiotykoterapia, a także procedury chirurgiczne takie jak nacięcie i sączkowanie.
  • W przypadku podejrzenia ropowicy należy jak najszybciej udać się na konsultację lekarską, bowiem niezdiagnozowana ropowica może wiązać się z wystąpieniem poważnych powikłań, w tym zakażenia ogólnoustrojowego (sepsy).

Bibliografia

  1. B. Latkowski i inni, Problemy chirurgii dziecięcej, Medycyna rodzinna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017,
  2. J. Stachura i inni, Patologia znaczy słowo o chorobie, Wydawnictwo PAU, Kraków 2003,
  3. J. Fibak, Chirurgia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
  4. W. Noszczyk, Chirurgia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007,
  5. R.W. Connor i inni, Hand infections in patients with diabetes mellitus, Orthopedics 2001; 24: 1057-1060,
  6. Y. Avitzur, Herpetic whitlow infection in a general pediatrician–an occupational hazard, Infection, 4 (30), s. 234–6, 2002.

Zapalenie płuc: objawy, przyczyny, leczenie

Katarzyna Ciepłucha
-
0
Zapalenie płuc: objawy, przyczyny, leczenie

Kaszel, gorączka i ból w klatce piersiowej to typowe objawy zapalenia płuc. Jakie są jego przyczyny, jak je rozpoznać i skutecznie leczyć? Sprawdź, na co zwrócić uwagę, kiedy konieczna jest konsultacja lekarska oraz jak uniknąć groźnych powikłań. Wczesne rozpoznanie choroby i wdrożenie właściwego leczenia znacznie zwiększają szanse na szybki powrót do zdrowia.

Spis treści:

  1. Co to jest zapalenie płuc?
  2. Ile rozwija się zapalenie płuc?
  3. Przyczyny zapalenia płuc
  4. Czy zapalenie płuc jest zaraźliwe?
  5. Jakie są objawy zapalenia płuc?
  6. Jak leczyć zapalenie płuc?
  7. Czy zapalenie płuc samo przejdzie?
  8. Nieleczone zapalenie płuc – do czego może doprowadzić?
  9. Zapalenie płuc – podsumowanie

Co to jest zapalenie płuc?

Zapalenie płuc to stan zapalny, który obejmuje tkankę płucną – pęcherzyki oraz tkankę śródmiąższową. W praktyce klinicznej wyróżnia się dwa główne typy choroby: pozaszpitalne zapalenie płuc, rozwijające się u osób przebywających poza placówkami medycznymi, oraz szpitalne zapalenie płuc, które pojawia się ≥ 48 h po przyjęciu do szpitala. Choroba może dotknąć osoby w każdym wieku, jednak szczególnie narażeni są pacjenci starsi, dzieci oraz osoby z obniżoną odpornością. Zapalenie płuc może mieć różny przebieg, od łagodnego do bardzo ciężkiego, a jego objawy oraz leczenie zależą od przyczyny – infekcji bakteryjnej, wirusowej lub grzybiczej.

>> Zobacz również: Zapalenie płuc u dziecka – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Ile rozwija się zapalenie płuc?

Okres rozwoju zapalenia płuc od momentu zakażenia jest zależny od rodzaju patogenu. W przypadku infekcji bakteryjnych objawy mogą pojawić się w ciągu 1–3 dni. Przy zakażeniach wirusowych objawy pojawiają się wolniej i mogą narastać stopniowo przez około tydzień, co często utrudnia szybką diagnozę.

Przyczyny zapalenia płuc

Zapalenie płuc może mieć różne przyczyny:

  • Bakteryjne zapalenie płuc – najczęstsza postać choroby, spowodowana m.in. przez Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae oraz Mycoplasma pneumoniae.
  • Wirusowe zapalenie płuc – wywoływane najczęściej przez wirusa grypy oraz SARS-CoV-2 (COVID‑19).
  • Grzybicze zapalenie płuc – rzadsze, głównie u osób z obniżoną odpornością.
  • Aspiracyjne zapalenie płuc – wynikające z przedostania się treści pokarmowej lub żołądkowej do dróg oddechowych, często u osób starszych lub po udarach.

Infekcje wirusowe mogą także prowadzić do wtórnego, bakteryjnego zapalenia płuc, co pogarsza przebieg choroby.

Morfologia banerek

>> Przeczytaj również: Bakterie atypowe: wpływ przewlekłego kaszlu na układ oddechowy

Czy zapalenie płuc jest zaraźliwe?

Zapalenie płuc może być chorobą zakaźną, szczególnie w przypadku etiologii wirusowej lub bakteryjnej. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową podczas kaszlu, kichania czy bliskiego kontaktu z osobą chorą. Dlatego ważne jest stosowanie zasad higieny oraz unikanie kontaktu z osobami zakażonymi.

Jakie są objawy zapalenia płuc?

Typowe objawy zapalenia płuc obejmują:

  • kaszel, który może być suchy lub z odkrztuszaniem ropnej czy śluzowej wydzieliny,
  • gorączkę, często wysoką, przekraczającą 38°C, dreszcze, intensywne poty,
  • duszność, trudności w oddychaniu, uczucie braku powietrza,
  • ból w klatce piersiowej nasilający się przy głębokim oddychaniu lub kaszlu,
  • osłabienie, znaczne zmęczenie oraz obniżony apetyt,
  • bóle mięśni i stawów,
  • zaburzenia świadomości u osób starszych lub z osłabioną odpornością.

Jak leczyć zapalenie płuc?

Leczenie zapalenia płuc zależy przede wszystkim od przyczyny choroby i ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

W przypadku bakteryjnego zapalenia płuc:

  • Konieczna jest antybiotykoterapia, dobierana indywidualnie przez lekarza.
  • W łagodnych, niepowikłanych przypadkach pozaszpitalnego zapalenia płuc zwykle wystarcza 5–7 dni antybiotykoterapii, natomiast w cięższych lub powikłanych – 7–14 dni.
Badanie CRP - (białko C-reaktywne) banerek

W przypadku wirusowego zapalenia płuc:

  • Stosuje się leki łagodzące objawy, takie jak środki przeciwgorączkowe i przeciwzapalne.
  • Zalecany jest odpoczynek, unikanie wysiłku fizycznego oraz odpowiednie nawodnienie organizmu.
  • W niektórych sytuacjach dostępne są również leki przeciwwirusowe, które mogą przyspieszyć zdrowienie.

Przy ciężkim przebiegu choroby może być potrzebne:

  • Leczenie szpitalne.
  • Tlenoterapia.
  • Dodatkowe leczenie wspomagające.

Ważne jest również przestrzeganie zaleceń lekarza dotyczących odpoczynku i stosowanie diety bogatej w witaminy oraz składniki odżywcze, które wzmacniają odporność i pomagają szybciej wrócić do zdrowia.

Badanie prokalcytoniny (PCT) banerek

>> Przeczytaj również: Legionelloza – ciężkie, atypowe zapalenie płuc

Czy zapalenie płuc samo przejdzie?

Łagodne, wirusowe zapalenia płuc mogą ustąpić samoistnie, jednak w większości przypadków konieczna jest opieka medyczna. Szczególnie niebezpieczne są bakteryjne zapalenia płuc, które bez leczenia antybiotykiem mogą prowadzić do poważnych i zagrażających życiu powikłań.

Nieleczone zapalenie płuc – do czego może doprowadzić?

Brak odpowiedniego leczenia zapalenia płuc może prowadzić do licznych powikłań, takich jak:

  • ropień płuca – nagromadzenie ropy w obrębie tkanki płucnej,
  • zapalenie opłucnej – zbieranie się płynu w jamie opłucnej,
  • sepsa – groźne, ogólnoustrojowe zakażenie,
  • niewydolność oddechowa, która może wymagać leczenia na oddziale intensywnej terapii,
  • przewlekłe uszkodzenia tkanki płucnej.

W skrajnych przypadkach choroba może skończyć się śmiercią pacjenta, szczególnie przy osłabionym organizmie.

FAQ. Zapalenie płuc – często zadawane pytania

Poniżej odpowiedzi na inne często zadawanie pytania dotyczące zapalenia płuc.

Jak długo trwa zapalenie płuc?

Leczenie zapalenia płuc trwa standardowo od 1 do 2 tygodni. Powrót do pełnej sprawności może trwać dłużej – kilka tygodni lub nawet miesięcy, zwłaszcza jeśli choroba miała ciężki przebieg.

Czy zapalenie płuc jest groźne?

Zapalenie płuc może być groźne, szczególnie dla osób starszych, dzieci oraz osób z chorobami przewlekłymi i obniżoną odpornością. Nieleczone prowadzi do poważnych powikłań.

Jak długo zaraża chory na zapalenie płuc?

W bakteryjnym zapaleniu płuc zaraźliwość zwykle znacząco spada już po 24 h skutecznej antybiotykoterapii. Przy infekcjach wirusowych (np. grypie) pacjent może zarażać do ustąpienia gorączki lub maksymalnie 7–10 dni od początku choroby.

Czy zapaleniem płuc można się zarazić od kogoś?

Tak, zapalenie płuc może być przenoszone drogą kropelkową przez kontakt z osobą zakażoną.

Ile regenerują się płuca po zapaleniu płuc?

Pełna regeneracja płuc może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy, w zależności od ciężkości przebiegu choroby oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

Czy zapalenie płuc osłabia serce?

Tak, ciężkie przypadki zapalenia płuc mogą prowadzić do obciążenia i osłabienia układu sercowo-naczyniowego, zwłaszcza u osób ze współistniejącymi chorobami serca.

Zapalenie płuc – podsumowanie

  • Zapalenie płuc to poważna choroba, która wymaga konsultacji medycznej i leczenia.
  • Typowe objawy to kaszel, wysoka gorączka, duszność oraz ból w klatce piersiowej.
  • Leczenie bakteryjnego zapalenia płuc opiera się na antybiotykoterapii dobranej przez lekarza.
  • Wczesne rozpoznanie i leczenie zapobiega powikłaniom takim jak ropień płuca, sepsa czy niewydolność oddechowa.
  • Profilaktyka oraz regularne badania pomagają uniknąć poważnych konsekwencji choroby.

Bibliografia

  1. T. Przybyłowski, J. Kuś, „Pozaszpitalne zapalenie płuc (PZP)”, Interna Szczeklika, mp.pl.
  2. F. Mejza, „Zapalenie płuc: przyczyny, objawy i leczenie”, mp.pl.
  3. T. Przybyłowski, J. Kuś, „Szpitalne zapalenie płuc (SZP)”, Interna Szczeklika, mp.pl.
  4. Metlay JP, Waterer GW, Long AC, et al. „Diagnosis and Treatment of Community‑Acquired Pneumonia in Adults: 2019 Update of the ATS/IDSA Guidelines”, Am J Respir Crit Care Med. 2019;200: e45‑e67.

Rak krtani – jak się objawia? Przyczyny, diagnostyka i leczenie

Katarzyna Ciepłucha
-
0
Rak krtani – jak się objawia? Przyczyny, diagnostyka i leczenie

Czy chrypka, która nie ustępuje, może być objawem poważniejszego problemu? Rak krtani to nowotwór, który stosunkowo wcześnie daje objawy, ale są one często lekceważone. W tym artykule dowiesz się, czym dokładnie jest rak krtani, jakie są jego przyczyny i objawy oraz jak przebiega diagnostyka i leczenie. Jeśli chcesz wiedzieć, jak wcześnie rozpoznać chorobę i zwiększyć szansę na pełne wyleczenie – czytaj dalej.

Spis treści:

  1. Co to jest rak krtani?
  2. Przyczyny raka krtani
  3. Objawy raka krtani
  4. Jak szybko postępuje rak krtani?
  5. Diagnostyka raka krtani
  6. Leczenie raka krtani
  7. FAQ. Rak krtani – często zadawane pytania
  8. Rak krtani – podsumowanie

Co to jest rak krtani?

Rak krtani to nowotwór złośliwy, który rozwija się w obrębie błony śluzowej wyściełającej krtań – narząd odpowiedzialny za wytwarzanie głosu, a także ochronę dróg oddechowych przed ciałami obcymi. W ponad 90% przypadków mamy do czynienia z tzw. rakiem płaskonabłonkowym.

Ten typ raka pojawia się najczęściej u osób po 50. roku życia i znacznie częściej dotyka mężczyzn niż kobiety. Większe ryzyko zachorowania wiąże się z długoletnią ekspozycją na czynniki ryzyka, takie jak palenie tytoniu i nadmierne spożywanie alkoholu.

Jak wygląda rak krtani?

W badaniu laryngoskopowym lekarz może zaobserwować nieprawidłowości takie jak:

  • narośla, brodawkowate guzki lub nacieki na fałdach głosowych,
  • zgrubienia błony śluzowej,
  • owrzodzenia w obrębie nagłośni lub przedsionka krtani,
  • unieruchomienie jednej ze strun głosowych.
Warto wiedzieć!
Zmiany przedrakowe mogą wyglądać niepozornie – nawet mała biała plamka (leukoplakia) może wymagać szczegółowej diagnostyki.

Przyczyny raka krtani

Na rozwój raka krtani wpływa wiele czynników. Do najczęstszych należą:

  • palenie tytoniu – zarówno aktywne, jak i bierne,
  • spożywanie alkoholu – działanie rakotwórcze alkoholu nasila się w połączeniu z dymem papierosowym,
  • zakażenie wirusem HPV, szczególnie typami onkogennymi 16 i 18,
  • przewlekłe podrażnienie krtani – np. w wyniku refluksu żołądkowo-przełykowego,
  • kontakt z substancjami chemicznymi – m.in. azbestem, pyłem drzewnym, formaldehydem,
  • czynniki genetyczne i wcześniejsze choroby nowotworowe w rodzinie,
  • obciążenia zawodowe – praca w warunkach przemysłowych.
Zapamiętaj!
Rzucenie palenia oraz ograniczenie alkoholu to najskuteczniejsze działania profilaktyczne.

Objawy raka krtani

Wczesne objawy raka krtani bywają niespecyficzne, dlatego łatwo je pomylić z infekcją dróg oddechowych. Należy jednak zwrócić szczególną uwagę na:

  • utrzymującą się chrypkę (ponad 3 tygodnie),
  • ból gardła, nasilający się podczas mówienia lub połykania,
  • uczucie przeszkody w gardle,
  • przewlekły, suchy kaszel,
  • duszność lub charakterystyczny świst przy oddychaniu,
  • wyczuwalny guz w obrębie szyi,
  • ból promieniujący do ucha (ból otalgiczny).

W miarę postępu choroby mogą pojawić się także trudności w oddychaniu i spadek masy ciała.

Jak szybko postępuje rak krtani?

Dynamika choroby zależy od lokalizacji guza:

  • Rak nadgłośniowy – szybko nacieka okoliczne struktury i daje przerzuty do węzłów chłonnych.
  • Rak głośniowy – wolniej rozwijający się, często wcześnie objawiający się chrypką.
  • Rak podgłośniowy – rzadki, ale długo pozostaje bezobjawowy, co opóźnia jego wykrycie.

W zaawansowanym stadium rak krtani może prowadzić do wyniszczenia organizmu i uogólnionych przerzutów. Dlatego kluczowe znaczenie ma wczesna diagnostyka.

>> Zobacz również: Zapalenie tchawicy: objawy, przyczyny, badania i leczenie

Diagnostyka raka krtani

Proces diagnostyczny obejmuje kilka kroków, które pozwalają dokładnie ocenić lokalizację i zaawansowanie nowotworu:

  • wywiad lekarski i badanie przedmiotowe,
  • laryngoskopia pośrednia lub bezpośrednia,
  • wideolaryngoskopia – umożliwia dokumentację obrazu,
  • pobranie wycinka (biopsja) – do analizy histopatologicznej,
  • badania obrazowe – tomografia komputerowa (TK), rezonans magnetyczny (MRI), PET-CT,
  • USG szyi i jamy brzusznej – w celu wykrycia przerzutów,
  • morfologia i badania krwi – pomocnicze, ale ważne przy kwalifikacji do leczenia.

Jak rozpoznać raka krtani?

Ostateczne rozpoznanie ustalane jest na podstawie badania histopatologicznego. Lekarz ocenia typ nowotworu, jego stopień zaawansowania oraz marginesy tkanek. W zależności od wyników ustala się plan leczenia.

Wykrywanie DNA 14 wysokoonkogennych typów wirusa HPV banerek

Leczenie raka krtani

Leczenie raka krtani zależy od jego umiejscowienia, zaawansowania oraz ogólnego stanu pacjenta. Do głównych metod leczenia należą:

  • Radioterapia – skuteczna w początkowych stadiach choroby.
  • Chirurgia – od mikrochirurgii laserowej po częściową lub całkowitą laryngektomię.
  • Chemioterapia – jako uzupełnienie innych metod.
  • Terapie celowane – np. inhibitory EGFR.
  • Immunoterapia – np. inhibitory punktów kontrolnych układu odpornościowego.

Po zakończonym leczeniu wdraża się rehabilitację – szczególnie ważną po operacjach usuwających krtań. Rehabilitacja obejmuje naukę nowych metod porozumiewania się, a także wsparcie psychologiczne.

>> Sprawdź też: Rak gardła – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

FAQ. Rak krtani – często zadawane pytania

Poniżej odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące raka krtani.

Jakie są pierwsze objawy raka krtani?

Najczęstsze to: długotrwała chrypka, ból gardła, trudności z połykaniem, kaszel.

Ile żyje się z rakiem krtani?

Rokowania zależą od stadium choroby. Wczesne rozpoznanie daje nawet 85–90% szans na 5-letnie przeżycie.

Jak boli rak krtani?

Ból może być kłujący lub piekący, często promieniuje do ucha i nasila się przy przełykaniu.

Co można pomylić z rakiem krtani?

Choroby dające podobne objawy to m.in. przewlekłe zapalenie krtani, refluks, polipy strun głosowych czy brodawczaki.

Czy rak krtani jest uleczalny?

Tak. Im wcześniej zostanie wykryty, tym większe szanse na pełne wyleczenie.

Rak krtani – podsumowanie

  • Długotrwała chrypka to jeden z najwcześniejszych objawów raka krtani.
  • Główne czynniki ryzyka to palenie papierosów i alkohol.
  • Wczesna diagnostyka poprawia rokowania i zwiększa szansę na skuteczne leczenie.
  • Leczenie obejmuje radioterapię, zabiegi chirurgiczne oraz nowoczesne terapie celowane.
  • Rehabilitacja głosu po leczeniu może przywrócić komfort życia.

Bibliografia

  1. Interna Szczeklika 2023, red. Andrzej Szczeklik, rozdz. „Rak krtani”, s. 715.
  2. Mariola Zagor, Paulina Czarnecka, Marlena Janoska‑Jaździk, „Rak krtani”, mp.pl, 2024.
  3. Colin S. Poon, Kerstin M. Stenson, „Overview of the Diagnosis and Staging of Head and Neck Cancer”, UpToDate, 2024.

Ropomocz (pyuria): objawy, przyczyny, leczenie

Mateusz Nawrocki
-
0
Ropomocz (pyuria): objawy, przyczyny, leczenie

Ropomocz w nazewnictwie medycznym (właściwie w języku łacińskim) nazywany jest również pyurią. To nieprawidłowy stan chorobowy, który spowodowany jest najczęściej zakażeniem układu moczowego. Sprawdź, jakie są najważniejsze informacje na temat ropomoczu.

Spis treści:

  1. Co to jest ropomocz?
  2. Przyczyny ropomoczu
  3. Objawy ropomoczu
  4. Diagnostyka ropomoczu
  5. Leczenie ropomoczu
  6. Ropomocz – często zadawane pytania (FAQ)
  7. Ropomocz – podsumowanie

Co to jest ropomocz?

Pyuria, a właściwie ropomocz to zbyt duża ilość leukocytów w badanej próbce moczu. Ropomocz może być zdiagnozowany podczas badania moczu, ale stan ten może być widoczny także „gołym okiem” (właściwie: makroskopowo) – manifestuje się on jego zmętnieniem. Pamiętaj jednak, że nie zawsze zmętnienie będzie oznaczało ropomocz. Ropomocz najczęściej występuje w przebiegu zakażenia układu moczowego – warto wspomnieć, że ropomocz może być także jałowy. Co to oznacza? To sytuacja, kiedy podczas badania moczu w próbce obecna jest zbyt duża ilość leukocytów, ale nie stwierdzono obecności bakterii. Jałowy ropomocz może występować w przebiegu atypowych zakażeń układu moczowego, a taże w przebiegu zapalenia wyrostka robaczkowego, zapalenia jajników u kobiet, kamicy układu moczowego, czy nawet chorób nowotworowych. Z uwagi na liczne możliwe przyczyny ropomoczu jego występowanie koniecznie należy skonsultować z lekarzem celem wykonania niezbędnych badań uzupełniających.

>> Przeczytaj także: Mocz – jak powstaje, kiedy zrobić badanie i jak się przygotować?

Przyczyny ropomoczu

Ropomocz najczęściej występuje w przebiegu zakażenia układu moczowego. Z uwagi na budowę anatomiczną, tego układu, zakażenia znacznie częściej występują u kobiet niż u mężczyzn. Do najczęstszych przyczyn występowania zakażeń układu moczowego należą infekcje o tle bakteryjnym, ale należy wspomnieć, że mogą je powodować także wirusy, czy grzyby (chociaż statystycznie znaczenie rzadziej).  Warto również wspomnieć, że ropomocz nie jest chorobą, a objawem choroby – kluczowe jest zatem rozpoznanie przyczyny jego występowania oraz wdrożenie odpowiedniej, celowanej terapii.

Objawy ropomoczu

Jednym z objawów ropomoczu jest jego zmętnienie oraz nieprzyjemny zapach. Ropomocz występuje na przykład w przebiegu zakażenia układu moczowego, chociaż należy wspomnieć, że pojawiające się objawy w przebiegu zakażenia układu moczowego są często zróżnicowane – od skąpoobjawowych zakażeń po ciężkie, które mogą nawet zagrażać życiu chorego. Do najczęstszych symptomów zaliczamy ból okolicy nadłonowej, częstomocz (poliuria), ból podczas oddawania moczu (dysuria), czy naglące parcie na mocz.

Pamiętajmy jednak, że zakażeniom układu moczowego mogą również towarzyszyć objawy ogólne takie jak gorączka, osłabienie, nudności, czy nawet wymioty. U niektórych pacjentów zakażenie układu moczowego może prowadzić nawet do sepsy.

>> Dowiedz się więcej: Mętny mocz – jakie są jego przyczyny? Czy jest powodem do niepokoju?

Diagnostyka ropomoczu

Jakiekolwiek nieprawidłowości ze strony układu moczowego powinny być odpowiednio diagnozowane – jednym z podstawowych badań jest badanie ogólne moczu. W przypadku podejrzenia zakażenia układu moczowego warto wykonać także posiew moczu, który jest badaniem mikrobiologicznym pozwalającym na wykrycie bakterii w moczu.

Pakiet zakażenie układu moczowego (2 badania) banerek

Leczenie ropomoczu

Ropomocz nie jest stanem prawidłowym – bez wątpienia wymaga odpowiedniego leczenia. Kluczowe jest jednak poznanie przyczyny ropomoczu oraz ewentualne wykluczenie ropomoczu jałowego. Jak wcześniej wspomniano ropomocz często jest spowodowany zakażeniem układu moczowego – identyfikacja bakterii (lub innego drobnoustroju – na przykład pasożytów, czy wirusów) odpowiedzialnej za występowanie tego stanu chorobowego pozwala na wdrożenie celowanego leczenia. W przypadku bakterii jest to odpowiedni antybiotyk, na który wrażliwe są znalezione w moczu bakterie.

Ropomocz – często zadawane pytania (FAQ)

Poznaj kilka odpowiedzi na pytania dotyczące ropomoczu.

Jak wygląda mocz z ropą?

Ropomocz, czy pyuria ma charakterystyczne cechy – w przypadku jego występowania pojawia się nieprzyjemny zapach, a sam mocz jest mętny.

Jaki antybiotyk na ropomocz?

Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi – konieczne jest określenie przyczyny ropomoczu. Jeśli za jego występowanie odpowiedzialne jest zakażenie układu moczowego, konieczna jest  identyfikację bakterii, która jest jego przyczyną oraz zastosowanie celowanego antybiotyku.
Warto także wspomnieć, że jeśli przyczyną ropomoczu są występujące w układzie moczowym inne drobnoustroje niż bakterie, antybiotyk nie będzie skutecznym rozwiązaniem. Pamiętajmy także, że przyczyną ropomoczu nie zawsze jest zakażenie układu moczowego.

O czym świadczy ropomocz?

Jak wcześniej wspomniano ropomocz świadczy o nieprawidłowościach ze strony układu moczowego, ale nie tylko – występuje także w przebiegu chorób ginekologicznych,  pochodzących z układu pokarmowego, czy nawet nowotworowych.

Ropomocz – podsumowanie

Ropomocz jest objawem, a nie chorobą samą w sobie. Może być symptomem różnych schorzeń – warto pamiętać o wykonaniu podstawowego badania moczu w celu wykluczenia jego występowania.

Bibliografia

  1. https://antybiotyki.edu.pl/wp-content/uploads/Rekomendacje/uklmoczowyinternet.pdf
  2. https://www.mp.pl/nefrologia/choroby/zakazenie-ukladu-moczowego/184345,zakazenia-ukladu-moczowego
  3. https://journals.viamedica.pl/renal_disease_and_transplant/article/viewFile/10444/8914

Antybiotyki w ciąży – czy są bezpieczne? Jak je stosować?

Elwira Zawidzka
-
0
Antybiotyki w ciąży – czy są bezpieczne? Jak je stosować?

Ciąża jest okresem, w którym w organizmie kobiety zachodzą intensywne zmiany. Osłabienie układu odpornościowego ma pozytywny wpływ na utrzymanie ciąży, ale stan ten niestety sprzyja infekcjom. W przypadku wystąpienia zakażenia wywołanego przez bakterie konieczne może być podanie antybiotyku.

Czy stosowanie antybiotyków w ciąży jest bezpieczne? Jaki wpływ na przebieg ciąży i rozwijający się płód ma antybiotykoterapia? Jak ustalić, który antybiotyk będzie najwłaściwszy dla pokonania infekcji? Artykuł jest próbą podpowiedzi na najczęściej zadawane pytania, wynikające z troski o przyszłą mamę i dziecko.

Spis treści:

  1. Czy antybiotykoterapia w ciąży jest bezpieczna?
  2. Wskazania do antybiotykoterapii w ciąży
  3. Zasady bezpiecznej antybiotykoterapii w ciąży
  4. Których antybiotyków w ciąży należy unikać?
  5. Stan zdrowia kobiety po antybiotykoterapii w ciąży – niezbędna diagnostyka
  6. Możliwe skutki uboczne antybiotykoterapii w ciąży
  7. Antybiotykoterapia w ciąży – podsumowanie najważniejszych informacji

Czy antybiotykoterapia w ciąży jest bezpieczna?

W czasie ciąży organizm kobiety podlega intensywnym zmianom. Osłabiony układ odpornościowy sprzyja utrzymaniu ciąży, ale jednocześnie sprzyja rozwojowi infekcji. Antybiotyki stosowane do zwalczania zakażeń stanowią ok. 80% wszystkich leków przepisywanych okresie ciąży i połogu. Nie są one obojętne dla organizmu kobiety i rozwijającego się płodu, dlatego antybiotykoterapia powinna uwzględniać przewagę korzyści z leczenia nad możliwymi niepożądanymi konsekwencjami stosowania terapii przeciwdrobnoustrojowej.

W czasie ciąży antybiotyki powinny być przyjmowane wyłącznie w uzasadnionych przypadkach infekcji bakteryjnych, gdy nieleczone zakażenie może niekorzystnie wpłynąć na zdrowie matki i rozwój płodu. Wpływ na bezpieczeństwo i efektywność terapii ma nie tylko dobór właściwego antybiotyku o możliwie najmniejszym ryzyku działań niepożądanych, ale również jego odpowiednie dawkowanie, uwzględniające fakt, że w okresie ciąży zmienia się wchłanianie, dystrybucja, metabolizm i eliminacja leków.

Wskazania do antybiotykoterapii w ciąży

Antybiotyki są lekami stosowanymi powszechnie dla zwalczania infekcji wywoływanych przez bakterie. O podaniu antybiotyku kobiecie ciężarnej decyduje wyłącznie lekarz, który oceni ryzyko i korzyści zastosowania terapii przeciwdrobnoustrojowej.

Wskazaniami do antybiotykoterapii w ciąży są:

>> Przeczytaj także: Zapalenie pęcherza moczowego w ciąży: objawy, leczenie i profilaktyka

Sprawdź, jakie badania dla kobiet w ciąży zrobisz w ALAB laboratoria!

Pakiet kobiety w ciąży (16 badań) banerek

Zasady bezpiecznej antybiotykoterapii w ciąży

Zmiany w organizmie kobiety, do jakich dochodzi w trakcie ciąży, powodują, że do zwalczania infekcji bakteryjnych należy podchodzić z dużą ostrożnością. Należy pamiętać, że zmieniona w przebiegu ciąży farmakokinetyka podawanych leków może skutkować koniecznością modyfikacji dawkowania antybiotyku i różnić się od powszechnie stosowanych schematów terapii. Antybiotyki dobiera i przepisuje lekarz.

Ogólne zasady antybiotykoterapii w ciąży

  • Antybiotyki w trakcie ciąży powinny być stosowane wyłącznie przy uzasadnionych wskazaniach medycznych:
    • do leczenia potwierdzonych zakażeń bakteryjnych,
    • do profilaktyki zakażeń (bezobjawowa bakteriuria, profilaktyka zakażeń noworodków paciorkowcami grupy B).
  • Należy dobierać antybiotyki dobrze przebadane, o najmniejszym ryzyku wystąpienia działań niepożądanych. Bezpiecznymi antybiotykami w ciąży są penicyliny (amoksycylina, ampicylina), cefalosporyny (cefuroksym, ceftriakson), erytromycyna. Najczęściej w ciąży stosowane są penicyliny ze względu na niewielką toksyczność. W krwi płodu penicyliny osiągają około 50% najwyższego stężenia osiąganego w krwi matki.
  • Należy unikać stosowania terapii skojarzonej (wyjątek przedwczesne pęknięcie pęcherza płodowego) i w miarę możliwości dobierać leki o wąskim spektrum działania.
  • Istotne jest stosowanie antybiotyku w dawce możliwie jak najniższej, ale skutecznej.
  • Należy bezwzględnie stosować się do zaleceń lekarza przepisującego antybiotyk.
  • Nie należy samodzielnie skracać terapii i zmieniać dawkowania leku.

>> Przeczytaj także: Uczulenie na penicylinę – jakie daje objawy?

Których antybiotyków w ciąży należy unikać?

Nie wszystkie antybiotyki i chemioterapeutyki stosowane powszechnie do zwalczania infekcji bakteryjnych mogą być bezpiecznie podawane w ciąży. Potencjalnie toksyczne i teratogenne właściwości niektórych leków są szczególnie groźne dla rozwijającego się płodu. W przypadku wybranych antybiotyków niewskazane jest ich stosowanie w I trymestrze ciąży, inne antybiotyki są zakazane przez cały okres ciąży.

W I trymestrze ciąży należy unikać stosowania azytromycyny, kotrimoksazolu, nitrofurantoiny, niektórych cefalosporyn (np. cefaleksyny, cefadroksylu, cefotaksymu). Lekami zakazanymi przez całą ciążę są:

  • tetracykliny,
  • fluorochinoliny (ciprofloksacyna, norfloksacyna),
  • aminoglikozydy,
  • polimyksyny,
  • ryfampicyna,
  • chloramfenikol.

Stan zdrowia kobiety po antybiotykoterapii w ciąży – niezbędna diagnostyka

Antybiotykoterapia w ciąży wymaga stałego dozoru lekarskiego. Po zakończeniu leczenia przyszła mama powinna wykonać szereg badań diagnostycznych dla oceny swojego stanu zdrowia. Badania laboratoryjne umożliwiają sprawdzenie wpływu antybiotyku na organizm.

Badania po antybiotykoterapii w ciąży powinny obejmować:

Przydatne w pewnych okolicznościach (np. przy przedłużających się objawach chorobowych) mogą być również badania mikrobiologiczne. W badaniach tych wykrywane są i identyfikowane bakterie oraz oceniana jest ich wrażliwość na antybiotyki.

>> Warto przeczytać też:

W ALAB laboratoria zrobisz badanie wątroby – sprawdź zakres pakietu!

Pakiet watrobowy banerek

Możliwe skutki uboczne antybiotykoterapii w ciąży

Antybiotyki, leki służące zwalczeniu infekcji bakteryjnej, nie są pozbawione wad i ich przyjmowanie może prowadzić do wystąpienia niepożądanych powikłań. Skutki uboczne przyjmowania antybiotyków w ciąży są szczególnie niebezpieczne dla rozwijającego się płodu. Powikłania dotyczą przede wszystkim sytuacji, gdy antybiotyki nie są dobrze dobrane pod względem rodzaju leku, jak i nieodpowiednio ustalono ich dawkowanie.

Możliwe skutki uboczne stosowania antybiotyków:

  • dla płodu:
    • wady rozwojowe,
    • przedwczesny poród,
    • obumarcie płodu.
  • dla matki:
    • dolegliwości żołądkowo-jelitowe,

Działania niepożądane wybranych antybiotyków:

  • tetracykliny – ryzyko uszkodzenia zębów, nieprawidłowy rozwój kości,
  • aminoglikozydy – działanie ototoksyczne i nefrotoksyczne – możliwość uszkodzenia nerek lub słuchu rozwijającego się dziecka,
  • fluorochinolony – ryzyko uszkodzenia chrząstek stawowych rozwijającego się płodu,
  • polimyksyny – potencjalne działanie neurotoksyczne i neurotoksyczne,
  • ryfampicyna – stosowanie w ostatnich miesiącach ciąży może być przyczyną poporodowych krwotoków zarówno u matki jak i u noworodka,
  • chloramfenikol – szkodliwy dla płodu, szczególnie w I trymestrze ciąży.

>> Sprawdź także: Wady letalne – czym są? Przyczyny, rodzaje, diagnostyka

Antybiotykoterapia w ciąży – podsumowanie najważniejszych informacji

  • Antybiotyki powinny być stosowane w ciąży wyłącznie w uzasadnionych przypadkach infekcji bakteryjnych, gdy nieleczone zakażenie może niekorzystnie wpłynąć na zdrowie matki i rozwój płodu.
  • Wiele antybiotyków stosowanych powszechnie do zwalczania infekcji bakteryjnych  ma potencjalnie toksyczne i/lub teratogenne właściwości i nie należy ich przyjmować w trakcie ciąży, głównie ze względu na niepożądane oddziaływanie na rozwijający się płód.
  • Antybiotykoterapia kobiety ciężarnej bezwzględnie powinna przebiegać pod nadzorem lekarza, który uwzględniając zmiany zachodzące w organizmie kobiety w trakcie ciąży dobiera odpowiedni lek i ustala jego dawkowanie.
  • Nie należy bez kontaktu z lekarzem samodzielnie przerywać kuracji antybiotykowej, ani zmieniać dawkowania leku.
  • Po antybiotykoterapii należy wykonać badania laboratoryjne, które służą ocenie stanu zdrowia kobiety, w tym sprawdzeniu wpływu antybiotyku na organizm.

Piśmiennictwo

  1. Szałek Edyta, Tomczak Hanna, Seremak-Mrozikiewicz Agnieszka ,Bartkowiak-Wieczorek Joanna, Grześkowiak Edmund „Optymalizacja antybiotykoterapii w ciąży – implikacje kliniczne”; Ginekol Pol. 2012, 83, 462-468.
  2. Michał Jędrzejek, Kamila Markiewicz, Alicja Jazienicka-Kiełb, Dagmara Pokorna-Kałwak „Racjonalna antybiotykoterapia w pytaniach i odpowiedziach”  Lekarz POZ 1/2020, 67-78
  3. K. Pawlik , W. Hryniewicz „Antybiotykoterapia w położnictwie” Aktualności Narodowego Programu Ochrony Antybiotyków;  Numer 3/2017.
  4. Meeraus W.H., Petersen I., Gilbert R. „Antybiotyki w ciąży – bezpieczeństwo stosowania”(opracowanie)  https://www.mp.pl/ginekologia/przeglad-badan/120986,antybiotyki-w-ciazy-bezpieczenstwo-stosowania (dostęp 01.07.2025 r.).
  5. Bartłomiej Niżnik, Karolina Gaweł, Beata Stanisz „Farmaceutyki – pomoc czy zagrożenie dla kobiet w ciąży?” Farmacja Polska Tom 70 · nr 7 · 2014.
Page 2 of 142
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142
123...142Strona 2 z 142

Zadbaj z nami o zdrowie - zapisz się na newsletter!

Otrzymuj praktyczne informacje na temat profilaktyki i badań laboratoryjnych, dzięki którym poszerzysz swoją wiedzę na temat świadomej troski o zdrowie. Zapisz się na newsletter i odbierz -20% zniżki na kolejny zakup w e-sklepie.

O nas

Firma ALAB laboratoria to ogólnopolska sieć najnowocześniejszych laboratoriów diagnostycznych w Polsce oferująca najszerszą ofertę ponad 3 500 badań diagnostycznych.

Nasz adres

ul. Stępińska 22/30, 00-739 Warszawa (22) 349 60 12 info@alab.com.pl © ALAB laboratoria Sp. z o.o.