Potas jest bardzo ważnym pierwiastkiem, który reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową i ciśnienie osmotyczne komórek, a także uczestniczy w przewodzeniu impulsów nerwowych, aktywuje enzymy ustrojowe i bierze udział w metabolizmie. Zbyt niski poziom prowadzi do zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu – szczególnie układu nerwowego i układu krążenia. Dowiedz się, co to jest niedobór potasu, jakie są przyczyny, objawy i sposoby leczenia.

Kluczowe informacje: >> Hipokaliemia to stan, w którym stężenie potasu we krwi spada poniżej dolnej granicy normy (<3,5 mmol/l). >> Przyczyną hipokaliemii może być nadmierna utrata potasu (przez nerki, przewód pokarmowy, skórę), niedostateczna podaż w diecie lub przesunięcie potasu do wnętrza komórek. >> Hipokaliemię rozpoznaje się na podstawie badania poziomu potasu we krwi. >> Objawy niedoboru potasu to m.in. osłabienie mięśni, parestezje, bolesne skurcze, zaburzenia rytmu serca. Ciężka hipokaliemia stanowi zagrożenie życia.

Spis treści:

1. Hipokaliemia – co to za przypadłość?
   • Jaki jest prawidłowy poziom potasu we krwi u osoby zdrowej?
2. Niedobór potasu w organizmie. Co powoduje hipokaliemię?
   • Utrata potasu z moczem
   • Utrata potasu z przewodu pokarmowego
   • Utrata potasu przez skórę
3. Objawy hipokaliemii. Jak objawia się niedobór potasu w organizmie?
   • Niedobór potasu: objawy neurologiczne
   • Niedobór potasu a duszności i ból w klatce piersiowej
4. Rozpoznanie hipokaliemii. Jak sprawdzić poziom potasu w organizmie?
5. Jak podnieść poziom potasu we krwi? Leczenie hipokaliemii
6. FAQ. Niedobór potasu (hipokaliemia) – często zadawane pytania

Hipokaliemia – co to za przypadłość?

Hipokaliemia to stan, w którympotas w surowicy krwi utrzymuje się na poziomie niższym niż zakres prawidłowy. W zależności od stopnia niedoboru wyróżnia się:

• hipokaliemię łagodną,
• hipokaliemię umiarkowaną,
• hipokaliemię ciężką.

Niedobór potasu występuje znacznie częściej niż jego nadmiar. Na hipokaliemię szczególnie narażone są szczególnie osoby przewlekle niedożywione, nadużywające alkoholu, z niewydolnością serca, nadciśnieniem tętniczym oraz uprawiające intensywną aktywność fizyczną.

Warto wiedzieć: Istnieje również zjawisko hipokaliemii rzekomej. To sytuacja, w której wynik badania wskazuje na niedobór potasu, ale powodem jest nieprawidłowe przechowywanie próbki krwi lub pobranie jej w ciągu 30 minut od podania insuliny.

Jaki jest prawidłowy poziom potasu we krwi u osoby zdrowej?

Prawidłowy poziom potasu w surowicy krwi wynosi 3,5-5,5 mmol/l. Za łagodną hipokaliemię uważa się spadek w zakresie 3,1-3,5 mmol/l. Należy pamiętać, że wartości referencyjne mogą nieznacznie różnić się w zależności od laboratorium wykonującego oznaczenie. Z tego względu interpretacja wyniku powinna zawsze uwzględniać zakresy podane na karcie wyniku.

Warto wiedzieć: Prawie 90% potasu w organizmie człowieka znajduje się w przestrzeni śródkomórkowej – głównie w komórkach mięśni szkieletowych. Zaledwie 2% jest obecne w płynie pozakomórkowym. Dlatego nawet niewielki spadek stężenia potasu w surowicy krwi może oznaczać dużą zmianę ogólnoustrojową.

Niedobór potasu w organizmie. Co powoduje hipokaliemię?

Niedobór potasu może być skutkiem jegonadmiernej utraty, zbyt małego spożycia, zwiększonego zapotrzebowania lub przesunięcia do wnętrza komórek.

Utrata potasu z moczem

Nadmierne wydalanie potasu przez nerki to jedna z najczęstszych przyczyn hipokaliemii. Może być związane m.in. z długotrwałym stosowaniem leków moczopędnych (zwłaszcza diuretyków pętlowych), hiperaldosteronizmem pierwotnym i wtórnym, zespołem Cushinga, uszkodzeniem nerek, hipomagnezemią, wrodzonym przerostem nadnerczy z niedoborem 11β- lub 17α-hydroksylazy.

Utrata potasu z przewodu pokarmowego

Do istotnej utraty potasu może dojść na skutek przewlekłych biegunek lub uporczywych wymiotów. W pierwszym przypadku mechanizm ten jest bezpośredni – potas tracony jest wraz z treścią jelitową. Natomiast wymioty powodują utratę jonów wodorowych i chloru, co wtórnie prowadzi do zasadowicy metabolicznej i nasilenia wydalania potasu przez nerki. Częstą przyczyną niedoboru jest stosowanie środków przeczyszczających. Inne powody to m.in. przetoki, nowotwory neuroendokrynne przewodu pokarmowego, przyjmowanie leków wiążących potas w przewodzie pokarmowym.

Utrata potasu przez skórę

Utrata potasu przez skórę jest stosunkowo rzadką przyczyną hipokaliemii. Czynnikami ryzyka są nadmierne pocenie się oraz oparzenia.

Objawy hipokaliemii. Jak objawia się niedobór potasu w organizmie?

Obraz kliniczny hipokaliemii jest zróżnicowany i zależy od szybkości narastania niedoboru oraz jego nasilenia. Łagodny niedobór potasu może nie dawać żadnych objawów lub powodować jedynie niespecyficzne dolegliwości – np. osłabienie czy zmęczenie. Ciężka hipokaliemia jest stanem zagrożenia życia i wymaga pilnego leczenia.

Niedobór potasu: objawy neurologiczne

Do objawów neurologicznych hipokaliemii zalicza się osłabienie mięśniowe, parestezje (uczucie drętwienia czy mrowienia kończyn), kurcze mięśni, nadpobudliwość nerwową, apatię, senność, zaburzenia koncentracji. Na skutek niedoboru potasu osłabieniu mogą ulec także mięśnie gładkie. Skutkiem są m.in. zaparcia, niedrożność porażenna jelit, zatrzymanie moczu.

Niedobór potasu a duszności i ból w klatce piersiowej

Hipokaliemia może manifestować się zaburzeniami rytmu serca – takimi jak częstoskurcz komorowy. Stanowią one bezpośrednie zagrożenie życia i wymagają natychmiastowej pomocy lekarskiej.

Duszność w hipokaliemii może wynikać z osłabienia mięśni oddechowych lub być skutkiem zaburzeń rytmu serca. Podobnie jest z bólem w klatce piersiowej. Objaw może być zarówno pochodzenia sercowego, jak i mięśniowego (skurcz mięśni międzyżebrowych).

>> Przeczytaj: Arytmia serca – przyczyny, objawy, leczenie i rokowania

Rozpoznanie hipokaliemii. Jak sprawdzić poziom potasu w organizmie?

Podstawowym badaniem diagnostycznym w rozpoznawaniu hipokaliemii jest oznaczenie stężenia potasu w surowicy krwi. Wskazane jest jednoczesne wykonanie testów w celu oceny poziomu magnezu, wapnia i fosforu oraz gazometrii. Konieczne jest także wdrożenie diagnostyki pozwalającej na ustalenie przyczyny niedoboru potasu.

Jak podnieść poziom potasu we krwi? Leczenie hipokaliemii

Leczenie hipokaliemii ma na celu uzupełnienie potasu oraz usunięcie jej przyczyny. Postępowanie zależy od stopnia niedoboru i stanu pacjenta.

Przy łagodnej hipokaliemii najczęściej wystarczy modyfikacja diety. Zalecane jest włączenie do jadłospisu produktów zawierających potas. Są to m.in. pomidory, szpinak, banany, produkty zbożowe, nasiona roślin strączkowych, orzechy, kakao. Lekarz może zlecić również suplementację. Konieczne jest regularne monitorowanie poziomu potasu w surowicy krwi.

Ciężka hipokaliemia wymaga hospitalizacji. Choremu podawany jest potas drogą dożylną oraz inne leki – w zależności od stanu.

FAQ. Niedobór potasu (hipokaliemia) – często zadawane pytania

Oto odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące hipokaliemii.

Opieka merytoryczna: lek. Sara Aszkiełowicz

---

Bibliografia

1. https://www.mp.pl/pacjent/objawy/175881,niedobor-potasu-hipokaliemia-przyczyny-objawy-i-leczenie (dostęp 03.07.2025)
2. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.19.1.4.1. (dostęp 03.07.2025)
3. E. Franek, F. Kokot, Hipokaliemia, Choroby Serca i Naczyń 2006, t. 3, nr 4, s. 203–206
4. https://www.mp.pl/pacjent/objawy/175883,nadmiar-potasu-hiperkaliemia-przyczyny-objawy-i-leczenie (dostęp 03.07.2025)
5. J. Mączyńska, R. Dąbrowski, Potas i magnez – sztuka suplementacji, Medycyna po Dyplomie 2018
6. K. Korzeniowska i in., Zaburzenia gospodarki potasowej (część I) Hipokaliemia polekowa – przypadki zarejestrowane przez Regionalny Ośrodek Monitorowania Działań Niepożądanych Leków w Poznaniu, Farmacja Współczesna 2011, nr 4, s. 66–72

Różeniec górski (korzeń arktyczny) to wyjątkowa roślina adaptogenna, która od wieków wykorzystywana jest w medycynie ludowej. Jej popularność utrzymuje się do dziś – jako naturalne wsparcie w trudnych, stresujących sytuacjach dobrze wpisuje się w potrzeby współczesnego człowieka. Przeczytaj nasz artykuł, aby dowiedzieć się więcej o działaniu i stosowaniu różeńca górskiego.

Spis treści:

1. Różeniec górski – co to za adaptogen?
   • Skąd pochodzi różeniec górski?
2. Na co stosować różeniec górski?
3. Różeniec górski: działanie. Jakie właściwości ma arktyczny korzeń?
   • Właściwości adaptogenne
   • Regeneracja po wysiłku fizycznym
   • Działanie kardioprotekcyjne i neuroprotekcyjne
4. Różeniec górski: przeciwwskazania stosowania
5. Możliwe skutki uboczne stosowania różeńca górskiego
   • Różeniec górski – z czym nie łączyć?
6. W czym można znaleźć różeniec górski?
7. FAQ. Różeniec górski – często zadawane pytania
8. Różeniec górski: podsumowanie informacji

Różeniec górski – co to za adaptogen?

Różeniec górski (łac. Rhodiola rosea) to roślina zielna należąca do rodziny gruboszowatych. Występuje w stanie dzikim w Karpatach i Sudetach – rośnie najczęściej na skalistych, wilgotnych murawach i piargach. Jest też rośliną uprawną – uprawę różeńca w Polsce zainicjowano w 1980 r. w Instytucie Roślin i Przetworów Zielarskich w Poznaniu.

Różeniec górski od lat wykorzystywany jest w tradycyjnej medycynie azjatyckiej i rosyjskiej. Zyskuje coraz większe zainteresowanie również w innych rejonach świata m.in. ze względu na swoje właściwości adaptogenne, które pomagają organizmowi w radzeniu sobie ze stresem i innymi trudnymi warunkami.

Skąd pochodzi różeniec górski?

Różeniec górski jest rozpowszechniony w północnej i centralnej Azji. W stanie dzikim występuje na terenie gór Ałtaj, Syberii i Mongolii. Spotkać go można również w górskich regionach Europy (od Alp, przez Skandynawię i południowe Pireneje, po Islandię i Wyspy Brytyjskie), a także na Alasce, w Kanadzie i północnych górach Stanów Zjednoczonych.

To właśnie taki obszar występowania sprawił, że różeniec zyskał przydomek „górski”. Z kolei pierwszy człon nazwy wziął się od greckiego słowa „rodia” lub „rodion” odnoszącego się do charakterystycznego zapachu rośliny.

Na co stosować różeniec górski?

W 1947 roku badacz i lekarz Nikołaj Lazarev stworzył termin „adaptogen”, który odnosi się do substancji pozwalających organizmowi lepiej reagować na biologiczne, fizyczne czy chemiczne czynniki stresujące. Rosyjscy badacze jako pierwsi odkryli, że różeniec górski jest źródłem takich substancji, dlatego może być wskazany dla osób, które żyją w stresie.

>> Sprawdź: Adaptogeny – czym są i jak działają na organizm?

Jednak działanie różeńca górskiego nie kończy się na tym, że wspomaga organizm w sytuacjach stresowych. Zawarte w nim związki sprawiają, że można stosować korzeń arktyczny również przy problemach z koncentracją i podzielnością uwagi, w stanach zmęczenia psychicznego czy jako naturalne wsparcie regeneracji po treningu. Ze względu na właściwości antyoksydacyjne różeniec górski znajduje zastosowanie również w profilaktyce niektórych chorób (m.in. schorzeń układu sercowo-naczyniowego).

>> Zobacz: Wystandaryzowany ekstrakt z pomidorów w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych

Różeniec górski: działanie. Jakie właściwości ma arktyczny korzeń?

Za cenne właściwości korzenia arktycznego odpowiada 10 grup różnych związków chemicznych. Zaliczają się do nich m.in. garbniki, rozawiny, monoterpeny, triterpeny i związki fenolowe. Na co pomaga różeniec górski, które zawiera takie składniki?

Właściwości adaptogenne

Działanie różeńca górskiego jest znane od dawna. Jednak ostatnio roślina ta zyskuje na popularności ze względu na swoje właściwości adaptogenne, które dobrze wpisują się w potrzeby współczesnego człowieka.

Związki chemiczne obecne w korzeniu arktycznym (głównie rozawina i związki fenolowe) wspomagają funkcjonowanie układu nerwowego i zwiększają możliwości adaptacyjne organizmu. Dzięki temu lepiej radzi sobie z różnego typu czynnikami stresowymi.

>> Przeczytaj artykuły:

• Stres oksydacyjny cz. 1 – reakcje redoks w organizmach żywych
• Stres oksydacyjny cz. 2 – czym jest i jakie są jego skutki?

Regeneracja po wysiłku fizycznym

Z właściwości różeńca górskiego mogą korzystać również osoby aktywne fizycznie. Składniki obecne w tej roślinie wspomagają regenerację mięśni, zmniejszają nasilenie stanu zapalnego wywołanego wysiłkiem fizycznym, a także poprawiają wydolność fizyczną.

Działanie kardioprotekcyjne i neuroprotekcyjne

Badania przedkliniczne sugerują, że różeniec górski może zmniejszać wydzielanie kortykoliberyny (CRF), który odpowiada za uwalnianie hormonu kortykotropowego. Tym samym ogranicza jego wydzielanie i chroni tkankę mózgową oraz sercową w sytuacjach stresowych.

Działanie kardioprotekcyjne i neuroprotekcyjne korzenia arktycznego wynika również z jego właściwości antyoksydacyjnych. Zawarte w nim związki chronią mózg i serce przed uszkodzeniami spowodowanymi nadmiarem wolnych rodników w organizmie.

Ponadto, zwierzęce modele wskazują, że wyciąg z różeńca może zwiększać rezerwy energetyczne mięśnia sercowego i aktywować receptory μ-opioidowe, zmniejszając w ten sposób zakres niedokrwienia, stabilizując ciśnienie tętnicze i ograniczając ryzyko arytmii.

Różeniec górski: przeciwwskazania stosowania

Pomimo właściwości leczniczych różeńca górskiego istnieją pewne przeciwwskazania do jego stosowania. Należą do nich ciąża, okres karmienia piersią, wiek poniżej 12 lat, a także nadwrażliwość na korzeń arktyczny (lub inne rośliny z rodziny gruboszowatych). Szczególną ostrożność powinni zachować również chorzy na cukrzycę lub schorzenia autoimmunizacyjne po przeszczepach narządów i u pacjentów z zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi (możliwe wywołanie manii).

Możliwe skutki uboczne stosowania różeńca górskiego

Skutki uboczne różeńca górskiego występują zazwyczaj przy długotrwałym (powyżej 6-10 tygodni) lub niewłaściwym stosowaniu tej rośliny. Należą do nich:

• zawroty i bóle głowy,
• dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (nudności, ból żołądka),
• reakcje nadwrażliwości (o charakterze miejscowym lub uogólnionym),
• zwiększona nerwowość.

Możliwe jest również wystąpienie spadków glikemii, dlatego diabetycy powinni zachować szczególną ostrożność przy stosowaniu różeńca górskiego.

>> To może Cię zainteresować: Ból brzucha – skąd się bierze? Możliwe przyczyny i diagnostyka

Różeniec górski – z czym nie łączyć?

Różeniec górski może wchodzić w interakcje z lekami, takimi jak:

• leki immunosupresyjne stosowane m.in. po przeszczepie narządowym,
• leki przeciwcukrzycowe,
• leki na nadciśnienie tętnicze,
• leki przeciwdepresyjne (zwłaszcza SSRI – ryzyko zespołu serotoninowego),
• leki przeciwnadciśnieniowe,
• wybrane leki metabolizowane przez CYP3A4 (np. inhibitory proteaz, cisapryd, niektóre leki onkologiczne),
• leki wydłużające QT (np. leki antyarytmiczne: amiodaron, sotalol, antybiotyki makrolidowe: erytromycyna, klarytromycyna).

Osoby, które przyjmują jakiekolwiek leki, powinny dokładnie zapoznać się z informacjami dotyczącymi możliwych interakcji (znajdują się one w ulotce dołączonej dla pacjenta) i skonsultować chęć suplementacji korzenia arktycznego ze specjalistą.

>> Zobacz: Suplementacja – świadome budowanie odporności

W czym można znaleźć różeniec górski?

Korzeń arktyczny można kupić w różnych postaciach – zarówno kapsułek i tabletek, jak i herbat ziołowych, nalewek czy kropli. W sprzedaży dostępny jest również sproszkowany korzeń.

FAQ. Różeniec górski – często zadawane pytania

Poniżej znajdziesz odpowiedzi na najczęstsze pytania dotyczące różeńca górskiego.

Różeniec górski: podsumowanie informacji

Różeniec górski to roślina adaptogenna, która wspiera organizm w walce ze stresem, zmęczeniem i obniżonym nastrojem. W związku z tym warto rozważyć jej stosowanie, jeśli Twój organizm potrzebuje naturalnego wsparcia w trudnym warunkach. Jednak pamiętaj, że pomimo właściwości leczniczych różeńca górskiego wskazana jest ostrożność. Korzeń arktyczny nie jest dobry dla każdego i może wchodzić w interakcje z różnymi lekami. Warto skonsultować jego stosowanie ze specjalistą.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Ciepłucha

---

Bibliografia

1. Ma, Gou-ping, et al. „Rhodiola rosea L. improves learning and memory function: preclinical evidence and possible mechanisms.” Frontiers in pharmacology 9 (2018): 367723.
2. Li, Yonghong, et al. „Rhodiola rosea L.: an herb with anti-stress, anti-aging, and immunostimulating properties for cancer chemoprevention.” Current pharmacology reports 3 (2017): 384-395.
3. Tajer, Agnieszka. „Rhodiola rosea L. jako przykład rośliny adaptogennej.” Annales Academiae Medicae Silesiensis. Vol. 65. No. 4. Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, 2011.
4. https://www.doz.pl/ziola/z1669-rozeniec_gorski
5. https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/stres-przyjaciel-czy-wrog/?srsltid=AfmBOoomQ4BFUYv_J_BQJH-pLqvp-DIXVHDSMCurlOYjVnGCe698rB80
6. Le TT, McGrath SR, Fasinu PS. Herb-drug Interactions in Neuropsychiatric Pharmacotherapy – A Review of Clinically Relevant Findings. Curr Neuropharmacol. 2022 Aug 3;20(9):1736-1751.

Współautorką artykułu jest Matylda Konowrocka, studentka SGGW Wydziału Żywienia Człowieka, kierunek Żywienie człowieka i ocena żywności.

Jogurt naturalny to jeden z najbardziej wartościowych produktów fermentowanych, który od wieków cieszy się uznaniem ze względu na swoje prozdrowotne właściwości. W dzisiejszych czasach, gdy rynek oferuje ogromną różnorodność produktów mlecznych, wybór odpowiedniego jogurtu może stanowić wyzwanie. Czy wiesz, jak rozpoznać jogurt o najlepszym składzie i jakie konkretne korzyści zdrowotne może przynieść jego regularne spożywanie? Poznaj sekrety wyboru idealnego jogurtu naturalnego i odkryj, dlaczego powinien znaleźć się w Twojej codziennej diecie.

Z artykułu dowiesz się: >> jakie są właściwości odżywcze i lecznicze jogurtu naturalnego, >> które witaminy i składniki mineralne zawiera jogurt, >> jak jogurt wpływa na zdrowie układu pokarmowego i odporność, >> na co zwrócić uwagę przy wyborze jogurtu w sklepie, >> jakie kryteria decydują o jakości jogurtu naturalnego, >> przed czym należy się wystrzegać podczas zakupu.

Spis treści:

1. Właściwości jogurtu naturalnego
   • Jogurt naturalny – właściwości odżywcze
   • Jogurt naturalny – właściwości lecznicze
2. Zalety jogurtu naturalnego
3. Jak wybrać jogurty naturalne z dobrym składem? Praktyczne wskazówki
4. Właściwości jogurtu naturalnego: o czym należy pamiętać przez zakupem?
5. Podsumowanie

Właściwości jogurtu naturalnego

Jogurt naturalny – właściwości odżywcze

Jogurt naturalny, szczególnie o zawartości tłuszczu 2%, to produkt niskokaloryczny – porcja 100 g dostarcza około 60 kcal. Zawiera wysokiej jakości, łatwo przyswajalne białko, niezbędne do regeneracji tkanek i utrzymania masy mięśniowej. Zawartość węglowodanów jest stosunkowo niska, co czyni go odpowiednim składnikiem diety osób dbających o kontrolę glikemii.

Jogurt jest również źródłem wielu witamin, m.in.:

• witaminy z grupy B (zwłaszcza witaminy B2 i witaminy B12), które uczestniczą w przemianach energetycznych i funkcjonowaniu układu nerwowego,
• witaminy A, D i E, wspierające odporność, zdrowie skóry oraz prawidłowe widzenie,
• witamina K2, która odgrywa ważną rolę w krzepnięciu krwi oraz w metabolizmie kostnym.

Bogactwo składników mineralnych, takich jak wapń, fosfor i potas, czyni jogurt cennym produktem w profilaktyce osteoporozy i nadciśnienia. Zawarty w jogurcie wapń charakteryzuje się wysoką biodostępnością dzięki obecności laktozy i odpowiedniemu pH produktu.

>> Przeczytaj: Witamina E – tokoferol

Podsumowanie właściwości odżywczych: >> niskokaloryczny – 60 kcal/100g, >> bogate w pełnowartościowe białko, >> źródło witamin B2, B12, A, D, E i K2, >> wysokobiodostępny wapń, fosfor i potas, >> niski indeks glikemiczny.

Jogurt naturalny – właściwości lecznicze

Jogurt naturalny jest produktem fermentowanym, co oznacza, że powstaje w wyniku działania bakterii mlekowych (głównie Lactobacillus delbrueckii subsp. bulgaricus i Streptococcus thermophilus). W trakcie fermentacji dochodzi do wytwarzania kwasu mlekowego, który zakwasza środowisko jelit, utrudniając rozwój niekorzystnych bakterii gnilnych.

Regularne spożywanie jogurtu naturalnego przynosi szereg korzyści zdrowotnych:

• obniża poziom cholesterolu LDL – poprzez wpływ bakterii fermentacyjnych na metabolizm tłuszczów i syntezę krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA).
• wspomaga perystaltykę jelit – dzięki pobudzeniu wydzielania soków trawiennych i zwiększeniu produkcji śliny.
• wzmacnia mikroflorę jelitową, co sprzyja lepszej odporności i redukcji stanów zapalnych.
• zmniejsza objawy nietolerancji laktozy – bakterie fermentujące rozkładają część laktozy, czyniąc jogurt lepiej tolerowanym przez osoby z jej nietolerancją.
• wspiera odporność – poprzez działanie immunomodulujące niektórych szczepów probiotycznych.
• chroni przed osteoporozą – poprawiając wchłanianie wapnia i fosforu oraz stymulując syntezę osteokalcyny (zależnej od witaminy K2).

Dodatkowo niektóre badania epidemiologiczne sugerują, że regularne spożycie jogurtu może być związane z redukcją ryzyka raka jelita grubego, choć zależność ta wymaga dalszych badań.

>> Sprawdź: Suplementacja witaminy D – co to dokładnie oznacza?

Podsumowanie właściwości leczniczych: >> zawiera żywe kultury bakterii probiotycznych, >> obniża cholesterol LDL, >> wspomaga trawienie i perystaltykę jelit, >> wzmacnia mikroflorę jelitową i odporność, >> pomaga w nietolerancji laktozy, >> wspiera profilaktykę osteoporozy, >> może redukować ryzyko raka jelita grubego.

>> Chcesz sprawdzić stan flory jelitowej? Takie badanie możesz zrobić w ALAB laboratoria:

Zalety jogurtu naturalnego

Jogurt naturalny jest jednym z najbardziej wartościowych produktów fermentowanych, cenionym zarówno za walory odżywcze, jak i prozdrowotne. Jego regularne spożywanie może przynosić korzyści w zakresie profilaktyki wielu chorób oraz wspierania ogólnego stanu zdrowia.

1. Wysoka wartość odżywcza

Jogurt naturalny jest źródłem:

• pełnowartościowego białka, które dostarcza wszystkich niezbędnych aminokwasów,
• nisko przetworzonych węglowodanów – w formie naturalnej laktozy,
• tłuszczów, które wspomagają wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K),
• witaminy B2, B12, A, D, K2 oraz E – istotnych dla metabolizmu, funkcjonowania układu nerwowego, odporności i gospodarki wapniowo-fosforanowej,
• wapnia, fosforu i potasu – składników mineralnych o wysokiej biodostępności, wspierających zdrowie kości, zębów i regulujących ciśnienie krwi.

2. Wspomaganie zdrowia układu pokarmowego

Jogurt zawiera żywe kultury bakterii fermentacji mlekowej, takie jak Lactobacillus delbrueckii subsp. bulgaricus i Streptococcus thermophilus, które wykazują pozytywny wpływ na mikroflorę jelitową. Dzięki temu:

• wspiera prawidłową perystaltykę jelit,
• zmniejsza ryzyko zaparć i biegunek,
• ogranicza namnażanie bakterii gnilnych,
• łagodzi objawy zespołu jelita drażliwego (IBS),
• wspomaga trawienie laktozy u osób z jej nietolerancją.

3. Wspieranie odporności

Zawarte w jogurcie szczepy probiotyczne mogą modulować odpowiedź immunologiczną, wzmacniając naturalną barierę ochronną organizmu.

>> Warto przeczytać też: Jak wzmocnić układ immunologiczny u dorosłych i dzieci?

4. Redukcja poziomu cholesterolu i ryzyka chorób sercowo-naczyniowych

Niektóre bakterie mlekowe zawarte w jogurcie mogą wiązać kwasy żółciowe w jelitach, zmniejszając ich reabsorpcję, co przekłada się na obniżenie poziomu cholesterolu we krwi.

5. Profilaktyka osteoporozy

Dzięki zawartości wapnia, fosforu, witaminy D i witaminy K2, jogurt naturalny przyczynia się do utrzymania prawidłowej mineralizacji kości i zapobiega ich demineralizacji. To szczególnie ważne u osób starszych i kobiet po menopauzie.

6. Wspomaganie profilaktyki nowotworowej

Jogurt może odgrywać rolę w ograniczaniu ryzyka nowotworów jelita grubego poprzez:

• redukcję stanu zapalnego,
• wiązanie potencjalnie rakotwórczych związków w jelitach,
• korzystny wpływ na skład mikroflory jelitowej.

Podsumowanie zalet jogurtu naturalnego: >> wysokowartościowe białko ze wszystkimi aminokwasami, >> wspiera zdrowie układu pokarmowego i mikroflorę jelitową, >> wzmacnia odporność organizmu, >> obniża cholesterol i wspiera serce, >> pomaga w profilaktyce osteoporozy, >> może redukować ryzyko nowotworów jelita grubego.

Jak wybrać jogurty naturalne z dobrym składem? Praktyczne wskazówki

Wybór odpowiedniego jogurtu naturalnego w sklepie może być wyzwaniem ze względu na bogactwo dostępnych produktów. Oto praktyczne wskazówki, które pomogą Ci dokonać najlepszego wyboru:

1. Sprawdź listę składników

• Jogurt naturalny powinien zawierać maksymalnie 2-3 składniki: mleko, kultury bakterii mlekowych, czasami substancje zagęszczające.
• Unikaj produktów z dodatkiem cukru, syropów, sztucznych aromatów czy konserwantów.
• Wybieraj jogurty z oznaczeniem „naturalny” lub „klasyczny”.

2. Zwróć uwagę na kultury bakterii.

Poszukaj jogurtów z żywymi kulturami bakterii fermentacji mlekowej.

3. Sprawdź zawartość tłuszczu

• Jogurt 2% tłuszczu to złoty środek – zapewnia dobre wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.
• Jogurty odtłuszczone mogą zawierać więcej cukrów i zagęstników.
• Jogurty pełnotłuste są bardziej sycące, ale również bardziej kaloryczne.

4. Ocena jakości produktu

• Sprawdź datę przydatności do spożycia – wybieraj możliwie najświeższe produkty.
• Zwróć uwagę na konsystencję – jogurt naturalny powinien być jednolity, bez grudek.

5. Wybierz sprawdzonych producentów

• Preferuj lokalne mleczarnie i sprawdzonych producentów.
• Czytaj etykiety i porównuj składy różnych marek.
• Unikaj produktów z długimi listami składników.

Podsumowanie wskazówek zakupowych: >> maksymalnie 2-3 składniki w jogurcie naturalnym, >> żywe kultury bakterii mlekowych, >> brak cukru, aromatów i konserwantów, >> optymalnie 2% zawartości tłuszczu, >> sprawdzaj datę przydatności do spożycia, >> wybieraj sprawdzonych producentów.

Właściwości jogurtu naturalnego: o czym należy pamiętać przez zakupem?

Jogurt naturalny jest jednym z najbardziej uniwersalnych produktów mlecznych, ale jego jakość może się znacznie różnić w zależności od producenta i składu. Przed zakupem warto pamiętać, że tylko naturalny jogurt bez dodatków zapewnia pełnię korzyści zdrowotnych. Zawarte w nim bakterie probiotyczne wspierają trawienie i odporność, a witamina K2, wapń i fosfor – profilaktykę osteoporozy.

Warto jednak zwrócić uwagę, że nie każdy jogurt dostępny w sklepie jest „zdrowy z definicji”. Produkty z dodatkiem cukru, mleka w proszku czy zagęstników tracą wiele ze swoich prozdrowotnych właściwości.

Dlatego podczas zakupów kieruj się nie reklamą, a świadomym czytaniem etykiety, by uniknąć produktów, które tylko udają jogurt naturalny.

Podsumowanie

Jogurt naturalny to niezwykle wartościowy produkt fermentowany, który powinien znaleźć miejsce w zdrowej diecie każdego człowieka. Jego regularne spożywanie przynosi liczne korzyści zdrowotne – od wspomagania trawienia i wzmacniania odporności, po profilaktykę osteoporozy i chorób sercowo-naczyniowych.

Kluczem do otrzymania maksymalnych korzyści jest wybór produktu o najlepszym składzie – zawierającego wyłącznie mleko i żywe kultury bakterii, bez dodatków cukru i substancji chemicznych. Pamiętaj, że:

• świeżość produktu i odpowiednie przechowywanie mają kluczowe znaczenie dla zachowania właściwości probiotycznych.
• jogurt naturalny powinien zawierać tylko mleko i bakterie mleczne.
• dodatki obniżają jego wartość prozdrowotną.
• probiotyki zawarte w jogurcie wspierają trawienie i odporność.
• warto zwracać uwagę na etykietę i unikać „jogurtów udawanych”.

Sięgnij dziś po jogurt naturalny wysokiej jakości i zadbaj o swoje zdrowie w naturalny sposób!

---

Bibliografia

1. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) – Materiały o fermentowanych produktach mlecznych-Health and nutritional properties of probiotics in food including powder milk with live lactic acid bacteria

2. Ziemlański, Ś. (red.) (2001). Normy żywienia człowieka. Fizjologiczne podstawy., Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa.

3. Prajapati, J. B., & Nair, B. M. (2003). The history of fermented foods. In Encyclopedia of Food Sciences and Nutrition (2nd ed.)

4. Marco, M. L., et al. (2017). Health benefits of fermented foods: microbiota and beyond. Current Opinion in Biotechnology, 44, 94–102.

Współautorką artykułu jest Matylda Konowrocka, studentka SGGW Wydziału Żywienia Człowieka, kierunek Żywienie człowieka i ocena żywności.

Etykiety produktów spożywczych to nie tylko kolorowe opakowania – to źródło kluczowych informacji o tym, co naprawdę znajduje się w jedzeniu, które kupujemy. Ten artykuł pomoże Ci zrozumieć, jak odczytywać dane zamieszczone na etykiecie, jakie informacje są obowiązkowe oraz na co szczególnie warto zwrócić uwagę, aby podejmować świadome wybory żywieniowe. Sprawdź, czy naprawdę wiesz, co jesz i zacznij czytać etykiety z pełną świadomością.

Z artykułu dowiesz się: >> co, zgodnie z prawem, musi znaleźć się na etykiecie produktu spożywczego, >> jak czytać skład produktów i rozumieć kolejność składników, >> jak interpretować wartości odżywcze i oświadczenia żywieniowe, >> jak rozpoznać alergeny i dodatki do żywności, >> czym różni się data minimalnej trwałości od terminu przydatności do spożycia, >> jak rozumieć określenia typu „bez cukru”, „źródło białka”, „niskotłuszczowy”.

Spis treści:

1. Co znajduje się na etykiecie produktu spożywczego?
2. Jak czytać skład produktów na etykietach produktowych?
3. Jak interpretować składniki odżywcze na etykietach produktowych?
4. Czy na etykietach produktów znajdują się informacje o alergenach i dodatkach?
5. Praktyczne wskazówki, jak czytać i interpretować etykiety produktowe
6. Podsumowanie

Co znajduje się na etykiecie produktu spożywczego?

Etykieta produktu spożywczego zawiera szereg istotnych informacji, które mają na celu zapewnienie konsumentowi przejrzystości co do składu, pochodzenia oraz sposobu użytkowania danego produktu. Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa żywnościowego, na etykiecie muszą znaleźć się między innymi:

• nazwa żywności,
• wykaz składników,
• wszelkie składniki lub substancje pomocnicze w przetwórstwie powodujące alergie lub reakcje nietolerancji, użyte przy wytworzeniu lub przygotowywaniu żywności i nadal obecne w produkcie gotowym, nawet jeżeli ich forma uległa zmianie,
• ilość określonych składników lub kategorii składników,
• ilość netto żywności,
• data minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia,
• wszelkie specjalne warunki przechowywania lub warunki użycia,
• nazwa lub firma i adres podmiotu działającego na rynku spożywczym,
• kraj lub miejsce pochodzenia,
• instrukcja użycia, w przypadku gdy w razie braku takiej instrukcji odpowiednie użycie danego środka spożywczego byłoby utrudnione,
• w odniesieniu do napojów o zawartości alkoholu większej niż 1,2% objętościowo, rzeczywista zawartość objętościowa alkoholu,
• informacja o wartości odżywczej.

Do obowiązkowych informacji na etykiecie produktu zalicza się także wartość energetyczna, w tym zawartość:

• tłuszczu,
• kwasów tłuszczowych nasyconych,
• węglowodanów,
• cukrów,
• białka,
• soi.

>> Warto przeczytać: Kwasy omega-3 i omega-6 – czy masz ich wystarczającą ilość w diecie?

Jak czytać skład produktów na etykietach produktowych?

Etykiety zawierają nie tylko listę składników, ale układy informacji, które należy prawidłowo odczytywać, aby podjąć świadome decyzje. Oto najważniejsze wskazówki:

• kolejność składników – składniki są wymienione w kolejności malejącej według masy. Ten, którego jest najwięcej, pojawia się jako pierwszy.
• jeśli składnik stanowi mieszaninę (np. czekolada, mieszanka ziół), jego pełny skład musi być wyszczególniony w etykiecie produktu.
• alergeny – obecność alergenów musi być wyraźnie wyróżniona (np. przez pogrubienie)
• obecność dodatków oznaczonych E nie oznacza automatycznie szkodliwości – niektóre są naturalnymi substancjami.
• tabela wartości odżywczych (tzw. deklaracja) zawiera m.in. wartość energetyczną, tłuszcze (w tym nasycone), węglowodany, cukry, białko i sól.

>> Sprawdź, jakie badania możesz zrobić w ALAB laboratoria:

Jak interpretować składniki odżywcze na etykietach produktowych?

1. Spójrz na wartość energetyczną i wielkość porcji

Etykieta podaje wartości na 100 g/ml oraz często na porcję, jednak konsumenci często mylą te jednostki.

2. Zwróć uwagę na makroskładniki

W tabeli oznaczone są wartości dotyczące:

• tłuszczów (w tym kwasów nasyconych),
• węglowodanów i cukrów,
• białka,
• soli.

3. Synergia składników korzystnych i niekorzystnych

Etykiety często zawierają więcej informacji, np. błonnik, kwasy tłuszczowe jednonienasycone, polifenole czy witaminy. Ich uwzględnienie bywa pomocne – szczególnie w ocenie jakości żywienia – lecz nie jest obowiązkowe i wymaga pewnej wiedzy konsumenckiej.

>> Może Cię zainteresować także: Jak łączyć witaminy i minerały? Synergizm i antagonizm składników odżywczych

4. Oświadczenia żywieniowe – czy dają pełną informację?

Terminy typu „niska zawartość cukrów” lub „źródło błonnika” są regulowane prawnie, np. produkt może mieć „niska zawartość cukrów”, jeśli nie przekracza 5 g/100 g.

Wiedza konsumentów o interpretacji etykiet wciąż jest ograniczona, zwłaszcza w odniesieniu do procentowej wartości dziennej, porcji i związku między składnikami.

Czy na etykietach produktów znajdują się informacje o alergenach i dodatkach?

Substancje lub produkty powodujące alergie lub reakcje nietolerancji podkreśla się za pomocą pisma wyraźnie odróżniającego się od reszty wykazu składników, np. za pomocą innej czcionki, stylu lub koloru tła.

Substancje lub produkty powodujące alergie lub reakcje nietolerancji określa załącznik II do Rozporządzenia 1169/2011:

1. Zboża zawierające gluten (tj. pszenica, żyto, jęczmień, owies, pszenica orkisz, kamut lub ich odmiany hybrydowe) oraz produkty pochodne.
2. Skorupiaki.
3. Jaja.
4. Ryby.
5. Orzeszki ziemne (orzeszki arachidowe).
6. Soja i produkty pochodne.
7. Mleko i produkty pochodne (łącznie z laktozą).
8. Orzechy, tj. migdały, orzechy laskowe, orzechy włoskie, orzechy nerkowca, orzechy pekan, orzechy brazylijskie, pistacje/orzech pistacjowy, orzechy makadamia i produkty pochodne.
9. Seler.
10. Gorczyca.
11. Nasiona sezamu.
12. Dwutlenek siarki i siarczyny w stężeniach powyżej 10 mg/kg lub 10 mg/l w przeliczeniu na SO2.
13. Łubin.
14. Mięczaki.

>> Więcej przydatnych wskazówek znajdziesz w artykule: Alergia na jajko i orzechy, czyli dieta eliminacyjna w praktyce

Praktyczne wskazówki, jak czytać i interpretować etykiety produktowe

1. Data minimalnej trwałości

Wskazuje termin, do którego dany środek spożywczy zachowuje swoje szczególne właściwości pod warunkiem jego właściwego przechowywania. Nie oznacza to, że po tej dacie produkt stanie się niebezpieczny.

2. Oznakowanie

Zawsze poprzedzony formułą:

• „najlepiej spożyć przed …” – gdy jest podana dokładna data (dzień, miesiąc, rok),
• „najlepiej spożyć przed końcem …” – gdy dotyczy tylko miesiąca lub roku.

Wymagane jest dołączenie na etykiecie produktu warunków przechowywania (np. temperatura, wilgotność) takim oznaczeniem – „przechowywać w temperaturze X”.

3. Termin przydatności do spożycia

Dotyczy produktów szybko psujących się (np. mięso, ryby, nabiał) – po tej dacie nie można ich spożywać ze względu na ryzyko zdrowotne.

4. Niska zawartość tłuszczu – produkt zawiera nie więcej niż 3g tłuszczu/100g dla produktów  stałych lub 1,5g tłuszczu/100ml dla produktów płynnych.

5. Nie zawiera tłuszczu – produkt zawiera nie więcej niż 0,5g tłuszczu/100g(100ml).

6. O obniżonej zawartości tłuszczu – 30% mniej tłuszczu w stosunku do analogicznych  produktów na rynku.

7. Niska zawartość cukrów – nie więcej niż 5g cukrów/100g lub 2,5g/100ml.

8. Nie zawiera cukrów – 0,5g cukrów/100g(100ml).

9. Bez dodatku cukrów – nie zawiera żadnych dodanych cukrów prostych, dwucukrów, ani żadnych innych środków spożywczych zastosowanych ze względu na ich właściwości słodzące. Jeżeli cukry występują naturalnie w środku spożywczym na etykiecie powinna się pojawić informacja „zawiera naturalnie występujące cukry”.

10. Źródło błonnika pokarmowego – przynajmniej 3g błonnika/100g lub 1,5g/100kcal.

11. Wysoka zawartość błonnika pokarmowego – produkt zawiera przynajmniej 6g  błonnika/100g lub przynajmniej 3g/100kcal.

12. Źródło białka – przynajmniej 12% wartości energetycznej środka spożywczego pochodzi z  białka.

13. Wysoka zawartość białka – przynajmniej 20% wartości energetycznej środka spożywczego  pochodzi z białka.

Podsumowanie

Etykieta produktu spożywczego to mapa, która prowadzi konsumenta przez skład, wartość odżywczą i bezpieczeństwo żywności. Znajomość jej elementów – od wykazu składników, przez oznaczenie alergenów, aż po interpretację informacji żywieniowych – pozwala podejmować bardziej świadome i zdrowe decyzje zakupowe. Zrozumienie etykiet to pierwszy krok do lepszego odżywiania i unikania składników niepożądanych. Zatem – weź produkt do ręki i sprawdź etykietę! Przeanalizuj ją samodzielnie i przekonaj się, co naprawdę zawiera Twój ulubiony jogurt, chleb czy baton – warto!

---

Bibliografia:

1. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej; ,,O czym powie etykieta?”; dr inż. Katarzyna Stoś, prof. nadzw. NIZP-PZH

2. PZU zdrowie; ,, Szybki kurs czytania etykiet, jak zostać świadomym konsumentem?”

Biała dieta to specjalny sposób żywienia, który ma zastosowanie przede wszystkim w przygotowaniu do kolonoskopii oraz w stomatologii estetycznej. Polega na czasowym wyeliminowaniu produktów bogatych w błonnik i intensywnie barwiących, na rzecz jasnych i lekkostrawnych pokarmów.

W artykule wyjaśniamy, czym dokładnie jest biała dieta, jakie produkty są dozwolone, kiedy należy ją stosować i jaki ma wpływ na zdrowie. Jeśli przygotowujesz się do badania kolonoskopii lub zabiegu wybielania zębów – koniecznie przeczytaj ten poradnik, by dowiedzieć się, jak najlepiej przygotować się od strony dietetycznej.

Spis treści:

1. Co to jest biała dieta?
2. Ogólne zasady białej diety
3. Kiedy przejść na białą dietę?
4. Biała dieta: co warto jeść, a czego unikać?
5. Jaki jest zalecany czas stosowania białej diety?
6. Wpływ białej diety na zdrowie
7. Biała dieta – podsumowanie
8. FAQ. Biała dieta – często zadawane pytania

Co to jest biała dieta?

Biała dieta to dieta niskoresztkowa, bazująca na produktach o jasnym, białym lub bladożółtym kolorze. Stosowana przede wszystkim przed badaniem kolonoskopowym, aby uniemożliwić pozostawanie barwników, które mogą zaburzyć ocenę błony śluzowej jelita. Białą dietę zalecają również stomatolodzy po zabiegu wybielania zębów.

>> Dowiedz się, co wchodzi w zakres pakietu zdrowe jelita w ALAB laboratoria:

Ogólne zasady białej diety

1. Wybieraj tylko jasne produkty.

Podstawą białej diety są produkty jasne, neutralne w kolorze, lekkostrawne i niskobłonnikowe. Dozwolone są m.in.:

• białe pieczywo – pszenne bułki, jasny chleb tostowy, sucharki.
• biały makaron i ryż bez dodatków warzyw czy sosów barwiących.
• ziemniaki – gotowane lub pieczone bez skórki i przypraw typu curry czy papryka.
• nabiał – biały ser twarogowy, naturalny jogurt, mleko, śmietanka.
• jajka – najlepiej gotowane na miękko lub twardo, bez dodatków.
• białe mięsa – gotowany lub pieczony filet z kurczaka, indyka, chuda ryba (np. dorsz, morszczuk).
• desery – biała czekolada, waniliowe budynie, jasne galaretki, lody śmietankowe lub waniliowe.

2. Unikaj pokarmów barwiących

Wszystkie produkty o intensywnym kolorze, zarówno naturalnym, jak i sztucznie barwione, są przeciwwskazane. Należy wykluczyć:

• kolorowe warzywa i owoce (np. buraki, marchew, szpinak, jagody, wiśnie, maliny).
• barwione napoje (np. cola, napoje izotoniczne, soki owocowe).
• przyprawy barwiące potrawy (np. kurkuma, papryka słodka i ostra, curry).
• sosy zawierające barwniki (np. keczup, musztarda, sos sojowy).

3. Unikaj produktów wysokoresztkowych

Dieta biała zakłada eliminację pokarmów bogatych w błonnik, ponieważ są one trudniej trawione i mogą wpływać niekorzystnie na przewód pokarmowy. Należy unikać:

• pieczywa pełnoziarnistego, gruboziarnistych kasz, otrębów.
• roślin strączkowych – grochu, fasoli, soczewicy, soi.
• orzechów i pestek (także w formie masła orzechowego).
• surowych warzyw oraz owoców o ciemnym miąższu lub skórce.
• ziół i przypraw w dużych ilościach.

5. Posiłki powinny być lekkostrawne – gotowane, duszone lub pieczone bez tłuszczu.

6. Należy pić dużo wody niegazowanej, herbaty białej lub rumiankowej i unikać napojów barwiących.

7. Dieta nie powinna być stosowana długoterminowo – zalecany okres to zazwyczaj od 1 do 5 dni, w zależności od wskazań.

Kiedy przejść na białą dietę?

Jednym z głównych wskazań do stosowania białej diety jest przygotowanie do badania kolonoskopii, czyli endoskopowego badania jelita grubego. Stosuje się ją na 2-3 dni przed kolonoskopią, aby przygotować jelito i umożliwić jego dokładne oczyszczenie.

Według aktualnych zaleceń medycznych (m.in. ESGE – European Society of Gastrointestinal Endoscopy, 2020), dieta niskoresztkowa – w tym tzw. biała dieta – powinna być stosowana przez 2-3 dni przed kolonoskopią. Ma to na celu:

• zmniejszenie ilości resztek pokarmowych w świetle jelita grubego.
• ułatwienie działania środków przeczyszczających, których pacjent używa w ramach przygotowania do badania.
• zwiększenie skuteczności oczyszczania jelit, co przekłada się bezpośrednio na dokładność diagnostyczną kolonoskopii – szczególnie w wykrywaniu zmian polipowatych lub przednowotworowych.

>> Przeczytaj: Rak jelita grubego – objawy, badania przesiewowe, leczenie i profilaktyka

Pozostałe wskazania do stosowania białej diety:

• po zabiegach wybielania zębów, aby zapobiec przebarwieniom szkliwa wrażliwego na barwniki pokarmowe.
• w dietoterapii przewodu pokarmowego – w stanach zapalnych, biegunkach lub innych schorzeniach, gdzie zalecana jest dieta lekkostrawna i niskoresztkowa.
• u dzieci i osób starszych – gdy potrzebna jest tymczasowa dieta eliminująca obciążenie przewodu pokarmowego.

>> Sprawdź też: Dieta przed kolonoskopią – jadłospis krok po kroku

Biała dieta: co warto jeść, a czego unikać?

✅ Dozwolone:

• mleko, jogurt (bez owoców/dodatków), biały ser, biała czekolada, lody waniliowe, śmietana, masło.
• biały ryż, biały makaron, białe pieczywo.
• ziemniaki (puree, gotowane), jajka, biały kurczak, ryba, tofu.
• jasne buliony, herbata, kawa bez mleka, klarowne napoje (np. jasna lemoniada).

⛔ Niedozwolone:

• warzywa i owoce o intensywnym kolorze (np. pomidory, szpinak, jagody).
• produkty pełnoziarniste, strączki, orzechy, nasiona.
• barwione napoje, soki, kawa, herbata czarna i zielona.
• przyprawy barwiące: kurkuma, curry, papryka, sos sojowy.

Jaki jest zalecany czas stosowania białej diety?

Zwykle 3 dni przed kolonoskopią – krótki okres pozwalający na skuteczne oczyszczenie jelita przy minimalnej uciążliwości.

Wpływ białej diety na zdrowie

Biała dieta nie ma na celu długofalowych korzyści zdrowotnych, ale krótkoterminowo, ponieważ:

• zmniejsza resztki w jelitach, ułatwia ocenę endoskopową.
• jest uboga w błonnik – białą dietę stosuje się wyłącznie przed zabiegiem, nie dłużej niż zalecony czas.

Długotrwałe stosowanie może prowadzić do niedoborów błonnika, witamin i minerałów, dlatego nie nadaje się jako ogólna dieta lecznicza.

>> Dowiedz się: Jak łączyć witaminy i minerały? Synergizm i antagonizm składników odżywczych

👉 Krótkoterminowe korzyści zdrowotne:

• zmniejszenie resztek pokarmowych w jelitach – dieta biała, dzięki eliminacji błonnika i barwiących produktów, skutecznie ogranicza ilość resztek w jelicie grubym. Badania pokazują, że przy stosowaniu diety niskoresztkowej (w tym „białej”) uzyskuje się lepsze oczyszczenie jelita przed kolonoskopią niż w przypadku klasycznej diety płynnej.
• lepsza tolerancja i większy komfort pacjenta – pacjenci stosujący białą dietę zgłaszają mniejsze uczucie głodu, mniejsze osłabienie i większą satysfakcję niż osoby na tradycyjnej diecie płynnej.

👉 Potencjalne skutki uboczne i ograniczenia:

• niedobory błonnika i składników odżywczych – biała dieta praktycznie eliminuje błonnik pokarmowy, który odgrywa istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu przewodu pokarmowego.
• niskie spożycie witamin i minerałów – ze względu na eliminację warzyw, owoców i produktów pełnoziarnistych, biała dieta jest uboga w witaminę C, witaminy z grupy B, potas, magnez oraz przeciwutleniacze. Dlatego powinna być stosowana wyłącznie przez krótki okres czasu (zazwyczaj 1–3 dni) i nigdy jako dieta długoterminowa czy odchudzająca.

>> Dobrze wiedzieć z czym nie łączyć witaminy C? Dietetyczne fakty i mity na temat witaminy C

Biała dieta – podsumowanie

Biała dieta to krótkoterminowy model żywienia oparty na jasnych, lekkostrawnych produktach. Stosuje się ją głównie przez 2-3 dni przed kolonoskopią, aby skutecznie oczyścić jelita i ułatwić ocenę ich stanu podczas badania. Znajduje również zastosowanie po zabiegach wybielania zębów, minimalizując ryzyko przebarwień. Choć dieta ta jest dobrze tolerowana i zwiększa komfort pacjenta, jej długotrwałe stosowanie jest niewskazane ze względu na ryzyko niedoborów błonnika, witamin i składników mineralnych.

Jeśli planujesz badanie diagnostyczne lub zabieg stomatologiczny, skonsultuj z lekarzem czas trwania białej diety i zastosuj się do zaleceń. Odpowiednie przygotowanie żywieniowe może realnie wpłynąć na jakość i skuteczność procedury!

FAQ. Biała dieta – często zadawane pytania

---

Bibliografia

1. European Society of Gastrointestinal Endoscopy (ESGE). „Guidelines on bowel preparation for colonoscopy.” Endoscopy, 2020.

2. NHS (National Health Service) UK – Patient Information Leaflet „Dietary advice for bowel preparation before colonoscopy.”

3. Sung AD, Jackson K, Frazier DL. White Diet for Colonoscopy Preparation Increases Satisfaction without Compromising Bowel Cleanliness. Clinical Gastroenterology and Hepatology, 2016;

4. National Library of Medicine White Vegetables: A Forgotten Source of Nutrients: Purdue Roundtable Executive Summary.

5. National Library of Medicine Contributions of White Vegetables to Nutrient Intake: NHANES 2009–2010.