Kołatanie (palpitacje) serca to jeden z najczęstszych objawów, z którymi pacjenci zgłaszają się do lekarza rodzinnego i na SOR (Szpitalny Oddział Ratunkowy). Czym jest kołatanie serca, jakie mogą być jego przyczyny, kiedy kołatanie serca może być groźne. Zapraszamy do artykułu.
| Z artykułu dowiesz się: >> Czym jest kołatanie serca (palpitacje), jak odczuwają je pacjenci? >> Główne przyczyny kołatania serca to: > stres, emocje, wysiłek fizyczny; > choroby serca: zaburzenia rytmu, niewydolność serca, wady zastawek; > przyczyny psychiatryczne: zaburzenia lękowe, napady paniki, depresja; > inne: nadczynność tarczycy, anemia, zaburzenia elektrolitowe. >> Jaka jest ścieżka diagnostyczna, jakie istotne informacje należy przekazać lekarzowi. Jaka jest rola EKG i 24-godzinnego Holtera, jakie badania laboratoryjne mogą być zlecone? >> Kiedy kołatanie serca jest groźne i kiedy pilnie zgłosić się do lekarza? |
Spis treści:
- Czym jest kołatanie serca?
- Kołatanie serca – objawy
- Kołatanie serca – przyczyny
- Jak zdiagnozować przyczynę kołatania serca? Ścieżka diagnostyczna
- Czy kołatanie serca może być groźne? Kiedy się niepokoić?
- Zakończenie
- Kołatanie serca – sekcja FAQ
Czym jest kołatanie serca?
Kołatanie serca, nazywane czasem palpitacjami serca, to subiektywne odczucie szybkiego lub zbyt mocnego jego bicia. Czasem pacjent odczuwa, iż bije ono nierówno, chociaż wiele osób doświadcza miarowego kołatania serca.
Kołatanie serca – objawy
Kołatanie serca to objaw, który wynika ze zmian w częstotliwości, rytmie lub sile skurczu. Fizjologiczny rytm pracy serca powstaje w węźle zatokowym, zlokalizowanym w prawym przedsionku. Impulsy elektryczne generowane w węźle zatokowym powodują, iż serce bije miarowo, z częstotliwością 60-80 uderzeń na minutę. Zakłócenie wytwarzania tych impulsów skutkuje zaburzeniami rytmu, co pacjent często odczuwa jako palpitacje serca.
Jak wygląda kołatanie serca?
Kołatanie serca jest objawem różnie opisywanym przez chorych. Może to być odczucie, że serce bije bardzo silnie i ze znacznie zwiększoną częstotliwością, pomimo że jest ona zmieniona nieznacznie. Czasem pacjent ma wrażenie, że serce przewraca się w klatce piersiowej lub „łomocze”. Inne zgłaszane odczucia to:
- przerwy w czynności serca,
- „wypadanie” skurczów,
- chaotyczne, bezładne i szybkie bicie serca.
Kołatanie serce może występować nagle, miewa również łagodniejszą dynamikę. Może być odczuwane sporadycznie, ale także w sposób przewlekły. Rytm kołatania serca może być miarowy albo niemiarowy. Odczucie kołatania nie zawsze ogranicza się do klatki piersiowej, niektórzy chorzy odczuwają je na przykład na szyi.
W niektórych sytuacjach kołataniu serca mogą towarzyszyć inne objawy, np. ból w klatce piersiowej, duszność, zasłabnięcie lub omdlenie, gorączka
Kołatanie serca – przyczyny
Kołatania serca najczęściej nie są związane z podłożem chorobowym, wywoływane są przez wysiłek fizyczny, emocje czy stres. Czasem towarzyszą błędom dietetycznym, np. spożyciu obfitego posiłku.
Inne częste powody występowania palpitacji serca to nadmierne spożycie kofeiny lub alkoholu i palenie tytoniu. Mogą one być również pokłosiem używania narkotyków (marihuany, ecstasy, amfetaminy, kokainy) lub stosowania niektórych leków (β-mimetyków, odstawienia β-adrenolityków, teofiliny, atropiny, azotanów).
Kołatanie serca może pojawiać się w ciąży.
| WAŻNE: Zaburzenia pracy serca u osób uzależnionych od alkoholu lub narkotyków mogą wystąpić w okresie odstawiania używek. |
Jeśli chodzi o choroby, które mogą być przyczyną występowania kołatania serca, to dzielimy je na:
- przyczyny sercowe – ok. 43%,
- przyczyny psychiatryczne – ok. 31%,
- tzw. inne przyczyny – ok. 10% – obejmują niedokrwistość, mastocytozę, zaburzenia hormonalne, zaburzenia elektrolitowe, choroby infekcyjne, leki.
Kołatanie serca – przyczyny sercowe
Choroby serca, które mogą przyczyniać się do powstawania palpitacji to przede wszystkim zaburzenia jego rytmu. Należą do nich:
- napadowe migotanie przedsionków,
- napadowy częstoskurcz,
- trzepotanie przedsionków,
- częstoskurcz komorowy – kołataniu serca może towarzyszyć omdlenie,
- tachykardia zatokowa – kołatanie o łagodnym początku, np. w przebiegu stanu lękowego.
Kołatanie serca może również wystąpić w przebiegu:
- niewydolności serca,
- kardiomiopatii zastoinowej,
- chorób zastawek, np. wad zastawek serca,
- choroby niedokrwiennej serca,
- bakteryjnego zapalenia wsierdzia,
- przebytego zawału serca.
Kołatanie serca – choroby psychiczne
Palpitacje serca to objaw, który może towarzyszyć zaburzeniom lękowym, depresji, napadom paniki.
O komponencie psychicznym tego objawu, może świadczyć pojawianie się kołatania serca w nocy.
>> Przeczytaj również: Stany lękowe – czym są i jakie są ich objawy? Przyczyny i leczenie
Kołatanie serca – inne przyczyny
Do przyczyn kołatania serca należą także:
- zmiany hormonalne, które leżą u podłoża tego objawu w ciąży, w czasie menopauzy lub w czasie miesiączki,
- zaburzenia hormonalne w przebiegu nadczynności tarczycy lub guza chromochłonnego,
- hipoglikemia, czyli obniżony poziom glukozy we krwi,
- zaburzenia elektrolitowe, np. niedobór magnezu lub zaburzenia gospodarki potasem – istotnym dla utrzymania równowagi elektrolitów i stabilności elektrycznej serca. Zaburzenia elektrolitowe mogą być np. wynikiem odwodnienia,
- anemia – niedokrwistość z niedoboru żelaza lub witaminy B12. Kołataniu serca z anemią towarzyszy bladość skóry,
- niskie ciśnienie tętnicze krwi,
- choroby infekcyjne, np. gorączka reumatyczna, bakteryjne zapalenie wsierdzia, inne choroby infekcyjne. Tym chorobom może towarzyszyć gorączka.
>> Warto sprawdzić również: Witamina B12 – budowa, rola, wchłanianie, objawy niedoboru (webinar)
Jak zdiagnozować przyczynę kołatania serca? Ścieżka diagnostyczna
U osoby z kołataniem serca ważny jest wywiad medyczny, w tym informacje o przyjmowanych lekach i używkach. Warto również przekazać lekarzowi informacje, w jakich okolicznościach objaw się pojawia, np. silny stres, wysiłek fizyczny, emocje. Czy kołatanie serca występuje w spoczynku, czy jest obserwowane tylko w dzień, czy także w nocy.
U pacjentów, u których podejrzewa się, iż przyczyną kołatania może być choroba serca, wykonuje się elektrokardiogram (EKG). Najlepiej, aby był on wykonany w trakcie napadu kołatania, co nie zawsze jest możliwe. Z tego powodu, pacjenci skarżący się na palpitacje serca mają zakładany 24-godzinny system monitorowania, tzw. Holter. Monitor Holtera noszony jest przez całą dobę, na bieżąco rejestrując i zapisując pracę serca.
Badania laboratoryjne to testy w kierunku:
- niedokrwistości – morfologia, poziom ferrytyny, żelaza i/lub witaminy B12,
- nadczynności tarczycy – TSH, fT4 i fT3,
- zaburzeń elektrolitowych – poziom potasu i magnezu (najlepiej we krwi pełnej),
- niewydolności serca – NTproBNP,
- zaburzeń pracy nerek – mocznik, kreatynina,
- infekcji – morfologia, ASO, OB,
- hipoglikemii – oznaczenie glukozy na czczo,
- guza chromochłonnego – dobowa zbiórka moczu w kierunku wydalania metoksykatecholamin.
>> Sprawdź też: Najczęstsze choroby serca – objawy i diagnostyka
Czy kołatanie serca może być groźne? Kiedy się niepokoić?
Kołatanie serca najczęściej nie jest groźną dolegliwością, jednak – jeśli nie ustępuje – zawsze należy zgłosić się do lekarza rodzinnego, który pokieruje ewentualną dalszą diagnostyką.
Konsultacja z lekarzem powinna być jak najszybsza w przypadku, gdy kołataniu towarzyszą:
- zawroty głowy,
- ból w klatce piersiowej,
- duszności,
- zasłabnięcia i/lub omdlenia,
- podwyższone ciśnienie tętnicze,
- gorączka.
>> Przeczytaj też: Nadciśnienie tętnicze – nowe rekomendacje (cz. 3). Diagnostyka nadciśnienia tętniczego
Zakończenie
Kołatanie serca to częsty objaw, z którym pacjenci zgłaszają się po medyczną pomoc. Jego powodem zazwyczaj są emocje, stres lub wysiłek fizyczny. Bywa jednak, iż jest to symptom poważnej choroby, dlatego – jeśli objaw nie ustępuje, lub towarzyszą mu objawy alarmowe – należy skonsultować się z lekarzem. Postępowanie i leczenie w przypadku kołatania serca jest determinowane przez podstawową przyczynę objawów.
Kołatanie serca – sekcja FAQ
Kołatanie serca – jeśli jest spowodowane stresem czy emocjami – można wyciszyć pogłębionym i spokojnym oddychaniem.
W czasie kołatania serca należy zachować spokój, najlepiej usiąść lub się położyć. Można wziąć kilka spokojnych, głębszych oddechów. Jeśli kołataniu serca towarzyszą wymieniane już wyżej objawy alarmowe, należy wezwać pomoc.
Jeśli przyczyną kołatania serca jest silny stres lub emocje, jest to objaw, który ustąpi. Jeśli jednak u jego podłoża leży choroba serca lub inne opisywane wyżej zaburzenia – kołatanie serca samoistnie nie ustąpi.
Tak, jest to jedna z przyczyn kołatania serca.
Kołatanie serca może być związane z niedoborami magnezu lub potasu. Jeśli jego przyczyną jest anemia może to być brak żelaza lub witaminy B12.
Kołatanie serca może powstać w wyniku niedokrwistości, której przyczyną bywa niedobór witaminy B12. Istotny wpływ na prawidłową pracę serca ma również optymalny poziom witaminy D – jej niedobór powiązany jest ze zwiększonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych.
Kawa, herbata, alkohol, napoje energetyczne.
Bibliografia
- https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/895,badanie-podmiotowe [dostęp: 17.11.2025 r.].
- Goyal A, Robinson KJ, Katta S, Sanchack KE. Palpitation(Archived). 2023 Apr 17. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan–. PMID: 28613787.
- Pagana K., Pagana T., Testy laboratoryjne i badania diagnostyczne w medycynie, Elsevier Urban&Partner, Wrocław, 2013. s.196-197.
- Bakthavatchalam R, Bakthavatchalam S, Chandran I, Gaur A, Natarajaboopathy R, Geetha J, Reddy KS, Sindhura G, Varatharajan S. Association of Vitamin D with Risk Factors for Coronary Artery Disease. Maedica (Bucur). 2023 Dec;18(4):563-570. doi: 10.26574/maedica.2023.18.4.563. PMID: 38348080; PMCID: PMC10859193.
