Sklep
Strona główna Blog

Chłoniak Hodgkina (ziarnica złośliwa): objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Damian Matusiak
-
0
Chłoniak Hodgkina (ziarnica złośliwa): objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Chłoniak Hodgkina, nazywany również ziarnicą złośliwą, to nowotwór układu limfatycznego, który charakteryzuje się obecnością specyficznych komórek (tzw. Reed-Sternberga). Wczesne wykrycie choroby znacząco zwiększa szanse na skuteczne leczenie i długotrwałą remisję.

Dowiesz się, jakie są metody diagnozowania, leczenia oraz rokowania w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Poniższe krótkie kompendium wiedzy umożliwi Ci rozpoznawanie, kiedy należy się zbadać – cóż ratuje lepiej niż wiedza?

Spis treści:

  1. Czym jest chłoniak Hodgkina?
  2. Chłoniak Hodgkina – objawy
  3. Chłoniak Hodgkina – objawy u dzieci
  4. Przyczyny zachorowania na chłoniaka Hodgkina
  5. Stadia chłoniaka Hodgkina i ich charakterystyka
  6. Diagnostyka chłoniaka Hodgkina
  7. Jak przebiega i ile trwa leczenie chłoniaka Hodgkina?
  8. Chłoniak Hodgkina – rokowania
  9. Chłoniak Hodgkina – często zadawane pytania (FAQ)
  10. Chłoniak Hodgkina – podsumowanie

Czym jest chłoniak Hodgkina?

Chłoniak Hodgkina to nowotwór wywodzący się z układu chłonnego, w którym dochodzi do niekontrolowanego rozrostu zmienionych nowotworowo limfocytów B. Charakterystyczną cechą tego typu chłoniaka jest obecność patologicznych komórek Reed-Sternberga, które można wykryć w badaniu histopatologicznym.

Choroba najczęściej dotyka młodych dorosłych (20-30 lat) oraz osoby po 55. roku życia. Wyróżnia się dwa główne typy chłoniaka Hodgkina:

  • klasyczny chłoniak Hodgkina (95% przypadków), który dzieli się na podtypy: stwardnienie guzowate, postać mieszanokomórkowa z przewagą limfocytów oraz z zanikiem limfocytów,
  • chłoniak Hodgkina z przewagą limfocytów (5% przypadków), który ma łagodniejszy przebieg.

Chłoniak Hodgkina jest jednym z najlepiej rokujących nowotworów układu limfatycznego, a wczesne rozpoznanie pozwala na skuteczne leczenie.

>> Przeczytaj: Najczęstsze nowotwory u kobiet i mężczyzn

Chłoniak Hodgkina – objawy

Objawy chłoniaka Hodgkina można podzielić na dwie główne grupy:

Wczesne symptomy mogą być niespecyficzne, co utrudnia szybką diagnozę. Poniżej omówiamy te najważniejsze z nich.

>> Sprawdź też: Powiększone węzły chłonne na szyi – przyczyny, objawy i diagnostyka

Najbardziej charakterystyczne objawy miejscowe chłoniaka Hodgkina

Do najczęstszych objawów miejscowych należą:

  • powiększone węzły chłonne – najczęściej w okolicy szyi, pach lub pachwin; są one niebolesne, twarde i mogą stopniowo powiększać się.
  • ucisk na sąsiednie narządy – powiększone węzły mogą uciskać drogi oddechowe (duszność, kaszel) lub żyły (obrzęk twarzy i szyi).
  • powiększenie śledziony (splenomegalia) i/lub wątroby (hepatomegalia) – występuje w bardziej zaawansowanych stadiach.

>> Zobacz: Objawy chorej wątroby. Na co zwrócić uwagę i jakie badania wykonać?

Ogólne objawy chłoniaka Hodgkina

Do objawów ogólnoustrojowych (tzw. objawów B) zalicza się:

  • gorączkę (powyżej 38°C), bez wyraźnej przyczyny,
  • nocne poty – intensywne, zmuszające do zmiany piżamy lub pościeli,
  • utratę masy ciała (jako punkt odniesienia przyjmuje się wartość straty ponad 10% masy w ciągu 6 miesięcy),
  • świąd skóry – u niektórych pacjentów występuje uporczywe swędzenie,
  • zmęczenie i osłabienie.

Obecność tych objawów może wskazywać na bardziej agresywny przebieg choroby.

>> Przeczytaj też: Ciągłe zmęczenie – problem XXI wieku. Czy to może być objaw choroby?

Chłoniak Hodgkina – objawy u dzieci

U dzieci chłoniak Hodgkina objawia się podobnie jak u dorosłych, jednak mogą wystąpić dodatkowe symptomy:

  • bóle brzucha (związane z powiększeniem wątroby lub śledziony),
  • zahamowanie wzrostu,
  • częstsze infekcje z powodu osłabienia układu odpornościowego.

Dzieci zwykle lepiej odpowiadają na leczenie, a rokowania są korzystniejsze niż u dorosłych.

>> To może Cię zainteresować: Jak wzmocnić układ immunologiczny u dorosłych i dzieci?

Przyczyny zachorowania na chłoniaka Hodgkina

Etiologia choroby nie jest w pełni poznana, ale wyróżnia się kilka czynników ryzyka:

  • zakażenie wirusem Epsteina-Barr (EBV) – u części pacjentów stwierdza się związek z przebytą mononukleozą,
  • osłabienie układu odpornościowego (np. u osób z HIV lub po przeszczepach),
  • czynniki genetyczne – występowanie chłoniaka w rodzinie zwiększa ryzyko zachorowania,
  • wiek i płeć – częściej chorują mężczyźni oraz osoby w wieku 20-30 i po 55. roku życia.

Stadia chłoniaka Hodgkina i ich charakterystyka

Stopień zaawansowania choroby określa się wg klasyfikacji Ann Arbor:

I stadium chłoniaka Hodgkina

Nowotwór obejmuje jedną grupę węzłów chłonnych lub jeden narząd poza węzłami. Rokowanie jest bardzo dobre, a wyleczalność przekracza 90%.

II stadium chłoniaka Hodgkina

Zmiany występują w dwóch lub więcej grupach węzłów chłonnych po tej samej stronie przepony (np. szyja i pachy). Leczenie jest skuteczne, ale wymaga intensywniejszej terapii niż w I stadium.

Chłoniak Hodgkina – III stadium

Choroba zajmuje węzły chłonne po obu stronach przepony (np. szyja i pachwiny). Może występować zajęcie śledziony lub innych narządów limfatycznych.

>> Zobacz: Układ limfatyczny człowieka – budowa, funkcje, najczęstsze choroby

Chłoniak Hodgkina – IV stadium

Nowotwór rozprzestrzenia się poza węzły chłonne (np. do szpiku kostnego, wątroby, płuc). Jest to najbardziej zaawansowane stadium, wymagające agresywnego leczenia.

Badanie LDH (dehydrogenaza mleczanowa) banerek

Diagnostyka chłoniaka Hodgkina

Proces diagnostyczny obejmuje:

  • badanie fizykalne (ocena węzłów chłonnych, śledziony, wątroby) – element kluczowy, każdorazowo nie może zostać zaniedbany.
  • biopsję węzła chłonnego – kluczowe badanie potwierdzające obecność komórek Reed-Sternberga.
  • badania obrazowe (TK, PET, RTG klatki piersiowej) – ocena stopnia zaawansowania.
  • badanie szpiku kostnego – w celu wykluczenia zajęcia układu krwiotwórczego.
  • badania dodatkowe: morfologia z rozmazem, glukoza na czczo, elektrolity (sód, potas), mocznik, kwas moczowy, dehydrogenaza mleczanowa, koagulogram.

>> Morfologię krwi zrobisz w ALAB laboratoria – sprawdź zakres pakietu:

Morfologia banerek

Jak przebiega i ile trwa leczenie chłoniaka Hodgkina?

Leczenie zależy od stadium choroby i obejmuje:

  • chemioterapię (najczęściej schemat ABVD lub BEACOPP),
  • radioterapię – stosowana miejscowo, szczególnie w I i II stadium,
  • immunoterapię (np. przeciwciała monoklonalne anty-CD30),
  • przeszczep szpiku – w przypadku nawrotów.

Terapia trwa zwykle 4-6 miesięcy, a w zaawansowanych przypadkach nawet rok.

Chłoniak Hodgkina – rokowania

Rokowania zależą od stadium:

  • I-II stadium – wyleczalność sięga 90%.
  • III stadium – 5-letnie przeżycie wynosi 70-80%.
  • IV stadium – szanse na remisję to 50-60%.

Warto dodać, iż nawroty występują u ok. 10-15% pacjentów.

Chłoniak Hodgkina – często zadawane pytania (FAQ)

Czy chłoniak Hodgkina jest uleczalny?

Tak, chłoniak Hodgkina jest jednym z najbardziej uleczalnych nowotworów, zwłaszcza przy wczesnym wykryciu.

Czy chłoniak Hodgkina to rak?

Nie. Rak to nowotwór pochodzący z tkanki nabłonkowej; niemniej chłoniak Hodgkina to rodzaj nowotworu złośliwego układu limfatycznego.

Jakie są pierwsze objawy chłoniaka?

Pierwsze objawy to zwykle powiększone, niebolesne węzły chłonne, gorączka, nocne poty i nieuzasadniona utrata masy ciała.

Czy chłoniak wyjdzie w morfologii?

Morfologia może wykazać nieprawidłowości (np. podwyższone OB, niedokrwistość), ale do diagnozy konieczne są dokładniejsze badania.

Jak długo można żyć z chłoniakiem?

Rokowania zależą od typu i stadium chłoniaka, ale np. w przypadku chłoniaka Hodgkina 5-letnie przeżycie przekracza 80–90%.

Chłoniak Hodgkina – podsumowanie

Chłoniak Hodgkina to nowotwór układu limfatycznego, który wcześnie wykryty daje bardzo dobre rokowania. Kluczowe jest zwracanie uwagi na objawy, takie jak powiększone węzły chłonne, gorączka czy nocne poty. Jeśli zauważasz u siebie niepokojące symptomy, nie zwlekaj – zgłoś się do lekarza, internisty w przypadku dorosłego i pediatry w przypadku dziecka. Im wcześniejsze rozpoznanie, tym lepsze rokowanie.

Źródła:

  1. Ansell SM. Hodgkin lymphoma: 2025 update on diagnosis, risk-stratification, and management. Am J Hematol. 2024 Dec;99(12):2367-2378. doi: 10.1002/ajh.27470. Epub 2024 Sep 6. PMID: 39239794., https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/ajh.27470 (dostęp: 25.06.2025).
  2. Momotow J, Borchmann S, Eichenauer DA, Engert A, Sasse S. Hodgkin Lymphoma-Review on Pathogenesis, Diagnosis, Current and Future Treatment Approaches for Adult Patients. J Clin Med. 2021 Mar 8;10(5):1125. doi: 10.3390/jcm10051125. PMID: 33800409; PMCID: PMC7962816., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7962816 (dostęp: 25.06.2025).
  3. Shanbhag S, Ambinder RF. Hodgkin lymphoma: A review and update on recent progress. CA Cancer J Clin. 2018 Mar;68(2):116-132. doi: 10.3322/caac.21438. Epub 2017 Dec 1. PMID: 29194581; PMCID: PMC5842098., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5842098 (dostęp: 25.06.2025).
  4. Che Y, Ding X, Xu L, Zhao J, Zhang X, Li N, Sun X. Advances in the treatment of Hodgkin’s lymphoma (Review). Int J Oncol. 2023 May;62(5):61. doi: 10.3892/ijo.2023.5509. Epub 2023 Apr 7. PMID: 37026506; PMCID: PMC10147096., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10147096 (dostęp: 25.06.2025).
  5. Classic Hodgkin Lymphoma: The LYSA pragmatic guidelines Rossi, Cédric et al. European Journal of Cancer, Volume 213, 115073 https://www.ejcancer.com/article/S0959-8049(24)01204-8/fulltext (dostęp: 25.06.2025).

PPM – podstawowa przemiana materii. Czym jest i jak ją obliczyć?

Magdalena Konowrocka
-
0
PPM – podstawowa przemiana materii. Czym jest i jak ją obliczyć?

Czy wiesz, że Twój organizm spala kalorie nawet wtedy, gdy śpisz lub leżysz na kanapie? To właśnie PPM – podstawowa przemiana materii – odpowiada za te procesy. Z artykułu dowiesz się, czym dokładnie jest PPM, jak ją obliczyć, dlaczego odgrywa kluczową rolę w odchudzaniu i planowaniu diety oraz jak jej wartość wpływa na Twoje zdrowie i metabolizm.

Spis treści:

  1. Co to jest PPM (Podstawowa Przemiana Materii)?
  2. Jak obliczyć PPM?
  3. Podstawowa przemiana materii a odchudzanie
  4. Do czego można wykorzystać wskaźnik PPM?
  5. PPM (Podstawowa Przemiana Materii) – często zadawane pytania
  6. PPM: podsumowanie

Co to jest PPM (Podstawowa Przemiana Materii)?

PPM, czyli Podstawowa Przemiana Materii, jest również określana jako metabolizm podstawowy. PPM to najniższy poziom przemian energetycznych zachodzących u człowieka: na czczo, w pozycji leżącej, w zupełnym spokoju fizycznym i psychicznym w odpowiednich warunkach bytowania.

>> Sprawdź: Wiek metaboliczny – czym jest, od czego zależy i jak go obliczyć?

Przemiany te zapewniają dostarczenie energii niezbędnej do prawidłowego przebiegu procesów życiowych takich jak:

  • praca układu oddechowego,
  • praca układu krwionośnego,
  • utrzymanie odpowiedniej, stałej temperatury ciała,
  • budowa i odnowa tkanek.

Na podstawową przemianę materii wpływa wiele czynników np.: wiek, płeć, rozmiar ciała, stan fizjologiczny, stan zdrowia, funkcjonowanie gruczołów dokrewnych oraz czynniki genetyczne.

Jak obliczyć PPM?

PPM można obliczyć na kilka sposobów:

Kalkulator PPM – wzór Mifflina

🚺 PPM (kobiety)= 10W + 6,25H – 5A – 161
🚹 PPM (mężczyźni)= 10W + 6,25H – 5A + 5

Gdzie: W- masa ciała (kg); H- wzrost (cm); A- wiek (lat)

Kalkulator PPM – wzór Harrisa-Benedicta

🚺 Kobiety [kcal/dobę]= 665,09 + 9,56W + 1,84H – 4,67 A
🚹Mężczyźni [kcal/dobę]= 66,47 + 13,75W + 5H – 6,75A

Gdzie: W- masa ciała (kg); H- wzrost (cm); A- wiek (lat)

Podstawowa przemiana materii a odchudzanie

PPM jest fundamentem planowania zdrowej redukcji masy ciała. Niezbędna w przypadku planowania diet redukcyjnych, zdrowotnych oraz sportowych. Na jej podstawie wyliczamy CPM, które jest niezbędne przy ustalaniu diety.

>> To może Ci się przydać: Nadwaga a otyłość – czym się różnią? Klasyfikacja, leczenie i konsekwencje otyłości

PPM to minimalna wartość energetyczna, bez której ciało nie może prawidłowo funkcjonować, nawet jeśli dana osoba nie wykonuje żadnej aktywności fizycznej.

W kontekście odchudzania, znajomość wartości PPM ma kluczowe znaczenie. Dlaczego? Ponieważ zbyt drastyczne ograniczenie kalorii poniżej poziomu PPM może prowadzić do:

  • spowolnienia metabolizmu,
  • utraty masy mięśniowej,
  • niedoborów żywieniowych,
  • zaburzeń hormonalnych,
  • efektu jo-jo.

Aby prawidłowo dobrać wartość kaloryczną w dietach redukcyjnych, należy poznać swoją CPM (całkowitą przemianę materii), którą wylicza się następująco:

CPM= PPM x PAL
(PAL – współczynnik aktywności fizycznej, np. 1,2 dla trybu siedzącego, 1,6 dla umiarkowanego, 2,0 i więcej dla sportowców).

Następnie, aby zaplanować dietę redukcyjną, stosuje się deficyt energetyczny – czyli spożywa się mniej kalorii niż wynosi CPM (o około 10-20% CPM)

>> Metabolizm zależy m.in. od hormonów. W ocenie poziomu hormonów regulujących apetyt pomocne mogą być odpowiednie badania:

Pakiet hormony regulujące apetyt rozszerzony ( 3 badania) banerek

Do czego można wykorzystać wskaźnik PPM?

Wskaźnik PPM możemy wykorzystać do obliczenia całkowitej przemiany materii (CPM), czyli dziennego zapotrzebowania kalorycznego. Dzięki temu możliwe jest precyzyjne dopasowanie ilości spożywanej energii do rzeczywistych potrzeb organizmu, z uwzględnieniem stylu życia, poziomu aktywności fizycznej oraz celu żywieniowego – np. redukcji, utrzymania lub zwiększenia masy ciała.

PPM pełni rolę punktu wyjściowego w planowaniu każdej zbilansowanej diety. Wskaźnik PPM można wykorzystać do:

  • planowania indywidualnego planu żywieniowego,
  • kontroli masy ciała,
  • planowania posiłków i rozkładu makroskładników,
  • zarządzania metabolizmem poprzez regularne monitorowanie PPM (zmiany PPM mogą sugerować spowolnienie metabolizmu lub zmianę w składzie ciała).

>> Zobacz: BMI u dzieci – jak je obliczyć i dlaczego jest takie ważne?

PPM (Podstawowa Przemiana Materii) – często zadawane pytania

Jaka jest podstawowa przemiana materii?

Średnia wartość PPM u zdrowego dorosłego człowieka wynosi około 1 kcal na 1 kg masy siała na 1 godzinę. Natomiast każdy człowiek jest inny pod względem budowy ciała, masy ciała, wzrostu, co przekłada się na różne PPM. Dlatego PPM najlepiej obliczyć ze wzoru (np. Harrisa-Benedicta).

Czy PPM to zero kaloryczne?

Nie. PPM to nie jest 0 kaloryczne. Warto to dobrze wyjaśnić. PPM (Podstawowa Przemiana Materii) to minimalna ilość energii, jakiej organizm potrzebuje do przeżycia w spoczynku. Zero kaloryczne (czyli brak dostarczanej energii) oznacza całkowite głodzenie, które prowadzi do spadku masy mięśniowej, spowolnienia metabolizmu i poważnych problemów zdrowotnych.
Potocznie zero kaloryczne jest często rozumiane jako ilość kalorii, którą powinniśmy przyjmować, aby utrzymać swoją masę ciała. W tym rozumieniu również nie są to tożsame pojęcia. Tak rozumiane zero kaloryczne uwzględnia PPM oraz współczynnik aktywności fizycznej.

Jak poprawić PPM?

Na zwiększenie PPM wpływają:
>> Budowa masy mięśniowej – mięśnie spalają więcej kalorii nawet w spoczynku.
>> Regularna aktywność fizyczna – zwłaszcza siłowa i interwałowa.
>> Wystarczająca ilość snu – niedobór snu obniża tempo metabolizmu.
>> Zbilansowana dieta – dostarczająca białko i mikroelementy.
>> Unikanie głodówek – przewlekły niedobór kalorii spowalnia metabolizm.

Jakie jest prawidłowe PPM?

Nie ma jednej wartości prawidłowej – PPM jest indywidualne i zależy od:
>> płci (mężczyźni mają zwykle wyższe),
>> wieku (z wiekiem PPM spada),
>> masy ciała i składu ciała (więcej mięśni = wyższe PPM),
>> wzrostu.

Jaka wartość PPM jest niebezpieczna?

Wartość PPM nie powinna być przekraczana w dół – czyli kaloryczność diety nie może być niższa niż PPM. Zbyt niskie spożycie kalorii (< PPM):
>> spowalnia metabolizm,
>> prowadzi do utraty mięśni,
>> obniża odporność i gospodarkę hormonalną,
>> zwiększa ryzyko efektu jo-jo.

PPM: podsumowanie

Podstawowa przemiana materii (PPM) to absolutna podstawa każdej skutecznej i bezpiecznej diety – niezależnie od tego, czy chcesz schudnąć, przybrać na masie, czy po prostu utrzymać zdrowy styl życia. Znając swoje PPM, możesz świadomie zarządzać kaloriami, unikać błędów żywieniowych i wspierać prawidłowe funkcjonowanie organizmu.

Nie opieraj diety na zgadywaniu – oblicz swoją PPM i CPM, a następnie skonsultuj się z dietetykiem lub specjalistą żywieniowym, by dobrać plan żywieniowy dopasowany do Twoich potrzeb.

Źródła

  1. „Przewodnik do ćwiczeń z żywienia człowieka” pod redakcją Ewy Sicińskiej, Doroty Czerwińskiej i Barbary Pietruszki; SGGW
  2. Normy żywienia dla populacji Polski – Instytut Żywności i Żywienia
  3. WHO Technical Report Series 724: Energy and Protein Requirements
  4. National Institute of Health (NIH)

Suchość w ustach (kserostomia) – możliwe przyczyny i postępowanie

Angelika Janowicz
-
0
Suchość w ustach (kserostomia) – możliwe przyczyny i postępowanie

Kserostomia charakteryzuje się zmniejszonym wydzielaniem śliny, co prowadzi do nieprzyjemnego uczucia suchości w ustach. Może być odrębną jednostką chorobową lub jednym z objawów innego schorzenia ogólnoustrojowego. Chociaż często bywa bagatelizowana, jej długotrwałe występowanie może prowadzić do szeregu powikłań – w tym zwiększonego ryzyka próchnicy, zakażeń grzybiczych, stanów zapalnych dziąseł, a nawet trudności z artykulacją i połykaniem. Dowiedz się, co oznacza suchość w ustach, co ją powoduje i jak sobie z nią poradzić.

Spis treści:

  1. Czym jest suchość w ustach (kserostomia)?
  2. Jakie są najczęstsze przyczyny suchości w ustach?
  3. Co oznacza suchość w ustach?
  4. Domowe sposoby na suchość w ustach
  5. Kiedy zgłosić się do lekarza z objawami kserostomii?
  6. FAQ. Suchość w ustach (kserostomia) – często zadawane pytania
  7. Suchość w ustach – podsumowanie

Czym jest suchość w ustach (kserostomia)?

Kserostomia jest definiowana jako odczuwanie suchości w jamie ustnej spowodowane zmniejszonym wydzielaniem śliny przez gruczoły ślinowe. Rozpoznaje się ją, gdy wypływ śliny jest mniejszy niż 0,1–0,2 ml/min (lub 0,7 ml/min po wcześniejszej stymulacji). Podział obejmuje:

  • kserostomię typu I – z zachowaniem błony śluzowej,
  • kserostomię typu II – z zanikiem błony śluzowej.

Wyróżnia się również kserostomię rzekomą. Jest to subiektywne odczuwanie suchości w jamie ustnej mimo prawidłowego wydzielania śliny.

Kserostomia może mieć różne nasilenie. Jej objawy to:

  • suchość w ustach,
  • zaburzenia smaku (głównie gorzki smak w ustach),
  • uczucie swędzenia i pieczenia w ustach,
  • trudności w przełykaniu pokarmów,
  • trudności w mówieniu,
  • zamiana zabarwienia języka,
  • podatność na uszkodzenia błony śluzowej jamy ustnej.
W ciągu doby u osoby dorosłej wytwarzane jest 0,5–1 l śliny. Składa się ona z wody (99% składu), nieorganicznych soli sodu, magnezu, wapnia, potasu, a także kwasu moczowego, mocznika, cholesterolu, białek i enzymów trawiennych. Ślina nawilża błonę śluzową jamy ustnej, ułatwia przełykanie, wspomaga trawienie wstępne, a także chroni zęby przed próchnicą poprzez neutralizację kwasów produkowanych przez bakterie.

>> Zobacz także: Utrata (brak) węchu i smaku – przyczyny, jak długo trwa, leczenie

Jakie są najczęstsze przyczyny suchości w ustach?

Przyczyny kserostomii są różnorodne. Najczęściej suchość w ustach jest spowodowana przez przewlekłe stosowanie niektórych leków – m.in. przeciwdepresyjnych, przeciwlękowych, przeciwhistaminowych, moczopędnych, cholinolitycznych, hipotensyjnych, chemioterapeutyków, narkotycznych leków przeciwbólowych. Dolegliwość może pojawić się również po radioterapii w obrębie głowy i szyi.

Badanie CRP - (białko C-reaktywne) banerek

Inne przyczyny suchości w ustach to:

Kserostomia może pojawić się w każdym wieku, ale szczególnie często zgłaszają ją osoby po 65. roku życia. Częstość występowania w populacji określa się na 10–25%.

Co oznacza suchość w ustach?

Suchość w ustach może być zarówno objawem przejściowym, jak i sygnałem poważniejszych problemów zdrowotnych. Jest symptomem m.in. zaburzeń pracy tarczycy, tocznia rumieniowatego, alergii, chorób układu nerwowego czy niedoborów witamin i minerałów. Dlatego należy obserwować swój organizm. Wszelkie niepokojące dolegliwości powinny być zawsze skonsultowane z lekarzem.

Ciągła suchość w ustach może prowadzić do przewlekłej grzybicy jamy ustnej, przewlekłych infekcji bakteryjnych, zanikowego zapalenia języka, próchnicy, utraty uzębienia.

Domowe sposoby na suchość w ustach

Domowe sposoby na suchość w ustach obejmują:

  • żucie gumy bez cukru,
  • ssanie pastylek z kwasem cytrynowym,
  • spożywanie pokarmów wymagających żucia,
  • prawidłową higienę jamy ustnej (poprzedzoną instruktażem stomatologicznym),
  • płukanie jamy ustnej naparem z siemienia lnianego,
  • stosowanie specjalistycznych past do zębów.

Domowe sposoby na suchość w ustach mogą pomóc w łagodzeniu objawów, ale nie powinny zastępować konsultacji z lekarzem.

Kiedy zgłosić się do lekarza z objawami kserostomii?

Konsultacji z lekarzem wymagają m.in.:

  • często nawracająca lub ciągła suchość w ustach,
  • biały nalot na języku i suchość w ustach,
  • pogorszenie stanu zębów,
  • bóle brzucha,
  • trudności w połykaniu pokarmów lub mówieniu,
  • suchość w ustach współwystępująca z objawami ogólnymi (np. suchość oczu, pogorszenie stanu skóry, bóle mięśni i stawów, osłabienie mięśni, przewlekłe zmęczenie, lęk, obniżenie nastroju).

Bardzo ważne jest ustalenie przyczyny suchości w ustach. Lekarz zbiera wywiad medyczny oraz kieruje pacjenta na badania – m.in. testy laboratoryjne z krwi (np. poziom żelaza, poziom witaminy B, poziom hormonów tarczycy), USG ślinianek, testy sialometryczne (pomiar objętości śliny).

Pakiet reumatyczny rozszerzony (7 badań) banerek

Leczenie kserostomii może być przyczynowe i objawowe. W zależności od przyczyny terapia obejmuje m.in. zmianę stosowanych leków, podanie leków stymulujących wydzielanie śliny, suplementację witaminy B i żelaza, stosowanie płukanek z chlorheksydyną.

FAQ. Suchość w ustach (kserostomia) – często zadawane pytania

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące tego, co oznacza suchość w ustach.

Jakich witamin brakuje przy suchości w ustach?

Suchość w ustach może być spowodowana niedoborem witamin z grupy B (w szczególności witaminy B1 i B6).

Czy suchość w ustach jest groźna?

Ciągła suchość w ustach może przyczynić się do grzybicy jamy ustnej, próchnicy, a nawet utraty zębów. Dlatego nigdy nie należy jej bagatelizować.

Jakiej chorobie towarzyszy suchość w ustach?

Suchość w ustach może być objawem m.in. nadczynności tarczycy, chorób układu nerwowego, cukrzycy, alergii, zespołu Sjögrena, tocznia rumieniowatego, AIDS, zaburzeń psychicznych.

Czy suchość w ustach jest objawem cukrzycy?

Suchość w ustach może być objawem cukrzycy. Uwagę powinny wzbudzić wzmożone pragnienie, wielomocz, zmęczenie. Również neuropatia będąca powikłaniem cukrzycy powoduje kserostomię.

Czy stres może powodować suchość w ustach?

Przejściowa suchość w ustach może wystąpić pod wpływem stresu, ponieważ bodźce stresowe  oddziałują na układ nerwowy odpowiedzialny za regulację pracy gruczołów ślinowych.

Do jakiego lekarza z suchością w ustach?

W pierwszej kolejności należy udać się do lekarza POZ lub stomatologa. W razie potrzeby lekarz wyda skierowanie do odpowiedniego specjalisty.

Suchość w ustach – podsumowanie

  • Kserostomia to suchość w ustach.
  • Najczęstsze przyczyny kserostomii to stosowanie niektórych leków, choroby ogólnoustrojowe (np. cukrzyca, nadczynność tarczycy, choroby neurologiczne), czynniki miejscowe (np. palenie tytoniu).
  • Ciągła suchość w ustach lub suchość w ustach, której towarzyszą dodatkowe objawy zawsze wymaga konsultacji z lekarzem i wdrożenia szczegółowej diagnostyki.

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski

Bibliografia

  1. A. Dutkowska i in., Kserostomia u ludzi w podeszłym wieku, Journal of Clinical Healthcare 2/2017, s. 20–23
  2. https://www.mp.pl/reumatologia/ekspert/365567,kserostomia-przyczyny-i-leczenie (dostęp 04.07.2025)
  3. Ł. Guzik, Kserostomia – obraz kliniczny i terapia, Medycyna Paliatywna w Praktyce 2010, 4, s. 14–17
  4. Ł. Guzik, E. Kamysz, Kserostomia – więcej niż suchość w jamie ustnej, Farm Pol, 2009, 65(6), s. 411–414
  5. M. Mielnik-Błaszczak i in., Kserostomia – problem dotykający coraz większą część populacji, Medycyna Ogólna 2009, s. 443–449
  6. https://podyplomie.pl/stomatologia/17305,kserostomia-wyzwanie-dla-lekarza?srsltid=AfmBOoqUVcY0h1yE06gSkQaDY4JiWRWHJyOItU7EcoXtG7tMYKCfFhKv

Naczyniak wątroby: jak się objawia i czym grozi? Przyczyny i leczenie

Sara Aszkiełowicz
-
0
Naczyniak wątroby: jak się objawia i czym grozi? Przyczyny i leczenie

Naczyniak wątroby to najczęstszy łagodny guz tego narządu, który zazwyczaj nie daje żadnych objawów i nie zagraża życiu. Mimo to wielu pacjentów zadaje sobie pytania: czy naczyniak wątroby jest groźny, czy to może być rak, czy trzeba go leczyć? W tym artykule wyjaśniamy, czym jest naczyniak wątroby, jak się go diagnozuje i leczy, oraz co warto wiedzieć na temat stylu życia przy tej zmianie. Zachęcamy do lektury i regularnych badań profilaktycznych!

Spis treści:

  1. Naczyniak wątroby – co to za choroba?
  2. Naczyniak na wątrobie: przyczyny rozwoju zmiany
  3. Naczyniak na wątrobie: objawy choroby
  4. Diagnostyka naczyniaka wątroby: jakie badania trzeba wykonać?
  5. Naczyniak wątroby: leczenie choroby
  6. Znaczenie stylu życia przy naczyniaku wątroby: dieta i rola nawyków
  7. FAQ. Naczyniak wątroby – często zadawane pytania
  8. Naczyniak na wątrobie: podsumowanie

Naczyniak wątroby – co to za choroba?

Naczyniak wątroby (łac. hemangioma hepatis) to niezłośliwy (łagodny) guz naczyniowy, który powstaje z nieprawidłowo uformowanych naczyń krwionośnych. Najczęściej zlokalizowany jest w prawym płacie wątroby. W większości przypadków naczyniak nie daje żadnych objawów i wykrywany jest przypadkowo podczas badania USG jamy brzusznej.

Jak często występuje naczyniak wątroby?

Szacuje się, że naczyniak wątroby występuje u 1-5% populacji. Częściej diagnozowany jest u kobiet, co sugeruje, że hormony płciowe – zwłaszcza estrogeny – mogą odgrywać rolę w jego powstawaniu. Naczyniaki wątroby mogą pojawić się również u dzieci, choć rzadziej niż u dorosłych.

>> Zobacz: Objawy chorej wątroby. Na co zwrócić uwagę i jakie badania wykonać?

Naczyniak na wątrobie: przyczyny rozwoju zmiany

Przyczyny powstawania naczyniaka wątroby nie są do końca poznane. Podejrzewa się, że mogą mieć podłoże genetyczne lub rozwojowe (czyli być obecne od urodzenia). W niektórych przypadkach wzrost zmiany może być stymulowany przez hormony, leki antykoncepcyjne lub ciążę. Stres czy dieta nie powodują bezpośrednio naczyniaka, ale mogą wpływać na ogólny stan zdrowia wątroby.

Naczyniak na wątrobie: objawy choroby

Większość naczyniaków wątroby nie wywołuje żadnych dolegliwości. W przypadku większych zmian (powyżej 5 cm) mogą pojawić się niespecyficzne objawy, takie jak:

  • uczucie pełności w jamie brzusznej,
  • ból w prawym podżebrzu,
  • mdłości, wzdęcia,
  • ucisk na sąsiednie narządy.

>> Zobacz: Markery uszkodzenia wątroby i dróg żółciowych – enzymy wątrobowe

Diagnostyka naczyniaka wątroby: jakie badania trzeba wykonać?

Podstawowym badaniem wykrywającym naczyniaka jest USG jamy brzusznej, które pokazuje charakterystyczny obraz zmiany hipoechogenicznej. W razie wątpliwości w badaniu ultrasonograficznym, w celu wykluczenia nowotworu złośliwego stosuje się tomografię komputerową (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI) z kontrastem. W rzadkich przypadkach wykonuje się biopsję.

W badaniach laboratoryjnych można też oznaczyć wskaźniki stanu zapalnego i wątrobowego, m.in. próby wątrobowe (ALT, AST, bilirubina), a także poziom ASO (antystreptolizyny O) – zwłaszcza jeśli podejrzewa się przebyte zakażenie paciorkowcami mogące wpływać na przebieg innych chorób wątroby.

>> Sprawdź: Paciorkowce – czy te bakterie są groźne? Objawy zakażenia, diagnostyka, leczenie

Badanie ASO – test ilościowy

Naczyniak wątroby: leczenie choroby

W zdecydowanej większości przypadków leczenie nie jest konieczne – wystarczy regularna obserwacja co 6-12 miesięcy za pomocą USG lub TK. Leczenie chirurgiczne (wycięcie zmiany) rozważa się tylko wtedy, gdy:

  • guz szybko rośnie,
  • występują nasilone objawy,
  • istnieje ryzyko pęknięcia naczyniaka.

>> To może Cię zainteresować: Stłuszczeniowa choroba wątroby związana z zaburzeniami metabolicznymi (MASLD) – dawniej niealkoholowe stłuszczenie wątroby (NAFLD)

Czy naczyniak wątroby może się wchłonąć?

W niektórych przypadkach, zwłaszcza u dzieci, naczyniak może się zmniejszyć lub zniknąć samoistnie. U dorosłych zmiana zwykle utrzymuje się na stałym poziomie, nie wykazując tendencji do regresji, ale też nie stanowi zagrożenia dla zdrowia.

Znaczenie stylu życia przy naczyniaku wątroby: dieta i rola nawyków

Choć naczyniak nie wymaga specjalistycznej diety, warto zadbać o zdrowe nawyki, które wspierają pracę wątroby. Zaleca się:

  • unikanie tłustych, przetworzonych potraw,
  • ograniczenie alkoholu,
  • regularną aktywność fizyczną,
  • nawodnienie organizmu,
  • rezygnację z palenia tytoniu.

>> Warto wiedzieć: Dieta śródziemnomorska – zasady, produkty, przykładowy jadłospis i przepisy

Naczyniak wątroby a aktywność fizyczna

Umiarkowany wysiłek fizyczny jest bezpieczny i korzystny dla zdrowia. Należy jednak unikać sportów kontaktowych i bardzo intensywnych ćwiczeń, które mogą zwiększać ciśnienie w jamie brzusznej – zwłaszcza przy dużych naczyniakach (powyżej 5 cm), ze względu na ryzyko pęknięcia.

Naczyniak wątroby a stres

Długotrwały stres wpływa negatywnie na cały organizm, w tym układ hormonalny i odpornościowy. Choć nie powoduje naczyniaka wątroby, może przyczyniać się do pogorszenia ogólnego stanu zdrowia. Dlatego warto wdrożyć techniki redukcji stresu: jogę, medytację, spacery, sen i kontakt z naturą.

>> Przeczytaj: Długowieczność – jak obniżyć swój wiek biologiczny?

FAQ. Naczyniak wątroby – często zadawane pytania

Wielu pacjentów po usłyszeniu diagnozy „naczyniak wątroby” czuje niepokój i szuka odpowiedzi na podstawowe pytania dotyczące tej zmiany. Poniżej przedstawiamy zestaw najczęściej zadawanych pytań i odpowiedzi, które pomogą Ci lepiej zrozumieć, czym jest naczyniak wątroby i co oznacza dla Twojego zdrowia.

Czy naczyniak wątroby jest groźny?

W większości przypadków nie – to zmiana łagodna i stabilna.

Czego nie wolno przy naczyniaku wątroby?

Unikaj alkoholu, ciężkich ćwiczeń siłowych, urazów brzucha.

Czy naczyniak wątroby daje przerzuty?

Nie – nie jest to nowotwór złośliwy, więc nie daje przerzutów.

Czy można pomylić naczyniaka wątroby z rakiem?

Obraz naczyniaka jest dość charakterystyczny w badaniach ultrasonograficznych, jednakże dokładne badania obrazowe (TK, MRI) pomagają rozróżnić te zmiany.

Naczyniak na wątrobie: podsumowanie

  • Naczyniak wątroby to najczęstszy łagodny guz tego narządu, zwykle niegroźny i bezobjawowy.
  • Często wykrywany jest przypadkowo podczas badania USG jamy brzusznej.
  • Nie jest to rak – naczyniak nie daje przerzutów i nie ulega zezłośliwieniu.
  • Zmiana może pozostać stabilna przez wiele lat i nie wymaga leczenia, jeśli nie powoduje objawów.
  • W większości przypadków wystarczy obserwacja co 6-12 miesięcy.
  • Warto unikać alkoholu, intensywnych ćwiczeń i urazów brzucha – zwłaszcza przy dużych zmianach.

Bibliografia

  1. Kacała A. et al. Hepatic Hemangioma: Review of Imaging and Therapeutic Strategies. Medicina (Kaunas). 2024
  2. Zavras N. et al. Infantile hepatic hemangioma: current state of the art, controversies, and perspectives. Eur J Pediatr. 2020
  3. Toro A. et al. What is changing in indications and treatment of hepatic hemangiomas. A review. Ann Hepatol. 2014 

Słony smak w ustach – jakie mogą być przyczyny

Angelika Janowicz
-
0
Słony smak w ustach – jakie mogą być przyczyny

Słony posmak w ustach to dolegliwość, która – chociaż zwykle nie jest groźna – może znacznie obniżać komfort życia. Zaburza odczuwanie smaku potraw, wpływa na apetyt, ale niekiedy stanowi też sygnał rozwijających się problemów zdrowotnych. Objaw może pojawiać się epizodycznie lub utrzymywać przez dłuższy czas. Sprawdź, co oznacza słony posmak w ustach, jakie są przyczyny i kiedy należy skonsultować go z lekarzem.

Spis treści:

  1. Kiedy pojawia się słony posmak w ustach?
  2. Przyczyny słonego posmaku w ustach
  3. Co oznacza słony smak w ustach?
  4. Słony smak w ustach a choroby – na co może wskazywać ten objaw?
  5. Słony smak w ustach a nerwica – jak stres wpływa na odczuwanie smaku?
  6. Jak zlikwidować słony smak w ustach?
  7. Jak leczyć słony smak w ustach?
  8. FAQ. Słony smak w ustach – często zadawane pytania
  9. Słony smak w ustach – podsumowanie

Kiedy pojawia się słony posmak w ustach?

Słony smak w ustach może pojawić się w różnych okolicznościach. W wielu przypadkach występuje sporadycznie, ale zdarza się, że utrzymuje się przez dłuższy czas lub regularnie nawraca. Część pacjentów zauważa go rano, zaraz po przebudzeniu, co może wiązać się z wysychaniem śluzówek jamy ustnej podczas snu. Ale słony posmak może pojawić się również po posiłku, intensywnym wysiłku, podczas infekcji górnych dróg oddechowych lub spontanicznie – bez wyraźnie uchwytnej przyczyny.

Smak jest zmysłem chemicznym. Do jego pobudzenia prowadzi kontakt z substancjami chemicznymi obecnymi w ślinie. Receptory dla smaku słonego reagują na kationy sodu i potasu.
Smaki_infografika mapa smaków na języku

Przyczyny słonego posmaku w ustach

Przyczyny słonego smaku w ustach mogą być różne. Jedną z najczęstszych jest odwodnienie organizmu spowodowane przyjmowaniem zbyt małej ilości płynów lub nadmiernym poceniem się (np. na skutek przebywania w wysokich temperaturach lub po intensywnym wysiłku fizycznym). Gdy organizm traci zbyt dużo wody, dochodzi do wzrostu stężenia sodu w ślinie.

Słony posmak w ustach może towarzyszyć kserostomii, czyli suchości w jamie ustnej. Jej przyczyną są m.in. choroby neurologiczne, alergie, cukrzyca, nadczynność tarczycy, niedobór żelaza lub witamin z grupy B oraz zespół Sjögrena.

Pakiet tarczycowy (TSH, fT3, fT4) banerek

Inną przyczyną słonego posmaku w ustach są infekcje górnych dróg oddechowych – w szczególności zatok. Zmieniony smak jest spowodowany wydzieliną spływającą po tylnej ścianie gardła. Podobnie dzieje się przy nadmiernym łzawieniu.

Słony smak w ustach występuje przy przewlekłej chorobie nerek. W takim przypadku przyczyną może być nagromadzenie toksyn w organizmie, zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, niedobór cynku, zmniejszony przepływ śliny i zmiana jej pH.

Pakiet elektrolity (4 badania) banerek

Inne możliwe przyczyny słonego smaku w ustach to:

  • przyjmowanie niektórych leków (m.in. leków stosowanych w chorobach tarczycy),
  • urazy w obrębie jamy ustnej,
  • choroby zębów i przyzębia,
  • choroby i infekcje języka,
  • palenie tytoniu,
  • zaburzenia neurologiczne (np. migrena, stwardnienie rozsiane).

>> Zobacz także: Metaliczny posmak w ustach – skąd się bierze i co oznacza?

Co oznacza słony smak w ustach?

Słony smak najczęściej jest objawem niegroźnych i przejściowych stanów. Jednak nie należy go bagatelizować, ponieważ niekiedy może wskazywać na poważniejsze choroby i zaburzenia wymagające szczegółowej diagnostyki i leczenia. Szczególną uwagę należy zwrócić na objawy towarzyszące słonemu posmakowi – m.in.:

  • suchość w ustach,
  • pieczenie języka,
  • nieprzyjemny zapach z ust,
  • zmiany na błonie śluzowej jamy ustnej,
  • trudności w połykaniu pokarmów,
  • ogólnie złe samopoczucie.

Z lekarzem należy skonsultować się również, gdy słony posmak w ustach utrzymuje się przez dłuższy czas – nawet jeżeli nie towarzyszą mu żadne inne objawy.

Słony smak w ustach a choroby – na co może wskazywać ten objaw?

Utrzymujący się słony smak w ustach może być objawem chorób nerek, które wpływają na gospodarkę wodno-elektrolitową i prowadzą do zmian w składzie śliny. Innym schorzeniem jest cukrzyca, w której często obserwuje się suchość w ustach. Specyficzny posmak w ustach wskazuje również na infekcje górnych dróg oddechowych lub stany zapalne zębów i dziąseł.

Pakiet nerkowy (7 badan)_mobile baner na kategorię

Słony smak w ustach jest obecny przy chorobach ślinianek. Są to narządy odpowiedzialne za produkcję śliny, która nawilża jamę ustną i uczestniczy w procesie odczuwania smaku. Zaburzenia ich funkcjonowania mogą powodować zmianę składu śliny i w konsekwencji – nieprawidłowe odczucia smakowe. Przykładem jest choroba Sjögrena, która ma podłoże autoimmunologiczne.

Słony smak w ustach a nerwica – jak stres wpływa na odczuwanie smaku?

Stres i zaburzenia emocjonalne mogą mieć wpływ na zmysł smaku. W sytuacji stresowej dochodzi do aktywacji współczulnego układu nerwowego, czego jednym ze skutków jest zmniejszone wydzielanie śliny. Z kolei suchość w ustach może powodować słony posmak w ustach.

Słony smak w ustach spowodowany stresem często pojawia się nagle i towarzyszy silnym emocjom. Objaw może ustępować po uspokojeniu się lub po zastosowaniu technik relaksacyjnych.

Jak zlikwidować słony smak w ustach?

Aby złagodzić słony posmak w ustach, należy:

  • rozpocząć leczenie przyczyny słonego smaku w ustach,
  • zachować odpowiednią higienę jamy ustnej,
  • wypijać odpowiednią ilość wody,
  • zrezygnować z używek (szczególnie papierosów),
  • stosować płukanki ziołowe.

Jeżeli przyczyną słonego smaku w ustach jest suchość jamy ustnej, można dodatkowo żuć gumę bez cukru, ssać pastylki w kwasem cytrynowym, spożywać pokarmy wymagające żucia. Takie działania pobudzają produkcję śliny.

Jak leczyć słony smak w ustach?

Leczenie powinno być dostosowane do przyczyny słonego smaku w ustach. Dlatego jej ustalenie jest bardzo ważne dla powodzenia terapii. W diagnostyce zastosowanie mają m.in. testy laboratoryjne z krwi (morfologia krwi, poziom elektrolitów, poziom glukozy), badanie ogólne moczu, badania obrazowe (np. USG ślinianek) oraz badanie neurologiczne, laryngologiczne lub stomatologiczne.

FAQ. Słony smak w ustach – często zadawane pytania

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące tego, co oznacza słony posmak w ustach.

Czy słony smak jest objawem cukrzycy?

Słony smak w ustach może towarzyszyć cukrzycy. Objaw jest skutkiem suchości w jamie ustnej (kserostomii).

Czy słony smak w ustach oznacza nadciśnienie?

Nie ma bezpośredniego związku między słonym smakiem a nadciśnieniem, ale niektóre leki na obniżenie ciśnienia (np. diuretyki) mogą przyczyniać się do suchości w jamie ustnej i zmian w odczuwaniu smaku. Jeżeli objaw utrzymuje się przez dłuższy czas, należy skonsultować się z lekarzem.

Dlaczego mam słony smak w ustach, mimo że nic nie jadłem?

Słony smak w ustach na czczo może mieć różne przyczyny. Wśród najczęstszych wymienić można m.in. odwodnienie, kserostomię, palenie tytoniu, niedobór żelaza i witamin z grupy B, przewlekłą chorobę nerek, chorobę Sjögrena, cukrzycę, stres, infekcje zatok.

Słony smak w ustach – podsumowanie

  • Słony posmak w ustach może być spowodowany odwodnieniem, zaburzeniami elektrolitowymi, kserostomią, stosowaniem niektórych leków, infekcją lub chorobami przewlekłymi.
  • Szczególną uwagę należy zwrócić na objawy towarzyszące słonemu smakowi w ustach – np. pieczenie języka, suchość jamy ustnej, zaburzenia połykania, nieprzyjemny zapach z ust.
  • Leczenie słonego smaku w ustach zależy od przyczyny. W diagnostyce zastosowanie mają m.in. badania laboratoryjne z krwi i badania obrazowe.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Ciepłucha

Bibliografia

  1. H. Sienkiewicz-Jarosz, P. Bieńkowski, Neurologiczne aspekty zaburzeń smaku, Neurologia po Dyplomie 2012, t. 7, nr 5, 61–68
  2. https://www.thehealthboard.com/what-are-the-common-causes-of-salty-saliva.htm (dostęp 08.07.2025)
  3. https://www.mp.pl/pacjent/zapytajlekarza/lista/show.html?id=88878 (dostęp 08.07.2025)
  4. M. Lachowicz, Suchość w jamie ustnej jako działanie niepożądane leków i jako objaw choroby, Aptekarz Polski 2019, 154, 45–51
  5. K. Torigoe i in, Factors associated with gustatory threshold for salty taste in peritoneal dialysis patients https://rrtjournal.biomedcentral.com/articles/10.1186/s41100-019-0233-8 (dostęp 08.07.2025)

Niestrawność (dyspepsja) – objawy, przyczyny i łagodzenie dolegliwości

Paulina Górska
-
0
Niestrawność (dyspepsja) – objawy, przyczyny i łagodzenie dolegliwości

Niestrawność, czyli dyspepsja, to powszechnie występujący zespół objawów ze strony przewodu pokarmowego. W niektórych przypadkach jest spowodowana zmianami fizjologicznymi zachodzącymi w organizmie (np. podczas ciąży) czy błędami żywieniowymi, a w innych może świadczyć o chorobie. Przeczytaj nasz artykuł, aby dowiedzieć się więcej o przyczynach, a także objawach i metodach leczenia dyspepsji.

Kluczowe informacje:
>> Dyspepsja to zespół objawów ze strony przewodu pokarmowego, które są związane z przyjmowaniem i trawieniem pokarmów.
>> Wyróżnia się dwa rodzaje niestrawności: organiczną i czynnościową (druga z wymienionych występuje częściej).
>> Dają one objawy, takie jak m.in. nieprzyjemne uczucie zalegania pokarmu w żołądku, ból w górnej części brzucha czy nudności i wymioty, które mogą być łagodzone metodami farmakologicznymi i niefarmakologicznymi.
>> W przypadku dyspepsji czynnościowej nie ma jednej, łatwo wykrywalnej organicznej przyczyny. Z kolei przy dyspepsji organicznej szuka się ich wśród różnych schorzeń (m.in. choroby wrzodowej żołądka).

Spis treści:

  1. Czym jest niestrawność (dyspepsja)?
  2. Niestrawność – możliwe przyczyny
  3. Niestrawność u kobiet w ciąży – objawy i przyczyny
  4. Niestrawność – diagnostyka i leczenie dyspepsji
  5. Niestrawność – domowe sposoby łagodzenia dolegliwości
  6. Dieta przy niestrawności – co jeść, a czego unikać?
  7. FAQ. Niestrawność (dyspepsja) – często zadawane pytania

Czym jest niestrawność (dyspepsja)?

Dyspepsja (potocznie nazywana “niestrawnością”) to zespół objawów, które powodują dyskomfort związany z przyjmowaniem i trawieniem pokarmów. Najczęściej jest to ból w górnej części brzucha. Szacuje się, że zgłasza go rocznie około 10-30% populacji.

Rodzaje dyspepsji – organiczna i czynnościowa

Wyróżnia się dwa rodzaje dyspepsji:

  • organiczną
  • czynnościową

Dyspepsja organiczna jest wtórna do innej choroby, np. nowotworu (szczególnie raka żołądka), choroby wrzodowej żołądka czy choroby refluksowej przełyku. Może być również spowodowana działaniem niepożądanym niektórych leków m.in. preparatów potasu i żelaza, niesteroidowych leków przeciwzapalnych czy leków przeciwreumatycznych.

Większość przypadków przewlekłej niestrawności stanowi dyspepsja czynnościowa. Jej podłoże jest złożone i obejmuje zaburzenia funkcji przewodu pokarmowego. Objawy niestrawności obejmują:

  • uczucie przepełnienia, które pojawia się niedługo po rozpoczęciu jedzenia i jest nieproporcjonalne do ilości spożytego pokarmu
  • nieprzyjemne uczucie zalegania pokarmu w żołądku
  • ból w górnej części brzucha, tj. powyżej pępka
  • pieczenie ograniczone do nadbrzusza, które nie promieniuje do klatki piersiowej w okolice mostka (w przeciwieństwie do uczucia pieczenia występującego przy chorobie refluksowej przełyku)
  • nudności i wymioty, odbijanie się treścią pokarmową i nawracające, uciążliwe odbijania – są to objawy z zakresu górnego odcinka przewodu pokarmowego, które mogą towarzyszyć dyspepsji

Przy czym należy podkreślić, że nie ma jednego objawu pojawiającego się u wszystkich osób z niestrawnością. Przebieg dyspepsji różni się w zależności od przypadku.

Ile trwa niestrawność?

Nie ma jednej odpowiedzi na pytanie o to, ile trwa niestrawność. Nieprzyjemne objawy mogą utrzymywać się od kilku godzin do kilku dni. Jeśli nie ustępują przez dłuższy czas, warto skonsultować się z lekarzem.

Niestrawność – możliwe przyczyny

Przyczyny dyspepsji czynnościowej nie są znane. Jedna z hipotez mówi, że może być ona spowodowana zaburzoną kurczliwością wybranych odcinków przewodu pokarmowego. Z kolei inna wskazuje na osłabioną reakcję przewodu pokarmowego na niektóre bodźce zewnętrzne.

W przypadku wspomnianej już dyspepsji organicznej, przyczynami mogą być różne choroby lub przyjmowanie niektórych leków.

Niestrawność u kobiet w ciąży – objawy i przyczyny

Niestrawność w ciąży to problem, z którym zmaga się niejedna kobieta ciężarna. Objawia się ona m.in. bólem brzucha, pieczeniem w nadbrzuszu czy uczuciem przepełnienia niedługo po rozpoczęciu jedzenia.

Jakie są przyczyny niestrawności w czasie ciąży? Jedną z nich są zmiany fizjologiczne, które zachodzą w organizmie kobiety ciężarnej. Mowa tu o zwiększającym się poziomie progesteronu czy uciskiem powiększającej się macicy na żołądek.

>> Sprawdź również: Ból brzucha w ciąży. Jakie objawy powinny niepokoić?

Niestrawność – diagnostyka i leczenie dyspepsji

Diagnostyka dyspepsji wymaga przeprowadzenia szczegółowego wywiadu lekarskiego, a także badań laboratoryjnych i obrazowych. Podstawą jest endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego. Zaleca się, aby wykonać ją pilnie, jeśli występują tzw. objawy alarmowe. Należą do nich:

  • niezamierzona utrata masy ciała
  • wymioty
  • guz w nadbrzuszu
  • krwawienie z przewodu pokarmowego
  • zaburzenia połykania
  • żółtaczka
  • nocne bóle brzucha

Jak leczyć niestrawność? W przypadku dyspepsji organicznej konieczne jest wyleczenie choroby podstawowej (np. choroby wrzodowej żołądka, choroby refluksowej przełyku), które powodują nieprzyjemne dolegliwości. Schemat postępowania zależy od danej jednostki chorobowej.

Pakiet zdrowe jelita banerek

Z kolei w przypadku dyspepsji czynnościowej zazwyczaj nie da się ustalić przyczyny. W związku z tym nie ma jednolitego schematu leczenia. Lekarz może zlecić leki zmniejszające wydzielanie kwasu solnego w żołądku, leki prokinetyczne czy leki o działaniu rozkurczowym.

Helicobacter_pylori_w_kale metoda automatyczna banerek

Niestrawność – domowe sposoby łagodzenia dolegliwości

Istnieją również domowe sposoby na niestrawność. Jednym z nich jest stosowanie ziół. Jakie zioła na niestrawność są polecane? Pomocne w łagodzeniu nieprzyjemnych dolegliwości ze strony pokarmowego mogą być:

  • rumianek pospolity (kwiat)
  • melisa lekarska (liść)
  • ostropest plamisty (owoce)
  • kminek (owoce)

Wśród innych domowych metod na niestrawność wymienia się m.in. noszenie luźnych ubrań, stosowanie ciepłych okładów na brzuch, branie relaksujących kąpieli, techniki relaksacyjne, a także odpowiednio zbilansowaną dietę.

Dieta przy niestrawności – co jeść, a czego unikać?

Dieta na niestrawność powinna być lekkostrawna. Jej główne zasady to:

  • spożywanie mniejszych objętościowo, ale częstszych posiłków (zazwyczaj zaleca się 5-6 posiłków dziennie, co 2-3 godziny)
  • jedzenie ostatniego posiłku najpóźniej 2-3 godziny przed snem
  • usuwanie skórek i pestek z warzyw czy owoców
  • oddzielanie i usuwanie twardych i zwłókniałych części roślin (np. ze szparagów i fasolki szparagowej)
  • wybieranie produktów świeżych, a także dojrzałych i delikatnych warzyw i owoców
  • stosowanie odpowiednich technik kulinarnych – zalecane jest gotowanie (w wodzie lub na parze), duszenie bez wcześniejszego obsmażania, pieczenie bez tłuszczu (w pergaminie lub naczyniu żaroodpornym)
  • dodawanie niewielkiej ilości tłuszczu roślinnego (np. oliwy z oliwek extra virgin, oleju lnianego) dopiero po przyrządzeniu posiłku
  • stosowanie technik pozwalających na zmniejszenie ilości błonnika pokarmowego: wydłużenie czasu gotowania, miksowanie, przecieranie i rozdrabnianie
  • unikanie dań smażonych na głębokim tłuszczu, wędzonych, peklowanych, pieczonych w dużej ilości tłuszczu, duszonych ze wcześniejszym obsmażaniem, panierowanych
  • spożywanie drobnych kasz (np. mannej, kuskus), komosy ryżowej, amarantusa, białego ryżu, pszennego lub ryżowego makaronu, płatków owsianych błyskawicznych, wafli ryżowych, pieczywa na bazie mąki pszennej, kukurydzianej, ryżowej, ziemniaczanej lub jaglanej

Nie mniej ważne jest wybieranie odpowiednich przypraw. Do zalecanych należą m.in. natka pietruszki, koperek, majeranek, papryka słodka, sok z cytryny lub limonki, oregano, estragon, lubczyk, zioła prowansalskie, imbir i rozmaryn. Z kolei niewskazane są np. kostki rosołowe, mieszanki przypraw z glutaminianem sodu, ostra papryka, chrzan, ocet czy musztarda.

FAQ. Niestrawność (dyspepsja) – często zadawane pytania

Poniżej odpowiedzi na inne często zadawane pytania dotyczące niestrawności.

Co pić przy niestrawności żołądka?

Do napojów zalecanych należą: woda mineralna niegazowana, słaby napar z herbaty (czarnej, zielonej lub owocowej), wybrane napary ziołowe (np. z rumianku pospolitego, melisy lekarskiej), domowe buliony warzywne, napoje roślinne bez dodatku cukru (np. owsiany, migdałowy).

Czy woda z cytryną jest dobra na niestrawność?

Tak, osoby zmagające się z niestrawnością mogą pić wodę z cytryną.

Jaki stolec przy niestrawności?

Niestrawność może powodować luźniejsze stolce. W niektórych przypadkach objawia się biegunką, czyli oddawaniem płynnych lub półpłynnych stolców z większą częstotliwością. Należy pamiętać, że biegunka nie jest głównym objawem dyspepsji.

Ile dni może trwać niestrawność?

Niestrawność może utrzymywać się przez kilka dni.

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski

Bibliografia

  1. https://www.forumginekologii.pl/artykul/dolegliwosci-w-ciazy-jak-sobie-z-nimi-radzic, dostęp: 06.07.2025
  2. https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/zoladek/50640,dyspepsja, dostęp: 06.07.2025
  3. https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/bol-brzucha-w-ciazy-jakie-objawy-powinny-niepokoic/?srsltid=AfmBOorqIIHTKPHteUZX4uLfT9ljGqQ4tp8W9bpfJNYR7aOnIAUcvWtK, dostęp: 06.07.2025
  4. Bartnik, Witold. „Dyspepsja—co nowego na Kongresie DigestiveDiseaseWeek w Chicago w 2011 roku?.” Gastroenterologia Kliniczna. Postępy i Standardy 3.3 (2011): 99-105.

Zespół odstawienny – jak się objawia i ile trwa zespół abstynencyjny?  

Agnieszka Kościelniak
-
0
Zespół odstawienny – jak się objawia i ile trwa zespół abstynencyjny?  

Nagłe zaprzestanie spożywania alkoholu, nikotyny czy leków może wywołać zespół odstawienny – stan, który może być nie tylko uciążliwy, ale również groźny dla zdrowia. Czym jest i jak objawia się zespół odstawienny? Ile trwa leczenie i na co należy zwrócić szczególną uwagę? W poniższym artykule znajdziesz najważniejsze informacje odnośnie tego, czym jest zespół abstynencyjny oraz jak skutecznie wspierać organizm w trudnym okresie abstynencji.

Spis treści:

  1. Zespół odstawienny – co to jest?
  2. Ile trwa zespół odstawienny?
  3. Objawy zespołu odstawiennego
  4. Jak leczyć zespół odstawienny i abstynencyjny?
  5. Przewlekły zespół abstynencyjny – co warto wiedzieć?
  6. Zespół odstawienny – podsumowanie

Zespół odstawienny – co to jest?

Zespół odstawienny, znany również jako zespół abstynencyjny, to zbiór objawów fizycznych i psychicznych, które pojawiają się po nagłym zaprzestaniu lub ograniczeniu spożywania substancji psychoaktywnych. Mówiąc o zespole odstawiennym, wiele osób ma na myśli alkoholowy zespół abstynencyjny, ale objawy mogą pojawić się także w przypadku stosowania nikotyny, narkotyków czy niektórych leków (np. benzodiazepin). Wynika on z neuroadaptacji organizmu, czyli „przyzwyczajenia” układu nerwowego do działania danej substancji. W wyniku długotrwałego zażywania, organizm dostosowuje swoją aktywność do stałej obecności substancji, co prowadzi do zmian w funkcjonowaniu neuroprzekaźnika.

Nagłe odstawienie alkoholu, nikotyny czy narkotyków u osoby uzależnionej powoduje zespół abstynencyjny – objawy odstawienia dotyczą zarówno sfery fizycznej, jak i psychicznej. Jak klasyfikuje się zespół odstawienny? ICD – 10, czyli Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych   opisuje zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane użyciem alkoholu, opiatów, substancji nasennych i uspokajających, kokainy i innych substancji, a także paleniem tytoniu.

>> Przeczytaj także: Zatrucie alkoholowe: objawy, przebieg, leczenie

Ile trwa zespół odstawienny?

Czas trwania zespołu odstawiennego zależy od rodzaju substancji, długości jej używania, dawki oraz indywidualnych cech organizmu. Jeśli chodzi o zespól odstawienny alkoholu, objawy zwykle pojawiają się w ciągu 6 – 12 godzin od ostatniego spożycia i trwają od 5 do 10 dni.

W przypadku wystąpienia powikłań zazwyczaj ustępują one ok. 3 doby po spożyciu alkoholu, choć niekiedy pojawiają się one jeszcze na etapie spożywania substancji. A co w przypadku palenia papierosów? Zespół odstawienny (nikotyna) osiąga swój szczyt zwykle w ciągu 2 – 3 dni i ustępuje po ok. 2 – 4 tygodniach.

W przypadku niektórych leków zespół odstawienny może trwać do kilku tygodni, w zależności od dawki i czasu stosowania. Przewlekły zespół abstynencyjny związany jest przede wszystkim z alkoholem oraz benzodiazepinami i może utrzymywać się nawet przez kilka miesięcy.

Objawy zespołu odstawiennego

Objawy będą różnić się w zależności od substancji i nasilenia uzależnienia. Najczęściej występujące objawy niepowikłanego zespółu odstawiennego to:

  • drżenie rąk, powiek, języka,
  • nudności i wymioty,
  • pobudzenie psychoruchowe, uczucie niepokoju, drażliwość,
  • osłabienie, zmęczenie, brak energii,
  • złe samopoczucie,
  • zaburzenia snu – bezsenność lub koszmary senne,
  • omamy wzrokowe, słuchowe lub dotykowe – zwłaszcza w przypadku odstawienia alkoholu,
  • przyspieszenie pracy serca i wzrost ciśnienia krwi, związane z nadaktywnością układu nerwowego.

W przypadku powikłanego alkoholowego zespołu odstawiennego mogą pojawić się groźniejsze objawy:

  • delirium tremens (majaczenie alkoholowe),
  • halucynacje wzrokowe i słuchowe,
  • napady drgawkowe,
  • Zespół Wernickego-Korsakowa.

Powyższe objawy wymagają natychmiastowej interwencji medycznej.

Przy diagnozie alkoholowego zespołu abstynencyjnego należy ustalić potwierdzić wzorzec picia (ilość i częstość spożywania w ostatnim czasie) oraz czas od ostatniego spożycia. Intensywne picie alkoholu potwierdza także oznaczanie biologicznych markerów picia alkoholu w badanej próbce krwi. Diagnoza nikotynowego zespołu abstynencyjnego opiera się przede wszystkim na wywiadzie przeprowadzonym przez lekarza. W przypadku podejrzenia zespołu odstawiennego po lekach oprócz wywiadu medycznego stosuje się także obserwację objawów i dodatkowe badania.

Alkoholowy zespół abstynencyjny – jak przebiega?

Jednym z najczęściej występujących rodzajów zespołu abstynencyjnego jest alkoholowy zespół odstawienny. Alkohol spożyty w nadmiarze może wywoływać objawy zbliżone do zespołu abstynencyjnego, a każdy, komu zdarzyło się nadużyć tej substancji, doświadcza lekkich objawów: mdłości, bólu głowy, osłabienia i złego samopoczucia. Taki stan trwa zwykle od kilku godzin do nawet kilku dni, a objawy zanikają po kilkudniowej abstynencji.

Pakiet watrobowy banerek

Jeśli jednak epizody picia stają się coraz dłuższe, a głód alkoholowy – coraz silniejszy, może wystąpić powikłany zespół abstynencyjny o ciężkich i zagrażających życiu objawach. W przypadku osób z długotrwałym uzależnieniem może dojść do napadów drgawkowych i majaczenia – omamów i nieprawidłowego rozumienia poleceń, a także przymglenia świadomości. Zespół Wernickego-Korsakowa, czyli niedobór witaminy B1, może objawiać się zaburzeniami neurologicznymi i pamięciowymi. Im dłużej trwa ciąg alkoholowy i im gorszy ogólny stan zdrowia, tym bardziej wzrasta ryzyko powikłań – z tego względu osoby z ciężkimi objawami wymagają hospitalizacji i stałego monitorowania.

Zespół odstawienny po nikotynie i lekach

Zespół odstawienny w przypadku uzależnienia od nikotyny jest zwykle mniej groźny niż w przypadku alkoholu, ale wiele osób skarży się na jego uciążliwość. Objawy obejmują drażliwość, trudności z koncentracją, niepokój i silną potrzebę sięgnięcia po papierosa oraz zwiększenie apetytu, zmiany w zakresie ciśnienia krwi i tętna, a także suchość w jamie ustnej. Szacuje się, że mogą występować nawet u 50% osób próbujących rzucić palenie i występują już po kilku godzinach po zaprzestaniu palenia. Maksymalne nasilenie objawów pojawia się w ciągu pierwszych dwóch dni, a w czasie kolejnych 10 dni stopniowo maleją i ustępują.

>> Dowiedz się więcej: Palenie papierosów – negatywne skutki i wpływ na zdrowie palenia tytoniu

Zespół odstawienny po lekach dotyka osób, które nagle znacząco zmniejszają dawkę zażywanych leków lub całkiem przerywają ich przyjmowanie. W przypadku leków takich jak benzodiazepiny czy opioidy, zespół odstawienny może być szczególnie ciężki. Objawy to przede wszystkim lęk, bezsenność, bóle mięśniowe, nudności, a w skrajnych przypadkach nawet drgawki. Odstawienie leków z tych grup powinno odbywać się stopniowo i pod nadzorem lekarza, aby zminimalizować ryzyko powikłań.

Jak leczyć zespół odstawienny i abstynencyjny?

Co zrobić, gdy zdiagnozowany został alkoholowy zespół abstynencyjny? Leczenie ma na celu złagodzenie objawów i zapobieganie powikłaniom oraz wspieranie pacjenta w utrzymaniu abstynencji. Jeśli chodzi o łagodny zespół odstawienny, leczenie może obejmować nawodnienie organizmu oraz wsparcie bliskich.

Warto przy tym wykonać pakiet elektrolitów, by stosować suplementację tylko w przypadku stwierdzenia niedoboru makroelementów we krwi.

Leczenie ciężkiego zespołu odstawiennego w warunkach domowych będzie niewystarczające – w przypadku drgawek, czy majaczeń drżennych konieczna jest hospitalizacja. Standardową procedurą jest suplementacja elektrolitów dla wyrównania zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej oraz podawanie leków – benzodiazepin – w celu załagodzenia pobudzenia i zapobiegania drgawkom. Przy powikłanym alkoholowym zespole abstynencyjnym konieczne może być nawet monitorowanie funkcji życiowych. Długotrwałe leczenie wymaga współpracy z psychoterapeutą i psychiatrą, by zapobiec nawrotom uzależnienia. Pacjentom zaleca się także korzystanie z programów terapeutycznych i grup wsparcia oraz pracę nad przyczynami uzależnienia, by utrzymać trzeźwość.

>> Sprawdź także: Badania wspierające leczenie alkoholizmu

Leczenie farmakologiczne zespołu odstawiennego od nikotyny ułatwia odzwyczajenie od palenia tytoniu oraz zmniejsza objawy. Lekarz może zalecić stosowanie cytyzyny, substytutów nikotyny, bupropionu i warenikliny. Pomocna może okazać się także psychoterapia poznawczo-beharioralna. W przypadku zespołu odstawiennego od leków w cięższych przypadkach stosuje się farmakoterapię.

Przewlekły zespół abstynencyjny – co warto wiedzieć?

Przewlekły zespół abstynencyjny to stan, w którym niektóre objawy odstawienne utrzymują się przez tygodnie, a nawet miesiące po zaprzestaniu zażywania substancji. Najczęściej dotyczy alkoholu i benzodiazepin: pacjenci skarżą się na utrzymujący lęk, zaburzenia snu czy problemy z koncentracją.

Jak leczyć przewlekły zespół abstynencyjny? Objawy mogą być mniej intensywne, ale ich długotrwały charakter sprawia, że są wyjątkowo uciążliwe i zwiększają ryzyko nawrotu. W przypadku przewlekłego zespołu abstynencyjnego niezwykle ważne jest zatem wsparcie psychoterapeutyczne, unikanie stresu, zdrowa dieta i regularna aktywność fizyczna, a niekiedy niezbędna będzie również farmakoterapia.

Zespół odstawienny – podsumowanie

Powyższy artykuł prezentuje najważniejsze informacje odnośnie zespołu odstawiennego:

  • Zespół odstawienny to reakcja organizmu na nagłe zaprzestanie używania substancji psychoaktywnych, takich jak alkohol, nikotyna czy leki.
  • Zespół abstynencyjny trwa od kilku dni w łagodnych przypadkach do kilku tygodni lub miesięcy w przypadku przewlekłych form.
  • Objawy zespołu abstynencyjnego to między innymi drżenie rąk, nudności, ale również majaczenie drżenne czy napady padaczkowe.
  • W zależności od nasilenia można zdecydować się na leczenie w warunkach domowych lub hospitalizację, która jest konieczna w przypadku objawów zagrażających życiu.
  • Przewlekły zespół abstynencyjny to długotrwałe objawy, które wymagają kompleksowego wsparcia.

Zrozumienie mechanizmu zespołu odstawiennego oraz rozpoznanie objawów to pierwszy krok do skutecznego radzenia sobie z dolegliwościami. Jeśli Ty lub ktoś z Twoich bliskich zmaga się z uzależnieniem i zespołem odstawiennym, nie zwlekaj – skorzystaj z pomocy specjalistów.

Opieka merytoryczna: lek. Sara Aszkiełowicz

Bibliografia

  1. Mierzejewski, P., Bieńkowski, P., Jakubczyk, A., Samochowiec, J., Silczuk, A., & Wojnar, M. (2022). Farmakoterapia alkoholowych zespołów abstynencyjnych – zalecenia Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego i Sekcji Farmakoterapii Polskiego Towarzystwa Badań nad Uzależnieniami. Psychiatria Polska, 56(3), 433–452.
  2. Heitzman, J., & Solak, M. (2007). Zespół odstawienia po lekach antydepresyjnych – problem dla lekarza i pacjenta. Psychiatria Polska, 41(5), 601–613.
  3. Wojnar, M., Wierzbiński, P., Samochowiec, J., Rymaszewska, J., Filipiak, K. J., Wichniak, A., Mróz, R., Mamcarz, A., & Dudek, D. (2024). Postępowanie w uzależnieniu od nikotyny u pacjentów z zaburzeniami psychicznymi – zalecenia Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Część I. Psychiatria Polska, 58(3).
  4. Kuna, P., Płatek, A. E., Tomasik, T., Gałecki, P., Drewa, T., & Szymański, F. M. (2020). Postępowanie w uzależnieniu od nikotyny — interdyscyplinarne rekomendacje ekspertów. Forum Medycyny Rodzinnej, 14(2).
  5. Węsek, A., Stankiewicz, R., & Schabowski, J. (2010). Encefalopatia Wernickego – zespół objawów neurologicznych spowodowanych niedoborem witaminy B1. Medycyna Ogólna, 16(XLV).

PTSD (zespół stresu pourazowego) – czym jest i jakie daje objawy?

Agnieszka Kościelniak
-
0
PTSD (zespół stresu pourazowego) – czym jest i jakie daje objawy?

Zespół stresu pourazowego (PTSD) to poważne zaburzenie psychiczne, które może rozwinąć się po traumatycznym wydarzeniu. Objawy obejmują między innymi natrętne wspomnienia, unikanie przypomnień o traumie oraz nadmierną czujność. Poniżej omawiamy, czym jest zespół stresu pourazowego, objawy oraz leczenie tego zaburzenia. Dzięki temu artykułowi lepiej zrozumiesz zespół stresu pourazowego, przyczyny oraz metody leczenia PTSD.

Spis treści:

  1. PTSD: co to jest?
  2. PTSD: objawy schorzenia
  3. Rozpoznanie PTSD: jak stawiana jest diagnoza?
  4. Jak leczyć zespół stresu pourazowego?
  5. Zespół stresu pourazowego: często zadawane pytania o PTSD
  6. Zespół stresu pourazowego (PTSD): podsumowanie

PTSD: co to jest?

W wielu książkach i filmach wojennych bohaterowie przedstawiani są jako osoby cierpiące na PTSD. Co to jest?Zespół stresu pourazowego (ang. Post-Traumatic Stress Disorder, PTSD) to zaburzenie lękowe, które dotyka nie tylko weteranów wojennych – może dotyczyć od kilku do nawet kilkunastu procent osób, które były narażone na traumatyczne wydarzenia.

Pakiet zdrowie psychiczne podstwowy (13 badań) banerek

Na czym polega PTSD? To zespół charakterystycznych objawów, które pojawiają się wskutek znalezienia się w sytuacji traumatycznej, związanej z wystąpieniem silnych, negatywnych emocji. Zespół stresu pourazowego traktowany jest jako opóźniona lub przedłużona reakcja na silnie stresujące wydarzenia wiążące się z zagrożeniem życia lub zdrowia.

Warto wiedzieć:
Co wyróżnia PTSD? Objawy to przede wszystkim powracające obrazy, sny, myśli związane z przeżytym wydarzeniem, unikanie myślenia o sytuacji emocjach z nim związanych oraz nadmierna czujność, lęk, zniecierpliwienie i trudności w koncentracji uwagi. PTSD może być wywołane przez traumatyczne przeżycie (np. porwanie, napad, gwałt, wypadek komunikacyjny, molestowanie) dotyczące bezpośrednio dotkniętej nim osoby lub zdarzenie dotyczące bliskiej osoby. Im dłużej osoba jest narażona na niebezpieczeństwo lub im wyższe było ryzyko utraty życia, tym większe ryzyko wystąpienia zespołu stresu pourazowego.

Jak długo trwa PTSD? Tak naprawdę u każdego czas trwania może być różny. U niektórych osób objawy mogą utrzymywać się przez kilka miesięcy, u innych – przez wiele lat, a niekiedy nawet całe życie! Z tego względu ważne jest wczesne rozpoznanie i rozpoczęcie leczenia, by jak najszybciej przynieść ulgę osobie dotkniętej tym zaburzeniem.

>> Sprawdź: Stany lękowe – czym są i jakie są ich objawy? Przyczyny i leczenie

Czy stres pourazowy to choroba psychiczna?

PTSD zalicza się do zaburzeń lękowych, ponieważ trauma wywołuje długotrwałe reakcje emocjonalne i fizyczne. Objawy mogą obejmować zarówno problemy psychiczne, jak i somatyczne, co odróżnia PTSD od zwykłego stresu. Kryteria diagnostyczne PTSD można znaleźć w ICD-10, czyli Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych. Wczesna interwencja, np. terapia, pomaga złagodzić skutki tego schorzenia.

Rozwój PTSD: kogo może dotyczyć zespół stresu pourazowego?

Traumatyczne i zagrażające przeżycia mogą przydarzyć się każdemu; nie dla każdego jednak trauma będzie doświadczeniem na tyle trudnym i zmieniającym funkcjonowanie psychiczne, by rozwinął się zespół stresu pourazowego. Choć początkowo zaburzenie to było kojarzone przede wszystkim z doświadczeniami wojennymi, z czasem okazało się, że może wystąpić także u osób żyjących w czasach względnego pokoju.

>> Przeczytaj: Kortyzol – hormon stresu

PTSDto reakcja organizmu na skrajnie stresujące zdarzenie, przekraczające możliwości adaptacyjne jednostki. Wyniki badań przeprowadzonych w Stanach Zjednoczonych wykazały, że zespół stresu pourazowego występuje u 10% kobiet i 5% mężczyzn; w badaniach polskich ustalono, że w naszym kraju PTSD dotyczy 10-16% populacji osób dorosłych. Warto również wspomnieć, że depresja lub zaburzenia lękowe mogą zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia PTSD oraz wpływać na jego cięższy przebieg.

>> Chcesz wiedzieć więcej? Poczytaj o: Tężyczka utajona a stres i nerwica. Objawy, diagnostyka i leczenie przypadłości

PTSD: objawy schorzenia

Jeśli chodzi o PTSD, objawy somatyczne łączą się z objawami psychicznymi. Objawy to przede wszystkim:

  • powracające wspomnienia lub koszmary związane z traumą,
  • problemy ze snem, drażliwość, wybuchy gniewu,
  • silny lęk,
  • obniżenie nastroju,
  • zmęczenie,
  • nadmierna czujność przy jednoczesnych trudnościach z koncentracją, uczucie niepokoju,
  • unikanie miejsc, ludzi lub sytuacji przypominających wydarzenie,
  • objawy somatyczne, np. bóle głowy, problemy żołądkowe.

Silne negatywne przeżycia emocjonalne mają także wpływ na układ sercowo-naczyniowy i zwiększają ryzyko rozwoju jego schorzeń: choroby niedokrwiennej serca, nadciśnienia tętniczego czy nagłej śmierci sercowej.

Objawy te mogą utrzymywać się miesiącami, a nawet latami, utrudniając codzienne funkcjonowanie. Jednocześnie mogą przyjmować dość niespecyficzną formę, dlatego jeśli podejrzewasz u siebie PTSD, warto wykluczyć dolegliwości takie jak choroby tarczycy czy układu pokarmowego. Najprostszym sposobem będą badania krwi: pakiet tarczycowy pomoże w diagnozie i ułatwi wykluczenie chorób tarczycy, a badanie krzywej cukrowej będzie ważną informacją, czy uczucie niepokoju może wiązać się nie tyle z traumą, co ze spadkami poziomu cukru.

PTSD u dzieci: jak się objawia?

PTSD u dzieci może manifestować się inaczej niż u dorosłych – szczególnie w przypadku maluchów, które nie potrafią wyrazić swoich uczuć, co dodatkowo utrudnia diagnozę. Zespół stresu pourazowego u dzieci objawia się przede wszystkim poprzez:

  • koszmary senne lub lęki nocne,
  • zabawy odtwarzające traumatyczne wydarzenia,
  • odcięcie emocjonalne lub agresja, zmniejszona reaktywność,
  • regres rozwojowy, np. moczenie nocne.

Rodzice powinni obserwować zmiany w zachowaniu dziecka po traumatycznym wydarzeniu i skonsultować je z psychologiem. W przypadku najmłodszych dzieci występują jednak duże trudności w diagnozowaniu PTDS: maluchy nie są w stanie zwerbalizować objawów, a ich rodzice nie mogą jeszcze ocenić odstępstw od normy w ich zachowaniu.

Pod wpływem stresu w wyniku traumatycznych przeżyć zachodzą zmiany czynnościowe i strukturalne mózgu; takie zmiany uwrażliwiają dodatkowo na stres w późniejszym etapie życia.

Pakiet zdrowie psychiczne rozszerzony (15 badań) banerek

Rozpoznanie PTSD: jak stawiana jest diagnoza?

Diagnoza PTSD wymaga szczegółowego wywiadu przeprowadzonego przez psychologa lub psychiatrę, opartego na kryteriach diagnostycznych ICD-10. Do rozpoznania PTSD konieczne jest:

  • wystąpienie katastroficznego stresora (np. wydarzenie zagrażające życiu),
  • uporczywe ponowne przeżywanie stresora w formie flashbacków, snów lub intensywnych wspomnień,
  • unikanie przypomnień o stresorze, które nie występowało przed traumą,
  • zwiększona wrażliwość psychiczna, np. trudności ze snem, drażliwość, problemy z koncentracją.

Objawy muszą pojawić się w ciągu 6 miesięcy od wydarzenia. Do diagnozy wykorzystuje się także ustrukturalizowany wywiad kliniczny SCID-I-PTSD, bazujący na kryteriach diagnostycznych DSM-IV-TR. Klasyfikacja DSM opisuje podobne kryteria, ale podkreśla, że objawy muszą trwać co najmniej miesiąc i powodować znaczące cierpienie lub upośledzenie funkcjonowania.

W przypadku zaostrzenia objawów przy procesie diagnozy dużym ułatwieniem jest usługa pobrania krwi w domu pacjenta – dzięki temu łatwiej wykluczyć inne dolegliwości dające podobne objawy, takie jak choroby tarczycy czy choroby układu krążenia. Objawy somatyczne i psychiczne mogą uniemożliwić udanie się do punktu diagnostycznego; w takiej sytuacji możliwość zamówienia usługi do własnego domu może dodatkowo przyspieszyć proces diagnozy.

>> Zobacz także: Niedokrwienie mięśnia sercowego (zawał serca) – przyczyny, objawy, badania i leczenie

Jak leczyć zespół stresu pourazowego?

Zastanawiasz się, jak leczyć zespół stresu pourazowego? Leczenie PTSD opiera się na psychoterapii, czasem wspartej farmakoterapią. Najskuteczniejsze metody to:

  • Terapia poznawczo-behawioralna (CBT), pomagająca zmienić negatywne schematy myślenia oraz reakcje na traumę,
  • Terapia EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing), wspierająca przetwarzanie traumatycznych wspomnień poprzez specjalne ruchy oczu,
  • Ekspozycja przedłużona: stopniowe konfrontowanie się ze wspomnieniami traumy w bezpieczny sposób,
  • Leki przeciwlękowe lub antydepresanty, stosowane w razie potrzeby: leki           z grupy SSRI, antydepresanty, inhibitory MAO.

Wsparcie bliskich i grupy terapeutyczne również odgrywają bardzo ważną rolę.

Panel farmakogenetyka - badanie wariantów genetycznych (met. RT-PCR)

Czy można wyleczyć osobę z PTSD?

Czy da się wyleczyć PTSD? Leczeniepoprzez odpowiednio dobraną formę terapii pomaga zmniejszyć objawy i poprawić jakość życia, a z czasem prowadzić nawet do całkowitego wyleczenia. Zrozumienie PTSD oraz regularna praca ze specjalistami przy wsparciu bliskich osób mogą prowadzić do długotrwałej remisji oraz powrotu do normalnego funkcjonowania, choć należy mieć także świadomość, że u niektórych osób mogą występować nawroty choroby.

>> To może Cię zainteresować: Nerwica natręctw (zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne) – czym jest i jak się objawia?

Zespół stresu pourazowego: często zadawane pytania o PTSD

Szukasz informacji na temat PTSD? Poniżej znajdziesz najczęściej zadawane pytania związane z zespołem stresu pourazowego.

Jak wygląda atak PTSD?

Atak PTSD, czyli tak zwany flashback, to nagłe i intensywne przeżywanie traumy – zupełnie jakby traumatyczne wydarzenie działo się ponownie. Może towarzyszyć mu panika, uczucie dezorientacji, silny lęk, a także szereg objawów fizycznych takich jak przyspieszone tętno, drżenie czy pocenie się.

Z czym mylony jest PTSD?

PTSD bywa mylone z innymi zaburzeniami, takimi jak zaburzenia lękowe, lęk uogólniony czy depresja ze względu na podobne objawy, takie jak niepokój czy obniżony nastrój. Ponieważ PTSD może manifestować się objawami somatycznymi, np. bólami głowy czy dolegliwościami żołądkowymi, kluczowa jest prawidłowa diagnoza i wykluczenie innych chorób. Popularnym błędem jest także przekonanie, że PTSD dotyczy tylko żołnierzy – to zaburzenie, które może dotknąć każdego.

Jak funkcjonuje osoba z PTSD?

Osoba z zespołem stresu pourazowego może zachowywać się w specyficzny sposób, który wynika z próby radzenia sobie z traumą. Osoby z PTSD mogą doświadczać powracających myśli i wspomnień związanych z traumatycznymi wydarzeniami oraz odczuwać ciągłe poczucie zagrożenia. W efekcie wykazują nadmierną czujność i drażliwość, które mogą nasilać się na przykład w sytuacjach stresowych. Unikanie miejsc, osób lub sytuacji przypominających o traumatycznym wydarzeniu może prowadzić do wycofania z życia zawodowego i społecznego.

Czy PTSD jest uleczalne?

Tak, PTSD można skutecznie leczyć za pomocą psychoterapii (np. CBT, EMDR) i farmakoterapii (np. SSRI). Wczesna interwencja zwiększa szanse na powrót do zdrowia, choć u niektórych osób objawy mogą się utrzymywać lub nawracać. Regularna współpraca ze specjalistą jest kluczowa dla procesu leczenia.

Do czego prowadzi nieleczone PTSD?

Nieleczony zespół stresu pourazowego może prowadzić do zaburzeń współistniejących: PTSD często występuje z depresją, u osób z PTSD częściej stwierdza się także uzależnienie od alkoholu czy nikotyny. Zmiany immunologiczne wywołane stresem zwiększają ryzyko chorób autoimmunologicznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczyca, cukrzyca insulinozależna czy choroby tarczycy. Nieleczone PTSD może powodować trwałe zmiany w mózgu, wpływające na zdolność radzenia sobie ze stresem i emocjami, a w skrajnych przypadkach prowadzić nawet do myśli samobójczych.

Czy stres pourazowy to choroba psychiczna?

Tak, PTSD jest chorobą psychiczną zaliczaną do zaburzeń lękowych. Wymaga profesjonalnej diagnozy i leczenia, aby złagodzić objawy i poprawić jakość życia.

>> Zobacz: Depresja maskowana – objawy, przyczyny, leczenie. Jakie badania zrobić przy depresji?

Zespół stresu pourazowego (PTSD): podsumowanie

  • PTSD to złożone zaburzenie psychiczne, które rozwija się po traumatycznych wydarzeniach i znacząco wpływa na życie codzienne.
  • Objawy takie jak flashbacki, unikanie, negatywne myśli i nadmierna czujność mogą być wyniszczające i znacząco obniżać jakość życia.
  • Wczesna diagnoza i leczenie poprzez psychoterapię, a w niektórych przypadkach również farmakoterapię, dają dużą szansę na poprawę.
  • Nie ignoruj wczesnych sygnałów – skonsultuj się z psychologiem, jeśli zaobserwujesz u siebie niepokojące objawy.

Opieka merytoryczna: lek. Sara Aszkiełowicz

Bibliografia

  1. Cebella, A., & Łucka, I. Zespół stresu pourazowego — rozumienie i leczenie. Psychiatria, 4(3), 128–137
  2. Cyniak-Cieciura, A., Jakubowska, B., Pragłowska, E., Popiel, A., & Zawadzki, B. (2015). Diagnosis of Posttraumatic Stress Disorder (PTSD) by the Structured Clinical Interview SCID-I. Psychiatria Polska, 49(1), 159–169
  3. Dąbrowska, M. (2008). Rozpoznawanie zespołu stresu pourazowego. Neuropsychiatria i Neuropsychologia, 3(2), 80–84
  4. Dąbkowska, M. (2014). Kompleksowa opieka nad dzieckiem z zespołem stresu           pourazowego. Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 14(2), 130–134
  5. Jarema, M. (2017). Psychiatria. Warszawa: PZWL
  6. Kowalski, J., Elżanowski, A., & Śliwerski, A. (2023). Przegląd wybranych psychoterapii PTSD, ich skuteczności i zaleceń terapeutycznych w  terapii osób dorosłych. Psychiatria Polska, (303
  7. Ogińska-Bulik, N. (2013). Pozytywne skutki doświadczeń traumatycznych, czyli kiedy łzy zamieniają się w perły. Warszawa: Difin
  8. Ogińska-Bulik, N., Łuczyński, Z. Konsekwencje doświadczanych negatywnych wydarzeń życiowych — objawy stresu pourazowego i potraumatyczny wzrost. Psychiatria, 9(1), 1–10
  9. Popiel, A.  (2015). Pourazowe zaburzenie stresowe – dlaczego warto leczyć? Psychiatria po Dyplomie, 5(15), 10–15

CRP w ciąży – co oznacza podwyższony wynik?

Elwira Zawidzka
-
0
CRP w ciąży – co oznacza podwyższony wynik?

Białko C-reaktywnego (CRP) jest niezwykle czułym markerem stanu zapalnego w organizmie. Przyczyną podwyższonego poziomu CRP są przede wszystkim infekcje bakteryjne, ale może to być spowodowane również zakażeniem innymi drobnoustrojami lub występować w przebiegu stanów zapalnych niezwiązanych z infekcją.

W trakcie ciąży, zwłaszcza w III trymestrze, poziom CRP może być podniesiony mimo braku aktywnej choroby. Kiedy wykonywać i jak interpretować badanie CRP? Artykuł daje odpowiedzi dotyczące wykonywania badania CRP u kobiet ciężarnych.

Kluczowe informacje:
>> Białko C-reaktywne (CRP) jest dobrym markerem stanu zapalnego w organizmie.
>> Podwyższony poziom CRP wskazuje na toczący się stan zapalny, ale nie określa jego przyczyny.
>> Najczęstszą przyczyną podwyższonego stężenia CRP są infekcje (zakażenia), najwyższe wartości poziomu CRP występują przy infekcjach bakteryjnych.
>> Fizjologiczne stężenie CRP nie przekracza zazwyczaj 5 mg/l, ale u kobiet ciężarnych stanem prawidłowym może być poziom CRP do 10 mg/l (częste w III trymestrze ciąży).
>> Monitorowanie poziomu CRP w ciąży ma istotne znaczenie dla wczesnego wykrycia stanów zapalnych oraz kontroli skuteczności zastosowanej terapii.
>> U kobiety ciężarnej z przekroczoną normą białka CRP powinna być przeprowadzona dalsza szczegółowa diagnostyka laboratoryjna dla rozpoznania przyczyny stanu zapalnego i wdrożenia właściwego leczenia.
>> Leczenie przyczynowe i zmiana nawyków wpływających na obniżenie poziomu CRP powinno przebiegać po konsultacji z lekarzem.  

Spis treści:

  1. Czym jest badanie CRP w ciąży?
  2. Normy CRP w ciąży
  3. Co oznacza podwyższone CRP w ciąży?
  4. Jakie CRP w ciąży jest niebezpieczne?
  5. CRP w ciąży: niezbędna diagnostyka
  6. Dlaczego należy monitorować CRP w ciąży?
  7. Czynniki zwiększające CRP w ciąży
  8. Jak obniżyć CRP w ciąży?

Czym jest badanie CRP w ciąży?

Badanie CRP jest ilościowym testem laboratoryjnym służącym określeniu w krwi stężenia białka C-reaktywnego należącego do grupy tzw. białek ostrej fazy. Oznaczanie poziomu CRP jest przydatne w diagnozowaniu i monitorowaniu leczenia chorób związanych ze stanem zapalnym, głównie chorób infekcyjnych wywoływanych przez bakterie.

Białko CRP jest wytwarzane w wątrobie i komórkach tłuszczowych. W warunkach fizjologicznych stężenie białka C-reaktywnego pozostaje na niskim poziomie. Jego stężenie szybko wzrasta na skutek wydzielania przez komórki odpornościowe cytokin prozapalnych, głównie IL-6, IL-1, TNF-α.

Rolą białka CRP jest udział w mechanizmach odporności nieswoistej, polegający na:

  • eliminowaniu patogennych drobnoustrojów,
  • usuwaniu obumarłych komórek organizmu,
  • aktywacji układu dopełniacza,
  • nasileniu procesu fagocytozy.

Wysoki poziom CRP w krwi wskazuje na wystąpienie stanu zapalnego, ale nie prowadzi do zdiagnozowania konkretnej choroby. Jej zlokalizowanie i rozpoznanie wymaga dodatkowej diagnostyki laboratoryjnej.

>> Sprawdź też: CRP – jak interpretować wyniki badania?

Normy CRP w ciąży

W warunkach fizjologicznych białko CRP jest produkowane na niskim poziomie, jego stężenie wzrasta w odpowiedzi na stan zapalny organizmu. Normy CRP są takie same dla całej populacji: dorosłych, dzieci, noworodków. Stężenie CRP we krwi w warunkach fizjologicznych nie przekracza 5 mg/l (zazwyczaj wynosi,0,08–3,1 mg/l ), chociaż czasami może być ono nieco wyższe.

W czasie ciąży, szczególnie w III trymestrze, obserwowany jest podwyższony poziom stężenia CRP. Uznawane jest to za stan fizjologiczny i dlatego za prawidłowe u kobiet ciężarnych traktowane są wyniki do 10 mg/l.

WAŻNE:
U kobiet ciężarnych za prawidłowe uważa się CRP do 10 mg/l.

Kompleksowe badania dla kobiet w ciąży zrobisz w ALAB laboratoria. Dowiedz się, co obejmuje pakiet!

Pakiet kobiety w ciąży (16 badań) banerek

Co oznacza podwyższone CRP w ciąży?

Wynik CRP powyżej 5 mg/l w trakcie ciąży powinien skłonić do wyjaśnienia przyczyny podwyższonego poziomu białka C-reaktywnego. Jeżeli stężenie nie przekracza wartości 10 mg/l może być to stan fizjologiczny (dzieje się tak szczególnie często w III trymestrze ciąży), lub może świadczyć o niewielkim, łagodnym stanie zapalnym spowodowanym np. przeziębieniem lub wywołanym przez czynniki nieinfekcyjne j.

W zakażeniach wirusowych wartości CRP dochodzą do 40-50 mg/l, w zakażeniach bakteryjnych mogą przekraczać 100 mg/l. Najwyższe stężenia CRP obserwuje się w poważnych zakażeniach bakteriami Gram-ujemnymi (nawet > 500 mg/l) oraz po dużych urazach i operacjach. W infekcjach wywoływanych przez bakterie Gram-dodatnie i pasożyty poziom CRP jest niższy i dochodzi do ok. 100 mg/l. Przyczyną podwyższonego poziomu białka C-reaktywnego mogą być również:

>> Może Cię zainteresować także: Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) – dieta

Jakie CRP w ciąży jest niebezpieczne?

W ciąży za powód do niepokoju przyjmuje się poziom CRP powyżej 10 mg/l. Przekroczenie tej wartości wymaga konsultacji z lekarzem i konieczność przeprowadzenia dalszej szczegółowej diagnostyki laboratoryjnej, która ułatwi identyfikację przyczyny stanu zapalnego i wdrożenia odpowiedniego leczenia.

CRP w ciąży: niezbędna diagnostyka

Stężenie CRP odzwierciedla najczęściej aktywność, rozległość i dynamikę stanu zapalnego. Wzrost wartości CRP w początkowej fazie procesu zapalnego jest bardzo szybki, a powrót do prawidłowego stężenia wskazuje na wygaśnięcie zapalenia. Pomiar poziomu CRP w krwi jest więc bardzo użytecznym narzędziem do diagnozowania stanów zapalnych.

Wskazaniem do wykonania badania CRP w ciąży jest:

  • podejrzenie infekcji (np. choroby dróg oddechowych, moczowych),
  • gorączka, stany podgorączkowe,
  • podejrzenie przedwczesnego odejścia wód płodowych,
  • operacja/uraz,
  • monitorowanie leczenia infekcji (po antybiotykoterapii),
  • ocena aktywności choroby przewlekłej,
  • choroby autoimmunologiczne,
  • profilaktyczna ocena stanu zdrowia.

Materiałem do badania poziomu CRP jest krew pobrana z żyły łokciowej. Test laboratoryjny nie wymaga specjalnego przygotowania (nie trzeba być na czczo). Dla ułatwienia przeprowadzenia pobrania krwi przed badaniem należy spożyć 1-2 szklanki wody.

>> Jeśli chcesz odpowiednio przygotować się do diagnostyki, przeczytaj: Wykonywanie badań laboratoryjnych na czczo – fakty i mity

Badanie CRP zrobisz w ALAB laboratoria. Sprawdź, co obejmuje pakiet!

Badanie CRP - (białko C-reaktywne) banerek

Dlaczego należy monitorować CRP w ciąży?

Podwyższone CRP może być przyczyną problemów zdrowotnych zarówno matki, jak i dziecka. Wysoki poziom białka C-reaktywnego wiąże się z ryzykiem porodu przedwczesnego, zahamowaniem rozwoju płodu i innych powikłań u noworodków.

Monitorowanie poziomu CRP w ciąży ma istotne znaczenie dla wczesnego wykrycia stanów zapalnych oraz kontroli skuteczności zastosowanej terapii.

Czynniki zwiększające CRP w ciąży

Czynnikami powodującymi podwyższenie poziomu CRP są:

  • infekcje (zakażenia),
  • urazy, złamania,
  • oparzenia,
  • choroby autoimmunologiczne,
  • intensywny wysiłek fizyczny,
  • nadwaga i otyłość,
  • nadciśnienie tętnicze,
  • zapalenie dziąseł i przyzębia,
  • stres,
  • palenie tytoniu,
  • nieodpowiednia dieta (bogata w tłuszcze nienasycone, cukry, żywność wysokoprzetworzoną).

>> Sprawdź też:

Jak obniżyć CRP w ciąży?

Podwyższony poziom CRP w ciąży powinien być zawsze konsultowany z lekarzem, który zależnie od rozpoznanej przyczyny stanu zapalnego, wdroży właściwe leczenie oraz określi zakres zmian w stylu życia, które mogą wspomóc terapię prowadzącą do obniżenia poziomu CRP.

Wpływ na obniżenie CRP mają:

  • rezygnacja ze spożywania alkoholu i palenia papierosów,
  • unikanie stresu (techniki relaksacyjne),
  • odpowiednie nawadnianie,
  • lekkie ćwiczenia fizyczne dostosowane do własnych możliwości,
  • odpowiednia dieta:
    • pokarmy bogate w antyoksydanty – warzywa i owoce np. brokuły, buraki, brukselka, jarmuż, szpinak, warzywa strączkowe, maliny, borówki, owoce cytrusowe,
    • pokarmy bogate w kwasy omega-3 – tłuste ryby morskie: tuńczyk, makrela, łosoś, sardynki,
    • bogate w błonnik produkty pełnoziarniste – makarony pełnoziarniste, kasze, ryż brązowy, płatki owsiane,
    • nabiał niskotłuszczowy (jogurt, kefir, chudy biały ser),
    • oliwa z oliwek,
    • orzechy.

>> Sprawdź także: Kwasy omega-3 i omega-6 – czy masz ich wystarczającą ilość w diecie?

Jeśli szukasz sposobu, by zredukować stres, przeczytaj: Medytacja – jak działa na stres? Czym jest medytacja, jak zacząć medytować?

Piśmiennictwo

  1. lek. Magdalena Wiercińska „Badanie CRP. Jakie są normy CRP? Czy duże stężenie CRP powinno niepokoić?” https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/98808,bialko-c-reaktywne-crp (dostęp 07.07.2025 r.)
  2. Małgorzata Biernacka-Zielińska, Beata Nowak, Piotr Wiland „Białko C-reaktywne (CRP)”  https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.87.3.1.2. (dostęp 08.07.2025 r.)
  3. Beata Nowak, Piotr Wiland „Badania Diagnostyczne -Badania laboratoryjne” Interna Szczeklika 20

Listerioza: objawy zakażenia, diagnostyka i leczenie

Katarzyna Ciepłucha
-
0
Listerioza: objawy zakażenia, diagnostyka i leczenie

Listerioza to infekcja bakteryjna, która może prowadzić do ciężkich powikłań, szczególnie u kobiet w ciąży, noworodków i osób z obniżoną odpornością. W tym artykule wyjaśniamy, jak dochodzi do zakażenia, jakie objawy mogą się pojawić i jak wygląda proces leczenia. Czy listeriozę można skutecznie wykryć i leczyć? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz poniżej.

Spis treści:

  1. Co to jest listerioza?
  2. Listerioza u dzieci
  3. Listerioza w ciąży
  4. Listerioza – jakie daje objawy?
  5. Diagnostyka listeriozy
  6. Leczenie listeriozy
  7. Listerioza – podsumowanie

Co to jest listerioza?

Listerioza to infekcja bakteryjna wywołana przez Listeria monocytogenes, bakterie obecne w środowisku i żywności – szczególnie niepasteryzowanej. Zakażenie najczęściej następuje po spożyciu surowego lub niedogotowanego mięsa, ryb, owoców morza, niepasteryzowanych serów lub gotowych potraw spożywanych na zimno. Sporadycznie dochodzi do zakażenia przez kontakt ze skażonymi powierzchniami kuchennymi lub zwierzętami.

U zdrowych dorosłych zwykle przebiega łagodnie lub bezobjawowo.

Zapamiętaj!
Aby zmniejszyć ryzyko zakażenia, zadbaj o higienę w kuchni: myj ręce, owoce i warzywa, przechowuj żywność w odpowiednich warunkach i unikaj niepasteryzowanych produktów oraz potraw, które mogą być spożywane bez wcześniejszego podgrzania.

Listerioza u dzieci

Dzieci z prawidłową odpornością przechodzą listeriozę łagodnie. Inaczej bywa w przypadku noworodków, wcześniaków oraz dzieci z niedoborami odporności, u których zakażenie może przybrać ciężką, inwazyjną postać.

Typowe objawy to:

Listerioza u noworodka może przybrać dwie formy:

  • postać wczesna – rozwija się jeszcze w łonie matki, objawia się zaraz po urodzeniu (najczęściej sepsą),
  • postać późna – występuje kilka dni do kilku tygodni po porodzie, najczęściej jako zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Każdy przypadek wymaga natychmiastowej diagnostyki i leczenia w warunkach szpitalnych.

>> Przeczytaj również: Biegunka u dzieci i niemowląt. Możliwe przyczyny, postępowanie, badania

Listerioza w ciąży

Kobiety w ciąży są szczególnie narażone – zakażenie listerią może mieć poważne konsekwencje dla płodu. Choroba może mieć przebieg skąpoobjawowy lub przypominać przeziębienie: pojawia się gorączka, bóle mięśni, zmęczenie, czasem nudności. Niestety, mimo łagodnych objawów u matki, konsekwencje dla płodu mogą być dramatyczne.

Listerioza w ciąży może prowadzić do:

  • poronienia,
  • porodu przedwczesnego,
  • obumarcia wewnątrzmacicznego,
  • ciężkiego zakażenia noworodka (np. sepsy, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych).

Jeśli jesteś w ciąży, unikaj ryzykownych produktów: surowych ryb, serów z mleka niepasteryzowanego, gotowych sałatek czy pasztetów chłodzonych. W przypadku wystąpienia gorączki, bólu brzucha czy nietypowych objawów, zgłoś się do lekarza. W razie podejrzenia zakażenia zostanie wykonany posiew krwi i może zostać włączona antybiotykoterapia.

>> Zobacz również: Toksoplazmoza w ciąży – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Listerioza – jakie daje objawy?

Objawy listeriozy zależą od odporności – u jednych są łagodne, u innych prowadzą do ciężkich powikłań.

U zdrowych dorosłych choroba ma najczęściej przebieg łagodny i ogranicza się do objawów jelitowych:

  • ból brzucha,
  • nudności i wymioty,
  • wodnista biegunka,
  • gorączka,
  • bóle mięśniowe.

U bardziej narażonych pacjentów choroba może przybrać postać inwazyjną. Wtedy bakterie przedostają się z przewodu pokarmowego do krwi, a następnie do ośrodkowego układu nerwowego. Objawy alarmowe to:

  • sztywność karku,
  • silny ból głowy,
  • zaburzenia świadomości,
  • drgawki,
  • światłowstręt, splątanie.

Objawy listeriozy – po ilu dniach się pojawiają?

Pierwsze objawy mogą pojawić się już po 1–2 dniach od spożycia skażonej żywności. W przypadku inwazyjnej postaci czas inkubacji wynosi średnio 11 dni, ale może się wydłużyć nawet do 70 dni.

To utrudnia jednoznaczne wskazanie źródła zakażenia, dlatego listerioza wymaga szczególnej czujności epidemiologicznej.

Diagnostyka listeriozy

Rozpoznanie listeriozy opiera się na objawach i wynikach badań mikrobiologicznych. Kluczowe są badania mikrobiologiczne:

  • posiew krwi (szczególnie przy gorączce i podejrzeniu sepsy),
  • posiew płynu mózgowo-rdzeniowego (przy objawach neurologicznych),
  • badania pomocnicze:

U kobiet w ciąży można też badać płyn owodniowy, łożysko lub wymazy z pochwy. Posiew kału nie ma wartości diagnostycznej, bo bakteria często występuje bezobjawowo w jelitach zdrowych osób.

Leczenie listeriozy

Leczenie zależy od postaci choroby i kondycji pacjenta – w cięższych przypadkach konieczna jest hospitalizacja.

  • Postać łagodna (gastroenteritis): u osób zdrowych nie wymaga leczenia antybiotykiem, objawy ustępują samoistnie.
  • Postać inwazyjna (bakteriemia, zapalenie opon): konieczne jest leczenie szpitalne. Standardem leczenia są antybiotyki dożylne – ampicylina lub penicylina G, często w skojarzeniu z gentamycyną w cięższych przypadkach.

Po leczeniu pacjenci mogą wymagać rehabilitacji neurologicznej lub dalszej obserwacji, zwłaszcza po zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych.

Listerioza – podsumowanie

Z tego artykułu dowiedziałeś się, że:

  • Listerioza to groźna choroba wywołana przez bakterię Listeria monocytogenes, występującą m.in. w niepasteryzowanej żywności.
  • Choroba jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży, noworodków i osób z obniżoną odpornością.
  • Objawy mogą pojawić się już po 1 dniu, ale czas inkubacji może sięgać nawet 2 miesięcy.
  • W łagodnej postaci występują biegunka, gorączka i wymioty, w cięższych przypadkach dochodzi do sepsy lub zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
  • Diagnostyka obejmuje posiewy krwi i płynu mózgowo-rdzeniowego oraz badania wspomagające.
  • Leczenie inwazyjnej listeriozy polega na stosowaniu antybiotyków dożylnych.
  • Profilaktyka to przede wszystkim unikanie ryzykownych produktów spożywczych i przestrzeganie zasad higieny w kuchni.

Bibliografia

  1. Rogalska M. Listerioza. mp.pl.
  2. Gelfand M.S., Swamy G.K., Thompson J.L. Clinical manifestations and diagnosis of Listeria monocytogenes infection. UpToDate.
  3. Gelfand M.S., Thompson J.L., Swamy G.K. Treatment and prevention of Listeria monocytogenes infection. UpToDate.
Page 1 of 142
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142
123...142Strona 1 z 142

Zadbaj z nami o zdrowie - zapisz się na newsletter!

Otrzymuj praktyczne informacje na temat profilaktyki i badań laboratoryjnych, dzięki którym poszerzysz swoją wiedzę na temat świadomej troski o zdrowie. Zapisz się na newsletter i odbierz -20% zniżki na kolejny zakup w e-sklepie.

O nas

Firma ALAB laboratoria to ogólnopolska sieć najnowocześniejszych laboratoriów diagnostycznych w Polsce oferująca najszerszą ofertę ponad 3 500 badań diagnostycznych.

Nasz adres

ul. Stępińska 22/30, 00-739 Warszawa (22) 349 60 12 info@alab.com.pl © ALAB laboratoria Sp. z o.o.