Zaburzenia nastroju to schorzenia psychiatryczne przebiegające w przewlekły sposób. Jednym z takich zaburzeń jest dystymia. Co to jest dystymia i jak się objawia? Na czym polega diagnostyka tego zaburzenia psychiatrycznego? Czy dystymia to synonim depresji? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się więcej na temat dystymii.
Spis treści:
- Co to jest dystymia?
- Przyczyny rozwoju dystymii
- Dystymia: objawy zaburzenia
- Rozpoznanie i diagnozowanie dystymii. Gdzie szukać pomocy?
- Leczenie dystymii: co obejmuje?
- Czy dystymia jest wyleczalna?
- Życie z dystymią: związki, praca, obowiązki. Jak zaburzenie wpływa na chorych?
- Dystymia – często zadawane pytania
Co to jest dystymia?
Dystymia należy do uporczywych zaburzeń dotyczących nastroju. Charakteryzuje się przewlekłym jego obniżeniem, które nie spełnia jednak kryteriów nawracających zaburzeń depresyjnych. Dystymię należy odróżnić również od cyklotymii, czyli stałych wahań nastroju, które manifestują się licznymi epizodami smutku i wzmożonego, lepszego samopoczucia.
Dystymia bywa również niekiedy nazywana nerwicą depresyjną, depresją lękową przewlekłą czy też depresyjnymi zaburzeniami osobowości.
>> Przeczytaj: Nerwica – objawy, rodzaje, przyczyny, diagnostyka i leczenie
Kto może zachorować na dystymię?
Na dystymię może zachorować każdy. Schorzenie to dotyka zarówno populację osób dorosłych, jak i populację dziecięcą. Najczęściej chorują młodzi pacjenci, w tym dzieci i osoby między 20. a 30. rokiem życia.
U nawet u 30% pacjentów z zaburzeniami o typie dystymii może rozwinąć się pełnoobjawowa depresja. Szacuje się, że około 5% populacji ogólnej może wykazywać objawy dystymiczne. Dane statystyczne donoszą również, że kobiety mogą cierpieć na dystymię nawet pięć razy częściej, w porównaniu do płci męskiej.
Przyczyny rozwoju dystymii
Nie jest znana jedna, konkretna przyczyny rozwoju dystymii. Na patogenezę tej przypadłości składają się zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Zauważono, że u młodych pacjentów dystymia często rozwija się na skutek działania przewlekłego stresu. Dystymię dzieli się na:
- dystymię pierwotną – ta odmiana występuje bez związku z inną chorobą, z reguły dotyczy młodszych pacjentów i dzieci.
- dystymię wtórną – ta postać choroby rozwija się typowo u starszych pacjentów, obciążonych ciężkimi chorobami lub niepełnosprawnością. Dystymia wtórna często współwystępuje z chorobami dotyczącymi ośrodkowego układu nerwowego, stwardnieniem rozsianym i padaczką.
>> To może Cię zainteresować: Stany lękowe – czym są i jakie są ich objawy? Przyczyny i leczenie
Dystymia: objawy zaburzenia
Jakie objawy może prezentować pacjent z dystymią? Najczęstsze z nich to:
- zaburzenia snu, w tym bezsenność, a także nadmierna senność,
- zmniejszenie energii,
- spadek codziennej aktywności,
- spadek poczucia własnej wartości, brak wiary w siebie,
- problemy z koncentracją,
- zwiększone napięcie, drażliwość,
- postawa roszczeniowa, tendencja do obwiniania innych,
- zmniejszony apetyt lub objadanie się,
- problemy z podejmowaniem decyzji,
- płaczliwość,
- uczucie bezradności,
- problemy z wykonywaniem codziennych czynności,
- niechęć do rozmów i kontaktów międzyludzkich,
- rozpamiętywanie przeszłości,
- lęk i zamartwianie się o przyszłość,
- utrata zainteresowań,
- zmniejszone libido.
Choć dystymia nie jest pełnoobjawową depresją to niestety w jej przebiegu mogą pojawić się u pacjenta myśli i zamiary samobójcze. Statystycznie ryzyko podjęcia próby samobójczej w przebiegu dystymii jest niższe niż w przypadku depresji, to jednak warto mieć świadomość, że taka sytuacja jest możliwa, co wymaga czujności zarówno ze strony lekarza prowadzącego, jak i otoczenia pacjenta.
>> Sprawdź: Depresja maskowana – objawy, przyczyny, leczenie. Jakie badania zrobić przy depresji?
Jaka jest różnica między depresją a dystymią?
Depresja to schorzenie psychiatryczne, które również zaliczane jest do zaburzeń nastroju. W przypadku depresji obserwuje się przede wszystkim większe nasilenie dolegliwości, a także istotne pogorszenie funkcjonowania we wszystkich płaszczyznach życia pacjenta. Warto mieć jednak świadomość, że chorowanie na dystymię nie wyklucza możliwości rozwoju epizodu depresyjnego. Zjawisko wystąpienia epizodu depresyjnego w przebiegu dystymii nazywane jest w psychiatrii tak zwaną podwójną depresją.
Rozpoznanie i diagnozowanie dystymii. Gdzie szukać pomocy?
Dystymia diagnozowana jest na podstawie pełnego, osobistego badania psychiatrycznego. Diagnozowaniem i leczeniem dystymii zajmuje się lekarz psychiatra. W postawieniu rozpoznania bardzo istotne są kryteria diagnostyczne wg ICD.
Dystymię można zdiagnozować jeżeli nie zostały spełnione kryteria łagodnego epizodu depresyjnego, a jednocześnie obecne są przynajmniej trzy charakterystyczne objawy dystymii. Zgodne z kryteriami, aby rozpoznać dystymię objawy te muszą utrzymywać się minimum dwa lata w przypadku osób dorosłych i przynajmniej rok – w odniesieniu do dzieci.
>> Zobacz: Depresja u dzieci i młodzieży
Leczenie dystymii: co obejmuje?
Terapia dystymii opiera się zarówno na postępowaniu farmakologicznym oraz psychoterapii. W terapii farmakologicznej stosuje się takie substancje, jak w leczeniu epizodów depresyjnych, w tym:
- trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne,
- selektywne i nieselektywne inhibitory monoaminooksydazy,
- inhibitory zwrotnego wychwytu zwrotnego serotoniny.
Wybór konkretnej substancji zależy od indywidualnego przebiegu choroby, objawów prezentowanych przez pacjenta oraz ewentualnych chorób współistniejących.
Czy dystymia jest wyleczalna?
Dystymia cechuje się przewlekłym, długotrwałym przebiegiem. Zdarza się tak, że pacjenci nie zgłaszają się po pomoc lekarską i tym samym dystymiczne zaburzenia nastroju towarzyszą im przez całe życie. Jednak odpowiednio prowadzona terapia oparta zarówno na psychoterapii, jak i leczeniu farmakologicznym daje szansę na wyleczenie. Konieczne są regularne kontrole psychiatryczne, ponieważ zaburzenia nastroju mają tendencję do nawrotów.
>> Sprawdź: Mikrobiota jelitowa w zaburzeniach psychiatrycznych
Życie z dystymią: związki, praca, obowiązki. Jak zaburzenie wpływa na chorych?
Dystymia istotnie obniża jakość życia dotkniętych nią pacjentów. W przypadku zaburzeń dystymicznych obserwuje się utratę zainteresowania czynnościami, które były do tej pory atrakcyjne dla pacjenta i przynosiły mu radość.
Co więcej, zaburzenia koncentracji oraz snu, towarzyszące chorobie, przyczyniają się do pogorszenia funkcjonowania zarówno w szkole, jak i w pracy. Pacjenci z dystymią mają również problemy w relacjach społecznych, co przekłada się bezpośrednio na życie rodzinne i emocjonalne.
Dystymia – często zadawane pytania
Jakie są objawy dystymii, podobne do depresji?
Dystymia i epizod depresyjny mogą mieć wiele wspólnych objawów klinicznych, dlatego zróżnicowanie tych dwóch stanów wymaga wnikliwej analizy przeprowadzonej przez doświadczonego lekarza psychiatrę. Wspólne objawy, towarzyszące tym dwóm jednostkom chorobowym to między innymi:
- obniżenie nastroju,
- zmniejszenie energii,
- osłabienie koncentracji,
- niska samoocena,
- zaburzenia dotyczące snu,
- obniżenie apetytu.
>> To może Cię zainteresować: Depresja poporodowa – czym jest, ile trwa i kiedy się pojawia?
Jak zdiagnozować dystymię?
Dystymia powinna być diagnozowana w oparciu o wnikliwie przeprowadzony wywiad lekarski i osobiste badanie psychiatryczne. Jeżeli pojawiają się u nas wymienione w tym artykule objawy – nie warto czekać. Należy jak najszybciej umówić się na wizytę u lekarza psychiatry. Warto wiedzieć, że do umówienia wizyty u psychiatry nie jest wymagane posiadanie skierowania, co znacznie ułatwia pacjentom dostęp do tego specjalisty.
Jakie leki stosuje się w leczeniu dystymii?
Wybór konkretnego leku zależy od sytuacji klinicznej pacjenta i decyzji lekarza prowadzącego. W leczeniu dystymii zastosowanie znajdują takie leki przeciwdepresyjne jak:
- amitryptylina,
- doksepina,
- sertralina,
- citalopram,
- escitalopram,
- mirtazapina,
- trazodon,
- wenlafaksyna,
- mianseryna.
Każdy z tych leków jest stosowany w zaburzeniach nastroju, jednak każdy z nich ma nieco inny wpływ na ośrodkowy układ nerwowy i neuroprzekaźnictwo. Z tego powodu nie warto leczyć się na własną rękę. Udanie się po profesjonalną pomoc lekarską pozwoli na uzyskanie odpowiedniej diagnozy, indywidualne dopasowanie leczenia oraz tym samym poprawę jakości życia.
Bibliografia
- A. Nitka-Siemińska i inni, Dystymia, Psychiatria, Via Medica, 2005, tom 2, nr 1, 40–43,
- A. Bilikiewicz i inni, Psychiatria. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2002,
- P. Gałecki, A. Szulc, Psychiatria, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2018.
