Sklep
Strona główna Blog Strona 31

Przeciwciała przeciwjądrowe – wskazania do badania ANA. Co wykrywa badanie?

Kacper Staniszewski
-
0
Przeciwciała przeciwjądrowe – wskazania do badania ANA. Co wykrywa badanie?

Przeciwciała przeciwjądrowe (ANA, ang. antinuclear antibodies) są istotnymi markerami diagnostycznymi w medycynie, szczególnie w obszarze chorób autoimmunologicznych. Choć ich obecność we krwi nie jest diagnozą choroby, jest to ważny sygnał, który może wskazywać na poważne schorzenia takie jak toczeń rumieniowaty układowy (SLE), twardzina skórna czy zespół Sjögrena. Zrozumienie, czym są przeciwciała ANA, jak przebiega ich wykrywanie i co mogą oznaczać wyniki badania, jest kluczowe dla pacjentów i lekarzy w procesie diagnostycznym. W artykule omówiono zasady badań ANA, metody oznaczania oraz interpretację wyników.

Spis treści:

  1. Czym są przeciwciała przeciwjądrowe?
  2. Badanie krwi ANA: co to jest?
  3. Co wykrywa badanie ANA?
  4. Interpretacja badania krwi ANA: co oznaczają wyniki?
  5. Dodatni wynik badania ANA. Przy jakich chorobach?

Czym są przeciwciała przeciwjądrowe?

Przeciwciała przeciwjądrowe to grupa immunoglobulin, które wykazują powinowactwo do składników jądra komórkowego. Ich obecność we krwi jest charakterystyczna dla chorób autoimmunologicznych, a mechanizm ich działania polega na rozpoznawaniu antygenów w jądrze komórkowym, co prowadzi do rozwoju reakcji zapalnej oraz uszkodzenia tkanek.

Badanie krwi ANA: co to jest?

Badanie ANA polega na wykrywaniu obecności przeciwciał przeciwjądrowych we krwi pacjenta. Jest ono wykonywane zazwyczaj w przypadkach podejrzenia choroby autoimmunologicznej lub w celu monitorowania pacjentów z rozpoznanymi schorzeniami. Wynik pozytywny oznacza obecność przeciwciał, lecz nie jest jednoznaczny z diagnozą choroby.

Metody oznaczania przeciwciał przeciwjądrowych (IIF i ELISA)

W diagnostyce przeciwciał przeciwjądrowych stosuje się dwie główne metody: immunofluorescencję pośrednią (IIF, ang. Indirect Immunofluorescence) oraz test immunoenzymatyczny (ELISA, ang. Enzyme-Linked Immunosorbent Assay).

  • IIF polega na nałożeniu surowicy pacjenta na preparat z komórek, a następnie na reakcji z odpowiednimi przeciwciałami oznaczonymi fluorochromem. Obserwacja mikroskopowa pozwala na ocenę obecności oraz wzoru fluorescencji.
  • ELISA umożliwia ilościowe oznaczanie przeciwciał. Jest mniej skomplikowana od IIF i bardziej automatyzowalna, co czyni ją szeroko stosowaną w diagnostyce.

>> To może Cię zainteresować: Autoimmunologiczne zapalenie wątroby – co to za choroba? Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Co wykrywa badanie ANA?

Przeciwciała ANA mogą być skierowane przeciwko różnym komponentom jądra komórkowego, takim jak DNA, histony, rybonukleoproteiny czy białka rybosomalne. Ich obecność we krwi świadczy o nieprawidłowym działaniu układu odpornościowego i może wskazywać na rozwój chorób autoimmunologicznych. W badaniu ANA wyróżnia się wiele typów przeciwciał, z których każde jest skojarzone z innym schorzeniem.

Badanie ANA 1: co wykrywa?

ANA1 to podstawowe badanie przesiewowe, które określa, czy w surowicy krwi obecne są przeciwciała ANA. Dodatni wynik tego testu stanowi wskazanie do przeprowadzenia bardziej szczegółowych analiz, ponieważ samo ANA1 nie pozwala na identyfikację konkretnych typów przeciwciał. Jest to etap wstępny, który potwierdza lub wyklucza obecność autoimmunizacji.

Badanie ANA 2: co wykrywa?

ANA2 to bardziej zaawansowane badanie, które pozwala na rozróżnienie poszczególnych typów przeciwciał. W ramach tej analizy wykrywa się przeciwciała skierowane przeciwko wybranym antygenom, takim jak dsDNA (dwuniciowe DNA), SS-A/Ro i SS-B/La (charakterystyczne dla zespołu Sjögrena), RNP (rybonukleoproteiny), Sm (antygen Smitha, specyficzny dla SLE) czy Scl-70 (związane z twardziną układową). Dzięki temu ANA2 dostarcza bardziej precyzyjnych informacji diagnostycznych niż ANA1.

Badanie ANA 3: co wykrywa?

ANA3 to rozszerzony panel badania, który uwzględnia dodatkowe przeciwciała związane z mniej typowymi lub rzadziej występującymi schorzeniami autoimmunologicznymi. Przeciwciała badane w ramach ANA3 obejmują m.in. przeciwciała przeciw centromerom (charakterystyczne dla ograniczonej twardziny układowej), Jo-1 (związane z zapaleniem mięśni) czy białkom histonowym (mogą wskazywać na toczeń polekowy). ANA3 jest użyteczne w przypadkach wymagających dokładniejszej diagnostyki.

Badanie ANA 4: co wykrywa?

ANA4 to najbardziej zaawansowany i kompleksowy panel badań ANA, obejmujący pełny zakres analizy przeciwciał. Jest stosowany w złożonych przypadkach diagnostycznych, zwłaszcza gdy wyniki wcześniejszych testów są niejednoznaczne lub objawy kliniczne wymagają szczegółowej oceny. ANA4 może obejmować przeciwciała przeciw rybosomalnemu P (powiązane z zaburzeniami neuropsychiatrycznymi w SLE), przeciw RNA polimerazie III (często obecne w twardzinie układowej) i inne markery rzadkich chorób autoimmunologicznych.

Interpretacja badania krwi ANA: co oznaczają wyniki?

Interpretacja wyników badania ANA zależna jest od miana (stężenia) przeciwciał oraz wzoru fluorescencji. Wysokie miana ANA są zwykle bardziej charakterystyczne dla chorób autoimmunologicznych, podczas gdy niskie miana mogą wskazywać na obecność przeciwciał w populacji zdrowych ludzi lub na inne czynniki (np. wiek, stres, czynniki środowiskowe czy czynniki genetyczne).

Badanie ANA: odczyt miana

Miano ANA określa stężenie przeciwciał w surowicy krwi i jest wyrażane jako największe rozcieńczenie próbki, w którym nadal obserwuje się dodatnią reakcję. Na przykład miano 1:160 oznacza, że przeciwciała są wykrywane nawet po rozcieńczeniu próbki w stosunku 1 do 160. Im wyższe miano, tym większe stężenie przeciwciał, co może wskazywać na bardziej aktywny proces autoimmunologiczny. Niskie miana, takie jak 1:40 lub 1:80, mogą występować u zdrowych osób, natomiast miana powyżej 1:160 są częściej związane z chorobami autoimmunologicznymi.

Przeczytaj także o:

>> Choroba Hashimoto – autoimmunologiczne zapalenie tarczycy

>> Choroba Gravesa-Basedowa – objawy, przyczyny, powikłania i leczenie

Badanie ANA: wzór fluorescencji

Wzór fluorescencji w badaniu ANA, obserwowany pod mikroskopem podczas testu immunofluorescencji pośredniej, dostarcza informacji o rodzaju obecnych przeciwciał i może wskazywać na konkretne schorzenia.

Na przykład wzór homogenny (jednorodny) jest typowy dla przeciwciał przeciwko DNA i histonom, co może sugerować toczeń rumieniowaty układowy. Wzór ziarnisty (grudkowaty) wiąże się z przeciwciałami przeciw rybonukleoproteinom (RNP) i jest charakterystyczny dla zapaleń mięśni czy zespołu Sjögrena. Wzór centromerowy wskazuje na przeciwciała skierowane przeciwko centromerom, często spotykane w ograniczonej postaci twardziny układowej. Inne wzory, takie jak jąderkowy czy obwodowy, mogą być związane z różnymi  procesami autoimmunologicznymi.

Wzór fluorescencji stanowi cenną wskazówkę diagnostyczną, ale zawsze należy interpretować go w połączeniu z wynikiem miana i objawami klinicznymi.

Dodatni wynik badania ANA. Przy jakich chorobach?

Dodatni wynik badania ANA jest charakterystyczny dla wielu chorób autoimmunologicznych, zwłaszcza tych związanych z układowymi chorobami tkanki łącznej. Wśród najczęściej diagnozowanych chorób, w których ANA odgrywają istotną rolę diagnostyczną wyróżniamy:

Warto pamiętać, że dodatni wynik ANA nie jest specyficzny dla żadnej konkretnej choroby, dlatego kluczowa jest kompleksowa ocena kliniczna pacjenta oraz wykonanie dodatkowych badań, takich jak testy na specyficzne przeciwciała, miana ANA oraz analiza wzoru fluorescencji.

Badanie ANA to narzędzie diagnostyczne, które może wskazywać na obecność chorób autoimmunologicznych, ale jego wynik nie jest jednoznaczną diagnozą. Choć wykrycie przeciwciał ANA we krwi jest istotne, kluczowe jest ich właściwe zrozumienie i interpretacja w kontekście pełnego obrazu klinicznego pacjenta. Pozytywne wyniki mogą wskazywać na wiele chorób, od tych powszechnie występujących, jak zespół Sjögrena, po bardziej rzadkie schorzenia autoimmunologiczne, jak choroby związane z twardziną układową.

Aby skutecznie wykorzystać badanie ANA, należy uwzględnić nie tylko miano przeciwciał i ich wzory fluorescencji, ale także objawy pacjenta i inne wyniki badań. Tylko takie podejście pozwala na trafne rozpoznanie i odpowiednio szybkie wdrożenie leczenia.

Bibliografia

  1. https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.87.3.1.5. (dostęp: 12.12.2024).
  2. Kraev K., Hristov B., Uchikov P. et al. Comprehensive Exploration of Antinuclear Antibodies (ANAs): Unveiling Clinical Significance, Associations with Cancer, and the Nuances of Differential Diagnosis in Positive ANA Patients. Diagnostics (Basel). 2024 Feb 1;14(3):320.
  3. Bonroy, C., Vercammen, M., Fierz W. et al. (2024). Detection of antinuclear antibodies: recommendations from EFLM, EASI and ICAP EFLM Paper. Diagn Lab., 60(2), 39-84.
  4. Irure-Ventura J., López-Hoyos M. The Past, Present, and Future in Antinuclear Antibodies (ANA). Diagnostics (Basel). 2022 Mar 7;12(3):647.

Migrena z aurą (oczna) – objawy, przyczyny, badania i leczenie

Katarzyna Banaszczyk
-
0
Migrena z aurą (oczna) – objawy, przyczyny, badania i leczenie

Migrena to częsty problem medyczny, który może dotykać nawet 15–18% kobiet i 8% mężczyzn. Czym jest migrena z aurą? Czy migrena oczna jest niebezpieczna? Do jakiego lekarza należy się udać celem diagnostyki i leczenia migreny? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się więcej na temat tego schorzenia neurologicznego.

Spis treści:

  1. Migrena z aurą – co to za choroba?
  2. Przyczyny migreny ocznej
  3. Migrena z aurą – jakie daje objawy?
  4. Migrena z aurą – jakie badania wykonać?
  5. Leczenie migreny ocznej

Migrena z aurą – co to za choroba?

Migrena to przewlekłe schorzenie neurologiczne o charakterze napadowym, którego istotą jest pojawianie się silnego lub umiarkowanego bólu głowy o charakterystycznych cechach. Bólowi temu mogą towarzyszyć objawy dodatkowe ze strony układu pokarmowego, czy zmysłów.

Najważniejsze cechy bólu migrenowego to:

  • ból jednostronny, trwający średnio 4–72 godziny;
  • towarzyszące nudności i wymioty,
  • nadwrażliwość na światło, hałas, czy zapachy,
  • różnego rodzaju zaburzenia wegetatywne np. kołatanie serca, niepokój.

Jeden z podstawowych podziałów dzieli tę przypadłość na migrenę bez aury (migrenę zwykłą) oraz migrenę z towarzyszącą aurą. Aurą nazywa się pojawienie się dodatkowych, ogniskowych objawów neurologicznych, które najczęściej dotyczą narządu wzroku, choć mogą również manifestować się jako zaburzenia czuciowe lub ruchowe. Aura dotyczy około 15-30% pacjentów z migreną. Wśród objawów związanych z aurą migrenową dominują te związane z narządem wzroku, co określa się potocznie mianem migreny ocznej. Warto dodać, że aura najczęściej poprzedza pojawienie się bólu głowy, jednak może również mu współtowarzyszyć lub występować bez niego.

>> Przeczytaj także: Bóle głowy – rodzaje i przyczyny. Jakie badania wykonać przy częstych (przewlekłych) bólach głowy?

Przyczyny migreny ocznej

Aktualnie uważa się, że za wystąpienie bólu migrenowego odpowiadają zaburzenia neuronalno-naczyniowe, dotyczące układu nerwowego. Ujawnienie się migreny jest związane z nadmiernym rozszerzeniem się naczyń mózgowych, co wynika między innymi z uwolnienia z zakończeń nerwowych różnego rodzaju neuropeptydów (na przykład substancji P, neurokininy A, czy tlenku azotu).

Przyczyny pojawiania się objawów okulistycznych w przebiegu aury nie są do końca poznane. Jednak jak sugeruje literatura medyczna, migrena oczna może wynikać ze zmian dotyczących polaryzacji, a dokładniej z rozprzestrzeniania się depolaryzacji korowej od obszaru potylicy, ku przodowi poprzez korę mózgową.

Wyróżnia się pewne czynniki, które mogą prowokować napady migrenowe (zarówno te z aurą, jak i bez niej). Zalicza się do nich:

  • czynniki stresowe,
  • pokarmy, w tym nabiał, czekolada, niektóre owoce i przyprawy, alkohol,
  • zbyt długi, jak i zbyt krótki sen,
  • zaburzenia hormonalne,
  • miesiączka,
  • niektóre leki, w tym estrogeny, nitrogliceryna, ranitydyna,
  • wysiłek fizyczny,
  • wahania pogodowe,
  • jasne światło,
  • intensywne perfumy,
  • przebywanie na dużych wysokościach nad poziomem morza,
  • głodzenie.
pakiet hormony kobiece rozszerzony

Migrena z aurą – jakie daje objawy?

Migrena z aurą oczną objawia się różnorodnymi zjawiskami wzrokowymi. Pacjenci najczęściej podają obecność takich symptomów jak pojawienie się przed oczami:

  • charakterystycznego, owalnego mroczka migocącego,
  • specyficznych błysków świetlnych,
  • różnorodnych kształtów geometrycznych,
  • obecność linii – na przykład w kształcie zygzaków.

Warto zaznaczyć, że te wrażenia wzrokowe najczęściej dotyczą jednego oka, po tej stronie, po której pojawiają się dolegliwości bólowe. Co więcej, objawy wzrokowe zajmują typowo połowę pola widzenia. W przebiegu aury pojawiają się niekiedy objawy dodatkowe, takie jak:

  • zniekształcenie widzianego obrazu,
  • wrażenie powiększenia widzianych przedmiotów, a więc makropsja,
  • wrażenie zmniejszenia widzianych przedmiotów, czyli mikropsja,
  • plamiste ubytki w polu widzenia,
  • tak zwane widzenie zoomowe,
  • niedowidzenie, wraz z przejściowym, całkowitym zaniewidzeniem.

Zjawiskom okulistycznym w przebiegu aury mogą towarzyszyć również objawy niezwiązane z układem wzroku, w tym między innymi:

  • mrowienie pojawiające się w obrębie różnych części ciała, czasami o charakterze wędrującym, 
  • drętwienie w obrębie języka,
  • zaburzenia artykulacji i zaburzenia mowy,
  • niedowłady – na przykład jednostronne osłabienie ręki,
  • trudności w rozpoznawaniu obiektów i zjawisk, a więc agnozja,
  • stany zmienionej świadomości, w tym zjawisko déjà vu,
  • rzadziej stany majaczeniowe.

>> Przeczytaj: Zawroty głowy i ich możliwe przyczyny. Jakie badania należy przeprowadzić?

Migrena z aurą – jakie badania wykonać?

Rozpoznanie migreny z aurą wymaga przeprowadzenia dokładnego wywiadu chorobowego, w tym ustalenia charakteru bólu, okoliczności jego występowania oraz stwierdzenia obecności objawów dodatkowych. Konieczne jest również szczegółowe badanie przedmiotowe pacjenta, w tym badanie neurologiczne. Przy klasycznym przebiegu migreny, rozpoznanie można postawić na podstawie obrazu klinicznego. Jednak w wybranych sytuacjach klinicznych lekarz może zdecydować o konieczności wykonania badań dodatkowych, w tym między innymi:

  • tomografii komputerowej głowy,
  • rezonansu magnetycznego (MR),
  • nakłucia lędźwiowego,
  • badań dopplerowskich tętnic dogłowowych (szyjnych i kręgowych).
pakiet tarczycowy
badanie diaminooksydazy dao

Leczenie migreny ocznej

Leczenie migreny z objawami ocznymi zależy przede wszystkim od nasilenia dolegliwości, wieku pacjenta oraz jego sytuacji zdrowotnej. Leczenie migreny skupia się zarówno na terapii napadu bólowego oraz na leczeniu profilaktycznym, które ma na celu zapobieganie kolejnym epizodom migrenowym. W leczeniu doraźnym migreny stosuje się przede wszystkim:

  • leki przeciwbólowe, w tym paracetamol, kwas acetylosalicylowy (ASA), a także niesteroidowe leki przeciwzapalne (do których należy na przykład ketoprofen, ibuprofen),
  • pochodne ergotaminy – które działają poprzez zwężenie naczyń krwionośnych, warto dodać, że substancji tych nie powinno się stosować w trakcie trwania aury, lecz dopiero w momencie wystąpienia bólu,
  • tryptany – mechanizm ich działania jest związany ze zwężeniem naczyń mózgowych i zahamowaniem uwalniana z zakończeń nerwowych neuropeptydów.

Leczenie profilaktyczne obejmuje między innymi stosowanie:

  • beta-blokery, w tym propranolol, atenolol,
  • trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, w tym amitryptylinę, doksepinę,
  • leki przeciwpadaczkowe, w tym gabapentyna, czy kwas walproinowy,
  • antagoniści wapnia, na przykład werapamil,
  • inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny, w tym fluoksetyna.

Należy podkreślić, że leczenie profilaktyczne obejmuje również metody niefarmakologiczne, w tym:

  • unikanie czynników wyzwalających napady migreny,
  • stosowanie się do zaleceń lekarza oraz prowadzenie dzienniczka napadów,
  • unikanie przyjmowania leków mogących sprzyjać napadom,
  • jak najszybsze włączanie leku przeciwbólowego zaleconego przez lekarza przy rozpoczynającym się napadzie migrenowym.

Migrena to przewlekłe schorzenie neurologiczne, które istotnie obniża jakość życia pacjentów. Leczeniem tego schorzenia zajmują się lekarze neurolodzy. Migrena to nie tylko ból głowy, mogą jej bowiem towarzyszyć liczne objawy dodatkowe, w tym również okulistyczne. Jeżeli borykamy się z problemem migreny, to zdecydowanie warto udać się na konsultację neurologiczną. Podczas takiej konsultacji lekarz zadecyduje o dalszym postępowaniu i włączy odpowiednie leczenie, mające na celu zapobieganie napadom migrenowym.

Bibliografia

  1. A. Prusiński i inni, Tryptany w migrenie — tu i teraz (15 lat od wprowadzenia do terapii), Neurol. Neurochir. Pol. 2005; 39: 68–77.
  2.  H. Wójcik-Drączkowska i inni, Migrena — rozpoznanie i leczenie,  Forum Medycyny Rodzinnej 2007, tom 1, nr 2, 109–114,
  3. A. Stępień, Kryteria diagnostyczne i leczenie migreny w oparciu o obowiązujące zalecenia międzynarodowe Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Bólu Głowy dotyczące leczenia migreny,  Medycyna po Dyplomie 2011(20); 9(186): 81-87,
  4. A. Stępień, Patofizjologia i możliwości leczenia migreny. Psychiatria-Neurologia 2000; 4: 19–28,
  5. A. Szczeklik, Piotr Gajewski, Interna Szczeklika, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020/2021.

Zapalenie pęcherza u dzieci i niemowląt. Objawy, diagnostyka i leczenie

Katarzyna Banaszczyk
-
0
Zapalenie pęcherza u dzieci i niemowląt. Objawy, diagnostyka i leczenie

Zakażenia układu moczowego u dzieci, w tym zapalenie pęcherza moczowego to częsta przyczyna wizyt w gabinecie lekarskim. Jakie są przyczyny zapalenia pęcherza u dzieci? Czy zapalenie pęcherza u niemowląt ma takie same symptomy kliniczne, jak zapalenie pęcherza u dzieci starszych i osób dorosłych? Dowiedz się więcej na temat zapalenia pęcherza u najmłodszych.

Spis treści:

  1. Przyczyny zapalenia pęcherza u dziecka
  2. Objawy zapalenia pęcherza u dzieci
  3. Jakie badania na zapalenie pęcherza?
  4. Leczenie zapalenia pęcherza u dziecka
  5. Co stosować na zapalenie pęcherza u dzieci?

Przyczyny zapalenia pęcherza u dziecka

Zapalenie pęcherza moczowego, podobnie, jak zapalenie cewki moczowej zaliczane jest do zakażeń dolnych dróg moczowych. Za zapalenie pęcherza moczowego u dzieci najczęściej odpowiadają bakterie, zdecydowanie rzadziej wirusy, czy grzyby. Wśród bakterii dominują bakterie gram ujemne, w tym gatunki takie jak E. coli, P. aeruginosa, Citrobacter spp, czy E. cloacae. U podłoża zapalenia pęcherza moczowego leży wnikanie drobnoustrojów drogą wstępującą przez cewkę moczową do pęcherza moczowego. Dalsze szerzenie się zakażenia drogą moczowodów może prowadzić z kolei do rozwoju odmiedniczkowego zapalenia nerek.

>> Przeczytaj także: Zakażenia układu moczowego u dzieci

Wyróżniamy pewne czynniki, które zwiększają ryzyko rozwoju zakażenia układu moczowego, w tym zapalenia pęcherza moczowego u dzieci. Zalicza się do nich między innymi:

  • zastój moczu,
  • rzadkie oddawanie moczu,
  • wady anatomiczne i czynnościowe w obrębie układu moczowego,
  • spowolniona perystaltyka moczowodów,
  • kamica układu moczowego,
  • zaparcia,
  • cewnikowanie pęcherza moczowego,
  • nietrzymanie moczu i stolca,
  • nieodpowiednie postępowanie higieniczne okolicy ujścia cewki moczowej,
  • częste infekcje dotyczące układu moczowego u krewnych (rodzice, rodzeństwo).

>> Przeczytaj także: Zapalenie nerek – objawy, przyczyny, rodzaje, diagnostyka i leczenie

Objawy zapalenia pęcherza u dzieci

Objawy zapalenia pęcherza moczowego w grupie pediatrycznej zależą przede wszystkim od wieku dziecka. U dzieci powyżej 5 roku życia obserwuje się występowanie typowych objawów tego schorzenia, takich jak:

  • częstomocz,
  • pieczenie podczas oddawania moczu,
  • występowanie parć naglących,
  • nocne moczenie,
  • ból w okolicy nadłonowej,
  • nieprzyjemny zapach moczu,
  • niekiedy krwiomocz.

Warto podkreślić, że objawy zapalenia pęcherza moczowego u niemowląt, a więc u dzieci poniżej 1 roku życia mogą być bardzo nietypowe. W tej grupie wiekowej zakażenia układu moczowego objawiają się niekiedy wyłącznie gorączką. Mogą się pojawić również takie symptomy jak:

  • niepokój,
  • nadmierna senność,
  • biegunka, wymioty,
  • żółtaczka,
  • utrata apetytu,
  • brak przyrostu masy ciała,
  • płacz podczas mikcji.

Nieswoiste są również objawy zapalenia pęcherza u dzieci między 1. a 5. rokiem życia. W tej grupie wiekowej najczęściej stwierdza się obecność gorączki oraz objawów ze strony przewodu pokarmowego.

W związku z niecharakterystycznymi objawami zapalenia pęcherza u najmłodszych, uważa się, że u wszystkich dzieci do 5 roku życia, które ujawniają gorączkę bez uchwytnej przyczyny, należy podejrzewać zakażenie układu moczowego i wykonać badania w tym kierunku.

Jakie badania na zapalenie pęcherza?

Pierwszym krokiem jest dokładnie zebrany wywiad oraz badanie przedmiotowe, wraz z oceną okolicy moczowo-płciowej oraz badaniem palpacyjnym brzucha. Dalsze postępowanie diagnostyczno-lecznicze zależy między innymi od obrazu klinicznego prezentowanego przez pacjenta oraz jego wieku. Objawy sugerujące zapalenie pęcherza u dziecka wymagają wykonania badań moczu.

Wykonuje się przede wszystkim badanie ogólne moczu wraz z oceną jego osadu oraz posiew moczu. W celu pobrania próbki moczu konieczne jest dokładne umycie okolicy moczowo-płciowej. Taka próbka powinna być pobrana ze środkowego strumienia (nie na początku, ani nie na końcu mikcji). U dzieci młodszych można wspomagać się specjalnymi woreczkami do pobierania moczu. Należy jednak zaznaczyć, że nie powinny być one wykorzystywane do pobierania próbek moczu na jego posiew. W tym celu konieczne jest uzyskanie moczu ze środkowego strumienia pobranego metodą jałowej mikcji (bezpośrednio do jałowego pojemnika) lub uzyskanie próbki moczu drogą cewnikowania lub rzadziej nakłucia łonowego.

pakiet zakażenie układu moczowego

Trzeba zaznaczyć, że badania moczu powinny być wykonane przez włączeniem antybiotykoterapii, ponieważ zastosowanie antybiotyku może zafałszować wyniki badań. W niektórych przypadkach pomocne jest również oznaczenie parametrów stanu zapalnego, w tym stężenia białka CRP oraz stężenia prokalcytoniny, szczególnie przy podejrzeniu odmiedniczkowego zapalenia nerek i bakteriemii. Konieczne jest również wykonanie morfologii krwi obwodowej z rozmazem.

Czy zapalenie pęcherza wyjdzie w badaniu moczu?

W przypadku zapalenia pęcherza moczowego w badaniu ogólnym moczu obserwuje się takie odchylenia jak:

  • leukocyturia – podwyższona liczba leukocytów (białych krwinek) w moczu
  • bakteriuria – podwyższona liczba bakterii w moczu (w odpowiednim mianie),
  • erytrocyturia – podwyższona liczba krwinek czerwonych w moczu,
  • białkomocz – obecność białka w moczu w ilości powyżej wartości referencyjnych.

Badaniem pozwalającym na potwierdzenie zakażenia układu moczowego jest posiew moczu, w którym uzyskuje się odpowiednią liczbę kolonii danego drobnoustroju. Wartość progowa dla wyniku dodatniego zależy przede wszystkim od sposobu pobrania próbki moczu na posiew.

>> Przeczytaj także:

Leczenie zapalenia pęcherza u dziecka

W leczeniu zapalenia pęcherza moczowego u dzieci stosuje się antybiotykoterapię. Czas leczenia oraz droga podania leku zależy od stanu klinicznego dziecka, jego wieku oraz decyzji lekarza prowadzącego. Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Nefrologii Dziecięcej, wszystkie dzieci w wieku do ukończenia 3 miesiąca życia z zakażeniem układu moczowego powinny być hospitalizowane i leczone z wykorzystaniem antybiotykoterapii dożylnej. U dzieci starszych sposób leczenia zależy od obrazu klinicznego i ewentualnych chorób towarzyszących. U pacjentów z niskim ryzykiem ciężkiego przebiegu choroby możliwe jest włączenie leczenia doustnego w warunkach ambulatoryjnych.

Co stosować na zapalenie pęcherza u dzieci?

Do momentu uzyskania wyniku posiewu moczu (w którym określona jest antybiotykowrażliwość wyhodowanych drobnoustrojów) stosuje się antybiotykoterapię empiryczną.

Po uzyskaniu wyniku posiewu moczu możliwe jest włączenie antybiotyku celowanego, a więc skierowanego przeciwko konkretnemu drobnoustrojowi, odpowiedzialnemu za zakażenia układu moczowego. Leczenie objawowe polega na stosowaniu leków przeciwgorączkowych. Konieczne jest również nawadnianie dziecka, w zależności od objawów – doustne, a czasami także dożylne.

Zapalenie pęcherza u dziecka to częste zjawisko pediatryczne. Każde dziecko z objawami mogącymi sugerować zakażenie układu moczowego powinno być zbadane przez lekarza pediatrę. Schorzenia te wymagają bowiem wykonania odpowiednich badań moczu oraz włączenia leczenia. Nieleczone stany zapalne w obrębie układu moczowego, w tym pęcherza mogą grozić rozwojem powikłań, w tym odmiedniczkowym zapaleniem nerek. 

Bibliografia

  1. A. Wasilewska i inni, Zalecenia Polskiego Towarzystwa Nefrologii Dziecięcej dotyczące postępowania z dzieckiem z zakażeniem układu moczowego, Forum Medycyny Rodzinnej 2016;10(4):159–178,
  2. W. Hryniewicz i inni, Rekomendacje diagnostyki, terapii i profilaktyki zakażeń układu moczowego u dorosłych, Warszawa 2015,
  3. A. Wachnicka-Bąk i inni, Zakażenie układu moczowego u dzieci w pierwszym roku życia w materiale Kliniki Pediatrii, Nefrologii i Alergologii Dziecięcej Wojskowego Instytutu Medycznego, Pediatr Med. Rodz. 2016, 12(1), 54–68,
  4. A. Grzesiak i inni, Czynniki etiologiczne zakażeń układu moczowego u dzieci leczonych w Instytucie Matki i Dziecka, Med. Wieku Rozwoj, 2008;12:789–794.

Ciągłe uczucie zimna – możliwe przyczyny. Jakie badania wykonać?

Angelika Janowicz
-
0
Ciągłe uczucie zimna – możliwe przyczyny. Jakie badania wykonać?

Uczucie ciągłego zimna to dolegliwość, która dotyka wiele osób niezależnie od pory roku. Może być stanem przejściowym, ale zdarza się, że jest sygnałem świadczącym o problemach zdrowotnych wymagających szczegółowej diagnostyki i leczenia. Dlatego gdy utrzymuje się przez dłuższy czas lub towarzyszą mu jeszcze inne objawy, konieczna jest konsultacja z lekarzem. Dowiedz się, jakie mogą być przyczyny ciągłego uczucia zimna i jakie badania wykonać.

Spis treści:

  1. Uczucie ciągłego zimna – co może oznaczać?
  2. Ciągłe uczucie zimna w ciąży – czy jest powodem do niepokoju?
  3. Ciągłe uczucie zimna – jakie badania wykonać?
  4. Częste uczucie zimna – kiedy udać się do lekarza?

Uczucie ciągłego zimna – co może oznaczać?

Temperatura ciała człowieka nie jest parametrem stałym. Ulega dobowym wahaniom, które mogą wynosić nawet 1℃. Najniższa jest rano, a także wieczorem – gdy jesteśmy mniej aktywni oraz obniża się temperatura powietrza. W takich przypadkach częste uczucie zimna nie jest niepokojącym stanem, jeżeli przechodzi po ogrzaniu się (np. założeniu cieplejszego ubrania, ogrzaniu pomieszczenia) i nie towarzyszą mu inne objawy.

Zdarza się, że przyczyną ciągłego uczucia zimna jest zaburzenie funkcjonowania któregoś z układów organizmu człowieka  lub choroba. Wśród nich wymienić można:

  1. Niedoczynność tarczycy – to stan charakteryzujący się niedoborem hormonów tarczycy. Są one odpowiedzialne m.in. za metabolizm organizmu, w tym metabolizm węglowodanów, białek i tłuszczów. W wyniku ich niedoboru  dochodzi do spowolnienia procesów przemiany materii, czego jedną z oznak jest ciągłe uczucie zimna. Inne objawy wskazujące na niedoczynność tarczycy to m.in. suchość i bladość skóry, wypadanie włosów, przyrost masy ciała, skłonność do obrzęków, senność, ociężałość, zaburzenia koncentracji, zaburzenia cyklu menstruacyjnego.
  2. Anemia (niedokrwistość) – to stan, w którym stężenie hemoglobiny jest zbyt niskie dla danej płci i wieku, czego skutkiem jest niedostateczne dotlenienie tkanek i narządów. Najczęstszą przyczyną anemii jest niedobór żelaza. Oprócz ciągłego uczucia zimna obecne są także inne objawy – m.in. bóle i zawroty głowy, pogorszenie tolerancji wysiłku, zaburzenia nastroju, osłabienie, zmiany zapalne w jamie ustnej, senność, niekiedy spaczone łaknienie.
  3. Miażdżyca – ciągłe uczucie zimna dotyczące głównie kończyn dolnych może być spowodowane miażdżycą tętnic obwodowych. W jej przebiegu dochodzi do przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych. Choroba przez długi czas może przebiegać bezobjawowo. Typową dolegliwością są  tzw. chromanie przestankowe, czyli ból nóg podczas chodzenia. W bardziej zaawansowanych przypadkach pojawiają się owrzodzenia podudzi , ból podczas spoczynku, a nawet martwica tkanek.
  4. Cukrzyca – u osób chorujących na cukrzycę ciągłe uczucie zimna może być związane z neuropatią cukrzycową lub problemami z krążeniem wynikającymi z hiperglikemii i uszkodzenia naczyń krwionośnych (angiopatia cukrzycowa).
  5. Nerwica – ciągłe uczucie zimna może być objawem zaburzeń lękowych, które bardzo często manifestują się właśnie dolegliwościami somatycznymi.
pakiet tarczycowy
pakiet anemii baner

Ciągłe uczucie zimna może być spowodowane niedostatecznym odżywieniem organizmu. Niski poziom tkanki tłuszczowej powoduje, że ciało nie ma odpowiedniej izolacji, przez co traci ciepło. Nietolerancja zimna jest jednym z objawów pojawiających się w wyniku długotrwałego głodzenia u osób cierpiących na anoreksję.

Ciągłe uczucie zimna w ciąży – czy jest powodem do niepokoju?

W czasie ciąży ciało kobiety przechodzi liczne zmiany hormonalne, które mogą wpływać na odczuwanie temperatury. Szczególnie dotyczy to początku ciąży, kiedy to wiele ciężarnych zgłasza ciągłe lub częste uczucie zimna. Objaw ten zwykle ustępuje na późniejszych etapach ciąży.

Trzeba jednak pamiętać, że ciągłe uczucie zimna w ciąży może wskazywać na problemy zdrowotne. Ze względu na zwiększone zapotrzebowanie na żelazo i inne składniki odżywcze ciężarne są szczególnie narażone na niedokrwistość. Każdy niepokojący objaw należy zgłosić lekarzowi.

Ciągłe uczucie zimna – jakie badania wykonać?

Uczucie ciągłego zimna nie jest jednostką chorobową, a objawem. Dlatego bardzo ważne jest ustalenie jego przyczyny. W tym celu wykonuje  się m.in. badania laboratoryjne z krwi. W ramach rozszerzenia diagnostyki lekarz może zdecydować o konieczności wykonania dodatkowych procedur  – np. badań obrazowych.

Badania laboratoryjne z krwi stosowane w diagnostyce przyczyny ciągłego uczucia zimna to m.in.:

Morfologia krwi obwodowej

Natomiast badania obrazowe, które może zlecić lekarz to m.in. USG tarczycy czy USG dopplerowskie kończyn dolnych.

Częste uczucie zimna – kiedy udać się do lekarza?

Ciągłe lub częste uczucie zimna należy skonsultować z lekarzem, ponieważ objaw ten może być sygnałem świadczącym o tym, że w organizmie dzieje się coś niedobrego. Konsultacja lekarska i wykonanie badań są szczególnie wskazane, gdy:

  • uczucie zimna utrzymuje się przez dłuższy czas,
  • ciągłe uczucie zimna występuje niezależnie od temperatury otoczenia,
  • ciągłe uczucie zimna wpływa negatywnie na komfort życia,
  • poza uczuciem zimna obecne są jeszcze inne objawy.

Objawy towarzyszące ciągłemu uczuciu zimna, na które należy zwrócić szczególną uwagę to m.in. zmęczenie, pogorszenie tolerancji wysiłku, zawroty głowy, zaburzenia nastroju, spadek masy ciała, bladość skóry, wypadanie włosów, problemy z koncentracją, osłabienie mięśni, bóle kończyn, zasinienie palców.

Ciągłe uczucie zimna może mieć różnorodne przyczyny – od niedoborów witamin po poważne schorzenia, takie jak niedoczynność tarczycy, niedokrwistość czy choroby układu krążenia. Bardzo ważne jest obserwowanie swojego organizmu i odpowiednie reagowanie, gdy objawy nasilają się lub utrzymują przez dłuższy czas. Ważnym krokiem w diagnostyce przyczyn uczucia ciągłego zimna są badania laboratoryjne z krwi, takie jak m.in. morfologia krwi obwodowej, poziom żelaza i ferrytyny, stężenie hormonów tarczycy.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk

Bibliografia

  1. M. Bolanowski, Niedoczynność tarczycy, Lekarz POZ 3/2016, s. 189–192
  2. I. Hus, A. Mastalerz-Migas, Algorytm różnicowania przyczyn niedokrwistości, Lekarz POZ, 1/2022, s. 12–17
  3. A. Danieluk, S. Chlabicz, Przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych w praktyce pozaszpitalnej, Forum Medycyny Rodzinnej 2021, t. 15, nr 6, s. 245–252
  4. J. Fiłon, Cukrzyca – wyzwanie zdrowia publicznego w XXI w., Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Białystok 2019
  5. P. Nogal, A. Lewiński, Jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa), Endokrynologia Polska 2008, t. 59 (2), s. 148–155

Lipidogram (profil lipidowy) – co to za badanie? Jak się do niego przygotować?

Angelika Janowicz
-
0
Lipidogram (profil lipidowy) – co to za badanie? Jak się do niego przygotować?

Lipidogram, czyli profil lipidowy, jest jednym z podstawowych badań służących do oceny gospodarki lipidowej organizmu. Jej zaburzenia znacznie zwiększają ryzyko wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego i ich powikłań. Dlatego bardzo ważne jest wczesne wykrycie nieprawidłowości oraz wdrożenie odpowiednich działań terapeutycznych. Dowiedz się, na czym polega badanie lipidogramu, jak się przygotować, jakie są normy i co robić, gdy zostaną wykryte nieprawidłowości.

Spis treści:

  1. Lipidogram – co to za badanie?
  2. Lipidogram – jak się przygotować do badania?
  3. Profil lipidowy – kto powinien go wykonać?
  4. Lipidogram – jak interpretować wyniki badania?
  5. Jak poprawić lipidogram?

Lipidogram – co to za badanie?

Lipidogram to badanie laboratoryjne, które dostarcza informacji o stężeniu różnych frakcji lipidów we krwi. Oznaczenie to jest bardzo ważne w diagnostyce i monitorowaniu chorób układu krążenia oraz ocenie ryzyka sercowo-naczyniowego.

Profil lipidowy obejmuje pomiar parametrów, takich jak:

  • cholesterol całkowity – suma wszystkich frakcji cholesterolu w organizmie;
  • triglicerydy (trójglicerydy) – są głównym składnikiem komórek tłuszczowych i stanowią źródło energii dla organizmu. Ich stężenie dostarcza informacji o poziomie tłuszczów prostych. Zbyt wysokie jest ważnym czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych;
  • cholesterol frakcji HDL – cholesterol frakcji lipoprotein o dużej gęstości, który bierze udział w tzw. zwrotnym transporcie cholesterolu (przenosi go z tkanek oraz ścian tętnic do wątroby). Utrzymywanie go na odpowiednio wysokim poziomie może zmniejszać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych;
  • cholesterol frakcji LDL – cholesterol frakcji lipoprotein o niskiej gęstości, który transportuje cholesterol z wątroby do różnych komórek organizmu. Jego nadmiar sprzyja rozwojowi miażdżycy;
  • cholesterol nie-HDL – jest sumą wszystkich lipoprotein uczestniczących w aterogenezie (rozwoju miażdżycy). Wylicza się go matematycznie poprzez odjęcie frakcji cholesterolu HDL od stężenia cholesterolu całkowitego.
Według wytycznych polskich towarzystw naukowych (m.in. Polskiego Towarzystwa Lipidologicznego i Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego) opublikowanych w 2021 roku ocena cholesterolu nie-HDL powinna być stałym elementem profilu lipidowego. Jest to wskaźnik bardzo ważny dla oceny ryzyka sercowo-naczyniowego.

Badanie lipidogramu może zostać rozszerzone o:

Apolipoproteina B jest składnikiem wszystkich lipoprotein poza HDL. Jest miarą zawartości cząstek LDL w osoczu/surowicy krwi i może być stosowana do określania ryzyka sercowo-naczyniowego. Oznaczenie tego parametru w profilu lipidowym zalecane jest u osób z rozpoznanym zespołem metabolicznym, cukrzycą, otyłością oraz zwiększonym stężeniem triglicerydów lub niskim poziomem cholesterolu LDL. Według wytycznych European Society of Cardiology (ESC) i European Atherosclerosis Society (EAS) może być również alternatywą dla badania stężenia cholesterolu frakcji LDL.

Natomiast lipoproteina (a) jest subpopulacją LDL. Wielkość jej cząsteczki jest uwarunkowana genetycznie. Im jest mniejsza, tym większe ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Rekomendowane jest, aby każda osoba dorosła przynajmniej raz w życiu wykonała badanie lipoproteiny (a).

Badanie lipidogram extra (6 badań) banerek

Lipidogram – jak się przygotować do badania?

Przygotowania do lipidogramu są konieczne, aby wynik badania był wiarygodny i miał wartość diagnostyczną. Zgodnie z aktualnymi wytycznymi ESC/EAS oraz rekomendacjami polskich towarzystw naukowych (PTL/KLRWP/PTK/PTDL/PTD/PTNT) profil lipidowy nie musi być wykonywany na czczo. Jednak należy powstrzymać się od posiłku, jeżeli jednocześnie przeprowadzane są inne badania, które tego wymagają. Kwestię tę należy omówić indywidualnie z lekarzem.

Lipidogram na czczo jest wskazany, jeżeli stężenie triglicerydów przekracza 5 mmol/l (440 mg/dl). Ostrożności wymaga interpretacja wyników profilu lipidowego nie na czczo u osób z zespołem metabolicznym i cukrzycą.

Przygotowania do badania profilu lipidowego nie wymagają stosowania specjalnej diety, ale wskazane jest, aby na kilka dni przed unikać potraw wysokotłuszczowych, alkoholu i innych używek. Rekomendowane jest zgłoszenie się do laboratorium w godzinach porannych oraz 15-minutowy odpoczynek bezpośrednio przed pobraniem krwi. Osoby przyjmujące leki na stałe powinny omówić ich ewentualne odstawienie z lekarzem prowadzącym.

Profil lipidowy – kto powinien go wykonać?

Rekomendowane jest, aby każda osoba po 20. roku życia wykonywała lipidogram raz na 3-5 lat. Natomiast przy obecności przynajmniej jednego czynnika ryzyka chorób sercowo-naczyniowych test powinien być przeprowadzany raz w roku lub z częstotliwością ustaloną indywidualnie przez lekarza. W przypadku farmakologicznego leczenia dyslipidemii badanie profilu lipidowego zalecane jest co 6-12 miesięcy.

Lipidogram – jak interpretować wyniki badania?

Wynik profilu lipidowego powinien być zawsze skonsultowany z lekarzem. Nieprawidłowy lipidogram może wymagać podjęcia działań terapeutycznych dostosowanych indywidualnie do danego przypadku w zależności od przynależności do kategorii ryzyka. Jest to bardzo ważne w kontekście zapobiegania rozwoju miażdżycy i jej powikłań.

Najistotniejszym parametrem jest stężenie cholesterolu LDL. Jego obecność wykryto w blaszkach miażdżycowych. Jego nieprawidłowy poziom to hipercholesterolemia.

Wysokie stężenie LDL prowadzi do odkładnia blaszek miążdżycowachych w ścianach naczyń tętniczych czego konsekwencją mogą być powikłania sercowo naczyniowo takie jak: choroba wieńcowoa, udar mózgu, zawał serca i wiele innych.

Możliwe przyczyny nieprawidłowego lipidogramu to:

  • hipercholesterolemia rodzinna,
  • hipercholesterolemia wielogenowa,
  • rodzinny defekt apolipoproteiny B100,
  • cukrzyca,
  • zespół metaboliczny,
  • nadwaga i otyłość,
  • niedoczynność tarczycy,
  • zespół nerczycowy,
  • choroby wątroby,
  • choroby nerek,
  • stosowanie niektórych leków,
  • nieodpowiednia dieta,
  • palenie tytoniu.

Należy pamiętać, że pożądany jest jedynie odpowiednio wysoki poziom cholesterolu HDL, ponieważ badania wykazały, że ma on wpływ na zmniejszenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

Jak poprawić lipidogram?

Do działań niefarmakologicznych, które mają korzystny wpływ na lipidogram zalicza się m.in.:

  • regularną aktywność fizyczną o umiarkowanej intensywności,
  • zaprzestanie palenia papierosów i spożywania alkoholu,
  • zmniejszenie spożycia tłuszczów nasyconych,
  • stosowanie dobrze zbilansowanej diety dostosowanej do potrzeb organizmu (m.in. zwiększone spożycie błonnika, ograniczenie cukrów prostych),
  • normalizacja masy ciała.

>> Zobacz także: Dieta w hipercholesterolemii. Co jeść, a czego unikać przy wysokim cholesterolu? Przykładowy jadłospis

W niektórych przypadkach lekarz może podjąć decyzję o włączeniu leków hipolipemizujących.

Zmiana stylu życia, która prowadzi do zmniejszenia masy ciała, może przyczyniać się do wzrostu cholesterolu HDL o 0,4 mg/dl na każdy utracony kilogram. Regularna aktywność fizyczna w ilości 300 minut tygodniowo może zwiększyć poziom HDL o 6 mg/dl.

>> Zobacz także: Zaburzenia lipidowe – leczenie niefarmakologiczne

Lipidogram dostarcza cennych informacji o stanie gospodarki lipidowej organizmu. Składa się na niego oznaczenie cholesterolu całkowitego, triglicerydów, cholesterolu frakcji HDL, cholesterolu frakcji LDL oraz cholesterolu nie-LDL. Można go rozszerzyć o badanie lipoproteiny (a) i apolipoproteiny B. Regularne wykonywanie profilu lipidowego pozwala na wczesne wykrycie zaburzeń i wprowadzenie odpowiednich działań profilaktycznych lub terapeutycznych.

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski

Bibliografia

  1. M. Banach i in., Wytyczne PTL/KLRWP/PTK/PTDL/PTD/PTNT diagnostyki i leczenia zaburzeń lipidowych w Polsce 2021, Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce Rok 2021, t. 7, nr 3, s. 113–222
  2. Wytyczne ESC/EAS dotyczące postępowania w dyslipidemiach: jak dzięki leczeniu zaburzeń lipidowych obniżyć ryzyko sercowo‑naczyniowe (2019)
  3. Wytyczne ESC 2021 dotyczące prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego w praktyce klinicznej

RDW-CV – co oznacza ten parametr w morfologii krwi?

Katarzyna Banaszczyk
-
0
RDW-CV – co oznacza ten parametr w morfologii krwi?

Morfologia krwi obwodowej to badanie wykonywane z próbki krwi żylnej, które dostarcza wielu cennych informacji o stanie naszego organizmu. Jedną z nich jest zmienność objętości krwinek czerwonych wyrażona procentowo w wyniku morfologii jako RDW-CV. Co oznacza podwyższone, a co obniżone RDW-CV? Kiedy warto wykonać to badanie? Dowiedz się czym jest RDW-CV i o czym mogą świadczyć odchylenia w wartościach tego parametru.

Spis treści:

  1. RDW-CV – co to za parametr?
  2. Kiedy warto zbadać wskaźnik RDW-CV?
  3. RDW-CV – interpretacja wyników

RDW-CV – co to za parametr?

RDW to skrót od angielskich słów red cell distribution width. Jest to laboratoryjny wskaźniki określający zmienność objętości krwinek czerwonych, czyli erytrocytów. Mówiąc prościej, parametr ten określa jak bardzo krwinki czerwone są zróżnicowane pod względem swojej objętości i w jakim stopniu odbiegają od swojej średniej objętości. W wyniku morfologii krwi obwodowej RDW może być wyrażony zarówno jako RDW-CV, jak i RDW-SD. 

>> Przeczytaj także: Badanie RBC (liczby erytrocytów) – po co się je wykonuje? Interpretacja wyników

RDW-CV i RDW-SD – czym się różnią?

Jaka jest różnica pomiędzy RDW-CV, a RDW-SD? Tak naprawdę oba te parametry określają zmienność w objętości krwinek czerwonych, ale różnią się one jednostką, w której są wyrażone. RDW-CV (CV – skrót od angielskich słów coefficient of variation, czyli w tłumaczeniu na język polski: współczynnik zmienności) określa zmienność objętości erytrocytów w procentach. Natomiast RDW-SD stanowi odchylenie standardowe, wyrażone w femtolitrach. Femtolitry (fL) to jednostki określające objętość, a w tym przypadku objętość krwinek czerwonych.

RDW-CV obliczany jest klasycznie według poniższego wzoru:

RDW-CV = (1 odchylenie standardowe objętości RBC (krwinki czerwonej) ÷ MCV) × 100%

MCV opisany w powyższym wzorze to również bardzo ważny parametr morfologii krwi obwodowej, który określa średnią objętość erytrocytów (bez określania zmienności tej objętości).

Kiedy warto zbadać wskaźnik RDW-CV?

Jak już wspomniano, RDW-CV to parametr, który można znaleźć w wyniku morfologii krwi obwodowej. W wyniku tym znajduje się również wiele innych, przydatnych diagnostycznie informacji, w tym dotyczących liczebności krwinek czerwonych, stężenia hemoglobiny w krwince czerwonej (MCHC), czy średniej masy hemoglobiny w krwince (MCH). Oznaczenie RDW-CV, jak i wykonanie całej morfologii krwi obwodowej jest przydatne między innymi w diagnostyce niedokrwistości.  

Morfologia banerek

Do oznaczania morfologii krwi obwodowej powinny skłonić przede wszystkim takie objawy, jak na przykład:

  • bladość powłok skórnych i śluzówek,
  • zmęczenie, osłabienie,
  • pogorszenie wydolności fizycznej,
  • pojawienie się duszności,
  • utrata masy ciała,
  • pojawienie się nocnych potów,
  • podwyższenie częstości pracy serca (tachykardia).

Warto podkreślić, że od niedawna RDW jest zaliczany do markerów chorób sercowo-naczyniowych. Może być bowiem wykorzystywany do prognozowania śmiertelności długoterminowej w wielu chorobach układu sercowo-naczyniowego, w tym w przebiegu niewydolności serca, czy choroby wieńcowej.

>> Przeczytaj także: Morfologia krwi – badanie, które może uratować życie!

RDW-CV – interpretacja wyników

Wartości referencyjne RDW-CV zależą od konkretnego laboratorium oraz między innymi od wieku pacjenta. Należy wyraźnie podkreślić, że nie należy wybiórczo oceniać tego parametru, ponieważ powinien on być interpretowany wraz z resztą elementów wyniku morfologii krwi obwodowej. Konieczna jest również ocena stanu klinicznego pacjenta. Zarówno obniżone RDW-CV, jak i podwyższenie wartości tego parametru może jednak świadczyć o pewnych nieprawidłowościach, o czym więcej można przeczytać w kolejnych akapitach tego artykułu.

Podwyższone RDW-CV – co oznacza?

Podwyższone wartości RDW-CV mogą świadczyć o zaburzeniach w ważnych procesach dojrzewania i różnicowania krwinek czerwonych. Stan ten świadczy o obecności anizocytozy, a więc o istotnym zróżnicowaniu krwinek czerwonych pod względem ich objętości. Do najczęstszych przyczyn podwyższonych wartości RDW-CV zalicza się:

  • niedokrwistość związana z niedoborem żelaza – temu stanowi typowo towarzyszy również obniżenie wartości MCV,
  • niedokrwistość wynikająca z niedoboru kwasu foliowego lub witaminy B12 – taka niedokrwistość nazywana jest anemią megaloblastyczną, towarzyszy jej dodatkowo podwyższenie wartości MCV,
  • stan po masywnym krwotoku,
  • niedokrwistość hemolityczna – a więc związana z rozpadem krwinek czerwonych,
  • przewlekła niewydolność nerek,
  • przewlekłe stany zapalne w organizmie,
  • choroby wrodzone związane z zaburzeniami budowy erytrocytów – w tym sferocytoza,
  • talasemie – czyli schorzenia, którego istotą jest defekt dotyczący budowy hemoglobiny.

Wysokie wartości RDW-CV mogą być również związane z wyborem substancji zapobiegającej krzepnięciu krwi pobranej do badania (antykoagulant). Takie odchylenie w wyniku morfologii może się pojawić w sytuacji pobrania krwi na wersenian disodowy (EDTA).

>> Dowiedz się więcej: Najczęstsze rodzaje anemii i ich przyczyny

RDW-CV poniżej normy – o czym świadczy?

Obniżone wartości RDW-CV świadczą o niewielkim zróżnicowaniu w objętości krwinek czerwonych. Tego rodzaju odchylenia w wyniku morfologii krwi obwodowej nie stanowi dla lekarza dużej wartości diagnostycznej i jest bardzo nieswoisty.

Podwyższone RDW-CV w ciąży

Okres ciąży to wyjątkowy czas, w którym zachodzi wiele zmian w organizmie kobiety. Zmiany te dotyczą zarówno układu krwiotwórczego oraz sercowo-naczyniowego. W czasie ciąży w wyniku morfologii krwi obwodowej może pojawić się wiele odchyleń, które są zjawiskami fizjologicznymi dla kobiet ciężarnych. Dotyczy to również podwyższonego lub obniżonego RDW-CV, jednak należy zaznaczyć, że wszelkie odchylenia w badaniach warto omówić z lekarzem prowadzącym ciążę.

Podwyższone lub niskie RDW-CV u dziecka

Wartości referencyjne RDW-CV zależą od wieku pacjenta – mogą ulegać wielu zmianom w poszczególnych grupach wiekowych. Należy wziąć to pod uwagę, interpretując nie tylko wartość RDW-CV, ale również inne parametry, które znajdują się w morfologii krwi obwodowej. Wynik morfologii krwi obwodowej dziecka warto skonsultować z lekarzem pediatrą.

RDW-CV to parametr, znajdujący się w wyniku morfologii krwi obwodowej, który świadczy o zróżnicowaniu objętości krwinek czerwonych. RDW-CV jest wartością wyrażoną w procentach. Odchylenia w wartościach tego parametru mogą świadczyć o istnieniu schorzeń dotyczących układu krwiotwórczego i nie tylko. Jednak należy wyraźnie podkreślić, że wartość RDW-CV nie powinna być interpretowana w oderwaniu od obrazu klinicznego oraz pozostałych parametrów morfologii krwi.  Morfologia krwi obwodowej, w tym oznaczenie RDW-CV to badanie, które warto wykonywać przynajmniej raz w roku.

>> Warto przeczytać też:

Bibliografia

  1. S. Agnieszka, W. Łukasz i inni, RDW – nowy marker dla chorób sercowo-naczyniowych, Journal of Education, Health and Sport. 2015;5(7):453-460,
  2. A. Dembińska-Kieć i inni, Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2005 (dodruk), s. 654–659,
  3. E. Bańkowski, Biochemia podręcznik dla studentów uczelni medycznych. Wrocław: Elsevir Urban & Partner, 2010.

Mikroskopowe zapalenie jelit: przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Katarzyna Ciepłucha
-
0
Mikroskopowe zapalenie jelit: przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Mikroskopowe zapalenie jelit, częściej określane jako mikroskopowe zapalenie jelita grubego (MZJG), to choroba zapalna układu pokarmowego, która powoduje przewlekłe, wodniste biegunki, często bez domieszki krwi. W przeciwieństwie do innych zapalnych chorób jelit, zmiany nie są widoczne podczas standardowej kolonoskopii. Do postawienia diagnozy niezbędne jest badanie histopatologiczne (ocena mikroskopowa pobranej próbki) – stąd właśnie pochodzi nazwa tej przypadłości. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o przyczynach, objawach, diagnostyce i sposobach leczenia MZJG, koniecznie przeczytaj ten artykuł i rozważ wykonanie niezbędnych badań, aby zadbać o swoje zdrowie.

Spis treści:

  1. Mikroskopowe zapalenie jelit: co to za choroba?
  2. Czynniki ryzyka mikroskopowego zapalenia jelit
  3. Przyczyny rozwoju mikroskopowego zapalenia jelit
  4. Mikroskopowe zapalenie jelit: objawy
  5. Diagnostyka mikroskopowego zapalenia jelit
  6. Mikroskopowe zapalenie jelit: leczenie

Mikroskopowe zapalenie jelit: co to za choroba?

Mikroskopowe zapalenie jelita grubego to przewlekła choroba zapalna, w której dominującym objawem są uporczywe, wodniste biegunki. Wyróżnia się dwie podstawowe postaci:

  • limfocytowe zapalenie jelita grubego.
  • kolagenowe zapalenie jelita grubego.

Obie formy różnią się detalami w obrazie histopatologicznym, ale przejawiają podobny przebieg kliniczny. Choroba ta częściej dotyka osób po 50. roku życia, a wśród pacjentów przeważają kobiety.

>> Przeczytaj: Bulgotanie (przelewanie) w brzuchu i wodnista biegunka – przyczyny i zapobieganie

Mikroskopowe zapalenie jelit: występowanie

W ciągu ostatnich dekad obserwuje się wzrost zachorowalności na MZJG. Szacuje się, że w krajach Europy i Ameryki Północnej liczba nowych przypadków może sięgać nawet kilkunastu na 100 000 osób rocznie.

Choroba zwykle ujawnia się w wieku średnim lub starszym, jednak coraz częściej diagnozuje się ją u osób młodszych. Z uwagi na rosnącą świadomość wśród lekarzy i pacjentów, MZJG jest częściej brane pod uwagę jako przyczyna przewlekłych biegunek. To sprawia, że poprawia się rozpoznawalność schorzenia i wdrażane jest skuteczniejsze leczenie.

pakiet zdrowe jelita

Czynniki ryzyka mikroskopowego zapalenia jelit

Do czynników zwiększających ryzyko rozwoju MZJG należą:

  • wiek powyżej 50 lat,
  • płeć żeńska,
  • palenie tytoniu,
  • obecność innych chorób autoimmunologicznych (np. celiakii, niedoczynności lub nadczynności tarczycy, reumatoidalnego zapalenia stawów),
  • przyjmowanie niektórych leków, takich jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), inhibitory pompy protonowej (IPP), statyny (stosowane w celu obniżenia poziomu cholesterolu) czy selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny – SSRI (leki wykorzystywane w leczeniu depresji i zaburzeń lękowych).
Pamiętaj:
Osoby z grup ryzyka powinny zwracać szczególną uwagę na przewlekłe, wodniste biegunki i w razie potrzeby skonsultować się z lekarzem.

>> Sprawdź także: Celiakia – jak ją zdiagnozować, jakie badania laboratoryjne wykonać?

Przyczyny rozwoju mikroskopowego zapalenia jelit

Dokładna etiologia MZJG nie jest w pełni poznana. Przypuszcza się, że w mechanizmie rozwoju choroby znaczenie mają czynniki genetyczne, reakcje autoimmunologiczne, nieprawidłowa odpowiedź immunologiczna na antygeny pokarmowe czy zakaźne, a także zaburzenia mikrobioty jelitowej. Występowanie MZJG u pacjentów z celiakią sugeruje, że dieta i alergeny pokarmowe również mogą odgrywać pewną rolę.

Morfologia krwi obwodowej

Mikroskopowe zapalenie jelit: objawy

Najbardziej charakterystycznym objawem MZJG są przewlekłe, wodniste biegunki bez domieszki krwi. Dolegliwości mogą się utrzymywać wiele tygodni lub miesięcy. Ponadto pacjenci mogą odczuwać:

  • silne parcie na stolec i nietrzymanie stolca,
  • bóle brzucha o charakterze skurczowym,
  • wzdęcia,
  • utratę masy ciała (związaną z przewlekłą biegunką i niedoborami pokarmowymi).

Przebieg choroby może być zmienny – niektórzy pacjenci obserwują okresy nasilenia i remisji, inni borykają się z objawami o bardziej stałym nasileniu.

>> To może Cię zainteresować: Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) – dieta

Diagnostyka mikroskopowego zapalenia jelit

Podstawą rozpoznania MZJG jest kolonoskopia z pobraniem wycinków do badania histopatologicznego. Podczas badania jelito może wyglądać prawidłowo, dlatego kluczowa jest ocena mikroskopowa. Równocześnie wykonuje się podstawowe badania laboratoryjne oraz testy wykluczające inne przyczyny przewlekłych biegunek, m.in. zakażenia pasożytnicze i bakteryjne.

Badania laboratoryjne przy podejrzeniu mikroskopowego zapalenia jelit

W przypadku podejrzenia MZJG stosuje się:

Mikroskopowe zapalenie jelit: leczenie

Leczenie MZJG skupia się na złagodzeniu objawów i uzyskaniu remisji choroby. Do metod terapeutycznych należą:

  • unikanie leków zaostrzających objawy (NLPZ, IPP).
  • leki przeciwbiegunkowe (np. loperamid) w łagodnych przypadkach.
  • glikokortykosteroidy (np. budezonid) jako terapia pierwszego wyboru w celu opanowania objawów.
  • stosowanie leków immunosupresyjnych lub biologicznych w trudniejszych przypadkach.
  • leczenie chorób współistniejących, np. celiakii (dieta bezglutenowa).
  • modyfikacja diety i rzucenie palenia tytoniu.

Dzięki odpowiednio dobranej terapii większość pacjentów z MZJG może znacząco poprawić jakość życia oraz uzyskać długotrwałą remisję.

Mikroskopowe zapalenie jelita grubego to choroba, którą łatwo przeoczyć ze względu na prawidłowy makroskopowy obraz jelita podczas kolonoskopii. Jednak świadomość typowych objawów oraz znajomość odpowiednich badań umożliwia szybkie rozpoznanie i skuteczne leczenie. Jeśli obserwujesz u siebie przewlekłe, wodniste biegunki, zwłaszcza przy spełnieniu czynników ryzyka, rozważ konsultację z lekarzem i wykonanie niezbędnych testów. Wczesna diagnoza to podstawa wdrożenia odpowiedniej terapii i poprawy komfortu życia.

Bibliografia

  1. Szymańska E. Mikroskopowe zapalenie jelit – jak diagnozować i leczyć? Podyplomie.pl
  2. Marlicz W.M., Reguła J., Bartnik W. Mikroskopowe zapalenie jelita grubego. Medycyna Praktyczna
  3. Dietrich C.F. i wsp. Microscopic colitis: Clinical manifestations, diagnosis, and management. UpToDate.

Zespół HELLP – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Katarzyna Ciepłucha
-
0
Zespół HELLP – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Zespół HELLP to poważne powikłanie ciąży, które może zagrażać życiu matki i dziecka. Skrót HELLP pochodzi od angielskich terminów: hemoliza (Hemolysis), podwyższone enzymy wątrobowe (Elevated Liver Enzymes) oraz małopłytkowość (Low Platelet Count). W tym artykule dowiesz się, czym jest zespół HELLP, jakie są jego przyczyny, objawy i metody leczenia oraz jak można zapobiegać jego wystąpieniu. Sprawdź, co warto wiedzieć, aby skutecznie chronić zdrowie swoje i swojego dziecka.

Spis treści:

  1. Czym jest zespół HELLP?
  2. Zespół HELLP w ciąży i po porodzie – objawy
  3. Diagnostyka zespołu HELLP
  4. Zespół HELLP: leczenie
  5. Jakie powikłania niesie za sobą zespół HELLP?
  6. Zespół HELLP w ciąży: profilaktyka i zapobieganie

Czym jest zespół HELLP?

Zespół HELLP to schorzenie o wieloczynnikowej etiologii, często związane z ciężką postacią stanu przedrzucawkowego. Jednak w niektórych przypadkach występuje bez wcześniejszych objawów białkomoczu czy nadciśnienia. Do najczęstszych objawów należą bóle w nadbrzuszu, nudności, wymioty oraz uczucie ogólnego zmęczenia. Charakterystyczne zmiany w badaniach laboratoryjnych obejmują obniżenie poziomu haptoglobiny, wzrost poziomu bilirubiny oraz podwyższone enzymy wątrobowe (AST i ALT).

>> To może Cię zainteresować: Badania laboratoryjne, które należy wykonać przy diagnostyce nadciśnienia tętniczego

Przyczyny i czynniki ryzyka zespołu HELLP

Przyczyny zespołu HELLP nie są w pełni poznane, jednak najczęściej wymienia się mechanizmy związane z nieprawidłowym zagnieżdżeniem łożyska i aktywacją układu immunologicznego. Do czynników ryzyka należą:

  • ciąża z nadciśnieniem tętniczym.
  • przebycie zespołu HELLP w poprzedniej ciąży (ryzyko nawrotu wynosi około 4%).
  • stan przedrzucawkowy w poprzedniej ciąży.
  • wielorództwo (w przeciwieństwie do stanu przedrzucawkowego, HELLP częściej występuje u kobiet rodzących kolejne dzieci).
  • ciąża bliźniacza lub wielopłodowa.
  • obciążenia genetyczne.
  • wiek matki powyżej 35 lat.

Dodatkowe badania sugerują, że w rzadszych przypadkach schorzenie może mieć związek z deficytem enzymu LCHAD, co prowadzi do poważnych zaburzeń metabolicznych.

Zespół HELLP w ciąży i po porodzie – objawy

Objawy zespołu HELLP mogą być niespecyficzne, co utrudnia jego wczesne rozpoznanie. Do najczęstszych symptomów należą:

  • ból w nadbrzuszu lub prawym podżebrzu: wynikający z uszkodzenia wątroby.
  • nudności i wymioty: często mylone z objawami późnej toksykozy ciążowej.
  • bóle głowy: mogą świadczyć o zwiększonym ciśnieniu śródczaszkowym.
  • obrzęki i nadciśnienie: typowe dla stanu przedrzucawkowego.
  • krwiomocz lub zmniejszona diureza: świadczące o problemach z nerkami.
  • zasinienie skóry i krwawienia: spowodowane małopłytkowością.
Warto wiedzieć:
Objawy mogą wystąpić zarówno w ciąży, jak i po porodzie, szczególnie po cesarskim cięciu.

Diagnostyka zespołu HELLP

Wczesne rozpoznanie zespołu HELLP jest kluczowe dla minimalizacji ryzyka powikłań. Diagnostyka obejmuje:

Badania fizykalne i obrazowe

Badania fizykalne pozwalają na wykrycie takich objawów jak nadciśnienie, obrzęki czy tkliwość w nadbrzuszu. W razie potrzeby wykonuje się:

  • USG jamy brzusznej: w celu oceny wątroby i nerek.
  • TK lub MRI: w przypadku podejrzenia poważnych powikłań, np. krwawienia wewnętrznego.

>> Sprawdź również: Opuchnięte nogi i kostki. Możliwe przyczyny opuchlizny nóg

Badania laboratoryjne przy zespole HELLP

W rozpoznaniu zespołu HELLP kluczową rolę odgrywają badania laboratoryjne:

Morfologia krwi obwodowej

Zespół HELLP: leczenie

Podstawą leczenia zespołu HELLP jest stabilizacja stanu matki oraz zakończenie ciąży, które umożliwia ustąpienie objawów. Pacjentki wymagają hospitalizacji w ośrodku o wysokim poziomie referencyjności, zapewniającym odpowiednią opiekę.

W przypadku stabilnego stanu matki przed 34. tygodniem ciąży możliwe jest odroczenie porodu o 24-48 godzin w celu podania sterydów dojrzewających płuca płodu. Po 34. tygodniu ciąży lub przy wystąpieniu powikłań, takich jak niewydolność narządów czy krwotok, poród musi być przeprowadzony natychmiast – zwykle drogą cesarskiego cięcia.

Leczenie objawowe obejmuje kontrolę ciśnienia tętniczego, zapobieganie drgawkom za pomocą siarczanu magnezu oraz przetaczanie płytek krwi w przypadku ciężkiej małopłytkowości.

>> Sprawdź też: Badania laboratoryjne dla kobiet w ciąży – okiem ginekologa

Jakie powikłania niesie za sobą zespół HELLP?

Nieleczony zespół HELLP może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak:

  • rozległe krwotoki i uszkodzenie wątroby.
  • ostra niewydolność nerek.
  • przedwczesne odklejenie łożyska.
  • zespół DIC (rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe).

Powikłania dotyczą również noworodków, zwłaszcza tych urodzonych przedwcześnie.

pakiet wątrobowy baner

Zespół HELLP w ciąży: profilaktyka i zapobieganie

Nie istnieje skuteczna metoda zapobiegania zespołowi HELLP, ale regularne badania prenatalne pozwalają na wczesne wykrycie stanu przedrzucawkowego i innych czynników ryzyka. W kolejnych ciążach zaleca się stosowanie niskich dawek aspiryny w celu zmniejszenia ryzyka nawrotu schorzenia.

Zespół HELLP to jedno z najpoważniejszych powikłań ciąży, wymagające natychmiastowej diagnozy i specjalistycznej opieki. Dzięki wczesnemu rozpoznaniu i odpowiedniemu leczeniu możliwe jest znaczne ograniczenie ryzyka powikłań u matki i dziecka. Regularne badania i stała kontrola lekarska są kluczowe dla zdrowia zarówno matki, jak i dziecka.

Bibliografia

  1. Medycyna Praktyczna (2022). Zespół HELLP. Interna Szczeklika.
  2. Sibai BM. HELLP syndrome (hemolysis, elevated liver enzymes, and low platelets). UpToDate.
  3. Windyga, J. (2013). Zespół HELLP w praktyce ginekologiczno-położniczej. Ginekologia po Dyplomie.

Utrata (brak) węchu i smaku – przyczyny, jak długo trwa, leczenie

Angelika Janowicz
-
0
Utrata (brak) węchu i smaku – przyczyny, jak długo trwa, leczenie

Zmysły węchu i smaku odpowiadają nie tylko za przyjemność z jedzenia, ale przede wszystkim ostrzegają przed niebezpieczeństwami – m.in. zepsutym jedzeniem czy toksynami. Utrata węchu i smaku pogarsza jakość życia, a także wzbudza uzasadniony niepokój. Objaw ten może wskazywać na schorzenia wymagające szczegółowej diagnostyki i leczenia. Dlatego nigdy nie należy go bagatelizować. Dowiedz się, jakie są przyczyny utraty węchu i smaku.

Spis treści:

  1. Utrata węchu i smaku – najczęstsze przyczyny
  2. Utrata węchu i smaku – jak długo trwa?
  3. Brak węchu i smaku – jak wygląda diagnostyka?
  4. Jak leczyć utratę węchu i smaku?

Utrata węchu i smaku – najczęstsze przyczyny

Zmysł węchu odpowiedzialny jest za odbieranie wrażeń zapachowych. Receptory zapachowe są zlokalizowane w jamie nosowej – a dokładniej w górnym odcinku przegrody nosa i na końcu małżowiny nosowej górnej. Jest on potrzebny do ostrzegania o niebezpieczeństwie, a także bierze udział w odbieraniu bodźców smakowych oraz wydzielaniu śliny i soku żołądkowego.

Zmysł smaku odbiera wrażenia smakowe. Receptorami są kubki smakowe obecne na języku, podniebieniu miękkim i w górnej części przełyku. Reagują one na substancje chemiczne obecne np. w pożywieniu. Zmysł smaku również może ostrzegać przed niebezpieczeństwem (spożyciem zepsutego pokarmu), wpływa na wybór żywności (preferencje smakowe), wpływa na wydzielanie enzymów trawiennych i bierze udział w powstawaniu odruchów pokarmowych.

Całkowita utrata węchu to anosmia, a osłabienie powonienia to hiposmia. Natomiast całkowita utrata smaku to ageuzja, a zaburzenie odczuwania smaku to hipogeuzja. Oba stany mogą mieć różne przyczyny – od całkowicie niegroźnych po poważne schorzenia.

Utrata węchu – przyczyny

Przyczyny pogorszenia lub utraty węchu dzieli się na:

  • przewodzeniowe,
  • odbiorcze,
  • ośrodkowe.

Przewodzeniowe przyczyny utraty węchu są związane z utrudnionym kontaktem substancji zapachowej z receptorem. Najczęściej ma to miejsce, gdy przewody nosowe są niedrożne – np. przy katarze, zapaleniu zatok, alergiach, polipach, skrzywieniu przegrody nosa, wadach rozwojowych czy zmianach pourazowych.

Odbiorcze przyczyny utraty węchu są związane z uszkodzeniem nabłonka węchowego. Dochodzi do niego na skutek działania substancji toksycznych (np. dymu tytoniowego), przewlekłego nieżytu nosa, urazów, guzów nowotworowych.

Natomiast ośrodkowe przyczyny utraty węchu są związane ze zmianami naczyniowymi, chorobami neurodegeneracyjnymi (choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane), guzami mózgu, urazami głowy, a niekiedy z chorobami genetycznymi (np. zespołem Kallmanna) i niektórymi infekcjami wirusowymi (np. SARS-CoV-2).

Ponadto upośledzenie lub utrata węchu mogą być związane z chorobami ogólnoustrojowymi (np. cukrzycą, chorobami metabolicznymi, chorobami nerek) lub postępującym procesem starzenia.

Brak smaku – przyczyny

Możliwe przyczyny pogorszenia lub utraty smaku to:

  • infekcje górnych dróg oddechowych,
  • choroby laryngologiczne,
  • choroby ślinianek,
  • choroby układu nerwowego (m.in. choroba Alzheimera, stwardnienie rozsiane, udar mózgu),
  • zmiany błony śluzowej jamy ustnej lub języka,
  • stosowanie niektórych leków,
  • uszkodzenie nerwów czaszkowych (np. w wyniku urazów, zmian zapalnych lub porażenia Bella),
  • guzy nowotworowe,
  • problemy stomatologiczne,
  • nieodpowiednio dobrana proteza zębowa (wpływ na zanik brodawek językowych),
  • postępujący proces starzenia (redukcja kubków smakowych),
  • choroby ogólnoustrojowe (m.in. cukrzyca, choroby nerek, miażdżyca, choroby wątroby),
  • niedobory witamin i minerałów.
Utrata smaku występuje rzadziej niż utrata węchu. Jednak warto mieć na uwadze, że nieprawidłowo działający zmysł węchu silnie pogarsza zmysł smaku.

Utrata węchu i smaku – jak długo trwa?

Czas trwania dolegliwości zależy od ich przyczyny. W przypadku infekcji wirusowych, takich jak przeziębienie czy grypa, zaburzenia smaku i węchu zwykle ustępują w ciągu kilku dni lub tygodni. Zdarza się jednak, że objawy utrzymują się nawet przez kilka miesięcy. W niektórych przypadkach utrata węchu lub smaku może być nieodwracalna.

Brak węchu i smaku – jak wygląda diagnostyka?

Diagnostyka przyczyny utraty węchu i smaku rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu lekarskiego, w którym istotne są informacje o czasie wystąpienia objawów, ich nasileniu oraz towarzyszących dolegliwościach. Następnie lekarz ocenia stan nosa, gardła oraz jamy ustnej oraz przeprowadza testy węchowe i smakowe.

W diagnostyce przyczyny utraty smaku i węchu stosuje się również badania laboratoryjne z krwi, takie jak m.in.:

Duże znaczenie diagnostyczne mają także badania neuroobrazowe (np. rezonans magnetyczny głowy) czy neurofizjologiczne.

Pakiet po infekcji COVID-19 rozszerzony (8 badań)

Jak leczyć utratę węchu i smaku?

Leczenie utraty węchu i smaku zależy od ich przyczyny. Terapia dopasowywana jest indywidualnie dla każdego przypadku.

W zależności od przyczyny leczenie utraty smaku i węchu może opierać się o:

  • farmakoterapię,
  • uzupełnienie niedoborów,
  • leczenie miejscowe chorób jamy ustnej i problemów stomatologicznych,
  • leczenie miejscowe przywracające drożność przewodów nosowych (np. usunięcie polipów, operacja przegrody nosa),
  • leczenie alergii.

Przy utracie węchu zalecany jest trening węchowy. Są to ćwiczenia polegające na świadomym wąchaniu różnych zapachów, które mogą pomóc w regeneracji receptorów.

Przy utracie smaku spowodowanej nieodwracalnymi uszkodzeniami pomocne może być spożywanie pokarmów o wyraźnej strukturze, stosowanie substancji wzmacniających smak i długie przeżuwanie kęsów. Ma to na celu stymulację nerwów.

Brak węchu i smaku może mieć wiele przyczyn – od infekcji, przez stosowanie niektórych leków, po poważne schorzenia ogólnoustrojowe lub neurologiczne. Dlatego objaw ten nigdy nie powinien być bagatelizowany. Konieczne jest zgłoszenie się do lekarza w celu wykonania badań diagnostycznych i rozpoczęcie ewentualnego leczenia. W wielu przypadkach utrata węchu i smaku nie jest nieodwracalna.

Opieka merytoryczna: lek. Sara Aszkiełowicz

Bibliografia

  1. R. Marciniak-Firaza, Zmysł węchu – istota, zaburzenia, diagnoza, terapia (Na przykładzie logopedy pracującego z dziećmi), Logopedia 2021, 50/2, s. 169–183
  2. H. Sienkiewicz-Jarosz, P. Bieńkowski, Neurologiczne aspekty zaburzeń smaku, Neurologia po Dyplomie 2012, t. 7, nr 5, s. 61–68
  3. H. Sienkiewicz-Jarosz, Zmysł węchu – fizjologia i patologia, Neurologia po Dyplomie 2012, t. 7, nr 4, s. 6–10
  4. S. Gudej i in., Związane z wiekiem zmiany węchu i smaku,  Geriatria 2014, 8, s. 109–116
  5. https://www.mp.pl/pacjent/objawy/152681,zaburzenia-smaku (dostęp 08.12.2024)
  6. R. Marciniak-Firaza, Istota zmysłu smaku w diagnozie i terapii logopedycznej osób dorosłych, Logopedia 2021, 50/1, s. 121–142

Cytokiny prozapalne – czym są i jaka jest ich rola w organizmie?

Katarzyna Banaszczyk
-
0
Cytokiny prozapalne – czym są i jaka jest ich rola w organizmie?

Funkcjonowanie organizmu człowieka, w tym jego układu odpornościowego jest regulowane przez wiele substancji chemicznych. Jednymi z nich są cytokiny. Co to za substancje i jakie mają właściwości? Jaka jest rola cytokin w reakcjach zapalnych? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się jak wiele procesów w organizmie człowieka zależy od działania cytokin.

Spis treści:

  1. Co to są cytokiny prozapalne?
  2. Cytokiny prozapalne – jaką rolę pełnią w organizmie?
  3. Cytokiny prozapalne – na czym polega badanie?
  4. Cytokiny prozapalne – jak interpretować wyniki badania?
  5. Cytokiny prozapalne – jak obniżyć ich poziom?

Co to są cytokiny prozapalne?

Cytokiny to substancje białkowe, które wytwarzane są przez różne komórki organizmu człowieka. Są one wydzielane przede wszystkim przez komórki układu odpornościowego, choć nie tylko. Do ich wytwarzania zdolne są również keratynocyty, a więc komórki, budujące naskórek. Cytokiny są swego rodzaju hormonami komórkowymi. Regulują bowiem funkcjonowanie wielu komórek poprzez łączenie się ze specjalnymi receptorami na ich powierzchni. Cytokiny wpływają między innymi na namnażanie się komórek i ich różnicowanie. Substancje te mogą również stymulować lub hamować wydzielanie przez nie wielu substancji chemicznych.

Cytokiny prozapalne – jaką rolę pełnią w organizmie?

Cytokiny odgrywają ogromną rolę w odpowiedzi immunologicznej organizmu. Białka te mogą zarówno hamować jak i stymulować reakcje zapalne i odpornościowe. Ze względu na ich właściwości, cytokiny można podzielić na cytokiny prozapalne, które stymulują reakcje stanu zapalnego oraz cytokiny przeciwzapalne, zdolne do hamowania tychże reakcji. Do najważniejszych cytokin prozapalnych zalicza się takie cytokiny jak:

  • interleukina-1,
  • interleukina-6,
  • interleukina-8,
  • interleukina-18,
  • interleukina-22,
  • interleukina-27,
  • TNF-alfa i TNF-beta, czyli czynniki martwicy nowotworów.

Jakie właściwości cytokin prozapalnych sprawiają, że substancje te zdolne są do zapoczątkowywania i stymulowania stanu zapalnego? Należy w tym miejscu wymienić takie ich cechy jak:

  • stymulowanie produkcji białek ostrej fazy w wątrobie, na przykład białka CRP,
  • nasilenie produkcji i wydzielania innych cytokin prozapalnych, co powoduje potęgowanie ich prozapalnego działania,
  • pobudzanie uwalniania histaminy przez bazofile (jest to rodzaj białych krwinek),
  • stymulowanie produkcji i uwalniania przeciwciał przez limfocyty B,
  • aktywowanie komórek układu odpornościowego, w tym między innymi neutrofili i makrofagów,
  • zdolność do regulowania temperatury ciała, poprzez wpływ na podwzgórze (cytokiny prozapalne zaliczane są do pirogenów, a więc związki chemiczne powodujące pojawienie się gorączki),
  • wpływ na wytwarzanie molekuł adhezyjnych w obrębie śródbłonka naczyniowego,
  • wpływ na różnicowanie się limfocytów T i B,
  • stymulowanie uwalniania ziarnistości przez komórki, na przykład przez eozynofile, czyli granulocyty kwasochłonne,
  • pobudzania syntezy tlenku azotu przez makrofagi.

Wymienione powyżej właściwości cytokin prozapalnych to tylko niektóre z ich funkcji. Aktualnie badania naukowe skupiają się na określeniu ich roli w patogenezie wielu schorzeń, w tym między innymi chorób sercowo-naczyniowych, neurologicznych, autoimmunologicznych oraz psychiatrycznych.

>> Przeczytaj także: Wybrane wskaźniki stanu zapalnego

Cytokiny prozapalne – na czym polega badanie?

Oznaczenie stężenia wybranych cytokin zapalnych jest badaniem wykonywanym w próbki krwi żylnej. Badania te nie wymagają od pacjenta specjalnego przygotowania. Należy jednak pozostać na czczo, a na badanie najlepiej wybrać się w godzinach porannych. Na dobę przed wykonaniem oznaczenia stężenia cytokin warto unikać nadmiernej aktywności fizycznej oraz spożywania alkoholu. 

Badanie profil cytokin stanu zapalnego banerek

Cytokiny prozapalne – jak interpretować wyniki badania?

W jakich sytuacjach klinicznych można spodziewać się podwyższonego stężenia cytokin prozapalnych? Najczęściej dzieje się tak w przebiegu:

  • miejscowych i ogólnoustrojowych zakażeń (bakteryjnych, wirusowych, grzybiczych), w tym sepsy,
  • poważnych urazów, a także oparzeń,
  • rozległych zabiegów operacyjnych,
  • odrzucania przeszczepu,
  • ostrego zapalenia trzustki,
  • zapalenia otrzewnej,
  • schorzeń autoimmunologicznych, w tym reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) i innych chorób tkanki łącznej, a także nieswoistych zapaleń jelit,
  • nowotworów złośliwych, w tym raka jelita grubego, raka sutka, raka trzustki, jak również w przebiegu białaczek i chłoniaków,
  • choroby otyłościowej – interleukina-6 może być produkowana przez zgromadzone w tkance tłuszczowej markofagi,
  • niektórych schorzeń neurologicznych, w tym choroby Alzheimera,
  • osteoporozy,
  • niektórych rodzajów niedokrwistości, w tym w niedokrwistości związanej z chorobami przewlekłymi.

Ważną właściwością cytokin prozapalnych, przede wszystkim interleukiny-6 jest fakt, że jej stężenie rośnie w przebiegu stanu zapalnego szybciej, niż stężenie białka CRP. Zjawisko to może być wykorzystywane w sytuacjach, gdy niezwykle ważna jest szybka ocena rozległości stanu zapalnego – na przykład w diagnostyce sepsy, wczesnym wykrywaniu zakażenia pooperacyjnego, czy ocenie ryzyka odrzucenia przeszczepu.

Cytokiny prozapalne – jak obniżyć ich poziom?

Podwyższone stężenie cytokin prozapalnych wymaga leczenia stanu, który wywołał wzrost ich poziomu. Stan ten wymaga postępowania przyczynowego. W sytuacji, gdy wysoki poziom cytokin prozapalnych wynika z zaostrzenia choroby autoimmunologicznej lub zakażenia – konieczne jest włączenie odpowiedniego leczenia tego stanu. Warto również dbać o regularną aktywność fizyczną oraz zróżnicowaną dietę. Należy mieć świadomość, że nadwaga i otyłość związane są z przewlekłym stanem zapalnym w organizmie, a tym samym ze wzrostem stężenia cytokin prozapalnych.

Wiedza na temat cytokin prozapalnych i ich roli w patogenezie wielu schorzeń jest szeroko wykorzystywana w działaniach terapeutycznych. Warto tu wspomnieć o leczeniu biologicznym i substancjach leczniczych, które działają poprzez blokowanie receptorów dla konkretnych interleukin. Dzięki temu nie mogą one wywoływać charakterystycznych dla nich zjawisk zapalnych. Przykładem takiej substancji jest anakinra, która jest antagonistą receptorów dla interleukiny-1. Lek ten wykorzystywany jest między innymi w terapii reumatoidalnego zapalenia stawów.

Cytokiny prozapalne to grupa białkowych związków chemicznych, które biorą udział w wielu reakcjach immunologicznych, zachodzących w organizmie człowieka. Wzrost stężenia cytokin prozapalnych we krwi może wiązać się z poważnymi stanami klinicznymi. Ocena poziomu cytokin prozapalnych jest przydatnym markerem, pozwalającym na szybką ocenę nasilenia stanu zapalnego, co może pozwolić na szybsze podjęcie decyzji diagnostyczno-leczniczych i poprawę rokowania. 

Bibliografia

  1. E. Kontny i inni, Interleukina 6 – znaczenie biologiczne i rola w patogenezie reumatoidalnego zapalenia stawów, Reumatologia 2009, 47, 1, 24-33,
  2. K. Bryniarski, Immunologia dla studentów wydziałów medycznych i lekarzy, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2017,
  3. M. Wojtaszek i inni, Ocena przydatności prognostycznej Il-6 w reakcji zapalnej, Pielęgniarstwo w anestezjologii i intensywnej opiece 2015, 1(1), 31–38,
  4. L. Kao i inni, Patogeneza zapalenia skórno-mięśniowego: rola cytokin i interferonu, Dermatologia po Dyplomie, Tom 2/Nr 5/2011,
  5. M. Fengi inni, Detection of Serum Interleukin-6/10/18 Levels in Sepsis and Its Clinical Significance, J. Clin. Lab. Anal., 2016; 30: 1037–1043.
Page 31 of 124
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124
1...303132...124Strona 31 z 124

Zadbaj z nami o zdrowie - zapisz się na newsletter!

Otrzymuj praktyczne informacje na temat profilaktyki i badań laboratoryjnych, dzięki którym poszerzysz swoją wiedzę na temat świadomej troski o zdrowie. Zapisz się na newsletter i odbierz -20% zniżki na kolejny zakup w e-sklepie.

O nas

Firma ALAB laboratoria to ogólnopolska sieć najnowocześniejszych laboratoriów diagnostycznych w Polsce oferująca najszerszą ofertę ponad 3 500 badań diagnostycznych.

Nasz adres

ul. Stępińska 22/30, 00-739 Warszawa (22) 349 60 12 info@alab.com.pl © ALAB laboratoria Sp. z o.o.