Biegunka to powszechny problem zdrowotny, który dotyka dzieci i niemowlęta w różnym wieku. Może być wynikiem różnych czynników, a jej objawy często niepokoją rodziców. Zrozumienie przyczyn biegunki, jej objawów oraz zasad postępowania jest kluczowe dla zapewnienia maluchom szybkiej ulgi i zapobiegania powikłaniom. W artykule omówimy, jak rozpoznać biegunkę u dziecka, jakie są jej przyczyny oraz jakie kroki podjąć, by pomóc dziecku wrócić do zdrowia.

Spis treści:

1. Jak często dzieci oddają stolce?
2. Jak rozpoznać biegunkę u dziecka i niemowlęcia?
   • Biegunka u dziecka: objawy
3. Biegunka u dzieci: przyczyny dolegliwości
   • Przyczyny ostrej biegunki u dzieci
   • Przyczyny przewlekłej biegunki u dzieci
4. Biegunka u dziecka lub niemowlaka: kiedy do lekarza?
5. Biegunka u dzieci. Jakie badania wykonać?
6. Sposoby na biegunkę u niemowlęcia i dziecka: o czym pamiętać?

Jak często dzieci oddają stolce?

Częstotliwość oddawania stolców przez dzieci może się różnić w zależności od wieku oraz sposobu karmienia. U niemowląt karmionych piersią stolce pojawiają się zazwyczaj od 3 do 6 razy dziennie, natomiast u dzieci karmionych mieszanką może to być 1-2 razy dziennie. Wraz z wiekiem, częstotliwość oddawania stolców zmienia się, a u dzieci powyżej 1. roku życia typowo wynosi 1-2 razy dziennie. Warto zwrócić uwagę, że zmiany w rytmie wypróżnień, które są wynikiem infekcji lub innej przyczyny, mogą wymagać konsultacji z lekarzem, szczególnie gdy towarzyszą im inne niepokojące objawy.

>> To może Cię zainteresować: Najczęstsze zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego u małych dzieci

Jak rozpoznać biegunkę u dziecka i niemowlęcia?

Biegunka to stan, w którym dziecko oddaje luźniejsze lub wodniste stolce częściej niż zwykle. U niemowląt i dzieci może ona być objawem wielu różnych zaburzeń zdrowotnych, od infekcji po zaburzenia trawienne.

Zasadniczym kryterium rozpoznania biegunki jest częstotliwość oraz konsystencja stolców – gdy liczba wypróżnień wzrasta powyżej 3 dziennie, a stolce stają się wodniste lub bardzo luźne, mamy do czynienia z biegunką.

Biegunkę u dzieci można także rozpoznać, obserwując dodatkowe objawy, takie jak ból brzucha, gorączka, wymioty czy zmiana zachowania malucha.

Biegunka u dziecka: objawy

Objawy biegunki u dziecka mogą obejmować nie tylko częste, wodniste stolce, ale także towarzyszące im symptomy. Do najczęstszych objawów biegunki u dzieci należą:

• bóle brzucha,
• gorączka,
• wymioty,
• słabszy apetyt,
• zmiana zachowania (drażliwość, osłabienie, zmęczenie),
• cechy odwodnienia (sucha skóra, ciemny mocz, zmniejszona liczba oddawanych moczów).

Należy pamiętać, że szybkie odwodnienie może stanowić zagrożenie dla zdrowia dziecka, dlatego ważne jest monitorowanie objawów i niezwłoczne reagowanie w przypadku pogorszenia stanu zdrowia.

>> Przeczytaj także: Odwodnienie i nawodnienie organizmu – fakty i mity

Biegunka u dzieci: przyczyny dolegliwości

Biegunka u dzieci może mieć różne przyczyny. Można ją podzielić na ostrą i przewlekłą, z każdą z nich wiążą się inne czynniki ryzyka i mechanizmy. Kluczowe jest prawidłowe zrozumienie przyczyn, aby odpowiednio dostosować leczenie.

Przyczyny ostrej biegunki u dzieci

Ostra biegunka u dzieci jest najczęściej wynikiem infekcji wirusowych lub bakteryjnych. Do najczęstszych sprawców należą:

• Wirusy: norowirusy, rotawirusy, adenowirusy – są główną przyczyną biegunki u dzieci, zwłaszcza u niemowląt. Infekcje wirusowe często prowadzą do krótkotrwałych epizodów biegunki, które mogą trwać od kilku dni do tygodnia.
• Bakterie: Salmonella, Escherichia coli (E. coli), Campylobacter – bakterie mogą powodować bardziej intensywne objawy, w tym gorączkę, ból brzucha oraz krwawe stolce. Zakażenie bakteryjne może prowadzić do powikłań, dlatego w przypadku podejrzenia infekcji bakteryjnej należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.
• Pasożyty: Giardia lamblia, Entamoeba histolytica – infekcje pasożytnicze są mniej powszechne, ale mogą powodować przewlekłą biegunkę u dzieci, szczególnie w regionach o niższym standardzie higieny.

>> Sprawdź też: Lamblioza (giardioza) – warto wiedzieć więcej

Przyczyny przewlekłej biegunki u dzieci

Przewlekła biegunka to stan, w którym objawy utrzymują się przez ponad 2-3 tygodnie. Przewlekła biegunka może mieć różne przyczyny:

• Niedobory enzymatyczne: Należy tu wymienić nietolerancję laktozy, która jest jedną z częstszych przyczyn przewlekłej biegunki u niemowląt i małych dzieci.
• Zaburzenia wchłaniania: Celiakia czy zespół krótkiego jelita mogą powodować długotrwałą biegunkę.
• Choroby zapalne jelit: Choroby takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) mogą prowadzić do przewlekłych biegunek.

Biegunka u dziecka lub niemowlaka: kiedy do lekarza?

Biegunka, choć często samoistnie ustępuje, może prowadzić do poważnych powikłań, zwłaszcza w przypadku niemowląt i małych dzieci. Warto skonsultować się z lekarzem, gdy:

• Dziecko ma mniej niż 6 miesięcy.
• Biegunce towarzyszy wysoka gorączka, która utrzymuje się przez dłużej niż 48 godzin.
• W stolcach pojawiają się krew lub śluz.
• Dziecko wykazuje oznaki odwodnienia (sucha skóra, zapadnięte oczy, zmniejszona ilość moczu).
• Biegunka trwa dłużej niż 3 dni.

>> Przeczytaj również: Posiew kału – czemu służy badanie i jak interpretować wyniki?

Biegunka u dzieci. Jakie badania wykonać?

W przypadku przewlekłej biegunki lub gdy objawy są niepokojące, lekarz może zlecić kilka badań diagnostycznych, takich jak:

• Badanie kału – w celu wykrycia infekcji bakteryjnych, wirusowych lub pasożytniczych.
• Testy na obecność rotawirusów i innych patogenów.
• Badania laboratoryjne krwi – ocena poziomu elektrolitów i wskaźników odwodnienia.
• USG jamy brzusznej – w celu wykrycia zmian w narządach wewnętrznych.
• Testy w kierunku nietolerancji pokarmowych, alergii, zaburzeń wchłaniania (np. celiakii).

Sposoby na biegunkę u niemowlęcia i dziecka: o czym pamiętać?

W leczeniu biegunki u dzieci kluczowe jest zapewnienie odpowiedniego nawodnienia. W przypadku biegunki bakteryjnej, infekcje wymagają leczenia antybiotykami, ale nie wszystkie biegunki bakteryjne wymagają tego rodzaju terapii. W przypadku infekcji wirusowych nie ma specyficznego leczenia, a leczenie polega głównie na nawodnieniu i podawaniu leków przeciwgorączkowych.

Biegunka u dzieci, mimo że powszechna, może stanowić zagrożenie dla zdrowia malucha, zwłaszcza gdy towarzyszą jej objawy odwodnienia. Warto reagować na jej pojawienie się i niezwłocznie konsultować się z lekarzem w przypadku niepokojących objawów. Pamiętaj, że szybka diagnoza i odpowiednie postępowanie mogą zapobiec powikłaniom.

Bibliografia

1. Nowak, A., & Wiśniewska, M. (2019). Biegunki u dzieci i niemowląt – diagnostyka i leczenie. Pediatria Polska, 94(6), 364-371.
2. Kaczmarek, M., & Ławniczak, S. (2018). Zakażenia przewodu pokarmowego u dzieci: przyczyny, diagnoza i leczenie. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 13(2), 85-91.
3. Guarino, A., Ashkenazi, S. (2014). European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition/European Society for Pediatric Infectious Diseases Evidence-Based Guidelines for the Management of Acute Gastroenteritis in Children in Europe: Update 2014. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition, 59(1), 132-152.
4. Shankar, S., & Rosenbaum, J. (2020). Chronic diarrhoea in children: A practical algorithm-based approach. Journal of Paediatrics and Child Health, 56(10), 1029–1038.

Ospa wietrzna to choroba wirusowa wieku dziecięcego, która cechuje się bardzo dużą zakaźnością i pozostawieniem po sobie trwałej odporności. To schorzenie zakaźne najczęściej ujawnia się między 2. a 6. rokiem życia. Jak można zarazić się ospą wietrzną i jakie są objawy tej choroby? Co robić w razie zachorowania? Czy ospa wietrzna może dawać groźne powikłania? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się więcej o tej chorobie wirusowej.

Spis treści:

1. Ospa wietrzna u dziecka: objawy choroby
   • Osutka w przebiegu ospy wietrznej u dzieci
2. Ospa wietrzna u dzieci: przyczyny
   • Ile trwa ospa wietrzna u dzieci?
3. Diagnostyka ospy wietrznej u dziecka
4. Ospa wietrzna: powikłania u dzieci
5. Metody leczenia ospy wietrznej u dziecka
6. Czy można zapobiec rozwojowi ospy wietrznej u dziecka?

Ospa wietrzna u dziecka: objawy choroby

Okres wylęgania choroby, a więc czas od zakażenia do pojawienia się pierwszych symptomów wynosi średnio 14 dni. Choroba rzadko ma przebieg bezobjawowy. Początkowo pojawiają się tak zwane objawy zwiastunowe, a więc:

• gorączka, stan podgorączkowy,
• bóle głowy,
• bóle kostno-stawowe,
• zapalenie gardła,
• nieżyt nosa,
• pogorszenie apetytu,
• niekiedy bóle brzucha, nudności i biegunka.

Objawy zwiastunowe poprzedzają zwykle na 1-2 dni ujawnienie się charakterystycznych zmian skórnych.

Osutka w przebiegu ospy wietrznej u dzieci

Osutka w przebiegu ospy wietrznej cechuje się tak zwanym ewolucyjnym przebiegiem. Co to oznacza?

Początkowo na skórze pacjenta pojawiają się zmiany rumieniowe, a więc czerwone, drobne plamki, które następnie przekształcają się w niewielkie pęcherzyki, zawierające na początku jasny, surowiczy płyn. Po około 2–3 dniach z pęcherzyków powstają krostki, które w kolejnym etapie zasychają w niewielkie strupki. W przypadkach niepowikłanych nadkażeniami bakteryjnymi, strupki odpadają bez pozostawienia blizny. Niekiedy pozostają jedynie niewielkie, ustępujące z czasem przebarwienia.

W jakich lokalizacjach pojawia się osutka w przebiegu ospy? Należy tu wymienić przede wszystkim:

• skórę gładką ciała, zarówno tułów, twarz, jak i kończyny,
• skórę owłosioną głowy,
• błony śluzowe jamy ustnej i gardła,
• spojówkę i rogówkę.

>> Przeczytaj też: Półpasiec – choroba jednej połowy ciała

Ospa wietrzna u dzieci: przyczyny

Przyczyną ospy wietrznej jest wirus ospy wietrznej i półpaśca. Jedynym rezerwuarem tego patogenu jest człowiek. Jak można się zarazić? Najczęściej zakażenie przenosi się drogą kropelkową (kichanie, kaszel), ale również przez kontakt bezpośredni z chorym oraz przez łożysko (co dotyczy ospy wietrznej wrodzonej).

Wrotami zakażenia są najczęściej górne drogi oddechowe, gdzie dochodzi do wnikania wirusa. Następnie wirusy dostają się do węzłów chłonnych, a potem do wątroby i śledziony, gdzie dochodzi do ich namnażania się.

Wirus ospy wietrznej i półpaśca zakaża przede wszystkim komórki nabłonkowe. Po ustaniu ostrej fazy zakażenia dochodzi do przejścia wirusa w tak zwaną postać utajoną, co oznacza, że wędruje on do elementów układu nerwowego, a dokładniej do komórek zwojowych rdzenia i zwojów nerwów czaszkowych. Po pewnym czasie (nawet po wielu latach) może dojść do reaktywacji „uśpionego” wirusa, co manifestuje się klinicznie jako półpasiec.

>> To może Cię zainteresować: Półpasiec u dzieci

Ile trwa ospa wietrzna u dzieci?

Schorzenie trwa typowo około 14 dni. Jednak przy obniżeniu odporności i pojawieniu się powikłań, czas trwania objawów może się istotnie przedłużyć. Jeżeli objawy trwają zbyt długo i pojawiają się nowe dolegliwości, konieczna jest rekonsultacja w gabinecie lekarza rodzinnego lub pediatry.

>> Sprawdź również: Jak wzmocnić układ immunologiczny u dorosłych i dzieci?

Diagnostyka ospy wietrznej u dziecka

W klasycznych przypadkach rozpoznanie jest stawiane w oparciu o badanie przedmiotowe i wywiad obejmujący informację na temat kontaktu z chorym na ospę pacjentem. Badania dodatkowe mogą być jednak konieczne u pacjentów z obniżoną odpornością oraz u kobiet w ciąży. Pomocniczo wykonuje się między innymi takie badania jak:

• oznaczenie stężenia swoistych IgG w surowicy – ma to na celu potwierdzenie przebycia zakażenia i wytworzenia odporności,
• pobranie zeskrobin z dna pęcherzyka – w celu identyfikacji antygenów wirusa z wykorzystaniem metody immunofluorescencji bezpośredniej,
• pobranie płynu z pęcherzyka – w celu wykonania hodowli komórkowej lub identyfikacji DNA wirusa metodą PCR.

Z kolei przy podejrzeniu powikłań ospy wietrznej konieczne może być wykonanie takich badań laboratoryjnych i procedur jak:

• oznaczenie stężenia CRP, kreatyniny, prób wątrobowych, elektrolitów,
• wykonanie morfologii krwi obwodowej,
• RTG klatki piersiowej,
• EKG,
• ECHO serca,
• pobranie płynu mózgowo-rdzeniowego.

>> Chcesz kontrolować funkcje wątroby i sprawdzić, czy nie doszło do infekcji? Wykonaj nasz pakiet wątrobowy (rozszerzony)

Ospa wietrzna: powikłania u dzieci

Niestety, w niektórych przypadkach ospa wietrzna może wiązać się z pojawieniem pewnych powikłań. Należą do nich przede wszystkim:

• wtórne nadkażenia bakteryjne, w tym ropień, ropowica, róża,
• martwicze zapalenie powięzi, a także w konsekwencji sepsa,
• zapalenie płuc (zarówno ospowe oraz wtórne bakteryjne),
• zapalenie opon mózgowo rdzeniowych i zapalenie mózgu,
• zapalenie móżdżku (zespół ataksji móżdżkowej),
• zespół Guillaina i Barrégo,
• porażenie nerwów czaszkowych,
• zapalenie siatkówki,
• zapalenie mięśnia sercowego,
• zapalenie wątroby,
• małopłytkowość,
• zapalenie cewki i/lub pęcherza moczowego.

Przeczytaj też:

>> Wysypka u dzieci – możliwe przyczyny, diagnostyka i leczenie

>> Ospa wietrzna a ospa małpia. Czy mają ze sobą coś wspólnego?

Metody leczenia ospy wietrznej u dziecka

W łagodnych przypadkach i u pacjentów poniżej 12. roku życia stosuje się wyłącznie leczenie objawowe, w tym przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Należy zaznaczyć, że nie powinno się stosować leków z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, ponieważ substancje te zwiększają ryzyko nadkażenia bakteryjnego zmian skórnych. Z powodzeniem można zastosować paracetamol. W razie pojawienia się świądu można wspomóc się lekami przeciwhistaminowymi, np. z zawartością dimetyndenu.

Skóra pacjentów z ospą wietrzną wymaga codziennej kąpieli i delikatnej pielęgnacji. Niezalecane jest stosowanie popularnych niegdyś papek i pudrów, ponieważ zwiększają one ryzyko nadkażenia bakteryjnego i tym samym bliznowacenia.

U pacjentów powyżej 12. roku życia, z obniżoną odpornością i przy wystąpieniu powikłań, konieczne może okazać się włączenie leczenia przeciwwirusowego w postaci acyklowiru. Substancję tę stosuje się w postaci doustnej lub dożylnej. Przy podaży dożylnej konieczne jest zapewnienie pacjentowi odpowiedniego nawodnienia, ponieważ istnieje ryzyko wytrącania się tej substancji w obrębie nerek. Konieczne jest również monitorowanie stężenia kreatyniny w surowicy.

Czy można zapobiec rozwojowi ospy wietrznej u dziecka?

Należy pamiętać, że do dyspozycji jest szczepienie ochronne przeciwko ospie wietrznej, które w Polsce należy do szczepień zalecanych. Szczepienie ochronne zmniejsza ryzyko zachorowania i wystąpienia groźnych powikłań choroby.

Podstawowy schemat szczepienia obejmuje dwie dawki podawane podskórnie lub domięśniowo w odstępie 6–8 tygodni. Postępowaniem zmniejszającym ryzyko infekcji jest oczywiście unikanie przebywania w dużych zbiorowiskach oraz izolowanie się od osób chorych na ospę wietrzną.

Zobacz także:

>> Odra – czy grozi nam powrót zapomnianej choroby?

>> Różyczka – objawy, leczenie, profilaktyka

Ospa wietrzna to zakaźna choroba wirusowa, która pozostawia po sobie trwałą odporność. Choć w większości przypadków ospy wietrznej przebieg choroby wymaga jedynie leczenia objawowego i odpoczynku, to zdarzają się również poważne powikłania. U pacjentów z obniżoną odpornością śmiertelność może wynosić nawet do 15%, a w przebiegu zapalenia płuc u kobiet ciężarnych nawet 40%. W celu zmniejszenia ryzyka ciężkiego przebiegu warto zaszczepić się przeciwko ospie.

Bibliografia

1. L. Rudnicka i inni, Współczesna Dermatologia, PZWL, Warszawa 2022,
2. A. Szczeklik, Piotr Gajewski, Interna Szczeklika, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020/2021,
3. A. Dembińska-Kieć i inni, Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2005 (dodruk), s. 654–659.

Atopowe zapalenie skóry to jedna przypadłości dermatologicznych, która przebiega w sposób nawrotowy. Jakie są przyczyny atopowego zapalenia skóry? Czym charakteryzuje się obraz kliniczny AZS? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się więcej na temat atopowego zapalenia skóry.

Spis treści:

1. Przyczyny atopowego zapalenia skóry (AZS) u dzieci
2. Jak często rozwija się AZS u dzieci?
3. Atopowe zapalenie skóry u dziecka: objawy
4. Diagnostyka AZS u dzieci
   • Kryteria diagnostyczne Hanifina i Rajki
   • Skórne testy punktowe
   • Atopowe zapalenie skóry u dzieci: badania laboratoryjne z krwi
5. Co na atopowe zapalenie skóry u dziecka?
6. Atopowe zapalenie skóry u dziecka: dieta i jej znaczenie
7. Co po zakończeniu leczenia AZS u dziecka?

Przyczyny atopowego zapalenia skóry (AZS) u dzieci

Niestety nie jest znana jedna, konkretna przyczyna atopowego zapalenia skóry. Na wystąpienie tej choroby składają się zarówno czynniki genetyczne, immunologiczne i środowiskowe. Ważną rolę w patogenezie AZS odgrywa genetyka. Szacuje się, że dodatni wywiad rodzinny występuje nawet u 70% pacjentów z AZS.

Istotą choroby są zaburzenia budowy bariery naskórkowej, które sprawiają, że skóra pacjentów z atopowym zapaleniem skóry zaczyna przypominać nieszczelny mur. Uszkodzona bariera naskórkowa sprawia, że wgłąb skóry z łatwością mogą przenikać alergeny, które nasilają stan zapalny. Ponadto, do głębszych warstw skóry mogą wnikać drobnoustroje, co sprawia, że pacjenci z AZS są bardziej narażeni na infekcje skóry.

Należy mieć świadomość, że pewne czynniki sprzyjają pogorszeniu stanu skóry w przebiegu AZS. Zalicza się do nich:

• zmiany temperatur,
• narażenie na suche powietrze,
• nadmierne pocenie i przegrzewanie organizmu,
• narażenie na dym tytoniowy,
• stres,
• kontakt skóry z chlorem,
• narażenie na detergenty,
• infekcje – wirusowe, bakteryjne, grzybicze.

Jak często rozwija się AZS u dzieci?

AZS może rozwinąć się w każdym wieku, jednak istotnie częściej dotyka najmłodszych pacjentów. Szacuje się bowiem, że na pewnym etapie życia nawet 20% populacji pediatrycznej ujawnia objawy AZS. Jeśli chodzi o osoby dorosłe, na AZS choruje około 1-2% z nich. Schorzenie to często współwystępuje z innymi chorobami alergicznymi, w tym alergicznym nieżytem nosa, alergicznym zapaleniem spojówek, czy astmą alergiczną.

>> Przeczytaj także: Diagnostyka alergii u dzieci

Atopowe zapalenie skóry u dziecka: objawy

Główną manifestacją skórną AZS są zmiany wypryskowe o charakterze rumieniowo-złuszczającym. Lokalizacja, w jakiej pojawiają się zmiany skórne zależy przede wszystkim od wieku pacjenta. U niemowląt zmiany skórne ujawniają się głównie w obrębie twarzy, co określane jest mianem wyprysku niemowlęcego. Z kolei u dzieci starszych i osób dorosłych zmiany lokalizują się głównie w obrębie zgięć stawowych (łokciowych, podkolanowych), w okolicy nadgarstków i na grzbietach rąk. Należy mieć świadomość, że zmiany wypryskowe to nie jedyne symptomy atopowego zapalenia skóry. Na pierwszy plan wysuwa się również bardzo intensywny świąd skóry, który upośledza codzienne funkcjonowanie oraz zaburza sen.

Diagnostyka AZS u dzieci

Atopowe zapalenia skóry rozpoznawane jest na podstawie obrazu klinicznego i obecności kryteriów Hanifina i Rajki. W klasycznej postaci atopowego zapalenia skóry nie jest konieczne wykonywanie biopsji skóry i badania histopatologicznego. Jednak jeśli manifestacja skórna nie jest typowa – konieczne jest wykonanie tej procedury.

Jednak jeżeli mamy do czynienia z pierwszą manifestacją atopowego zapalenia skóry w starszym wieku, to konieczne jest pobranie biopsji i wykonanie badania histopatologicznego. Ma to na celu wykluczenie chłoniaków skóry, które są poważnymi stanami dermatologicznymi i mogą niekiedy imitować AZS.

Kryteria diagnostyczne Hanifina i Rajki

W jaki sposób ustala się rozpoznanie AZS na podstawie kryteriów Hanifina i Rajki? Kryteria te dzieli się na większe i mniejsze. Do kryteriów większych zaliczamy między innymi:

• obecność świądu skóry,
• nawrotowy przebieg choroby,
• typowe umiejscowienie zmian skórnych,
• obecność atopii u pacjenta lub dodatni wywiad rodzinny w tym kierunku.

Kryteriów mniejszych jest znacznie więcej, zaliczamy do nich m. in. takie stany jak:

• wybitna suchość skóry,
• obecność dodatkowego fałdu skóry w okolicy powieki dolnej – co nazywane jest fałdem Dennie-Morgana,
• intensywny świąd skóry po spoceniu,
• obecność dodatkowego fałdu skórnego w obrębie szyi,
• zapalenie czerwieni wargowej,
• zasinienie wokół oczu,
• rogowacenie mieszkowe – a więc obecność drobnych, białawych grudek na skórze ciała,
• stan zapalny skóry wokół brodawek sutkowych,
• częstsze współistnienie schorzeń okulistycznych – w tym zaćmy, czy stożka rogówki.

Do postawienia rozpoznania AZS konieczne jest spełnienie co najmniej 3 z 4 kryteriów dużych oraz 3 kryteriów mniejszych.

Skórne testy punktowe

Badania alergologiczne pozwalają na identyfikację tych alergenów, które mogą być odpowiedzialne za nawroty w przebiegu AZS. W tym celu wykonuje się między innymi punktowe testy skórne, a także naskórkowe testy płatkowe. Skórne testy punktowe pozwalają na zidentyfikowanie alergii np. na pyłki roślin, sierść zwierząt, czy roztocze kurzu domowego. Testy te są wykonywane i interpretowane przez lekarza alergologa.

Atopowe zapalenie skóry u dzieci: badania laboratoryjne z krwi

Atopowe zapalenie skóry zazwyczaj nie wymaga wykonywania badań z krwi, jednak pomocniczo realizuje się niekiedy takie oznaczenia jak:

• stężenie IgE całkowitego,
• stężenie IgE swoistych,
• morfologia krwi obwodowej, stężenie białka CRP – np. przy rozległych nadkażeniach.

Jeżeli pacjent ma być zakwalifikowany do leczenia ogólnego (np. z wykorzystaniem cyklosporyny), konieczne jest wykonanie dodatkowych badań, w tym m. in. dwukrotne oznaczenie stężenia kreatyniny, wykonanie rozmazu krwi, czy badań w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B i C.

Co na atopowe zapalenie skóry u dziecka?

Podstawą leczenia w przebiegu atopowego zapalenia skóry jest stosowanie emolientów, a więc dermokosmetyków, które uszczelniają uszkodzoną barierę naskórkową oraz ograniczają utratę wody.

Przy zaostrzeniach, poza emolientami stosuje się również inne substancje, w tym przede wszystkim:

• miejscowe preparaty sterydowe o różnej sile działania – w postaci kremów, maści, lotionów,
• sterydowe leki doustne – stosuje się je w krótkotrwałym, doraźnym leczeniu,
• miejscowe inhibitory kalcyneuryny (takrolimus, pimekrolimus) – można je stosować na te obszary skóry, gdzie przeciwwskazane jest nakładanie preparatów sterydowych (twarz, okolica płciowa),
• cyklosporynę – lek stosowany doustnie, który wykazuje działanie immunosupresyjne, a więc wyciszające układ immunologiczny,
• leczenie biologiczne – z wykorzystaniem takich substancji, jak dupilumab, baricytinib, czy upadacytynib.

Atopowe zapalenie skóry u dziecka: dieta i jej znaczenie

Atopowe zapalenie skóry nie wymaga eliminacji z diety konkretnych pokarmów. Jednak jeśli choroba współwystępuje z alergiami pokarmowymi, konieczne jest dostosowanie diety. Aby zidentyfikować alergię pokarmową należy wykonać odpowiednie badania alergologiczne, w tym próby prowokacji z użyciem danego alergenu. Niewskazane jest wyłączanie produktów na ślepo, ponieważ może to skutkować niedoborami i rozwojem niedożywienia.

Co po zakończeniu leczenia AZS u dziecka?

W momencie gdy zmiany skórne ustępują po zastosowanym leczeniu, nadal konieczne jest odpowiednie postępowanie dermatologiczne. Wymienione już wyżej emolienty to produkty, które powinny być stosowane nie tylko przy zaostrzeniach, ale przez cały czas, również w fazach wyciszenia objawów chorobowych. Codzienne stosowanie emolientów zmniejsza bowiem częstość zaostrzeń AZS. Warto również unikać czynników, które predysponują do zaostrzeń – m. in. narażenia na dym tytoniowy, detergenty, czy przegrzewania organizmu.

Atopowe zapalenie skóry to przewlekłe, nawrotowe schorzenie o charakterze zapalnym. Nieleczone AZS istotnie obniża jakość życia i codzienne funkcjonowanie pacjenta. Leczeniem AZS zajmuje się lekarz dermatolog. Jeżeli występują u nas objawy, sugerujące atopowe zapalenie skóry, to zdecydowanie warto udać się na konsultację do specjalisty. Warto mieć świadomość, że mamy obecnie do zaoferowania pacjentom znacznie więcej, niż tylko preparaty zewnętrzne.

Bibliografia

1. L. Rudnicka i inni, Współczesna Dermatologia, PZWL, Warszawa 2022,
2. L. Bolognia i inni, Fourth Edition Dermatologia, Medipage, Warszawa 2022,
3. R. Nowicki i inni, Atopowe zapalenie skóry. Interdyscyplinarne rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2019, 106, 354–371,
4. R. J. Nowicki, ABC atopowego zapalenia skóry, AZS w pytaniach i odpowiedziach, Termedia, Poznań 2022.