Sklep
Strona główna Blog Strona 6

Czym są limfocyty: rola i funkcje w organizmie. Jaki poziom jest niepokojący?

Weronika Dobrewa
-
0
Czym są limfocyty: rola i funkcje w organizmie. Jaki poziom jest niepokojący?

Choć niewidoczne gołym okiem, są kluczowymi graczami w obronie naszego organizmu. Limfocyty – wyspecjalizowane komórki układu odpornościowego – codziennie chronią nas przed infekcjami, nowotworami i własnymi komórkami, które „zbuntowały się” przeciwko organizmowi.

To, ile limfocytów znajduje się w naszej krwi, może powiedzieć bardzo dużo o stanie zdrowia. Zarówno ich podwyższony, jak i obniżony poziom może być sygnałem ostrzegawczym, a niektóre ich typy, np. limfocyty atypowe, bywają mylnie kojarzone wyłącznie z poważnymi chorobami.

W tym artykule wyjaśniamy, czym są limfocyty, jakie pełnią funkcje, jakie są ich rodzaje i w jakich sytuacjach ich poziom powinien zwrócić naszą uwagę.

Spis treści:

  1. Limfocyty – czym są i za co odpowiadają?
  2. Gdzie powstają limfocyty i jakie są ich rodzaje?
  3. Limfocyty – wartości referencyjne i interpretacja wyników
  4. Limfocyty podwyższone – co mogą oznaczać?
  5. Limfocyty obniżone – kiedy się niepokoić?
  6. Limfocyty atypowe i reaktywne – co to znaczy?
  7. Limfocyty: rola i funkcje w organizmie – podsumowanie

Limfocyty – czym są i za co odpowiadają?

Limfocyty to jeden z podstawowych rodzajów leukocytów, czyli białych krwinek. Stanowią około 20–45% wszystkich leukocytów obecnych we krwi obwodowej dorosłego człowieka, choć ich liczba może zmieniać się w zależności od wieku, stanu zdrowia czy fazy choroby.

W przeciwieństwie do innych białych krwinek, które odpowiadają głównie za niespecyficzną (wrodzoną) odpowiedź immunologiczną, limfocyty są kluczowymi graczami odporności swoistej – czyli takiej, która jest „nauczona” i skierowana przeciwko konkretnemu antygenowi.

>> Sprawdź: Leukocyty w moczu – co oznaczają, jakie są normy i wskazania do badania?

Gdzie powstają limfocyty i jakie są ich rodzaje?

Produkcja limfocytów rozpoczyna się w szpiku kostnym, gdzie ze wspólnej komórki macierzystej rozwijają się w dwóch głównych kierunkach: limfocyty B i T. Część z nich pozostaje w szpiku, gdzie dojrzewa (limfocyty B), a część migruje do grasicy, by tam przejść dalszy proces selekcji i aktywacji (limfocyty T). Trzecią, nieco odmienną linię stanowią limfocyty NK (natural killer), które choć są częścią odporności wrodzonej, również mają limfocytarny charakter i pełnią funkcje cytotoksyczne.

Typy limfocytów i ich funkcje

Wyróżniamy trzy główne typy limfocytów:

  • Limfocyty B: odpowiedzialne za produkcję przeciwciał (immunoglobulin). Po rozpoznaniu obcego antygenu przekształcają się w komórki plazmatyczne i zaczynają produkcję przeciwciał.
  • Limfocyty T: dzielą się na kilka subpopulacji, m.in. pomocnicze (CD4+), cytotoksyczne (CD8+) i regulatorowe. Odpowiadają za bezpośrednie niszczenie zainfekowanych komórek i koordynowanie odpowiedzi immunologicznej w tym tłumienie reakcji autoagresji.
  • Limfocyty NK (natural killer): zdolne do szybkiego niszczenia komórek nowotworowych i zakażonych wirusami, bez potrzeby uprzedniej aktywacji.
Warto wiedzieć: Limfocyty T cytotoksyczne potrafią zabić pojedynczą komórkę zakażoną wirusem, nie uszkadzając przy tym zdrowych komórek dookoła.

>> Przeczytaj: Układ limfatyczny człowieka – budowa, funkcje, najczęstsze choroby

Limfocyty – wartości referencyjne i interpretacja wyników

Liczba limfocytów jest rutynowo oznaczana podczas morfologii krwi. Jej interpretacja może dostarczyć cennych informacji o stanie zdrowia i działaniu układu odpornościowego. Wartości mogą być podawane zarówno jako liczba bezwzględna (G/l), jak i procent całkowitej liczby leukocytów.

Jaki poziom limfocytów jest prawidłowy?

Prawidłowa liczba limfocytów we krwi obwodowej u dorosłych wynosi zazwyczaj:

  • 1,0–4,5 × 10⁹/l (G/l) – w wartościach bezwzględnych,
  • 20–45% – w wartościach procentowych względem ogólnej liczby leukocytów.

Warto pamiętać, że normy mogą nieco różnić się w zależności od laboratorium, wieku pacjenta oraz stanu fizjologicznego. U dzieci limfocyty mogą stanowić większy procent leukocytów, nawet powyżej 50%.

Morfologia banerek

Limfocyty podwyższone – co mogą oznaczać?

Zwiększona liczba limfocytów we krwi to limfocytoza. Wskazuje na aktywację układu odpornościowego w odpowiedzi na różnego rodzaju bodźce.

Przyczyny podwyższonego poziomu limfocytów

Do najczęstszych przyczyn limfocytozy zaliczamy:

Wzrost limfocytów może też być przemijający i wynikać np. ze stresu, intensywnego wysiłku fizycznego lub stosowania niektórych leków.

W przypadku podwyższenia poziomu limfocytów, warto rozważyć wykonanie dodatkowych badań, takich jak badanie stężenia białka C-reaktywnego (CRP). Wzrost poziomu CRP może wskazywać na aktywne stany zapalne w organizmie, co często towarzyszy podwyższonemu poziomowi limfocytów.

>> Przeczytaj też: Stan zapalny i rola leukocytów

Badanie CRP - (białko C-reaktywne) banerek

Limfocyty obniżone – kiedy się niepokoić?

Z kolei zmniejszona liczba limfocytów to limfopenia. Może oznaczać zaburzenia odporności i wymagać dalszej diagnostyki.

Co oznacza niski poziom limfocytów?

Do możliwych przyczyn limfocytopenii należą:

  • ciężkie infekcje bakteryjne lub wirusowe (np. grypa, HIV),
  • choroby autoimmunologiczne (np. toczeń rumieniowaty układowy),
  • nowotwory (np. chłoniaki, białaczki),
  • niedobory odporności (pierwotne i wtórne),
  • niedożywienie, niedobory białka,
  • leczenie immunosupresyjne, chemioterapia, radioterapia,

Spadek limfocytów poniżej normy zwiększa podatność na zakażenia i może osłabiać odpowiedź immunologiczną.

Warto pamiętać: Do przejściowego spadku liczby limfocytów może dojść również zaraz po przebytej infekcji, szczególnie wirusowej. Jest to zjawisko fizjologiczne, wynikające m.in. z przemieszczania się limfocytów do tkanek lub ich tymczasowego zużycia w walce z patogenem. W takich przypadkach wynik nie musi oznaczać patologii. Warto jednak powtórzyć morfologię po kilku tygodniach, aby upewnić się, że wartości wracają do normy.

Limfocyty atypowe i reaktywne – co to znaczy?

W morfologii lub rozmazie krwi mogą pojawić się informacje o obecności limfocytów atypowych lub reaktywnych, co może budzić niepokój pacjentów.

Czym są limfocyty atypowe?

Pojęcie „limfocytów atypowych” często budzi niepokój, jednak ich obecność nie musi oznaczać choroby nowotworowej. Limfocyty atypowe (zwane też reaktywnymi) to komórki, które uległy zmianom morfologicznym w odpowiedzi na silną stymulację immunologiczną – najczęściej infekcję wirusową. Charakteryzują się większym rozmiarem, nieregularnym kształtem jądra oraz szeroką cytoplazmą.

Ich pojawienie się w obrazie mikroskopowym to częsty obraz np. w mononukleozie zakaźnej, cytomegalii czy toksoplazmozie. Kluczem do właściwej interpretacji jest kontekst kliniczny oraz analiza pozostałych parametrów morfologii.

Limfocyty reaktywne

Limfocyty reaktywne to limfocyty, które uległy aktywacji w odpowiedzi na obecność antygenu. Zmieniają wtedy swój wygląd – mogą być większe, z obfitą cytoplazmą i widocznymi jąderkami. Ich obecność zwykle wskazuje na toczącą się infekcję i jest fizjologiczną reakcją organizmu.

>> To może Cię zainteresować: Chłoniak grudkowy – co to za choroba? Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Limfocyty: rola i funkcje w organizmie – podsumowanie

  • Limfocyty to kluczowe komórki układu odpornościowego.
  • Wyróżniamy limfocyty B, T i NK – każda grupa pełni inne funkcje.
  • Powstają w szpiku kostnym i dojrzewają w narządach limfatycznych.
  • Wartości referencyjne: 1,0–4,5 G/l i 20–45% leukocytów.
  • Podwyższona liczba limfocytów może wskazywać na infekcję, autoagresję lub nowotwór.
  • Obniżona liczba limfocytów zwiększa ryzyko infekcji i może świadczyć o zaburzeniach odporności.
  • Atypowe i reaktywne limfocyty często występują przy infekcjach wirusowych.

Limfocyty odgrywają kluczową rolę w obronie naszego organizmu przed patogenami. Zarówno ich nadmiar, jak i niedobór mogą świadczyć o nieprawidłowościach zdrowotnych, dlatego warto regularnie wykonywać morfologię krwi i analizować wyniki z lekarzem. Jeśli zauważyliśmy niepokojące objawy lub wyniki odbiegają od normy – nie zwlekajmy z konsultacją.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk

Bibliografia

  1. LeBien TW, Tedder TF. B lymphocytes: how they develop and function. Blood. 2008 Sep 1;112(5):1570-80. Fabbri M, Smart C, Pardi R. T lymphocytes. Int J Biochem Cell Biol. 2003 Jul;35(7):1004-8.
  2. Globerson A, Effros RB. Ageing of lymphocytes and lymphocytes in the aged. Immunol Today. 2000 Oct;21(10):515-21.
  3. Romagnani S. The role of lymphocytes in allergic disease. J Allergy Clin Immunol. 2000 Mar;105(3):399-408.
  4. MacIver NJ, Michalek RD, Rathmell JC. Metabolic regulation of T lymphocytes. Annu Rev Immunol. 2013;31:259-83.
  5. Freitas AA, Rocha B. Population biology of lymphocytes: the flight for survival. Annu Rev Immunol. 2000;18:83-111.

Układ moczowy człowieka: budowa i funkcje

Angelika Janowicz
-
0
Układ moczowy człowieka: budowa i funkcje

Układ moczowy człowieka składa się z nerek, moczowodów, pęcherza moczowego i cewki moczowej. Odpowiada m.in. za filtrację krwi, usuwanie toksyn oraz regulację gospodarki wodno-elektrolitowej. Jego prawidłowa praca warunkuje utrzymanie homeostazy oraz zapobiega gromadzeniu się szkodliwych substancji w organizmie. Poznaj anatomię i funkcje układu moczowego oraz najczęstsze choroby i metody ich rozpoznawania. 

Spis treści:

  1. Budowa układu moczowego człowieka
  2. Funkcje układu moczowego
  3. Najczęstsze choroby układu moczowego
  4. Układ moczowy człowieka – podsumowanie

Budowa układu moczowego człowieka

Na układ moczowy człowieka składają się z następujące elementy:

  • nerki,
  • moczowody,
  • pęcherz moczowy,
  • cewka moczowa.
Nerki i moczowody tworzą górne drogi moczowe, a pęcherz moczowy i cewka moczowa to dolne drogi moczowe.

Nerki to parzysty narząd. Są położone pozaotrzewnowo, na tylnej ścianie jamy brzusznej. Składają się z kory nerki i rdzenia nerki. Mają około 11 cm długości i 5 cm szerokości, a ważą około 150 g. Najmniejszą jednostką funkcjonalną nerki jest nefron, który odpowiada za filtrację osocza krwi i wytwarzanie moczu pierwotnego.

Moczowody to długie, cienkie przewody, które transportują mocz z nerek do pęcherza moczowego. Ich długość to nawet 28–34 cm. Leżą zaotrzewnowo, na mięśniu lędźwiowym większym.

Pęcherz moczowy jest elastycznym workiem mięśniowym, który magazynuje mocz do momentu jego wydalenia. Ma pojemność nawet do 700 ml. Potrzeba opróżnienia pojawia się przy wypełnieniu około 300 ml. Ściana pęcherza moczowego składa się z 3 warstw: błony śluzowej, błony mięśniowej, błony zewnętrznej.

Cewka moczowa to przewód wyprowadzający mocz na zewnątrz organizmu. Narząd ten różni się budową u kobiet i mężczyzn.

>> Przeczytaj także: Mocz – jak powstaje, kiedy zrobić badanie i jak się przygotować?

Kobiecy układ moczowy

U kobiet cewka moczowa jest krótka i szeroka – jej długość wynosi 3–5 cm, a średnica 5–7 mm. Rozpoczyna się ujściem wewnętrznym w pęcherzu moczowym, a kończy ujściem zewnętrznym w przedsionku pochwy. Jest prosta i przebiega niemal pionowo.

Narządy kobiecego układu moczowego są usytuowane w pobliżu narządów rodnych i odbytu, co może sprzyjać infekcjom dróg moczowych. Ponadto krótsza droga do pęcherza moczowego oznacza, że bakterie mogą szybciej się tam dostać i wywołać stan zapalny.

Kobiecy układ moczowy ma również słabszy aparat zwieraczowy cewki moczowej, który dodatkowo jest podatny na działanie czynników zewnętrznych, co może prowadzić do nietrzymania moczu. Do jego osłabienia dochodzi np. w następstwie porodów.

Męski układ moczowy

U mężczyzn cewka moczowa jest znacznie dłuższa niż u kobiet. Ma długość około 15–20 cm. Zaczyna się w ujściu pęcherza moczowego, a kończy na żołędzi prącia. Jej średnica nie jest jednakowa na całym przebiegu. Cewka moczowa u mężczyzn służy nie tylko do wydalania moczu, ale wyprowadza na zewnątrz również spermę.

Cewka moczowa u mężczyzn przechodzi przez gruczoł krokowy. W przypadku przerostu prostaty mogą pojawić się problemy z oddawaniem moczu. Natomiast ze względu na odmienną budowę anatomiczną zakażenia układu moczowego u panów występują znacznie rzadziej niż u kobiet.

Pakiet zakażenie układu moczowego (2 badania) banerek

Aparat zwieraczowy cewki moczowej u mężczyzn jest silniejszy niż u kobiet. Dodatkowo na zwiększenie oporu w ujściu pęcherza moczowego wpływa gruczoł krokowy.

Funkcje układu moczowego

Funkcje układu moczowego to:

  • filtracja krwi i usuwanie toksyn z organizmu wraz z moczem,
  • utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej i wodno-elektrolitowej,
  • produkcja hormonów (wydzielanie erytropoetyny przez nerki),
  • regulacja ciśnienia tętniczego krwi (wydzielanie reniny przez nerki),
  • przekształcanie witaminy D do formy aktywnej biologicznie (w nerkach).
W optymalnych warunkach mocz ostateczny jest produkowany przez nerki w ilości 0,5 ml/kg masy ciała na godzinę.

Najczęstsze choroby układu moczowego

Do najczęstszych chorób układu moczowego człowieka należą:

  1. Zakażenia układu moczowego (ZUM) – powodowane są przez bakterie, najczęściej Escherichia coli, które przedostają się do dróg moczowych. Objawy obejmują ból i pieczenie podczas oddawania moczu, częste oddawanie moczu, nagłe parcie na mocz, bóle podbrzusza. Infekcja może przebiegać również bezobjawowo.
  2. Kamica nerkowa – to schorzenie polegające na powstawaniu złogów mineralnych (kamieni) w nerkach, które mogą blokować odpływ moczu. Objawy to silne bóle w okolicy lędźwiowej, nudności, wymioty i obecność krwi w moczu.
  3. Przewlekła choroba nerek – to postępujące uszkodzenie nerek, prowadzące do zaburzeń filtracji krwi i gromadzenia toksyn w organizmie. Może być wynikiem m.in. cukrzycy, nadciśnienia tętniczego czy chorób autoimmunologicznych. Początkowo nie powoduje żadnych objawów, ale wraz z postępem choroby pojawiają się m.in. obrzęki, osłabienie, wzrost ciśnienia krwi, zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, zaburzenia pracy innych narządów.
  4. Nowotwory układu moczowego – m.in. rak nerki, rak pęcherza moczowego.
Pakiet nerkowy (7 badań) banerek
Anatomia i funkcjonowanie układu moczowego mogą być zaburzone przez wady wrodzone układu moczowego, które powstają na skutek różnego rodzaju mutacji genowych. Zalicza się do nich m.in. nerkę pojedynczą, nerkę podwojoną, nerkę podkowiastą, obecność zastawki w cewce moczowej, moczowody dodatkowe, niewykształcenie się pęcherza moczowego.

W diagnostyce chorób układu moczowego zastosowanie mają m.in.:

>> Zobacz także: Laboratoryjne badania nerek

Układ moczowy człowieka – podsumowanie

  • Układ moczowy człowieka składa się z nerek, moczowodów, pęcherza moczowego i cewki moczowej.
  • Cewka moczowa kobiet jest krótsza niż mężczyzn, co sprzyja zakażeniom układu moczowego.
  • Głównymi funkcjami układu moczowego są: filtracja krwi i usuwanie toksyn z organizmu oraz utrzymanie równowagi wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej.
  • Funkcjonowanie układu moczowego można ocenić m.in. poprzez badanie ogólne moczu oraz badania laboratoryjne z krwi (m.in. poziom sodu, potasu, mocznika, kreatyniny, kwasu moczowego i białka całkowitego).

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski

Bibliografia

  1. W. Sylwanowicz, A. Michajlik, W. Ramotowski, Anatomia i fizjologia człowieka. Podręcznik dla średnich szkół medycznych, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich PZWL
  2. A. Bochenek, M. Reicher, Anatomia człowieka. Repetytorium, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa, 2014
  3. M. Walentowicz i in., Wybrane zagadnienia z anatomii i fizjologii układu moczowego, Journal of Clinical Healthcare 3/2017
  4. C.R. Chapple i in., Urodynamika. To proste, Edra Urban & Partner, Wrocław 2019
  5. L. Borodulin-Nadzieja, Fizjologia człowieka. Podręcznik dla studentów licencjatów medycznych, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2005

Żółć w żołądku: co oznacza i czy jest groźna? Objawy, przyczyny i leczenie nadmiaru żółci w żołądku

Kacper Staniszewski
-
0
Żółć w żołądku: co oznacza i czy jest groźna? Objawy, przyczyny i leczenie nadmiaru żółci w żołądku

Żółć to wydzielina produkowana przez wątrobę, która odgrywa kluczową rolę w procesie trawienia, szczególnie tłuszczów. Zwykle jest magazynowana w pęcherzyku żółciowym, a następnie wydzielana do dwunastnicy, gdzie pomaga w emulgowaniu tłuszczów pokarmowych, ułatwiając ich trawienie i wchłanianie. Jednak w pewnych okolicznościach żółć może przedostać się do żołądka, co prowadzi do zjawiska nazywanego refluksem dwunastniczo-żołądkowym. Taki stan może prowadzić do licznych objawów wpływających na komfort życia pacjenta. W tym artykule przyjrzymy się przyczynom, objawom oraz możliwościom leczenia nadmiaru żółci w żołądku, a także zbadamy, czy ten stan stanowi zagrożenie dla zdrowia.

Spis treści:

  1. Co oznacza żółć w żołądku?
  2. Przyczyny pojawienia się żółci w żołądku
  3. Jakie są objawy żółci w żołądku?
  4. Jak leczyć nadmiar żółci w żołądku?
  5. Żółć w żołądku – najczęściej zadawane pytania
  6. Żółć w żołądku – podsumowanie

Co oznacza żółć w żołądku?

Żółć w żołądku to stan, w którym płyn trawienny produkowany przez wątrobę i magazynowany w pęcherzyku żółciowym przedostaje się nie do jelita cienkiego – jak powinien – lecz do żołądka. Zjawisko to, określane jako refluks dwunastniczo-żołądkowy, wynika z zaburzeń w funkcjonowaniu przewodu pokarmowego. W prawidłowych warunkach żółć wspomaga trawienie tłuszczów w dwunastnicy, jednak gdy dochodzi do cofania jej zawartości, może dojść do podrażnienia błony śluzowej żołądka. W wyniku tego rozwija się tzw. refluksowe zapalenie błony śluzowej, które objawia się m.in. bólem, zgagą czy nudnościami. W cięższych przypadkach zawartość może przemieszczać się dalej – do przełyku – nasilając dolegliwości typowe dla refluksu żołądkowo-przełykowego.

Przyczyny pojawienia się żółci w żołądku

Do najczęstszych przyczyn należą:

  • choroby pęcherzyka żółciowego takie jak kamica żółciowa, zapalenie pęcherzyka żółciowego czy zaburzenia motoryki dróg żółciowych (np. dyskineza pęcherzyka żółciowego),
  • zaburzenia motoryki żołądka takie jak opóźnione opróżnianie,
  • chirurgiczne usunięcie pęcherzyka żółciowego (cholecystektomia) – po jego usunięciu proces wydzielania i przepływu żółci ulega zmianie,
  • operacje bariatryczne – zmiany w anatomii żołądka po operacjach bariatrycznych, takich jak rękawowa resekcja żołądka czy bypass żołądkowy, mogą zaburzać prawidłowy przepływ żółci, prowadząc do jej cofania się do żołądka,
  • choroby przewodu pokarmowego takie jak wrzody żołądka, zapalenie żołądka, a także refluks żołądkowo-przełykowy,
  • nadciśnienie wrotne – zwiększone ciśnienie w żyle wrotnej wpływa bezpośrednio na ciśnienie w przewodach żółciowych,
  • zaburzenia w funkcjonowaniu dwunastnicy, takie jak zapalenie, wrzody czy dysfunkcja zwieracza Oddiego.
Pakiet ocena ryzyka cukrzycy (4 badania)_mobile baner na kategorię

Infekcja Helicobacter pylori nie jest bezpośrednią przyczyną refluksu dwunastniczo-żołądkowego, jednak może przyczynić się do rozwoju tego schorzenia. Bakteria ta powoduje zapalenie błony śluzowej żołądka, co osłabia jego mechanizmy ochronne i może sprzyjać cofaniu się żółci z dwunastnicy. Ponadto, H. pylori wpływa na perystaltykę przewodu pokarmowego oraz funkcjonowanie zwieracza odźwiernika, co może nasilać objawy refluksu.

Helicobacter_pylori_w_kale metoda automatyczna banerek

Jakie są objawy żółci w żołądku?

Objawy refluksu żółciowego mogą być bardzo zróżnicowane i obejmować:

  • ból w górnej części brzucha często pojawiający się po spożyciu tłustych posiłków,
  • uczucie pełności w nadbrzuszu,
  • zgagę,
  • nudności i wymioty,
  • zaburzenia trawienia,takie jak wzdęcia czy zmiany w rytmie wypróżnień,
  • kaszel i chrypkę – zwłaszcza w nocy – wynikające z podrażnienia krtani.

Jak leczyć nadmiar żółci w żołądku?

Leczenie refluksu dwunastniczo-żoładkowego koncentruje się na zmniejszeniu objawów, ochronie błony śluzowej żołądka oraz zapobieganiu dalszym komplikacjom. Zwykle stosuje się:

  • leki zobojętniające kwas w żołądku,
  • inhibitory pompy protonowej (IPP) zmniejszające bezpośrednio produkcję kwasu w żołądku, przez co łagodzą podrażnienie żołądka,
  • leki rozkurczowe i przeciwwymiotne – w przypadku nasilonych objawów,
  • zmiana diety i stylu życia – pacjentom zaleca się unikanie tłustych, ciężkostrawnych potraw, alkoholu, kofeiny i napojów gazowanych,
  • chirurgiczne leczenie refluksu – w rzadkich przypadkach, kiedy leczenie farmakologiczne nie przynosi rezultatów, może być konieczna operacja, która ma na celu poprawę przepływu żółci i zapobieżenie jej cofaniu się do żołądka.

Ważne jest również, aby nie kłaść się bezpośrednio po jedzeniu i unikać nadwagi.

Żółć w żołądku – najczęściej zadawane pytania

Problem refluksu żółciowego wciąż budzi wiele pytań zarówno wśród pacjentów, jak i osób szukających przyczyn swoich dolegliwości trawiennych. Choć nie jest to schorzenie powszechnie omawiane, może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, jeśli zostanie zbagatelizowane. Poniżej odpowiadamy na najczęstsze pytania dotyczące obecności żółci w żołądku, by rozwiać wątpliwości i pomóc w podjęciu właściwych kroków diagnostycznych i terapeutycznych.

Czy żółć w żołądku jest groźna?

Choć refluks żółciowy nie jest zazwyczaj stanem bezpośrednio zagrażającym życiu, jego przewlekła obecność może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Przewlekły refluks żółciowy może uszkadzać błonę śluzową żołądka i przełyku, co sprzyja rozwojowi zapalenia żołądka, wrzodów oraz blizn. Długotrwałe podrażnienie błony śluzowej zwiększa także ryzyko rozwoju nowotworów, w tym raka przełyku, raka żołądka.

Jak pozbyć się żółci z żołądka?

Pozbycie się żółci z żołądka obejmuje przede wszystkim leczenie przyczyn refluksu. Istotna jest zmiana stylu życia, diety oraz stosowanie odpowiednich leków. Ponadto, w przypadkach zaawansowanej choroby, leczenie chirurgiczne może pomóc w poprawie funkcjonowania układu trawiennego.

Co pić na żółć w żołądku?

Picie naparów z ziół takich jak mięta pieprzowa, rumianek czy imbir może pomóc w złagodzeniu objawów związanych z refluksem żółciowym. Należy jednak unikać napojów gazowanych, kawy i alkoholu, które mogą zaostrzać dolegliwości.

Jakie są przyczyny wyrzutu żółci do żołądka?

Do najczęstszych przyczyn wyrzutu żółci do żołądka należą choroby pęcherzyka żółciowego, zaburzenia w funkcjonowaniu zwieracza odźwiernika, interwencje chirurgiczne w obrębie żołądka i pęcherzyka żółciowego oraz przewlekłe zapalenie żołądka i dwunastnicy.

Jak odblokować zastój żółci?

Aby odblokować zastój żółci, należy zidentyfikować przyczynę problemu. Leczenie może obejmować stosowanie leków wspomagających wydzielanie żółci oraz rozkurczających drogi żółciowe, zmiany w diecie, a także w przypadkach kamicy żółciowej lub innych schorzeń, interwencję chirurgiczną, taką jak usunięcie pęcherzyka żółciowego. W niektórych przypadkach stosuje się również preparaty wspomagające funkcjonowanie dróg żółciowych. Ważna jest konsultacja z lekarzem, który dobierze odpowiednią metodę leczenia.

Żółć w żołądku – podsumowanie

Obecność żółci w żołądku to stan, który nie powinien być bagatelizowany – choć początkowo może wydawać się jedynie uciążliwą dolegliwością, w dłuższej perspektywie może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Kluczowa jest prawidłowa diagnoza oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia – zarówno farmakologicznego, jak i dietetycznego. W przypadku braku poprawy konieczna może być interwencja chirurgiczna. Szybkie rozpoznanie i działanie mogą zapobiec dalszym powikłaniom i znacząco poprawić jakość życia pacjenta.

Najważniejsze informacje w skrócie:

  • Refluks żółciowy różni się od refluksu żołądkowo-przełykowego – nie wynika z nadmiaru kwasu, lecz z cofania się zasadowej żółci.
  • Nieleczony może prowadzić do zmian zapalnych i przednowotworowych w przełyku i żołądku.
  • Szczególnie narażeni są pacjenci po cholecystektomii oraz operacjach bariatrycznych.
  • Zmiana stylu życia (np. unikanie tłustych potraw, spanie z uniesioną głową) ma istotne znaczenie terapeutyczne.
  • Diagnostyka powinna być prowadzona przez gastrologa – nie wszystkie objawy są jednoznaczne.

Bibliografia

  1. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/bile-reflux/symptoms-causes/syc-20370115
  2. https://www.medicalnewstoday.com/articles/321083#outlook
  3. Sifrim D. Management of bile reflux. Gastroenterol Hepatol (N Y). 2013 Mar;9(3):179-80.
  4. McCabe ME 4th, Dilly CK. New Causes for the Old Problem of Bile Reflux Gastritis. Clin Gastroenterol Hepatol. 2018 Sep;16(9):1389-1392.
  5. Zhao, A., Wang, S., Chen, W. et al. Increased levels of conjugated bile acids are associated with human bile reflux gastritis. Sci Rep 10, 11601 (2020).
  6. Sasaki CT, Hajek M, Doukas SG, Vageli DP. The role of bile reflux and its related NF-κB activated pathway in progression of hypopharyngeal squamous cell cancer. Oral Oncol. 2020 Jun;105:104668.

Czym jest wstrząs kardiogenny i jakie daje objawy? Pierwsza pomoc i leczenie

Katarzyna Ciepłucha
-
0
Czym jest wstrząs kardiogenny i jakie daje objawy? Pierwsza pomoc i leczenie

Wstrząs kardiogenny to stan bezpośrednio zagrażający życiu, będący konsekwencją nagłej niewydolności serca. Dowiedz się, jakie są jego przyczyny, charakterystyczne objawy, jak przebiega udzielanie pierwszej pomocy, a także jakie są dostępne metody leczenia i szanse na powrót do zdrowia. Wiedza na temat tego groźnego stanu może mieć decydujące znaczenie w sytuacji nagłego zagrożenia życia.

Spis treści:

  1. Wstrząs kardiogenny: co to za stan?
  2. Wstrząs kardiogenny: przyczyny
  3. Objawy wstrząsu kardiogennego
  4. Wstrząs kardiogenny: pierwsza pomoc
  5. Diagnoza wstrząsu kardiogennego
  6. Leczenie wstrząsu kardiogennego: jak przebiega?
  7. Wstrząs kardiogenny: odpowiedzi na częste pytania

Wstrząs kardiogenny: co to za stan?

Wstrząs kardiogenny to ciężka postać wstrząsu, w której dochodzi do niedostatecznego przepływu krwi przez narządy z powodu upośledzenia pracy serca. Serce nie jest w stanie pompować odpowiedniej ilości krwi, co prowadzi do hipoperfuzji – niedokrwienia tkanek. Skutkiem tego może być uszkodzenie mózgu, nerek, wątroby, a także samego mięśnia sercowego, który w warunkach niedotlenienia traci jeszcze bardziej swoją wydolność.

Ten stan najczęściej towarzyszy ostrym zespołom wieńcowym, szczególnie rozległemu zawałowi mięśnia sercowego. Wstrząs kardiogenny może jednak wystąpić również na tle ciężkich zaburzeń rytmu serca, kardiomiopatii lub poważnych wad zastawek. To jedna z najgroźniejszych postaci wstrząsu, wymagająca szybkiego rozpoznania i leczenia w warunkach szpitalnych.

>> Przeczytaj również: Choroba wieńcowa (choroba niedokrwienna serca) – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Wstrząs kardiogenny: przyczyny

Do najczęstszych przyczyn wstrząsu kardiogennego należą:

  • Ostry zawał serca, szczególnie obejmujący przednią ścianę lewej komory,
  • Mechaniczne powikłania zawału: pęknięcie przegrody międzykomorowej, ostra niedomykalność mitralna, tamponada serca,
  • Zapalenie mięśnia sercowego (miokarditis),
  • Kardiomiopatie rozstrzeniowe i przerostowe,
  • Bradyarytmie i tachyarytmie (migotanie komór, częstoskurcz komorowy),
  • Zaostrzenie przewlekłej niewydolności serca,
  • Zatorowość płucna lub rozwarstwienie aorty.

Na zwiększone ryzyko zachorowania narażone są osoby w podeszłym wieku, z wieloletnim nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą, przewlekłą chorobą nerek oraz ci, którzy przebyli wcześniej zawał serca. U tych pacjentów serce może być mniej odporne na dodatkowy stres krążeniowy.

Objawy wstrząsu kardiogennego

Objawy wstrząsu kardiogennego są wynikiem niedostatecznego zaopatrzenia tkanek w tlen oraz zalegania krwi w krążeniu płucnym i systemowym. Do najczęstszych należą:

  • hipotensja (ciśnienie skurczowe <90 mmhg),
  • bladość, chłodna i wilgotna skóra,
  • tachykardia,
  • duszność i tachypnoe, możliwa sinica,
  • zmniejszona diureza,
  • zaburzenia świadomości, dezorientacja,
  • uczucie lęku, zimne poty.

Objawy często pojawiają się nagle i narastają w krótkim czasie. Jeśli stan nie zostanie szybko rozpoznany i odpowiednio leczony, może dojść do zatrzymania krążenia. U niektórych chorych pierwszym objawem może być silny ból w klatce piersiowej, podobny do tego w zawale.

Wstrząs kardiogenny: pierwsza pomoc

W przypadku podejrzenia wstrząsu kardiogennego należy działać natychmiast:

  1. Wezwij pomoc medyczną – numer 112 lub 999.
  2. Ułóż osobę poszkodowaną na plecach, lekko unieś nogi (o ile nie ma duszności).
  3. Zapewnij dostęp świeżego powietrza, rozluźnij ubranie przy szyi.
  4. Nie podawaj poszkodowanemu jedzenia ani picia.
  5. Sprawdzaj oddech i tętno – w razie zatrzymania krążenia rozpocznij RKO.

Nie próbuj transportować chorego samodzielnie – jego stan może się gwałtownie pogorszyć. Każda minuta zwłoki zwiększa ryzyko trwałych powikłań lub zgonu.

Pamiętaj:

W przypadku podejrzenia wstrząsu kardiogennego natychmiast zadzwoń pod numer alarmowy 112 lub 999 – każda minuta może zdecydować o życiu chorego.

Diagnoza wstrząsu kardiogennego

Rozpoznanie wstrząsu kardiogennego opiera się na analizie objawów klinicznych oraz wynikach badań dodatkowych:

  • EKG (zmiany zawałowe, zaburzenia rytmu),
  • Echokardiografia (kurczliwość mięśnia sercowego, obecność powikłań mechanicznych),
  • Badania laboratoryjne (troponina, NT-proBNP, mleczany, gazometria),
  • Cewnikowanie serca (pomiar ciśnień i rzutu serca).

>> Zobacz również: Peptyd natriuretyczny typu B – czym jest? Kiedy go oznaczać?

Leczenie wstrząsu kardiogennego: jak przebiega?

Postępowanie lecznicze powinno być wieloetapowe i dostosowane do indywidualnego stanu pacjenta:

  • Stabilizacja oddechowa: tlenoterapia, niekiedy intubacja i wentylacja mechaniczna,
  • Leki poprawiające kurczliwość serca (dobutamina, noradrenalina),
  • Leczenie przyczyny: angioplastyka wieńcowa, leczenie zaburzeń rytmu, operacje kardiochirurgiczne,
  • Monitorowanie hemodynamiczne i bilans płynów,
  • W przypadku oporności – zastosowanie wspomagania mechanicznego (IABP, ECMO).

W leczeniu kluczowe znaczenie ma czas – im szybciej pacjent trafi do ośrodka wysokospecjalistycznego, tym większa szansa na przeżycie.

Wstrząs kardiogenny: rokowanie

Mimo postępów w medycynie, rokowanie w wstrząsie kardiogennym nadal pozostaje poważne. Śmiertelność w ostrym etapie wynosi 40–50%. Wskaźniki przeżycia poprawiają się, gdy leczenie jest szybkie, skoordynowane i obejmuje interwencje kardiologiczne. Dalsza rekonwalescencja i rehabilitacja mają ogromne znaczenie dla jakości życia pacjenta.

>> To może Cię zainteresować: Wystandaryzowany ekstrakt z pomidorów w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych

Wstrząs kardiogenny: odpowiedzi na częste pytania

Co zrobić w przypadku wstrząsu kardiogennego?

Najważniejsze to natychmiast wezwać pomoc medyczną. Następnie należy zapewnić pacjentowi komfort – ułożyć go w bezpiecznej pozycji, monitorować funkcje życiowe i zachować spokój. Nie podawaj leków doustnych, nie zostawiaj chorego samego, nie próbuj przemieszczać go własnym środkiem transportu. Szybkość reakcji może uratować życie.

Jak długo trwa rekonwalescencja po wstrząsie kardiogennym?

Czas powrotu do zdrowia zależy od wielu czynników, m.in. wieku pacjenta, przyczyny wstrząsu, rozległości uszkodzenia serca oraz obecności chorób współistniejących. Zwykle rekonwalescencja trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy. Obejmuje opiekę kardiologiczną, rehabilitację, zmianę stylu życia oraz leczenie farmakologiczne.

Wstrząs kardiogenny to jeden z najpoważniejszych stanów nagłych w kardiologii. Jego wczesne rozpoznanie i leczenie w odpowiednio wyposażonym ośrodku ratują życie i minimalizują ryzyko trwałych powikłań. Jeśli zauważysz objawy takie jak duszność, bladość skóry, osłabienie i gwałtowny spadek ciśnienia, nie czekaj – zadzwoń po pomoc. Regularne badania serca i kontrola czynników ryzyka (np. nadciśnienie, cholesterol, cukrzyca) pozwalają zmniejszyć ryzyko rozwoju tego niebezpiecznego stanu.

Bibliografia

  1. Interna – Mały Podręcznik, red. P. Gajewski, Medycyna Praktyczna, 2022, rozdział: Wstrząs -> Wstrząs Kardiogenny, Autorzy: Miłosz Jankowski
  2. UpToDate – Clinical manifestations and diagnosis of cardiogenic shock in acute myocardial infarction. Autorzy: Alex Reyentovich, MD; Holger Thiele, MD, FESC.
  3. UpToDate – Treatment and prognosis of cardiogenic shock complicating acute myocardial infarction. Autorzy: Alex Reyentovich, MD; Holger Thiele, MD, FESC.

Afazja u dzieci: objawy, przyczyny, rodzaje afazji dziecięcej

Katarzyna Koc
-
0
Afazja u dzieci: objawy, przyczyny, rodzaje afazji dziecięcej

Mowa i znajomość języka stanowią dwa nieodzowne elementy prawidłowego funkcjonowania człowieka w jego najbliższym otoczeniu. Ich wykształcenie wpływa na właściwy rozwój emocjonalny, społeczny czy poznawczy u ludzi. Nie zawsze procesy te przebiegają płynnie, bez jakichkolwiek zakłóceń. Co robić w chwili, gdy zaobserwujemy u naszego dziecka problemy edukacyjne, trudności w doborze słów, pogłębienie bariery w komunikacji z najbliższym otoczeniem lub wycofanie się dotychczasowych funkcji językowych, które dziecko wcześniej rozwinęło?

Spis treści:

  1. Co to jest afazja u dzieci?
  2. Rodzaje afazji dziecięcej
  3. Jakie są objawy afazji u dziecka?
  4. Przyczyny afazji dziecięcej
  5. Jak zdiagnozować afazję u dziecka?
  6. Leczenie afazji dziecięcej
  7. Afazja u dzieci – podsumowanie

Co to jest afazja u dzieci?

Afazją językową nazywamy specyficzne zaburzenia rozwoju mowy i języka powstałe w wyniku uszkodzenia struktur mózgowia lub mikrourazów o niejednoznacznym mechanizmie. Zmiany te lokalizowane są głównie w obrębie lewego płata skroniowego.

>> Warto przeczytać: Mózg – budowa, funkcje, działanie ludzkiego mózgu

Afazja stanowi częściową lub całkowitą niemożność rozumienia i mówienia, jak również utrudnienia w zakresie czytania czy pisania. Postępujący proces niezdiagnozowanej i nieleczonej afazji rozwojowej może z czasem doprowadzić do niepełnosprawności z powodu izolacji i utraty ról odgrywanych w społeczeństwie.

Afazja jako termin została wprowadzona w 1864 roku przez Armanda Trousseau. W 1917 roku afazja rozwojowa została wydzielona z grupy zaburzeń rozwojowych mowy. W polskim nazewnictwie funkcjonuje wiele terminów opisujących tę dysfunkcję. Są to m. in.:

  • niedokształcenie mowy o typie afazji;
  • niedokształcenie mowy pochodzenia korowego;
  • dysfazja;
  • alalia;
  • niedorozwój mowy;
  • SLI (Specific Language Impairment), czyli specyficzne zaburzenia językowe.

Rodzaje afazji dziecięcej

Istnieje kilka typów zaburzeń mowy o typie afazji:

  1. Ekspresyjny (ruchowy, motoryczny) – polega on na rozumieniu mowy przez dziecko, ale bez możliwości mówienia lub słabym rozwoju mowy własnej
  2. Percepcyjny (sensoryczny) – mowa dziecka jest niewyraźna, niepoprawna gramatycznie, a rozumienie mowy otoczenia odbywa się w ograniczonym zakresie
  3. Mieszany (motoryczno-sensoryczny).

W populacji dziecięcej wyróżnia się różne jej określenia, m. in. dziecięcą afazję nabytą, dziecięcą afazję rozwojową, czyli wrodzoną (dysfazję).

W przypadku afazji wrodzonej zaburzenia rozwoju mowy rozpoznawane są głównie po ukończonym 12. miesiącu życia dziecka.

Afazja nabyta rozpoznawana jest najwcześniej w 2. roku życia. To w tym okresie dziecko zaczyna tworzyć własne wyrażenia i rozumieć wypowiedzi otoczenia.

Jakie są objawy afazji u dziecka?

Afazja często występuje jako zespół wielu trudności w rozumieniu i tworzeniu słów przez dziecko.

Objawy afazji to m. in.:

  • trudności w nauce nowych słów, zapamiętywaniu ich znaczenia;
  • trudności w powtarzaniu czyichś wypowiedzi i zdań;
  • nieprawidłowości w zakresie praksji, parafazje głoskowe (opuszczanie i przestawianie głosek, zamiany głosek), parafazje słowne (wtrącanie błędnych słów w wypowiedzi), agramatyzmy (wykorzystywanie niewłaściwych form gramatycznych wyrazów);
  • uproszczona, uboga w słownictwo budowa zdań;
  • tworzenie neologizmów, niezrozumiała mowa;
  • zapominanie nauczonego słownictwa;
  • problemy z wyrażaniem swoich myśli za pomocą słów (ubogi zasób słownictwa w wypowiedziach, trudności w utworzeniu zdań z wyrazów, mowa dziecka jest powolna);

Dzieci z afazją nie posiadają umiejętności opisywania przedmiotów za pomocą właściwie dobranych słów, przedmioty określane są opisowo.

Wśród dodatkowych problemów, które charakteryzują to schorzenie zaliczamy także:

  • trudności w pisaniu (agrafia)
  • trudności w czytaniu (aleksja)
  • trudności w zapamiętywaniu
  • trudności z koncentracją
  • nerwowość, lękliwość, nadpobudliwość, izolacja społeczna i zmniejszenie poczucia własnej wartości
  • problemy z integracją sensoryczną (SI) i motoryką małą i dużą .

W przypadku rozpoznanego typu motorycznego afazji w trakcie rozwoju dziecka zachodzi wiele charakterystycznych zmian.

Dziecko w wieku 2 lat z rozpoznaną afazją rozwojową nie wypowiada pojedynczych słów, w wieku 3 lat nie tworzy dwuwyrazowych prostych zdań. W 5.-6. roku życia w mowie dziecka pojawiają się onomatopeje. Dziecko rozumie mowę, ale trudności zaczyna sprawiać odbieranie wypowiedzi złożonych. Pokazuje nazwane przedmioty, komunikuje się pozawerbalnie m. in. za pomocą gestykulacji. Coraz częściej występują dodatkowo problemy z komunikacją w grupie rówieśniczej, zaburzenia zachowania i emocji, obniżenie koncentracji.

U dzieci z rozpoznaną afazją sensoryczną głównymi trudnościami jest rozumienie ich wypowiedzi. Pojawia się częściowo lub całkowicie trudność z rozumieniem usłyszanych słów. Dziecko nie potrafi zrozumieć swoich wypowiedzi. Pod koniec 1. roku życia nie potrafi adekwatnie zareagować na poznane wcześniej określenia. W 2. roku życia nie umie nazywać prostych przedmiotów a także wykonać podstawowych poleceń. Wtórnie do tych trudności pojawiają się m. in. zaburzenia zachowania i emocji: wstydliwość, lęk, strach, zaburzenia pamięci i koncentracji. Dziecko zaczyna być coraz bardziej odseparowane od rówieśników.

Przyczyny afazji dziecięcej

Afazja może wystąpić jako jedno z następstw różnych stanów chorobowych ośrodkowego układu nerwowego (afazja nabyta), jak:

  • padaczka, np. zespół Landaua-Kleffnera;
  • urazy czaszkowo-mózgowe;
  • zapalenie mózgu w przebiegu chorób infekcyjnych, m.in. HSV;
  • nowotwory OUN;

Pierwotne przyczyny zaburzeń mowy mogą mieć swoje podłoże w nieprawidłowościach przebiegu okresu prenatalnego (choroby matki w pierwszych miesiącach ciąży, predyspozycje do poronień, zatrucia i wpływ leków stosowanych przez matkę w czasie ciąży czy przebyte infekcje w pierwszych 3 latach życia dziecka w okresie najintensywniejszego rozwoju mowy).

Najczęstszą przyczyną zaburzeń mowy o typie afazji jest padaczka wieku dziecięcego.

>> Przeczytaj także: Padaczka u dzieci – objawy, przyczyny, rodzaje, diagnostyka

Jak zdiagnozować afazję u dziecka?

Diagnostyka afazji językowej nie jest prosta z uwagi na duże podobieństwo prostego opóźnienia rozwoju mowy i afazji językowej, zwłaszcza u młodszych dzieci (około 3.-4. roku życia). Powyżej 5. roku życia postęp rozwoju mowy u dziecka z afazją zaczyna odbiegać od rówieśników, jest powolny lub go brak. Kryterium różnicowania to: szybkość ustępowania objawów w czasie, prawidłowy rozwój ruchowy i intelektualny, które występują u dziecka z prostym opóźnieniem rozwoju mowy.

Afazja ma także wiele wspólnych cech z całościowymi zaburzeniami rozwoju i autyzmem. W przypadku obu schorzeń występuje zaburzenie rozumienia lub tworzenia mowy. Kryterium różnicowania to: zdolność do tworzenia właściwych interakcji społecznych, potrzeba kontaktu z rówieśnikami i rodzicami, zabawa symboliczna występują w afazji.

W diagnostyce zaburzeń rozwoju mowy poza dokładnie zebranym wywiadem, niezwykle istotna jest diagnostyka obrazowa OUN, pod postacią rezonansu magnetycznego mózgowia.

Poza dokładnym badaniem lekarskim, w tym m. in.:

  • konsultacją neurologiczną (wykluczenie uszkodzenia OUN);
  • okulistyczną (wykluczenie zaburzeń widzenia i wady wzroku);
  • audiologiczną (wykluczenie niedosłuchu);

powinniśmy przy postawieniu diagnozy brać pod uwagę także badanie przez:

  •  psychologa z oceną ilorazu inteligencji (w celu wykluczenia upośledzenia umysłowego):
  •  konsultację logopedyczną i w uzasadnionych przypadkach także ocenę genetyczną dziecka.

Uzupełnieniem powinna być konsultacja foniatry (diagnostyka zaburzeń głosu) czy psychiatry dziecięcego (wykluczenie podłoża psychiatrycznego lub różnicowanie z autyzmem).

Leczenie afazji dziecięcej

Dziecko z rozpoznaną afazją rozwojową wymaga ścisłej i stałej opieki wielu specjalistów, a także współpracy między placówką edukacyjną a rodzicami i wspieranie osiągnięć dziecka w każdej ze sfer. Do grona specjalistów zaliczamy m. in. psychologa, neurologopedę, pedagoga, terapeutę integracji sensorycznej.

Czy afazja u dzieci jest wyleczalna?

W przypadku rozpoznań afazji w populacji dziecięcej stopień uzyskania poprawy w dużej mierze zależy od przyczyn wywołujących to zaburzenie.

Leczenie dzieci z zaburzenia rozwoju mowy o typie afazji polega przede wszystkim na terapii logopedycznej.

Skuteczność terapii językowej powinna być wzmacniana poprzez współpracę najbliższej rodziny i placówki edukacyjnej, do której uczęszcza dziecko.

Rokowanie zależne jest także od wieku dziecka w chwili rozpoznania (za wyjątkiem uszkodzenia ośrodków mowy w obu półkulach OUN).

Afazja u dzieci – podsumowanie

  1. Afazja u dzieci definiowana jest jako grupa nieprawidłowości prowadzących do trudności lub utraty zdolności posługiwania się językiem w mowie i piśmie.
  2. Wyróżniamy 3 rodzaje afazji : motoryczną, sensoryczną i mieszaną.
  3. Afazja może być zaburzeniem pierwotnie występującym u dziecka jako efekt nieprawidłowego rozwoju układu nerwowego we wczesnym dzieciństwie lub wtórnie do innych schorzeń.
  4. Afazja jest często trudna do rozpoznania z uwagi na duże podobieństwo objawów do innych zaburzeń neurorozwojowych jak proste opóźnienie rozwoju mowy czy całościowe zaburzenia rozwoju i spektrum autyzmu.
  5. Dziecko z rozpoznaną afazją wymaga wielospecjalistycznej opieki i ścisłej współpracy ze strony rodziny jak i środowiska edukacji.

Bibliografia

  1. E. Pilarska „Afazja rozwojowa”. Child neurology, Vol. 26/2017, nr 52
  2. J. Antczak- Kujawin „Niedokształcenie mowy o typie afazji u dziecka sześcioletniego- studium przypadku.” Logopaedica Lodziensia Nr 1 (2017)
  3. A. Ostrowska , D, Halicka, J. Tarasiuk, A. Kułakowska, „Zaburzenia funkcji językowych typu afazji u dzieci i osób dorosłych”. Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Zapalenie pęcherza u mężczyzn – jak się objawia i jakie są jego przyczyny?

Kacper Staniszewski
-
0
Zapalenie pęcherza u mężczyzn – jak się objawia i jakie są jego przyczyny?


Zapalenie pęcherza moczowego to schorzenie, które może dotknąć osoby w każdym wieku, niezależnie od płci. Choć znacznie częściej diagnozowane jest u kobiet, może dotyczyć także płci męskiej. U mężczyzn zapalenie pęcherza często bywa powikłaniem poważniejszych chorób układu moczowego, takich jak przerost gruczołu krokowego, kamica moczowa czy zaburzenia anatomiczne. Choć objawy zapalenia pęcherza u obu płci są zasadniczo podobne, to w przypadku mężczyzn choroba może wiązać się z dodatkowymi czynnikami, takimi jak problemy z prostatą, które mogą wpływać na jej przebieg i leczenie. Celem artykułu jest przedstawienie przyczyn zapalenia pęcherza u mężczyzn, charakterystyki objawów, metod diagnostycznych oraz dostępnych opcji terapeutycznych.

Spis treści:

  1. Przyczyny zapalenia pęcherza u mężczyzn
  2. Jakie są objawy zapalenia pęcherza u mężczyzn?
  3. Ile trwa zapalenie pęcherza u mężczyzn?
  4. Diagnostyka zapalenia pęcherza u mężczyzn
  5. Leczenie zapalenia pęcherza u mężczyzn
  6. Zapalenie pęcherza u mężczyzn – podsumowanie

Przyczyny zapalenia pęcherza u mężczyzn

Zapalenie pęcherza moczowego u mężczyzn najczęściej jest wynikiem zakażenia bakteryjnego. Głównym patogenem odpowiedzialnym za 80% przypadków jest Escherichia coli, która naturalnie występuje w jelitach. Wśród innych bakterii mogących powodować zapalenie pęcherza znajdują się Klebsiella, Proteus oraz Enterococcus, szczególnie w przypadkach związanych z kamicą moczową lub zakażeniami szpitalnymi.

U mężczyzn zapalenie pęcherza może wynikać również z obecności czynników sprzyjających zakażeniom, takich jak:

  • przerost prostaty – jeden z głównych powodów zapalenia pęcherza u starszych mężczyzn, który prowadzi do utrudnienia odpływu moczu, co sprzyja jego zaleganiu w pęcherzu i rozwojowi bakterii;
  • kamica moczowa – kamienie w drogach moczowych mogą powodować urazy błony śluzowej pęcherza, co stwarza dogodne warunki do namnażania się bakterii. Kamienie utrudniają również normalny przepływ moczu;
  • zakażenia przenoszone drogą płciową – takie jak chlamydioza czy rzeżączka, mogą prowadzić do zapalenia cewki moczowej oraz pęcherza;
  • używanie cewnika moczowego – zwłaszcza przy długotrwałym stosowaniu poprzez wprowadzenie bakterii do układu moczowego, zaburzenie naturalnej odporności i stagnację moczu w pęcherzu, sprzyjając kolonizacji patogenów;
  • zaburzenia anatomiczne – wrodzone wady budowy układu moczowego lub blizny po operacjach mogą powodować trudności w odpływie moczu, co sprzyja infekcjom.

>> Przeczytaj także: Kamica układu moczowego – przyczyny, rodzaje, objawy, zalecenia dietetyczne

Jakie są objawy zapalenia pęcherza u mężczyzn?

Objawy zapalenia pęcherza u mężczyzn nie różnią się znacznie od tych, które występują u kobiet, choć ze względu na anatomiczną różnicę w budowie układu moczowego mogą być mniej wyraźne. Do najczęstszych objawów należą:

  • ból i pieczenie podczas oddawania moczu (dysuria) – ból jest jednym z pierwszych objawów zapalenia pęcherza. Może on występować nie tylko podczas oddawania moczu, ale także po zakończeniu mikcji;
  • częstomocz – pacjenci często odczuwają potrzebę oddawania moczu w krótkich odstępach czasu, a ilość moczu może być zmniejszona;
  • zmiana koloru moczu – mocz może stać się mętny, ciemniejszy, czasami może zawierać krew, co świadczy o krwawieniu w obrębie układu moczowego;
  • ból w okolicy podbrzusza – ból w dolnej części brzucha, szczególnie w okolicy pęcherza moczowego, jest charakterystycznym objawem zapalenia pęcherza. Może on nasilać się przy dotyku lub w trakcie oddawania moczu;
  • gorączka i dreszcze – w przypadku, gdy zapalenie pęcherza utrzymuje się jakiś czas lub prowadzi do zakażenia nerek, mogą wystąpić ogólnoustrojowe objawy zakażenia, takie jak gorączka, dreszcze, osłabienie i bóle mięśni.

>> Dowiedz się więcej: Mocz – jak powstaje, kiedy zrobić badanie i jak się przygotować?

Ile trwa zapalenie pęcherza u mężczyzn?

Czas trwania zapalenia pęcherza u mężczyzn jest zależny od wielu czynników, w tym od tego, jak szybko rozpoczęte zostanie leczenie. W przypadku niepowikłanych infekcji bakteryjnych, przy zastosowaniu odpowiednich antybiotyków, objawy mogą ustąpić w ciągu kilku dni. Leczenie zapalenia pęcherza zwykle trwa ok. 7 dni, w zależności od nasilenia objawów i rodzaju patogenu.

W przypadku zakażeń przewlekłych, które mogą występować u mężczyzn z przewlekłymi schorzeniami prostaty lub kamicą moczową, zapalenie pęcherza może nawracać i wymagać długotrwałego leczenia i monitorowania stanu zdrowia.

Diagnostyka zapalenia pęcherza u mężczyzn

Diagnostyka zapalenia pęcherza u mężczyzn jest procesem wieloetapowym i obejmuje następujące kroki:

  • wywiad lekarski – lekarz zbiera szczegółowe informacje na temat objawów, czasu ich trwania, historii chorób układu moczowego oraz czynników ryzyka (np. przerost prostaty, kamica moczowa, historia zakażeń przenoszonych drogą płciową);
  • badanie fizykalne – w przypadku podejrzenia zapalenia prostaty, lekarz może przeprowadzić badanie palpacyjne gruczołu krokowego przez odbytnicę (badanie per rectum). Może także ocenić bolesność w okolicy pęcherza moczowego;
  • badania laboratoryjne – najważniejszym badaniem jest analiza moczu, która pozwala na wykrycie obecności leukocytów, erytrocytów, bakterii i innych wskaźników zapalenia. W przypadku podejrzenia zakażenia bakteryjnego wykonuje się także posiew moczu w celu identyfikacji drobnoustrojów;

>> Przeczytaj także: Zakażenia układu moczowego (ZUM)

  • obrazowanie – W razie potrzeby wykonuje się badania obrazowe, takie jak USG układu moczowego, aby ocenić stan nerek, pęcherza moczowego oraz obecność kamieni lub innych nieprawidłowości;
  • cystoskopia – W niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy infekcje są nawracające, może być wskazane wykonanie cystoskopii, czyli wprowadzenie kamery do wnętrza pęcherza w celu oceny jego stanu i wykrycia ewentualnych zmian anatomicznych.
Pakiet zakażenie układu moczowego (2 badania) banerek

Leczenie zapalenia pęcherza u mężczyzn

Leczenie zapalenia pęcherza u mężczyzn polega przede wszystkim na antybiotykoterapii, której celem jest zwalczenie infekcji bakteryjnej. W zależności od wyników posiewu moczu, lekarz dobiera odpowiedni antybiotyk, który będzie skuteczny wobec zidentyfikowanego patogenu.

W zależności od objawów, pacjentom mogą zostać przepisane leki przeciwbólowe i rozkurczowe, które pomagają złagodzić ból związany z zapaleniem pęcherza. Dodatkowo, w przypadkach przewlekłych zapaleń, leczenie może obejmować stosowanie leków, które pomagają zmniejszyć objawy przerostu prostaty, takich jak alfa-blokery.

W rzadkich przypadkach, kiedy zapalenie pęcherza jest związane z obecnością kamieni lub innych nieprawidłowości w układzie moczowym, konieczne mogą być zabiegi chirurgiczne lub inne procedury interwencyjne.

Nieleczone zakażenie może prowadzić do rozwoju zapalenia nerek (odmiedniczkowego zapalenia nerek). Infekcja może prowadzić do uszkodzenia nerek, niewydolności, a w skrajnych przypadkach do sepsy, co jest stanem bezpośrednio zagrażającym życiu.

Zapalenie pęcherza u mężczyzn – podsumowanie

Zapalenie pęcherza moczowego u mężczyzn, choć występuje rzadziej niż u kobiet, może wskazywać na poważniejsze problemy zdrowotne, takie jak przerost prostaty czy kamica moczowa. Objawy, choć podobne do tych u kobiet, mogą być mniej wyraźne. W leczeniu najczęściej stosuje się antybiotyki, a w przypadkach przewlekłych – dodatkową terapię objawową.

Co warto zapamiętać:

  • Najczęstsze przyczyny to infekcje bakteryjne, zwłaszcza E. coli.
  • W przypadku mężczyzn zapalenie pęcherza może wskazywać na inne schorzenia układu moczowego.
  • Nieleczone zapalenie pęcherza może prowadzić do poważniejszych powikłań, takich jak odmiedniczkowe zapalenie nerek.

Bibliografia

  1. Kupilas A. Zakażenie układu moczowego. Przegl Urol. 2006;4(38):35–38.
  2. https://emedicine.medscape.com/article/231574-overview?form=fpf
  3. Forrest JB, Vo Q. Observations on the presentation, diagnosis, and treatment of interstitial cystitis in men. Urology. 2001 Jun;57(6 Suppl 1):26-9.
  4. Schaeffer AJ, Nicolle LE. Urinary Tract Infections in Older Men. N Engl J Med. 2016 Jun 2;374(22):2192.

Czym jest wstrząs hipowolemiczny? Objawy, przyczyny i postępowanie

Kacper Staniszewski
-
0
Czym jest wstrząs hipowolemiczny? Objawy, przyczyny i postępowanie

Wstrząs hipowolemiczny stanowi jeden z najpoważniejszych stanów zagrożenia życia, w przebiegu którego dochodzi do krytycznego spadku objętości krwi krążącej lub innych płynów ustrojowych, co prowadzi do niewydolności układu sercowo-naczyniowego oraz niedotlenienia tkanek. Mimo że patomechanizm tego zaburzenia jest stosunkowo prosty – niedobór objętości wewnątrznaczyniowej skutkuje obniżeniem ciśnienia perfuzyjnego – konsekwencje mogą być skrajnie niebezpieczne i trudne do odwrócenia.

W artykule przyjrzymy się mechanizmom powstawania wstrząsu hipowolemicznego, jego przyczynom i objawom klinicznym, a także omówimy aktualne strategie terapeutyczne – od pierwszej pomocy po leczenie szpitalne w warunkach intensywnej terapii.

Spis treści:

  1. Wstrząs hipowolemiczny: czym jest?
  2. Przyczyny wstrząsu hipowolemicznego
  3. Objawy wstrząsu hipowolemicznego
  4. Postępowanie i leczenie w przypadku wstrząsu krwotocznego
  5. Czy można zapobiec wstrząsowi hipowolemicznemu?
  6. Powikłania wstrząsu krwotocznego
  7. Wstrząs hipowolemiczny: podsumowanie

Wstrząs hipowolemiczny: czym jest?

Wstrząs hipowolemiczny to stan krytyczny, wynikający z nagłej utraty dużej objętości krwi lub płynów ustrojowych. W jego przebiegu dochodzi do znacznego zmniejszenia objętości krwi krążącej, co skutkuje zaburzeniem perfuzji tkanek, niedotlenieniem i pogorszeniem funkcji narządów. Jest to najczęstsza forma wstrząsu w populacji ogólnej i jedna z głównych przyczyn zgonów pourazowych – szczególnie wśród młodych dorosłych.

Patofizjologicznie wstrząs uruchamia szereg reakcji kompensacyjnych: wzrasta aktywność układu współczulnego, uwalniane są katecholaminy, wazopresyna i aldosteron – wszystko po to, by utrzymać ciśnienie i perfuzję mózgu oraz serca. Jednak mechanizmy te są krótkotrwałe. Jeśli nie przywrócimy właściwej objętości krwi krążącej, dochodzi do kaskady zmian metabolicznych i upośledzenia funkcji narządów, które z czasem stają się nieodwracalne.

Badanie kreatyniny w surowicy banerek

Rodzaje wstrząsu krwotocznego

Wstrząs krwotoczny stanowi najczęstszą postać wstrząsu hipowolemicznego i może rozwinąć się w bardzo krótkim czasie. Klasyfikacja tego stanu opiera się przede wszystkim na szacunkowej objętości utraty krwi oraz reakcji fizjologicznej organizmu, co pozwala na ocenę ciężkości wstrząsu i dostosowanie odpowiedniego leczenia.

Najczęściej stosowanym podziałem klinicznym jest klasyfikacja 4 stopniowa która wyróżnia:

  • Stopień I – łagodna (utrata <15% objętości krwi)
    • utrata <750 ml krwi,
    • brak istotnych objawów klinicznych,
    • tętno <100/min, ciśnienie tętnicze prawidłowe.
  • Stopień II – umiarkowana (utrata 15–30%)
    • utrata 750-1500 ml krwi,
    • tętno 100-120/min, ciśnienie zwykle nadal prawidłowe lub nieznacznie obniżone.
  • Stopień III – ciężka (utrata 30–40%)
    • utrata 1500-2000 ml krwi,
    • wyraźna hipotensja, zaburzenia świadomości, skąpomocz,
    • tętno 120-140/min, ciśnienie tętnicze obniżone.
  • Stopień IV – bardzo ciężka/zagrażająca życiu (utrata >40%)
    • utrata >2000 ml krwi,
    • ciężka hipotensja, zaburzenia świadomości, sinica, anuria,
    • tętno >140/min, możliwa bradykardia terminalna.

>> Sprawdź: Serce człowieka — budowa, położenie i funkcje w organizmie

Przyczyny wstrząsu hipowolemicznego

Wśród najczęstszych przyczyn wstrząsu hipowolemicznego wyróżnia się:

  • Krwotok zewnętrzny lub wewnętrzny – spowodowany urazami, zabiegami chirurgicznymi, pęknięciem tętniaka aorty, krwawieniem z przewodu pokarmowego (np. w wyniku wrzodów trawiennych, żylaków przełyku, perforacji jelit) lub krwotokiem poporodowym. Może również obejmować krwawienia operacyjne lub pooperacyjne.
  • Ciężkie odwodnienie – wynikające z przewlekłych lub ostrych stanów, takich jak biegunki (często wodniste, np. w przebiegu infekcji), wymioty (np. w wyniku zatrucia pokarmowego), nadmierne pocenie się (np. w wyniku gorączki lub intensywnego wysiłku fizycznego), cukrzyca (szczególnie w przypadku hiperglikemii i poliurii) lub niewydolność nerek (z zaburzeniem równowagi wodno-elektrolitowej).
  • Oparzenia – powodujące utratę osocza przez uszkodzony naskórek oraz zwiększoną przepuszczalność naczyń włosowatych, co prowadzi do utraty płynów, zwłaszcza w przypadku oparzeń dużych powierzchni ciała (powyżej 20% powierzchni ciała) oraz w pierwszej fazie oparzenia.
  • Zapalenie trzustki i przemieszczenie płynów do trzeciej przestrzeni – w wyniku zapalenia trzustki dochodzi do wycieku płynów do jamy brzusznej i tkanek, co prowadzi do hipowolemii, mimo że nie ma widocznej utraty płynów na zewnątrz organizmu. Zjawisko to może również występować w przypadku innych stanów zapalnych jamy brzusznej, takich jak zapalenie otrzewnej.
Warto wiedzieć: Wstrząs hipowolemiczny może mieć charakter ostry (np. po masywnym urazie) lub przewlekły (np. w przewlekłych krwawieniach z przewodu pokarmowego). Różne mechanizmy prowadzą do tego samego efektu: niedostatecznej perfuzji narządowej i zaburzeń metabolicznych.

Objawy wstrząsu hipowolemicznego

Objawy wstrząsu zależą od szybkości i zakresu utraty płynów. Do typowych symptomów należą:

  • zimna, lepka skóra,
  • bladość skóry i błon śluzowych,
  • tachykardia,
  • przyspieszony oddech,
  • spadek ciśnienia tętniczego,
  • osłabienie, zmęczenie, zawroty głowy,
  • utrata przytomności lub splątanie,
  • zmniejszenie wydalania moczu,
  • utrata tętna na obwodzie,
  • obniżenie temperatury ciała.

Laboratoryjne objawy wstrząsu hipowolemicznego obejmują podwyższenie stężenia kwasu mlekowego, wskazujące na niedotlenienie tkanek, oraz wzrost hematokrytu przy utracie osocza. Może wystąpić także leukocytoza, jako reakcja organizmu na stres lub infekcje. Wzrost stężenia kreatyniny i mocznika może sugerować pogorszenie funkcji nerek. Dodatkowo, mogą wystąpić zaburzenia elektrolitowe, takie jak hipokalemia. Podwyższenie poziomu białka C-reaktywnego (CRP) wskazuje na stan zapalny.

Pakiet elektrolity (4 badania) banerek

Fazy wstrząsu krwotocznego

Wstrząs przebiega etapowo:

  • Faza kompensacyjna

Organizm stara się zrekompensować utratę krwi, zwężając naczynia krwionośne i zwiększając częstość akcji serca. Tętno przyspiesza, ciśnienie krwi utrzymuje się w normie, a pacjent może pozostać przytomny. Zmniejsza się perfuzja obwodowa, ale funkcje podstawowe wciąż są zachowane.

  • Faza dekompensacyjna

W tej fazie zdolność organizmu do kompensowania strat krwi zaczyna zawodzić. Tętno rośnie, ciśnienie krwi spada, pojawiają się objawy niedotlenienia tkanek, takie jak bladość skóry, zimne kończyny, przyspieszony oddech, dezorientacja oraz spadek wydolności narządów. To faza, w której konieczne jest natychmiastowe leczenie.

  • Faza nieodwracalna

Jeśli wstrząs nie zostanie skutecznie leczony, dochodzi do nieodwracalnych uszkodzeń tkanek i narządów. Spadek ciśnienia krwi, zapaść krążeniowa, niewydolność wielonarządowa oraz całkowita utrata przytomności to główne objawy. Leczenie staje się mało efektywne, a rokowanie pacjenta jest bardzo złe.

>> To może Cię zainteresować: Omdlenia u dorosłych i dzieci – przyczyny, objawy, rodzaje. Jakie badania wykonać?

Postępowanie i leczenie w przypadku wstrząsu krwotocznego

Kluczowe elementy leczenia obejmują:

  1. Zahamowanie krwawienia. Pierwszym krokiem w leczeniu wstrząsu krwotocznego jest kontrola źródła krwawienia. Może to obejmować zastosowanie opasek uciskowych, tamponady, operację lub interwencję endoskopową, zależnie od przyczyny krwotoku.
  2. Podanie płynów dożylnych. W celu przywrócenia objętości krwi i zapewnienia odpowiedniej perfuzji narządów, pacjentowi podaje się płyny dożylne. Początkowo stosuje się krystaloidy (np. sól fizjologiczną). W późniejszym etapie leczenia, gdy krwawienie zostało opanowane, stosuje się preparaty krwiopochodne (np. krew, osocze, płytki krwi). Koloidy (np. albumina) są stosowane coraz rzadziej, a aktualne wytyczne zalecają przede wszystkim krystaloidy jako płyny pierwszego wyboru.
  3. Monitorowanie parametrów hemodynamicznych. Ważne jest ciągłe monitorowanie parametrów takich jak ciśnienie krwi, tętno, diureza, stężenie kwasu mlekowego oraz innych wskaźników, które pozwalają na ocenę skuteczności leczenia i odpowiedź organizmu na terapię.
  4. Leczenie przyczynowe. Oprócz zatrzymania krwawienia, kluczowe jest leczenie podstawowej przyczyny wstrząsu, np. leczenie pękniętego tętniaka, chirurgiczne usunięcie krwiaka, leczenie chorób nowotworowych, które mogą prowadzić do krwawienia, czy terapia w przypadku urazów wewnętrznych.
  5. Leczenie farmakologiczne. W zależności od stanu pacjenta, mogą być stosowane leki wspomagające krążenie, takie jak środki inotropowe, które poprawiają siłę skurczu serca, czy też leki zwiększające ciśnienie tętnicze. W przypadkach sepsy, która może być powikłaniem krwotoku, stosuje się antybiotyki.

Kluczowym elementem leczenia wstrząsu krwotocznego jest szybka interwencja oraz intensywne wsparcie medyczne, które może uratować życie pacjenta.

Wstrząs hipowolemiczny: pierwsza pomoc. Jak powinna wyglądać?

Pierwsza pomoc w przypadku podejrzenia wstrząsu hipowolemicznego polega na:

  • wezwaniu pogotowia ratunkowego,
  • ułożeniu chorego w pozycji przeciwwstrząsowej (na plecach, z uniesionymi nogami),
  • ogrzaniu poszkodowanego,
  • zabezpieczeniu ran i krwawień (jeśli są obecne np. przez uciskanie),
  • unikaniu podawania płynów doustnie, jeśli poszkodowany jest nieprzytomny lub ma uraz głowy/klatki piersiowej.

>> Zobacz: Odwodnienie i nawodnienie organizmu – fakty i mity

Czy można zapobiec wstrząsowi hipowolemicznemu?

Wstrząs hipowolemiczny często rozwija się gwałtownie, ale w przypadku jego stopniowego rozwoju można w wielu przypadkach mu zapobiec. Kluczowe w prewencji są: wczesne rozpoznanie krwawienia, szczególnie wewnętrznego; odpowiednie nawodnienie w sytuacjach ryzyka odwodnienia, takich jak biegunki czy upały; monitorowanie stanu pacjentów w okresie okołooperacyjnym; profilaktyka oparzeń i ich właściwe leczenie oraz stała kontrola parametrów biochemicznych u pacjentów z chorobami przewlekłymi.

Badanie mocznika we krwi

Powikłania wstrząsu krwotocznego

Nieleczony lub zbyt późno rozpoznany wstrząs hipowolemiczny może prowadzić do licznych powikłań, w tym:

  • uszkodzenie narządów wewnętrznych,
  • koagulopatia i zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC),
  • niewydolność nerek,
  • niewydolność oddechowa,
  • zatrzymanie krążenia,
  • uszkodzenie mózgu,
  • hipotermia,
  • zakażenia septyczne,
  • śmierć.

Szacuje się, że wstrząs hipowolemiczny może być odpowiedzialny nawet za 30-40% zgonów u pacjentów po urazach wielonarządowych, jeśli nie zostanie rozpoznany i leczony odpowiednio wcześnie

Wstrząs hipowolemiczny: podsumowanie

Wstrząs hipowolemiczny to jedna z najczęstszych i najbardziej niebezpiecznych form wstrząsu, której istotą jest gwałtowna utrata objętości wewnątrznaczyniowej. Może być wywołany zarówno krwotokiem, jak i poważnym odwodnieniem, a jego konsekwencje – od zaburzeń metabolicznych po niewydolność wielonarządową – mogą prowadzić do śmierci, jeśli nie zostanie szybko rozpoznany i leczony. Dzięki odpowiedniemu leczeniu – zarówno na poziomie pierwszej pomocy, jak i w warunkach szpitalnych – możliwe jest zahamowanie postępujących zmian i uratowanie życia pacjenta.

  • Wstrząs hipowolemiczny to stan zagrożenia życia wynikający z utraty krwi lub płynów.
  • Najczęstszą przyczyną jest masywny krwotok (urazowy, wewnętrzny, chirurgiczny).
  • Występuje też w ciężkim odwodnieniu, oparzeniach i biegunce.
  • Objawy to m.in.: bladość, zimna skóra, tachykardia, niskie ciśnienie, splątanie.
  • Wyróżnia się 4 stopnie wstrząsu hipowolemicznego, zależne od utraty krwi.
  • Leczenie obejmuje szybkie przetoczenie płynów i/lub krwi, tlenoterapię, stabilizację hemodynamiczną.
  • Kluczowa jest szybka interwencja – każda minuta opóźnienia zwiększa ryzyko zgonu.
  • Można częściowo zapobiegać, np. poprzez odpowiednie nawodnienie, monitorowanie ryzyka krwawień, wczesne rozpoznanie.
  • Powikłania obejmują: niewydolność wielonarządową, kwasicę metaboliczną, zgon.

Bibliografia

  1. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.2.1. (dostęp: 11.04.2025).
  2. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22795-hypovolemic-shock (dostęp: 11.04.2025).
  3. Kelley DM. Hypovolemic shock: an overview. Crit Care Nurs Q. 2005 Jan-Mar;28(1):2-19; quiz 20-1.
  4. Taghavi S, Nassar AK, Askari R. Hypovolemic Shock. 2023 Jun 5. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan–.
  5. Gulati A. Vascular Endothelium and Hypovolemic Shock. Curr Vasc Pharmacol. 2016;14(2):187-95.  

Cynamon – właściwości, działanie i przeciwwskazania

Magdalena Konowrocka
-
0
Cynamon – właściwości, działanie i przeciwwskazania

Cynamon to nie tylko popularna przyprawa wykorzystywana w kuchni, ale także ceniony składnik w medycynie naturalnej, znany ze swoich licznych właściwości zdrowotnych. W artykule przyjrzymy się różnym rodzajom cynamonu, jego wartościom odżywczym oraz zastosowaniom zdrowotnym. Dowiesz się, jak cynamon może wpłynąć na trawienie, poziom cukru, ciśnienie tętnicze, a także jakie są potencjalne korzyści i ryzyka związane z jego spożywaniem. Przeczytaj dalej, aby odkryć, jak cynamon może wspomóc Twoje zdrowie.

Spis treści:

  1. Cynamon – co to jest?
  2. Rodzaje cynamonu: cejloński, chiński, kamforowy
  3. Wartości odżywcze cynamonu
  4. Właściwości lecznicze cynamonu – na co pomaga?
  5. Czy cynamon jest zdrowy? Przeciwwskazania
  6. Cynamon – podsumowanie

Cynamon – co to jest?

Cynamon to przyprawa pozyskiwana z kory drzew z rodzaju Cinnamomum, głównie z cynamonowca cejlońskiego (Cinnamomum zeylanicum) oraz cynamonowca wonnego, znanego również jako kasja (Cinnamomum Cassia). Historia stosowania cynamonu sięga starożytnego Egiptu, gdzie używano go jako przyprawy i środka aromatyzującego. Obecnie jest szeroko stosowany na całym świecie zarówno w kuchni, jak i w medycynie naturalnej.

>> Przeczytaj: Imbir – właściwości, działanie, zastosowanie

Rodzaje cynamonu: cejloński, chiński, kamforowy

  • Cynamon cejloński – uznawany za najwyższej jakości, charakteryzuje się delikatnym, słodkawym smakiem i niską zawartością kumaryny. Jego kora jest cienka, wielowarstwowa i łatwo się kruszy. Ze względu na swoje właściwości zdrowotne jest często wybierany jako bezpieczniejsza alternatywa dla innych odmian.
  • Cynamon chiński (kasja) – intensywniejszy w smaku, bardziej piekący, zawiera większą ilość kumaryny, co może negatywnie wpływać na zdrowie w przypadku nadmiernego spożycia. Jego kora jest grubsza, twardsza i trudniejsza do zmielenia. Jest tańszy i częściej spotykany w handlu niż cynamon cejloński.
  • Cynamon kamforowy – rzadziej stosowany, głównie ze względu na wysoką zawartość kamfory, która w dużych ilościach może być toksyczna. Znajduje zastosowanie głównie w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym, a nie w kuchni.
Warto wiedzieć:
Kumaryna występuje w produktach zawierających cynamon jako przyprawę. Dawniej stosowana do aromatyzowania wyrobów cukierniczych, leków i tytoniu – obecnie niedozwolona. Jest antagonistą witaminy K i przeciwdziała krzepnięciu krwi. W dużych dawkach jest niebezpieczna dla zdrowia.

Wartości odżywcze cynamonu

Cynamon zawiera liczne związki bioaktywne, takie jak:

  • olejek eteryczny – aldehyd cynamonowy, kamfora, borneol, pinen, felandren;
  • flawonoidy – epikatechina;
  • sole mineralne – wapń, żelazo, mangan;
  • witaminy – A, C, E, K oraz z grupy B;
  • inne – fenylopropanoidy, polisacharydy, garbniki, błonnik, kumaryny.

Właściwości lecznicze cynamonu – na co pomaga?

Cynamon wykazuje szerokie spektrum właściwości prozdrowotnych, dzięki czemu jest stosowany w profilaktyce i wspomaganiu leczenia wielu schorzeń. 

Potencjalne korzyści zdrowotne, jakie daje cynamon:

  • obniżanie poziomu cukru we krwi – cynamon może zwiększać wrażliwość na insulinę i stabilizować poziom glukozy;
  • poprawa trawienia – cynamon stymuluje wydzielanie soków trawiennych, ułatwiając metabolizm;
  • działanie antyoksydacyjne – cynamon neutralizuje wolne rodniki, zmniejszając ryzyko nowotworów;
  • działanie przeciwzapalne – cynamon redukuje stany zapalne w organizmie;
  • wpływ na choroby neurodegeneracyjne – epikatechina i aldehyd cynamonowy mogą opóźniać postęp choroby Alzheimera i Parkinsona;
  • działanie przeciwdrobnoustrojowe – cynamon hamuje rozwój bakterii, grzybów i wirusów, wspomagając odporność;
  • wspomaganie zdrowia serca – obniża poziom cholesterolu LDL i trójglicerydów.

Cynamon na odchudzanie

Cynamon może wspomagać proces odchudzania na kilka sposobów.

Po pierwsze, pomaga regulować poziom cukru we krwi, co zapobiega gwałtownym skokom insuliny i ogranicza odkładanie się tkanki tłuszczowej. Dzięki temu może zmniejszać napady głodu i hamować chęć na słodycze.

Po drugie, cynamon przyspiesza tempo metabolizmu, wspierając spalanie kalorii i ułatwiając kontrolę masy ciała. Badania sugerują, że spożywanie cynamonu może również poprawiać wrażliwość na insulinę, co jest szczególnie korzystne dla osób z insulinoopornością i cukrzycą typu 2.

pakiet wskaźnik insulinooporności banerek

Dodatkowo cynamon działa rozgrzewająco i wspomaga trawienie, co może zwiększać efektywność organizmu w przetwarzaniu składników odżywczych i redukowaniu nadmiaru tłuszczu.

Można go dodawać do herbaty, kawy, owsianki, jogurtu czy smoothie, aby w naturalny sposób wspomagać proces odchudzania.

>> Zobacz też: Nadwaga a otyłość – czym się różnią? Klasyfikacja, leczenie i konsekwencje otyłości

Czy cynamon obniża ciśnienie?

Badania sugerują, że cynamon może wpływać na regulację ciśnienia tętniczego, jednak mechanizm tego działania nie jest jeszcze do końca poznany.

Cynamon wykazuje właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne, które mogą mieć pozytywny wpływ na układ krążenia, w tym na ciśnienie tętnicze.

Istnieją także sugestie, że cynamon może działać rozszerzająco na naczynia krwionośne, co może prowadzić do obniżenia ciśnienia krwi.

Cynamon na jelita

Cynamon wykazuje właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze, które mogą wspierać zdrowie jelit. Dzięki tym właściwościom, cynamon pomaga w utrzymaniu prawidłowej flory jelitowej, wspierając równowagę mikrobiomu jelitowego.

pakiet zdrowe jelita

Mikrobiom jelitowy odgrywa kluczową rolę w zdrowiu trawiennym, wpływając na trawienie, wchłanianie składników odżywczych oraz wzmocnienie układu odpornościowego.

Jakie działanie wykazuje cynamon w zakresie zdrowia jelit?

  1. Działanie przeciwbakteryjne – cynamon zawiera związki takie jak aldehyd cynamonowy i eugenol, które wykazują działanie przeciwbakteryjne. Badania wykazały, że cynamon może inhibować wzrost różnych bakterii patogennych, w tym Escherichia coli i Salmonella. Ograniczenie namnażania się szkodliwych bakterii w jelitach może zapobiegać infekcjom przewodu pokarmowego oraz poprawić ogólne zdrowie jelit.
  2. Działanie przeciwgrzybicze – cynamon wykazuje także działanie przeciwgrzybicze, co może pomóc w walce z nadmiernym rozwojem grzybów, takich jak Candida albicans, które mogą powodować infekcje grzybicze jelit. Nadmierna ilość Candida może prowadzić do problemów trawiennych, wzdęć, zaparć, a także ogólnego dyskomfortu. Regularne spożywanie cynamonu może pomóc w utrzymaniu równowagi między grzybami a zdrowymi bakteriami jelitowymi.
  3. Wsparcie w problemach trawiennych – cynamon stymuluje wydzielanie soków trawiennych, co może ułatwiać procesy trawienne, przyspieszając metabolizm i wspierając prawidłowe trawienie pokarmów. Dzięki temu może pomóc w łagodzeniu dolegliwości takich jak niestrawność, wzdęcia czy ból brzucha. Cynamon jest również znany z właściwości łagodzących w przypadku skurczów jelitowych.
  4. Właściwości przeciwzapalne – dzięki zawartości związków takich jak polifenole, cynamon wykazuje działanie przeciwzapalne, co może pomóc w łagodzeniu stanów zapalnych w jelitach. Regularne stosowanie cynamonu może być korzystne w przypadku takich schorzeń jak zespół jelita drażliwego (IBS) czy inne zapalne choroby jelit.

Cynamon a refluks                        

Osoby z refluksem żołądkowo-przełykowym powinny spożywać cynamon ostrożnie, ponieważ w niektórych przypadkach może on nasilać objawy, szczególnie gdy jest spożywany w dużych ilościach.

Cynamon stymuluje wydzielanie soków trawiennych, co może zwiększać produkcję kwasu żołądkowego, a tym samym pogłębiać zgagę. Dodatkowo, może podrażniać błonę śluzową żołądka i przełyku, zwłaszcza u osób z nadwrażliwością na przyprawy.

Cynamon może również powodować pobudzenie skurczów mięśni gładkich w przewodzie pokarmowym, co może prowadzić do cofania się treści żołądkowej.

Aby uniknąć zaostrzenia objawów, zaleca się spożywanie cynamonu:

  • w umiarkowanych ilościach,
  •  najlepiej po posiłkach,
  • wybierać cynamon cejloński, który jest łagodniejszy od cynamonu kasja.

Czy cynamon jest zdrowy? Przeciwwskazania

Cynamon jest ogólnie uznawany za zdrową przyprawę, jednak w nadmiernych ilościach może wywoływać skutki uboczne.

Działania niepożądane cynamonu:

  • hepatotoksyczność – wysoka zawartość kumaryny w cynamonie kasja może uszkadzać wątrobę;
  • reakcje alergiczne – u niektórych osób może powodować podrażnienia skóry lub błon śluzowych;
  • interakcje z lekami – może nasilać działanie leków przeciwcukrzycowych i przeciwzakrzepowych.

Cynamon w ciąży

Choć nie ma jednoznacznych dowodów na to, że cynamon jest szkodliwy dla kobiet w ciąży, zaleca się jego umiarkowane spożycie. Cynamon zawiera substancje, które mogą wpływać na krążenie i ewentualnie pobudzać skurcze macicy, co w niektórych przypadkach może być niebezpieczne, zwłaszcza w późniejszym etapie ciąży.

Chociaż badania dotyczące wpływu cynamonu na ciążę są ograniczone, eksperci sugerują, aby kobiety w ciąży unikały nadmiernego spożycia tej przyprawy, zwłaszcza w postaci suplementów czy dużych ilościach w potrawach.

Cynamon a karmienie piersią

Choć nie ma wielu badań dotyczących wpływu cynamonu na karmienie piersią, większość specjalistów uważa, że jego umiarkowane spożycie nie stanowi zagrożenia dla matki ani dziecka.

Cynamon zawiera substancje, które mogą przenikać do mleka, ale w niewielkich ilościach nie powinny one wpływać negatywnie na zdrowie dziecka.

Dlatego kobiety karmiące piersią mogą spożywać cynamon w rozsądnych ilościach, jednak w razie jakichkolwiek wątpliwości lub objawów niepożądanych warto skonsultować się z lekarzem.

>> To może Cię zainteresować: Dieta matki karmiącej – co jeść, a czego unikać w okresie karmienia piersią?

Czy cynamon szkodzi na żołądek?

Cynamon, choć jest korzystny dla zdrowia, może powodować podrażnienia błony śluzowej żołądka u osób z nadwrażliwością lub chorobami przewodu pokarmowego, takimi jak:

  • wrzody,
  • zapalenie żołądka,
  • zespół jelita drażliwego.

Może działać drażniąco, zwłaszcza jeśli spożywany jest w dużych ilościach. W takich przypadkach warto zachować ostrożność w jego spożyciu, a osoby z problemami żołądkowymi powinny skonsultować się z lekarzem przed wprowadzeniem cynamonu do diety.

Cynamon – podsumowanie

  • Cynamon to przyprawa, która ma wiele do zaoferowania – od obniżania poziomu cukru we krwi po wspomaganie trawienia i poprawę zdrowia serca.
  • Cynamon może wywołać skutki uboczne, zwłaszcza gdy spożywany jest w nadmiarze.
  • Zanim zdecydujesz się na codzienne stosowanie cynamonu, warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem, zwłaszcza jeśli masz problemy zdrowotne np. ze strony przewodu pokarmowego.

Źródła

  • Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej: https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/zasady-zdrowego-zywienia/cynamon-dla-zdrowia-i-smaku/ (dostęp: 01.04.2025).
  • Mousavi S.M., Karimi E., Hajishafiee M. i wsp.: Anti-hypertensive effects of cinnamon supplementation in adults: A systematic review and dose-response Meta-analysis of randomized controlled trials. Crit Rev Food Sci Nutr. 2020; 60 (18): 3144–3154.doi:10.1080/10408398.2019.1678012
  • Hadi A., Campbell M.S., Hassani B. i wsp.: The effect of cinnamon supplementation on blood pressure in adults: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Clin Nutr ESPEN. 2020; 36: 10–16.
  • Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1334/2008 z dnia 16.12.2008 r. w sprawie środków aromatyzujących i niektórych składników żywności o właściwościach aromatyzujących do użycia w oraz na środkach spożywczych oraz zmieniające rozporządzenie Rady (EWG) nr 1601/91, rozporządzenia (WE) nr 2232/96 oraz (WE) nr 110/2008 oraz dyrektywę 2000/13/WE
  • https://bw.sggw.edu.pl/info/book/WULSd4d7897ec25c41b38b04a25c55f1c7eb?r=publication&ps=20&title=Publikacja%2B%25E2%2580%2593%2BZastosowanie%2Bro%25C5%259Blin%2Bw%2Bnaukach%2Bmedycznych%2Bi%2Bprzyrodniczych%2B%25E2%2580%2593%2BSzko%25C5%2582a%2BG%25C5%2582%25C3%25B3wna%2BGospodarstwa%2BWiejskiego%2Bw%2BWarszawie+title&lang=pl&pn=1 (dostęp: 01.04.2025).

Zespół Lamberta-Eatona – objawy, diagnostyka i postępowanie

Barbara Pawłowska
-
0
Zespół Lamberta-Eatona – objawy, diagnostyka i postępowanie

Zespół Lamberta-Eatona to rzadka, ale poważna choroba nerwowo-mięśniowa, która może znacznie utrudnić codzienne funkcjonowanie. W artykule wyjaśniamy, czym jest zespół miasteniczny Lamberta-Eatona, jakie daje objawy, jak wygląda jego diagnostyka oraz na czym polega leczenie. Jeśli chcesz lepiej zrozumieć tę chorobę i dowiedzieć się, kiedy warto wykonać odpowiednie badania – zapraszamy do lektury!

Spis treści:

  1. Zespół miasteniczny Lamberta-Eatona – co to za choroba?
  2. Zespół Lamberta-Eatona – częstość występowania
  3. Objawy zespołu miastenicznego
  4. Zespół Lamberta-Eatona – diagnostyka
  5. Leczenie zespołu miastenicznego
  6. Podsumowanie

Zespół miasteniczny Lamberta-Eatona – co to za choroba?

Zespół Lamberta-Eatona (ang. Lambert-Eaton Myasthenic Syndrome, LEMS) to autoimmunizacyjna choroba nerwowo-mięśniowa, zaliczana do tzw. zespołów miastenicznych. Schorzenie to polega na nieprawidłowym przekazywaniu impulsów nerwowych do mięśni, co prowadzi do ich osłabienia. W przebiegu zespołu Lamberta-Eatona układ odpornościowy atakuje kanały wapniowe w zakończeniach nerwowych, co zakłóca uwalnianie acetylocholiny – substancji niezbędnej do prawidłowego skurczu mięśni.

Zespół ten bywa mylony z miastenią gravis (miastenią rzekomoporaźną), jednak różni się od niej zarówno mechanizmem, jak i objawami.

Zespół Lamberta-Eatona – częstość występowania

LEMS najczęściej występuje u osób dorosłych po 40. roku życia, choć może pojawić się także u młodszych pacjentów. U mężczyzn choroba diagnozowana jest częściej niż u kobiet.

W około 50–60% przypadków LEMS występuje jako tzw. zespół paranowotworowy, towarzyszący najczęściej drobnokomórkowemu rakowi płuca. W pozostałych przypadkach nie stwierdza się związku z nowotworem – mówimy wtedy o idiopatycznej postaci zespołu Lamberta-Eatona.

Objawy zespołu miastenicznego

Objawy LEMS są związane z osłabieniem mięśni, ale ich charakterystyczną cechą jest to, że mogą się one nieco zmniejszać po wysiłku fizycznym – tzw. efekt ułatwienia. To ważna różnica w porównaniu z miastenią, w której objawy nasilają się po wysiłku.

Do najczęstszych objawów LEMS należą:

  • osłabienie mięśni proksymalnych (bliżej tułowia), zwłaszcza kończyn dolnych,
  • trudności z wstawaniem, chodzeniem po schodach, wstawaniem z krzesła,
  • zmęczenie, które może ulegać poprawie po krótkim ruchu,
  • zaburzenia autonomiczne – suchość w jamie ustnej, zaparcia, zaburzenia potliwości, zaburzenia erekcji,
  • czasem drżenie mięśni lub bóle mięśniowe.

Objawy rozwijają się powoli i często są niespecyficzne, dlatego rozpoznanie choroby bywa opóźnione. Warto podkreślić, że w zespole Lamberta-Eatona rzadziej występują objawy dotyczące mięśni twarzy czy oczu, które są typowe dla miastenii.

Zespół Lamberta-Eatona – diagnostyka

Rozpoznanie LEMS wymaga dokładnej diagnostyki neurologicznej i immunologicznej. W procesie diagnostycznym wykorzystuje się m.in.:

  • badanie elektromiograficzne (EMG) – służy do oceny przewodnictwa nerwowo-mięśniowego; w LEMS typowe jest zwiększenie siły odpowiedzi mięśniowej po serii impulsów,
  • badania laboratoryjne – kluczowe jest oznaczenie przeciwciał antyneuralnych, tj. anty-CV2, anty-SOX1.
  • badania obrazowe – w celu wykluczenia lub potwierdzenia nowotworu, szczególnie drobnokomórkowego raka płuca (np. tomografia komputerowa klatki piersiowej),
  • testy funkcjonalne – ocena siły mięśniowej, zmęczenia i objawów autonomicznych.

Wczesne postawienie rozpoznania ma ogromne znaczenie – w przypadku postaci związanej z nowotworem leczenie choroby nowotworowej może wpłynąć na poprawę stanu pacjenta i wycofanie się objawów neurologicznych.

Co warto wiedzieć o przeciwciałach anty-CV2 i ich związku z LEMS:

  • są markerami zespołów paranowotworowych i mogą występować równolegle z innymi przeciwciałami, np. anty-SOX1;
  • ich obecność sugeruje, że LEMS ma podłoże nowotworowe, a nie idiopatyczne;
  • wykrycie tych przeciwciał może pomóc w wcześniejszym rozpoznaniu nowotworu, jeszcze przed jego kliniczną manifestacją;
  • poza LEMS, przeciwciała anty-CV2 mogą występować również w innych zespołach paranowotworowych, np. zapaleniu mózgu, rdzenia kręgowego czy neuropatiach.

>> Zobacz też: Markery nowotworowe – czym są i jakich informacji dostarczają?

Leczenie zespołu miastenicznego

Leczenie LEMS zależy od przyczyny choroby oraz nasilenia objawów. W przypadku postaci paranowotworowej podstawą terapii jest leczenie onkologiczne (np. chemioterapia), którego celem jest eliminacja nowotworu wywołującego reakcję autoimmunizacyjną.

W leczeniu idiopatycznej postaci LEMS stosuje się:

  • leki zwiększające uwalnianie acetylocholiny – poprawiają przewodnictwo nerwowo-mięśniowe,
  • leki immunosupresyjne – takie jak np. kortykosteroidy, ograniczające reakcję autoimmunizacyjną,
  • dożylne immunoglobuliny (IVIG) lub plazmafereza – w cięższych przypadkach lub podczas zaostrzeń,
  • rehabilitację i fizjoterapię – wspomagają codzienne funkcjonowanie i utrzymanie sprawności.

Indywidualne podejście do pacjenta oraz ścisła współpraca między neurologiem, onkologiem i immunologiem pozwala na skuteczne kontrolowanie objawów i poprawę jakości życia.

Podsumowanie

  • Zespół Lamberta-Eatona (LEMS) to rzadka choroba autoimmunizacyjna, charakteryzująca się zaburzeniami w przekazywaniu impulsów nerwowych do mięśni.
  • Objawy LEMS mogą być mylące, dlatego tak ważne jest przeprowadzenie odpowiedniej diagnostyki, w tym oznaczenia specyficznych przeciwciał antyneuralnych (anty-CV2, anty-SOX1).
  • Szybka diagnoza i właściwe leczenie LEMS pozwalają na skuteczne opanowanie choroby.
  • Jeśli obserwujesz u siebie niepokojące objawy, takie jak utrzymujące się osłabienie mięśni czy zmiany w codziennym funkcjonowaniu – nie zwlekaj z konsultacją z neurologiem i wykonaniem odpowiednich badań.
  • Wczesna diagnoza LEMS to szansa na skuteczną terapię i lepsze życie z zespołem Lamberta-Eatona.

Czym jest afazja? Objawy, rodzaje, przyczyny i diagnostyka

Katarzyna Ciepłucha
-
0
Czym jest afazja? Objawy, rodzaje, przyczyny i diagnostyka

Afazja to poważne zaburzenie komunikacji spowodowane uszkodzeniem obszarów mózgu odpowiedzialnych za język. Objawy tego schorzenia mogą pojawić się nagle i znacznie wpłynąć na jakość życia pacjenta oraz jego rodziny. W artykule przedstawimy najważniejsze informacje dotyczące przyczyn, rodzajów oraz diagnostyki afazji, a także omówimy możliwości leczenia i rehabilitacji. Dowiedz się, jak skutecznie rozpoznać objawy afazji oraz jak wspierać osoby dotknięte tym zaburzeniem.

Spis treści:

  1. Co to jest afazja?
  2. Rodzaje afazji
  3. Przyczyny afazji
  4. Jakie są objawy afazji?
  5. Czy afazja może się cofnąć?
  6. Diagnostyka i leczenie afazji
  7. Afazja – podsumowanie

Co to jest afazja?

Afazja to nabyte zaburzenie językowe wynikające z uszkodzenia specyficznych regionów mózgu, które kontrolują funkcje językowe, takich jak obszar Broki (odpowiedzialny za produkcję mowy) oraz obszar Wernickego (odpowiedzialny za rozumienie języka). Najczęściej występuje u osób, które wcześniej prawidłowo posługiwały się mową. Afazja może pojawić się nagle, zazwyczaj jako konsekwencja udaru mózgu, urazu głowy, guzów mózgu lub chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera. Osoby cierpiące na afazję mają trudności w mówieniu, rozumieniu języka, czytaniu lub pisaniu, co znacznie utrudnia codzienną komunikację.

Rodzaje afazji

Afazja czuciowa

W przypadku afazji czuciowej chory ma problemy ze zrozumieniem słów wypowiadanych przez innych ludzi. Chociaż mowa osoby dotkniętej tym rodzajem afazji jest zwykle płynna i pozornie prawidłowa pod względem brzmienia, wypowiedzi są chaotyczne, pozbawione sensu i trudne do zrozumienia dla otoczenia. Pacjent często nie jest świadomy swoich błędów językowych, co dodatkowo utrudnia komunikację.

Afazja ruchowa

Osoba cierpiąca na afazję ruchową zazwyczaj dobrze rozumie mowę innych osób, ale sama ma poważne problemy z jej artykulacją. Wypowiedzi są fragmentaryczne, często ograniczają się do pojedynczych słów lub krótkich fraz. Pacjent może mieć trudności z płynnością mowy, popełniać błędy gramatyczne oraz zmagać się z dużym wysiłkiem przy próbach wyrażenia myśli, co wywołuje frustrację i stres.

Afazja mieszana

Afazja mieszana łączy w sobie objawy zarówno afazji czuciowej, jak i ruchowej. Osoba dotknięta tym rodzajem afazji ani nie rozumie prawidłowo mowy innych, ani nie jest w stanie się jasno wypowiedzieć. Jest to szczególnie ciężka forma zaburzenia, wymagająca intensywnej i długotrwałej terapii.

Afazja globalna

Jest to najbardziej zaawansowana i najtrudniejsza forma afazji. Pacjent całkowicie traci zdolność do rozumienia oraz wypowiadania się. Tego typu afazja zwykle pojawia się po rozległych uszkodzeniach mózgu, na przykład po ciężkim udarze, urazie głowy lub w przebiegu zaawansowanych procesów neurodegeneracyjnych.

Przyczyny afazji

Afazja może mieć wiele przyczyn, jednak najczęstszą jest udar mózgu. Udar prowadzi do niedokrwienia i uszkodzenia określonych obszarów mózgu odpowiedzialnych za język. Innymi potencjalnymi przyczynami afazji są urazy mechaniczne mózgu, guzy, zapalenia mózgu, infekcje oraz choroby neurodegeneracyjne, w tym choroba Alzheimera, demencja oraz pierwotna postępująca afazja. Niekiedy afazja może mieć charakter przejściowy, jak na przykład w przypadku przemijającego napadu niedokrwiennego (TIA).

>> Przeczytaj również: Choroba Alzheimera: Nowe nadzieje w leczeniu i wyzwania diagnostyczne

Jakie są objawy afazji?

Afazja objawia się na różne sposoby, zależnie od lokalizacji i rozległości uszkodzenia mózgu. Najczęściej obserwowane objawy to:

  • trudności w dobieraniu odpowiednich słów i konstruowaniu logicznych zdań,
  • brak płynności mowy, przerwy oraz wysiłek przy mówieniu,
  • poważne problemy z rozumieniem wypowiedzi innych osób,
  • popełnianie licznych błędów językowych, przekręcanie słów, używanie niewłaściwych wyrazów,
  • znaczące trudności z czytaniem oraz pisaniem,
  • uczucie frustracji i wycofanie z życia społecznego ze względu na problemy komunikacyjne.

>> Przeczytaj również: Udar mózgu – objawy, przyczyny, pierwsza pomoc i profilaktyka 

Czy afazja może się cofnąć?

O możliwości cofnięcia się afazji decyduje wiele czynników. Kluczowe znaczenie mają przyczyna zaburzenia, lokalizacja i rozległość uszkodzenia mózgu (najczęściej w obrębie dominującej półkuli mózgu – płata czołowego i skroniowego), a także szybkość wdrożenia odpowiedniego leczenia i rehabilitacji. Szczególnie istotna jest szybka reakcja w przypadku afazji poudarowej – im wcześniej rozpocznie się terapia logopedyczna, tym większe są szanse na odzyskanie utraconych funkcji językowych. Największe postępy obserwuje się w ciągu pierwszych trzech do sześciu miesięcy od wystąpienia objawów, choć rehabilitacja może przynosić efekty także później. Chociaż całkowity powrót do dawnej sprawności językowej nie zawsze jest możliwy, wielu pacjentów odzyskuje dużą część zdolności komunikacyjnych dzięki regularnym i indywidualnie dostosowanym ćwiczeniom. Dodatkowym wsparciem mogą być nowoczesne metody terapeutyczne, takie jak komputerowe programy rehabilitacyjne, aplikacje mobilne czy terapia z wykorzystaniem stymulacji mózgu. Niezwykle ważna jest też rola bliskich, którzy wspierają chorego w codziennym funkcjonowaniu i motywują do dalszych działań terapeutycznych.

Diagnostyka i leczenie afazji

Diagnostyka afazji opiera się na kompleksowej ocenie neurologicznej i logopedycznej. Lekarz może również zlecić wykonanie badań obrazowych, takich jak tomografia komputerowa (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI), które pomogą określić obszar i zakres uszkodzenia mózgu.

Leczenie afazji opiera się przede wszystkim na indywidualnie dobranej terapii logopedycznej, mającej na celu odzyskanie funkcji językowych lub wypracowanie alternatywnych metod komunikacji. Niezwykle ważne jest również wsparcie psychologiczne pacjenta i jego bliskich, którzy wspólnie uczą się radzić sobie z codziennymi wyzwaniami wynikającymi z afazji.

Afazja – podsumowanie

Najważniejsze informacje:

  • Afazja to zaburzenie językowe spowodowane uszkodzeniem mózgu.
  • Najczęstszą przyczyną jest udar mózgu, ale są też inne.
  • Rodzaje afazji obejmują afazję czuciową, ruchową, mieszaną i globalną.
  • Objawy dotyczą problemów z mówieniem, rozumieniem, czytaniem i pisaniem.
  • Leczenie obejmuje intensywną terapię logopedyczną oraz wsparcie psychologiczne.

Bibliografia

  1. Wiercińska M., Afazja: afazja czuciowa, ruchowa i czuciowo-ruchowa, mp.pl
  2. Clark D.G., Approach to the patient with aphasia, UpToDate
  3. Clark D.G., Aphasia: Prognosis and treatment, UpToDate
Page 6 of 126
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126
1...567...126Strona 6 z 126

Zadbaj z nami o zdrowie - zapisz się na newsletter!

Otrzymuj praktyczne informacje na temat profilaktyki i badań laboratoryjnych, dzięki którym poszerzysz swoją wiedzę na temat świadomej troski o zdrowie. Zapisz się na newsletter i odbierz -20% zniżki na kolejny zakup w e-sklepie.

O nas

Firma ALAB laboratoria to ogólnopolska sieć najnowocześniejszych laboratoriów diagnostycznych w Polsce oferująca najszerszą ofertę ponad 3 500 badań diagnostycznych.

Nasz adres

ul. Stępińska 22/30, 00-739 Warszawa (22) 349 60 12 info@alab.com.pl © ALAB laboratoria Sp. z o.o.