Sklep
Strona główna Blog

Krosty na nogach – skąd się biorą i co mogą oznaczać?

Katarzyna Banaszczyk
-
0
Krosty na nogach – skąd się biorą i co mogą oznaczać?

Krosty to wykwity skórne, które mogą pojawiać się w różnych lokalizacjach, zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy. W przebiegu których schorzeń skóry mogą pojawiać się swędzące krosty na nogach? Czy czerwone krosty na nogach u dziecka mogą być związane z atopowym zapaleniem skóry? Jak radzić sobie z tymi dolegliwościami? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się więcej na temat krost pojawiających się na nogach.

Spis treści:

  1. Krosty na nogach: jak wyglądają?
  2. Krosty na nogach: co oznaczają?
  3. Czego przyczyną mogą być krosty na nogach?
  4. Jak sprawdzić, od czego są krosty na nogach?
  5. Czy można zapobiec powstawaniu krost na nogach?
  6. Co stosować na krosty na nogach?
  7. Domowe sposoby na krosty na nogach
  8. Krosty na nogach – często zadawane pytania
  9. Krosty na nogach – podsumowanie

Krosty na nogach: jak wyglądają?

Krosty to zmiany wyczuwalne podczas badania palpacyjnego, co oznacza, że są wyniosłe ponad poziom skóry. Charakteryzują się tym, że są wypełnione treścią ropną, która przyjmuje typowo żółtawe, a niekiedy białawe zabarwienie.

Krosty na nogach mogą lokalizować się w różnych obszarach kończyny dolnej, zarówno w obrębie skóry ud, podudzi, a także stóp i podeszew. Lokalizacja zmian skórnych może być cenną informacją diagnostyczną, wskazującą na konkretne schorzenie.

>> Sprawdź: Trądzik – choroba o wielu obliczach

Krosty na nogach: co oznaczają?

Krosty na nogach mogą pojawić się zarówno w przebiegu miejscowych infekcji bakteryjnych (na przykład dotyczących mieszków włosowych), ale i również schorzeń zapalnych o przewlekłym charakterze. Należy mieć świadomość, że pacjenci bardzo często opisują swoje dolegliwości mianem krost na nogach także w odniesieniu do innych wykwitów chorobowych (na przykład grudek, nadżerek czy pęcherzyków). Postawienie diagnozy dermatologicznej wymaga wizyty u lekarza i wnikliwego obejrzenia skóry.

>> Zobacz: Wyprysk potnicowy (potnica): objawy, przyczyny i leczenie

Czego przyczyną mogą być krosty na nogach?

Jakie schorzenia dermatologiczne mogą objawiać się krostami na nogach? Poniżej charakterystyka najczęściej zgłaszanych przez pacjentów problemów związanych z tego rodzaju wykwitami skórnymi.

Czerwone krosty na nogach

Określenie czerwone krosty na nogach jest zwrotem potocznym, ponieważ zgodnie z wiedzą dermatologiczną, krosty mają żółte zabarwienie, związane z zawartością treści ropnej. Pacjenci często jednak opisują tym zwrotem zapalenie mieszków włosowych. Dermatoza ta jest najczęściej spowodowana przez bakterie (w tym często przez Staphylococcus aureus), ale może również być konsekwencją zakażenia grzybiczego (w tym przypadku najczęściej odpowiedzialne są grzyby z rodzaju Malassezia).

Do wystąpienia zapalenia mieszków włosowych może predysponować:

  • uszkodzenia mechaniczne skóry, do których doszło na przykład podczas depilacji,
  • noszenie obcisłej, nieprzewiewnej odzieży, wykonanej ze sztucznych materiałów,
  • nieprawidłowa higiena,
  • zaczopowanie ujść mieszków włosowych przez stosowane kosmetyki (na przykład olejki czy maści),
  • niektóre choroby przewlekłe, w tym cukrzyca,
  • obniżenie odporności organizmu,
  • niedobory witaminowe.

>> To może Cię zainteresować: Niedobory witamin i minerałów u dzieci – objawy, przyczyny, badania

Swędzące krosty na nogach

Swędzące krosty na nogach mogą być związane z miejscowymi reakcjami alergicznymi i nadkażeniem bakteryjnym (na przykład w przebiegu atopowego zapalenia skóry). Skóra z atopią cechuje się wybitną suchością i złuszczaniem, co sprawia, że pacjenci opisują niekiedy swoje zmiany jako suche krosty na nogach. Świąd i obecność obwodowo ułożonych krost może towarzyszyć również zakażeniom grzybiczym skóry.

>> Sprawdź: Grzybice powierzchowne skóry

Twarde krosty na nogach

Zmiany skórne opisywane przez pacjentów jako twarde krosty na nogach mogą odpowiadać wielu jednostkom chorobowym, w tym między innymi włókniakom twardym. Choć zgodnie z nomenklaturą medyczną nie są to krosty, to niekiedy pacjenci używają tego określenia w stosunku do tej dolegliwości. Włókniaki twarde to zmiany łagodne, które często pojawiają się po drobnych urazach na przykład ukąszeniu czy zadrapaniu skóry. Mają postać twardej grudki i najczęściej lokalizują się w obrębie kończyn dolnych. Włókniaki twarde cechują się typowym obrazem dermatoskopowym.

Białe i ropne krosty na nogach

Białe krosty na nogach to kolejne potoczne określenie, często używane przez pacjentów. Chorzy mogą w ten sposób opisywać krosty w przebiegu między innymi takich schorzeń jak:

  • łuszczyca krostkowa – w tym przypadku występują krosty jałowe, co oznacza, że po wykonaniu posiewu z tego rodzaju zmian, nie wyhoduje się drobnoustrojów, ponieważ przyczyną tego schorzenia nie jest infekcja,
  • zespół Sneddona-Wilkinsona – jest to rzadko występująca, przewlekła choroba skóry, która cechuje się obecnością wiotkich krost, które mogą lokalizować się nie tylko na kończynach, ale i na tułowiu czy w obrębie pachwin,
  • zmiany polekowe – osutki polekowe mogą mieć bardzo różną morfologię; jedną z możliwych manifestacji jest między innymi osutka krostkowa, tego rodzaju zmiany mogą pojawić się po wielu substancjach, w tym po antybiotykach, lekach przeciwzapalnych (NLPZ) czy terapiach onkologicznych.

>> To może Cię zainteresować: Łuszczyca krostkowa – objawy, przyczyny, badania i leczenie

Jak sprawdzić, od czego są krosty na nogach?

Pierwszym i najważniejszym krokiem jest udanie się na konsultację do lekarza dermatologa. Po dokładnej ocenie stanu skóry i przeprowadzeniu wywiadu chorobowego lekarz może zadecydować o konieczności wykonania badań dodatkowych, w tym:

Posiew ze zmiany tradzikowej (tlenowo) banerek

Czy można zapobiec powstawaniu krost na nogach?

W celu profilaktyki pojawiania się zmian krostkowych na skórze należy zastosować się do kilku zaleceń, które zmniejszają ryzyko rozwoju m. in. zapalenia mieszków włosowych. Warto pamiętać o:

  • unikaniu uszkodzeń mechanicznych i zadrapań,
  • każdorazowej zmianie maszynek do golenia,
  • dbaniu o codzienną higienę skóry,
  • unikaniu narażenia na ukąszenia owadów.

>> Sprawdź: Łojotokowe zapalenie skóry – objawy, przyczyny, leczenie

Co stosować na krosty na nogach?

Zmiany o typie krost na nogach wymagają konsultacji lekarskiej i włączenia odpowiedniej terapii. Sposób leczenia zależy między innymi od zdiagnozowanej jednostki chorobowej. W przypadku zapalenia mieszków włosowych stosuje się antybiotyki w postaci miejscowej (kremy, maści), a w zaawansowanych przypadkach również antybiotyki w postaci ogólnej (np. leczenie doustne). Łuszczyca krostkowa może wymagać włączenia leczenia ogólnego z zastosowaniem retinoidów (acytretyny) czy leków immunosupresyjnych (do których należy metotreksat i cyklosporyna). Leczenie powinno być prowadzone pod nadzorem doświadczonego dermatologa.

Domowe sposoby na krosty na nogach

Należy podkreślić, że nie warto leczyć się na własną rękę. Przed konsultacją z lekarzem należy zadbać o odpowiednią higienę skóry. W celu zmniejszenia ryzyka nawrotów infekcji bakteryjnych, w tym zapalenia mieszków włosowych, warto stosować zróżnicowaną dietę, z ograniczeniem spożywania cukrów prostych. Jeżeli pacjent choruje dodatkowo na cukrzycę, to wówczas konieczne jest monitorowanie poziomu glukozy we krwi i utrzymywanie jej w zalecanych granicach. Warto wiedzieć, że cukrzyca sprzyja istotnie nawrotom zakażeń skóry, w tym infekcjom bakteryjnym i grzybiczym.

>> Zobacz: Rola dysbiozy jelitowej w wybranych chorobach skóry

Krosty na nogach – często zadawane pytania

Poniżej znajdują się odpowiedzi na najczęściej zadawane przez pacjentów pytania dotyczące krost na nogach.

Co oznaczają czerwone kropki na nogach?

Czerwone kropki na nogach to potoczne określenie, pod którym pacjent może mieć na myśli zarówno krosty, plamki, jak i grudki. Nie są to tożsame sformułowania, co oznacza, że niezbędna jest konsultacja dermatologiczna. Tego rodzaju wykwity mogą bowiem wystąpić w wielu schorzeniach skóry, co wymaga weryfikacji lekarskiej.

Co oznaczają krosty na nogach?

Krosty na nogach mogą świadczyć o infekcji skóry spowodowanej przez drobnoustroje, ale również o chorobie przewlekłej, w tym łuszczycy krostkowej czy też zespole Sneddona-Wilkinsona. Tego rodzaju wykwity mogą być również elementem obrazu klinicznego osutek polekowych.

Jak pozbyć się krostek na nogach?

Niezbędna jest konsultacja dermatologiczna i włączenie odpowiedniego leczenia. Terapia uzależniona jest od konkretnej jednostki chorobowej i indywidualnej sytuacji klinicznej pacjenta.

Jak wygląda alergiczna wysypka na nogach?

Zmiany alergiczne mogą przyjmować postać swędzących bąbli, zmian rumieniowych, a także zmian rumieniowo-grudkowych i przeczosów (czyli linijnych uszkodzeń naskórka, wywołanych drapaniem). Schorzenia skóry o tle alergicznym to między innymi pokrzywka, atopowe zapalenie skóry (AZS) czy alergiczne, kontaktowe zapalenie skóry. Zmianom o podłożu alergicznym może towarzyszyć również nasilona suchość skóry oraz złuszczanie. Choć krosty nie są klasycznym wykwitem skórnym w przebiegu schorzeń alergicznych, to mogą się one pojawić w przypadku nadkażenia bakteryjnego zmian.

>> Przeczytaj: Alergia kontaktowa (skórna) – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Krosty na nogach – podsumowanie

  • Krosty na nogach to zmiany wyniosłe ponad poziom skóry, wypełnione żółtą treścią ropną.
  • Krosty na nogach mogą być elementem klinicznym łuszczycy krostkowej, zapalenia mieszków włosowych, grzybicy skóry gładkiej, czy zespołu Sneddona-Wilkinsona.
  • Krosty na nogach u dzieci częściej, niż w populacji dorosłej mogą wynikać z nadkażenia bakteryjnego zmian skórnych pojawiających się w przebiegu dermatoz alergicznych.
  • W diagnostyce kluczową rolę odgrywa dokładnie przeprowadzone badanie dermatologiczne, badanie dermatoskopowe, a także badania dodatkowe, w tym procedury mikrobiologiczne i laboratoryjne.
  • Leczenie zależy od konkretnej jednostki chorobowej i powinno być prowadzone pod opieką lekarza dermatologa.

Bibliografia

  1. L. Rudnicka i inni, Współczesna Dermatologia, PZWL, Warszawa 2022,
  2. L. Bolognia i inni, Fourth Edition Dermatologia, Medipage, Warszawa 2022,
  3. A. Szczeklik, Piotr Gajewski, Interna Szczeklika, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020/2021,
  4. A. Dembińska-Kieć i inni, Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2005 (dodruk), s. 654–659.

Krosty na pośladkach – możliwe przyczyny i leczenie

Katarzyna Banaszczyk
-
0
Krosty na pośladkach – możliwe przyczyny i leczenie

Krosty to zmiany skórne, które nie zawsze związane są tylko i wyłącznie z infekcjami dotyczącymi skóry. O czym świadczą ropne krosty na pośladkach? Czy czerwone krosty na pośladkach i udach wymagają szczegółowej diagnostyki dermatologicznej? Na czym polega leczenie krost na pośladkach? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się więcej na ten ważny temat.

Spis treści:

  1. Krosty na pośladkach: przyczyny dolegliwości skórnych
  2. Jak wyglądają krosty na pośladkach?
  3. Jakie objawy mogą towarzyszyć krostkom na pośladkach u dorosłych i dzieci?
  4. Czy można sprawdzić, od czego pojawiły się bolesne krosty na pośladkach?
  5. Jak zapobiec powstawaniu czerwonych krost na pośladkach?
  6. Jak wyleczyć krosty na pośladkach?
  7. Krosty na pośladkach – często zadawane pytania
  8. Krosty na pośladkach – podsumowanie informacji

Krosty na pośladkach: przyczyny dolegliwości skórnych

    Krosty zlokalizowane na skórze pośladków mogą być elementem obrazu klinicznego takich jednostek chorobowych jak na przykład:

    • zapalenie mieszków włosowych – jest to miejscowa infekcja dotycząca mieszków włosowych, a więc struktur, które są wąskimi kanałami w obrębie skóry, z których wyrastają włosy,
    • trądzik odwrócony – jest to przewlekłe, zapalne schorzenie skóry, które manifestuje się zmianami zlokalizowanymi najczęściej w obrębie pach, pachwin, pośladków, a także innych fałdów skóry; w obrazie klinicznym tego schorzenia dominują zmiany o typie guzków, przypominających czyraki, wykwity są bolesne i mogą istotnie utrudniać codzienne funkcjonowanie pacjenta,
    • łuszczyca krostkowa – jest to jedna z odmian łuszczycy, która manifestuje się pojawieniem się krost zlokalizowanych na rumieniowym, niekiedy złuszczającym podłożu,
    • zespół Sneddona-Wilkinsona (inaczej podrogowa krostkowa dermatoza) – rzadko występujące schorzenie dermatologiczne, o nie do końca poznanej etiologii; w obrazie klinicznym tej dermatozy obserwuje się występowanie drobnych pęcherzyków, przekształcających się w krostki,
    • reakcje polekowe – wywołane na przykład przez antybiotyki, czy leki stosowanie w terapiach przeciwnowotworowych.

    >> Zobacz: Łojotokowe zapalenie skóry – objawy, przyczyny, leczenie

    Od czego krosty na pośladkach u dzieci?

    Krosty zlokalizowane na pośladkach w populacji pediatrycznej mogą być związane dodatkowo z takimi dolegliwościami jak:

    • potówki – są to zmiany manifestujące się jako drobne pęcherzyki i grudki, choć pacjenci często określają je mianem czerwonych krostek; potówki powstają na skutek zaczopowania ujść gruczołów potowych, co może być konsekwencją nieodpowiedniej pielęgnacji skóry,
    • nadkażenie bakteryjne zmian – do nadkażenia może dojść między innymi w przebiegu atopowego zapalenia skóry czy alergicznego kontaktowego zapalenia skóry; nakładającym się infekcjom sprzyja drapanie skóry,
    • zmiany o charakterze grzybiczym – w tym przypadku zmiany krostkowe mogą pojawiać się na obwodzie zmian.

    >> Przeczytaj: Pęcherzyca – typy, objawy, przyczyny i leczenie choroby

    Jak wyglądają krosty na pośladkach?

    Krosty na pośladkach to zmiany wyniosłe ponad poziom skóry, co oznacza, że są wyczuwalne podczas dotykania. Krosty przyjmują żółtą lub białawą barwę, co jest związane z zawartością treści ropnej. Krosty często zlokalizowane są na tle zmian rumieniowych, a więc na tle zaczerwienienia. Należy mieć świadomość, że pacjenci mianem krost na skórze mogą nazywać również inne zmiany chorobowe, w tym grudki, plamy czy pęcherzyki, dlatego każda zmiana wymaga indywidualnej oceny dermatologicznej.

    Jakie objawy mogą towarzyszyć krostkom na pośladkach u dorosłych i dzieci?

    Zmiany skórne, w tym krosty mogą wiązać się z występowaniem dodatkowych objawów, w tym między innymi:

    • świądu,
    • pieczenia,
    • dolegliwości bólowych.

    W przypadku zaawansowanych zmian występujących w przebiegu łuszczycy krostkowej mogą pojawić się również objawy ogólne takie jak gorączka, ból mięśni czy dreszcze.

    >> To może Cię zainteresować: Odkrywanie tajemnic HLA-Cw6: klucz do zrozumienia łuszczycy i łuszczycowego zapalenia stawów

    Czy można sprawdzić, od czego pojawiły się bolesne krosty na pośladkach?

    Diagnostyka krost na pośladkach powinna rozpocząć się od wizyty w gabinecie dermatologa i wnikliwie przeprowadzonego badania skóry. W niektórych przypadkach konieczne może być wykonanie badań dodatkowych, w tym:

    • badania mykologicznego – a więc badania w kierunku zakażenia grzybiczego,
    • badania dermatoskopowego – czyli oglądania zmian w powiększeniu przy użyciu dermatoskopu,
    • posiewu ze zmian skórnych – w celu identyfikacji drobnoustroju odpowiedzialnego za infekcję,
    • badań laboratoryjnych – w tym oznaczenie stężenia glukozy, białka CRP, morfologii krwi obwodowej.
    Posiew ze zmiany tradzikowej (tlenowo) banerek

    Jak zapobiec powstawaniu czerwonych krost na pośladkach?

    Profilaktyka czerwonych krost na pośladkach obejmuje przede wszystkim zapobieganie zapaleniu mieszków włosowych. Jak ograniczyć ryzyko zapalenia mieszka? Warto przede wszystkim zadbać o:

    • noszenie nieuciskającej, przewiewnej odzieży, wykonanej z naturalnych materiałów,
    • stosowanie zróżnicowanej diety, z ograniczeniem cukrów prostych,
    • unikanie długotrwałego pozostawania w pozycji siedzącej,
    • prawidłową higienę skóry,
    • utrzymywanie stężenia glukozy na prawidłowym poziomie,
    • dostosowaną do możliwości, regularną aktywność fizyczną.

    W przypadku łuszczycy krostkowej i innych schorzeń zapalnych ryzyko nawrotu dolegliwości i zaostrzenia stanu dermatologicznego można zmniejszyć poprzez unikanie przyjmowania używek (w tym alkoholu i palenia tytoniu), a także stosowanie się do zaleceń lekarza prowadzącego.

    Jak wyleczyć krosty na pośladkach?

    W celu dobrania odpowiedniego leczenia konieczne jest postawienie diagnozy, bowiem zmiany krostkowe na pośladkach mogą pojawiać się w przebiegu wielu schorzeń natury dermatologicznej. W tym celu należy udać się do lekarza dermatologa, który po ocenie stanu skóry zaproponuje odpowiednie postępowanie diagnostyczno-lecznicze. W zależności od konkretnej jednostki chorobowej, konieczne może być włączenie leczenia na przykład w postaci antybiotykoterapii, leczenia immunosupresyjnego, odpowiedniej pielęgnacji czy leczenia przeciwgrzybiczego.

    >> Przeczytaj: Grzybice powierzchowne skóry

    Krosty na pośladkach – często zadawane pytania

    Duże, bolące krosty na pośladkach mogą stanowić istotny czynnik, prowadzący do obniżenia jakości życia pacjentów. Nic więc dziwnego, że pojawienie się tych zmian wiąże się z niepokojem, a także wieloma wątpliwościami i pytaniami. Poniżej odpowiedzi na najczęstsze z nich.

    O czym świadczą krosty na pośladkach?

    Krosty na pośladkach najczęściej są objawem infekcji bakteryjnej. Należy jednak wiedzieć, że mogą wystąpić również w przebiegu schorzeń zapalnych, zakażeń grzybiczych czy reakcji polekowych. Krosty na pośladkach wymagają więc konsultacji dermatologicznej.

    Jaką maść na krosty na pupie?

    Wybór preparatu miejscowego, w tym maści, jest uzależniony od konkretnej jednostki chorobowej. W przypadku infekcji bakteryjnej konieczne będzie zastosowanie preparatu z antybiotykiem, z kolei w przebiegu infekcji grzybiczej – z substancją przeciwgrzybiczą. Terapia powinna być dobierana w sposób przyczynowy, pod okiem lekarza dermatologa.

    Jakie pasożyty mogą powodować krosty na pupie?

    Zmiany krostkowe mogą niekiedy pojawiać się w przebiegu świerzbu, szczególnie, gdy dojdzie dodatkowo do nadkażenia bakteryjnego rozdrapanych zmian. Schorzenie to wywoływane jest przez świerzbowca ludzkiego i cechuje się pojawieniem się na skórze zmian o charakterze grudek rumieniowych, a niekiedy również pęcherzyków i krost. Zmianom skórnym towarzyszy intensywny świąd, nasilający się w godzinach nocnych (aktywność świerzbowców wzrasta bowiem po rozgrzaniu ciała).

    >> Zobacz: Choroby skóry u człowieka. Najczęściej występujące dermatozy

    Krosty na pośladkach – podsumowanie informacji

    • Krosty na pośladkach to zmiany wyniosłe ponad poziom skóry, wypełnione treścią ropną.
    • Skóra na pośladkach narażona jest na ucisk i niekiedy również przykrywana przez nieprzewiewną, sztuczną odzieżą, co zwiększa ryzyko pojawienia się krost, typowych dla zapalenia mieszków włosowych.
    • Ropne krosty na pośladkach to jednak nie tylko infekcje skóry. Tego rodzaju wykwity mogą pojawić się również w przebiegu łuszczycy krostkowej czy zespołu Sneddona-Wilkinsona.
    • Pojawienie się krost na pośladkach wymaga wnikliwej oceny przez lekarza dermatologa.
    • W diagnostyce krost na pośladkach pomocne bywa badanie dermatoskopowe, badania mikrobiologiczne, a także laboratoryjne.
    • Leczenie krost na pośladkach powinno być przyczynowe i indywidualnie dobrane do sytuacji klinicznej pacjenta.

    Bibliografia

    1. L. Rudnicka i inni, Współczesna Dermatologia, PZWL, Warszawa 2022,
    2. L. Bolognia i inni, Fourth Edition Dermatologia, Medipage, Warszawa 2022,
    3. A. Szczeklik, Piotr Gajewski, Interna Szczeklika, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020/2021,
    4. A. Dembińska-Kieć i inni, Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2005 (dodruk), s. 654–659.

    Objawy miażdżycy. Jak rozpoznać chorobę?

    Katarzyna Koc
    -
    0
    Objawy miażdżycy. Jak rozpoznać chorobę?

    Miażdżyca to jeden z najbardziej znanych problemów zdrowotnych współczesnej medycyny. Ciągły pośpiech, stres, niewłaściwe przetworzone żywienie czy nadużywanie nikotyny – nie sprzyjają zdrowiu. Pierwsze zmiany miażdżycowe dotyczą już dzieci poniżej pierwszego roku życia, a niemal wszystkie nastolatki powyżej 15 r. życia posiadają zmienione chorobowo naczynia tętnicze. Miażdżyca od wielu lat stanowi główny czynnik ryzyka przedwczesnego zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych u obu płci, na całej kuli ziemskiej.

    Spis treści:

    1. Czym jest miażdżyca?
    2. Pierwsze objawy miażdżycy – na co zwrócić uwagę?
    3. Objawy miażdżycy w zależności od lokalizacji zmian
    4. Objawy miażdżycy u osób starszych – jak je rozpoznać?
    5. Miażdżyca a objawy neurologiczne
    6. Jak potwierdzić miażdżycę? Diagnostyka i badania
    7. Objawy miażdżycy – podsumowanie
    8. Objawy miażdżycy – często zadawane pytania (FAQ)

    Czym jest miażdżyca?

    Miażdżyca jest postępującym procesem chorobowym naczyń tętniczych, prowadzących do stopniowego zmniejszania jego światła.  Przyczyną tego procesu jest tworzenie się złogów cholesterolu w tętnicach, spowolnienie przepływu krwi i niedokrwienie zaopatrywanych przez nie narządów i ich niedotlenienie.

    Pierwsze objawy miażdżycy – na co zwrócić uwagę?

    Miażdżyca często rozwija się już w okresie niemowlęcym i wczesnodziecięcym. Początkowo pozostaje przez wiele lat niewykrywalna, a pierwsze objawy choroby zaczynają być zauważalne w momencie istotnego zwężenia zmienionego naczynia tętniczego.

    Objawy miażdżycy w zależności od lokalizacji zmian

    Miażdżyca nóg

    Choroba diagnozowana na poziomie zajęcia naczyń tętniczych kończyn dolnych powoduje rozwój takich objawów jak:

    • bolesne skurcze łydek;
    • osłabienie i drętwienie nóg;
    • chromanie przestankowe;
    • trudnogojące się rany i owrzodzenia;
    • bóle kończyn utrudniające codzienne funkcjonowanie i sen;
    • zmiany zabarwienia i ukrwienia kończyn dolnych (zaburzenia tętna obwodowego, zmiany troficzne, brak owłosienia).

    Miażdżyca aorty brzusznej

    Odcinek brzuszny aorty odpowiada za ukrwienie zarówno narządów znajdujących się w obrębie jamy brzusznej i miednicy jak też kończyn dolnych.

    Objawy związane z rozwojem choroby miażdżycowej tego naczynia krwionośnego będą zatem związane zarówno z niedokrwieniem kończyn dolnych, jak i zaburzeniami krążenia w obrębie nerek pod postacią ciężkiego nadciśnienia tętniczego prowadzącego do niewydolności nerek, jak i objawów ze strony jamy brzusznej.

    Do brzusznych objawów niedokrwienia aorty zaliczamy: bóle okolicy śródbrzusza z towarzyszącymi wzdęciami i zaparciami, zwłaszcza po posiłkach i postępującą utratą masy ciała, osłabieniem apetytu.

    Aorta brzuszna jest też częstą lokalizacją występowania tętniaka, który przy współudziale choroby miażdżycowej tej tętnicy, potrafi stworzyć stan zagrożenia życia pacjenta wywołany przez jego rozwarstwienie i pęknięcie.

    Miażdżyca tętnic szyjnych i naczyń mózgowych

    Zmiany miażdżycowe tętnic dogłowowych i mózgowych prowadzą do wystąpienia szeregu objawów z pogranicza kardiologii, laryngologii, okulistyki i neurologii. Wraz z powiększaniem się blaszek miażdżycowych w naczyniach dochodzi do stanu coraz większego zwężenia światła tętnic i zmniejszenia przepływu krwi, co wywołuje:

    • niedowłady;
    • niedokrwienie ośrodkowego układu nerwowego w postaci  przemijającego ataku niedokrwiennego – TIA lub pełnoobjawowego udaru mózgu;
    • zaburzenia widzenia;
    • szumy uszne i zawroty głowy;
    • bóle głowy;
    • zaburzenia czucia;
    • zaburzenia orientacji;
    • postępujące zaburzenia koncentracji i pamięci;
    • problemy z utrzymaniem równowagi.

    >> Przeczytaj także: Skurcze łydek i nóg. Co jest przyczyną bolesnych skurczy mięśni?

    Miażdżyca serca

    Proces chorobowy w przebiegu miażdżycy wstępującej części aorty prowadzi do wielu niepokojących objawów. Jest to jedna z najczęstszych przyczyn choroby niedokrwiennej serca i choroby wieńcowej.

    Choroba wieńcowa może występować pod postacią ostrego zespołu wieńcowego (ostry zawał mięśnia sercowego i niestabilna dławica piersiowa) lub przewlekłego zespołu wieńcowego.

    Choroba niedokrwienna serca charakteryzuje się pogorszeniem tolerancji wysiłku fizycznego; bólami w klatce piersiowej pojawiającymi się po wysiłku czy stresie, nieobecnymi w spoczynku; bólami w okolicy przedsercowej nieustępującymi w spoczynku o charakterze: pieczenia, gniecenia, ucisku, palenia z promieniowaniem do ramion, szyi, żuchwy, pleców w towarzystwie duszności, lęku, nudności i bólu brzucha, kołatań serca czy omdlenia (ostry zespół wieńcowy).

    >> Przeczytaj także: Serce człowieka — budowa, położenie i funkcje w organizmie

    Objawy miażdżycy u osób starszych – jak je rozpoznać?

    U osób w wieku podeszłym miażdżyca tętnic stanowi najczęstszą przyczynę zaburzeń neurologicznych. Ma swój udział między innymi w postępujących zaburzeniach funkcji poznawczych i procesie otępiennym (z przyczyn naczyniowych). U seniorów objawy miażdżycy są łatwiejsze do zauważenia niż u osób w młodszym wieku. Dokuczliwe mogą być:

    • bóle kończyn dolnych i większa męczliwość po wysiłku fizycznym;
    • zaburzenia równowagi, chwiejność chodu, zawroty głowy i szumy uszne, mroczki przed oczami, zasłabnięcia;
    • uczucie duszności, bóle w okolicy przedsercowej (związane z chorobą wieńcową);
    • uczucie chłodu w obrębie kończyn dolnych i górnych;
    • zaburzenia pamięci.

    Miażdżyca a objawy neurologiczne

    Jak już wspomniano we wcześniejszym punktach niniejszego artykułu, proces miażdżycowy dotyczy każdego naczynia tętniczego w ludzkim organizmie, także tego, które zaopatruje w krew i substancje odżywcze- ośrodkowy układ nerwowy.

    Skutkiem niedokrwienia ośrodkowego układu nerwowego są zarówno objawy pod postacią zawrotów głowy, zaburzeń równowagi czy niedowidzenia, ale również epizody przemijającego niedokrwienia mózgu pod postacią TIA czy pełnoobjawowego udaru OUN (zaburzenia mowy, utrata funkcji połowy ciała – niedowład, niedoczulica, porażenie, etc. ).

    Jak potwierdzić miażdżycę? Diagnostyka i badania

    Diagnostyka choroby naczyń krwionośnych wywołana przez odkładanie się w ich ścianach blaszek miażdżycowych jest możliwa dzięki:

    • badaniu USG dopplerowskim tętnic szyjnych, tętnic kończyn dolnych;
    • badaniu USG jamy brzusznej;
    • badaniu echokardiograficznym serca;
    • badaniach angio- TK i angio-MR tętnic obwodowych;
    • badaniach z zakresu diagnostyki laboratoryjnej.

    W laboratorium diagnostycznym oznacza się następujące parametry z krwi:

    Badanie lipidogram extra (6 badań) banerek
    Pakiet watrobowy banerek

    Objawy miażdżycy – podsumowanie

    1. Miażdżyca jest postępującą chorobą naczyń obwodowych, powstająca już w pierwszych latach życia człowieka.
    2. To jedna z częstszych przyczyn rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego zarówno u kobiet jak i u mężczyzn.
    3. Przez wiele lat miażdżyca pozostaje bezobjawowa, a w chwili rozpoznania wywołuje dolegliwości ze strony różnych układów ( krwionośnego, nerwowego) czy narządów (wzroku, równowagi).
    4. Nieleczona miażdżyca prowadzi do niepełnosprawności i przyczynia się do wielu zgonów na świecie.
    5. Jedynymi metodami zapobiegającymi wystąpieniu i progresji miażdżycy są :
    • zbilansowana dieta z ograniczeniem tłuszczy zwierzęcych;
    • ograniczenie nikotyny i produktów tytoniowych;
    • umiarkowana aktywność fizyczna;
    • optymalne leczenie innych schorzeń przewlekłych (m. in. nadciśnienia tętniczego i cukrzycy).

    Objawy miażdżycy – często zadawane pytania (FAQ)

    Poniżej odpowiedzi na inne często zadawane pytania dotyczące objawów miażdżycy.

    Co boli przy miażdżycy?

    W zależności od poziomu zajętego naczynia tętniczego, wraz z postępującym niedokrwieniem mogą pojawić się dolegliwości bólowe z różnych narządów. Są to m.in. bóle mięśni i kończyn dolnych, bóle głowy, dyskomfort w klatce piersiowej, czy bóle brzucha.

    Jakie są pierwsze objawy miażdżycy nóg?

    Pierwsze objawy miażdżycy kończyn dolnych są przez wiele miesięcy i lat niezauważane. Wraz z postępem choroby pojawiają się zaburzenia krążenia obwodowego kończyn dolnych, ból, zmęczenie, zaburzeniaczucia, zmiany zabarwienia skóry.

    Jak zaczyna się miażdżyca?

    Początki miażdżycy sięgają już najmłodszych lat człowieka, gdy dochodzi do tworzenia się tzw. nacieczeń tłuszczowych w naczyniach tętniczych. Zmiany te wraz z wiekiem mogą cofnąć się lub prowadzić do rozwoju blaszki miażdżycowej. W wyniku gromadzenia się nadmiaru cholesterolu i monocytów z krwi krążącej, w świetle naczynia tętniczego dochodzi do sytuacji, w której monocyty przekształcają się w makrofagi, a te wypełniając się nagromadzonym cholesterolem (frakcją LDL) stają się komórkami piankowatymi i wbudowują w ścianę tętnicy. Im młodsza blaszka miażdżycowa, tym większe ryzyko pęknięcia i rozwoju zakrzepu.

    Czy przy miażdżycy ma się wysokie ciśnienie?

    Miażdżyca prowadzi do usztywnienia ścian naczyń krwionośnych, przez co stają się mniej elastyczne i sprężyste, tym samym często w przebiegu miażdżycowego zajęcia tętnic obserwuje się podwyższone wartości ciśnienia tętniczego.

    Jakie wyniki morfologii przy miażdżycy?

    W morfologii krwi obwodowej przy rozpoznanej miażdżycy zauważyć możemy zarówno zwiększoną ilość płytek krwi (PLT), jak i ich objętość, czyli (MPV), która wskazuje na ich zwiększoną aktywność agregacyjną (czyli do tworzenia konglomeratów płytkowych) w obrębie blaszki miażdżycowej w naczyniu krwionośnym.

    Czy przy miażdżycy są zaniki pamięci?

    Postępujące zmiany modelujące naczynia domózgowe i szyjne w przebiegu miażdżycy powodują szereg zmian w zachowaniu, jak  również wystąpienie zaburzeń pamięci i trudności z zapamiętywaniem prostych poleceń czy doborem słów w wypowiedzi. Jest to efektem zaburzeń ukrwienia ośrodków w mózgu odpowiadających za procesy pamięciowe.

    Bibliografia

    1. E. Kucharska; „Miażdżyca tętnic.Wybrane aspekty.”; Przegląd lekarski 2014/71/7
    2. A. Windak, S. Chlabicz, A. Mastalerz- Migas; „Medycyna Rodzinna. Podręcznik dla lekarzy i studentów. Wyd. Termedia, Poznań, 2015, wyd. I
    3. dostęp online 16.06.2025 https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/informacje/definicje/54556,miazdzyca-objawy-przyczyny-i-leczenie

    Miażdżyca nóg – objawy, przyczyny i leczenie miażdżycy kończyn dolnych

    Katarzyna Koc
    -
    0
    Miażdżyca nóg – objawy, przyczyny i leczenie miażdżycy kończyn dolnych

    Miażdżyca tętnic obwodowych wciąż stanowi duży odsetek chorób serca i naczyń zarówno na świecie, jak i w polskiej populacji. Zachorowalność na PAD (Peripheral Arterial Disease) stanowi 10% rozpoznań wśród Polaków powyżej 60. roku życia. Miażdżyca kończyn dolnych w najbliższym czasie zacznie odgrywać coraz większą rolę społeczną i ekonomiczną z uwagi na postępujący proces starzenia się społeczeństwa dlatego kluczowe jest wczesne rozpoznanie choroby w stadium bezobjawowym.

    Spis treści:

    1. Co to jest miażdżyca nóg?
    2. Miażdżyca nóg: objawy miażdżycy tętnic kończyn dolnych
    3. Jak wyglądają nogi z miażdżycą?
    4. Jak zdiagnozować miażdżycę kończyn dolnych?
    5. Miażdżyca nóg a cukrzyca: czy stopa cukrzycowa jest tym samym co stopa miażdżycowa?
    6. Leczenie miażdżycy tętnic kończyn dolnych: jak przebiega?
    7. Czy można zapobiec miażdżycy nóg?
    8. Miażdżyca nóg – często zadawane pytania

    Co to jest miażdżyca nóg?

    Miażdżyca kończyn dolnych jest to przewlekły proces zapalny dotyczący odgałęzień głównej tętnicy ludzkiego organizmu, tj. aorty, zaopatrujących w krew tętniczą ww. okolice. To przewlekła choroba zapalna tętnic kończyn dolnych spowodowana odkładaniem się w ich ścianach blaszek miażdżycowych i stopniowego zwężania się w czasie ich światła, powodując niedokrwienie i zaburzenia odżywienia tkanek.

    Miażdżyca przez wiele lat potrafi rozwijać się bezobjawowo, jest również jednym z głównych czynników ryzyka chorób serca i naczyń. Blaszka miażdżycowa zbudowana jest głównie z frakcji cholesterolu, włóknika, osadów wapnia i makrofagów (komórek piankowatych).

    Miażdżyca kończyn dolnych występuje przede wszystkim jako:

    • krytyczne niedokrwienie kończyn dolnych;
    • ostre niedokrwienie kończyn dolnych.
    Badanie lipidogram extra (6 badań) banerek

    >> Sprawdź: Ciągłe uczucie zimna – możliwe przyczyny. Jakie badania wykonać?

    Kto jest narażony a rozwój miażdżycy kończyn dolnych?

    Wśród najbardziej predysponowanych do rozwoju objawowej miażdżycy kończyn dolnych zaliczamy m.in. osoby:

    • palące wyroby tytoniowe;
    • z niekontrolowanym lub nieprawidłowo leczonym nadciśnieniem tętniczym;
    • otyłe;
    • z rozpoznaną cukrzycą;
    • z rodzinnym obciążeniem chorobami układu sercowo-naczyniowego;
    • kobiety po okresie menopauzalnym, mężczyzn powyżej 45. roku życia;
    • z wysokim poziomem homocysteiny we krwi.

    >> Przeczytaj:

    Miażdżyca nóg: objawy miażdżycy tętnic kończyn dolnych

    Miażdżyca w pierwszych etapach rozwoju choroby przez wiele lat potrafi rozwijać się bez jakichkolwiek zgłaszanych przez chorego dolegliwości. W chwili, gdy proces ulegnie zaawansowaniu, pojawiają się skurcze łydek, osłabienie siły mięśniowej, drętwienie i mrowienie w obrębie kończyn dolnych, ból utrudniający funkcjonowanie i sen, a także:

    • chromanie przestankowe z narastającym skracaniem dystansu, jaki chory jest w stanie pokonywać wraz z progresją choroby,
    • zaburzenia erekcji u mężczyzn,
    • trudno gojące się rany,
    • postępujące ochłodzenie i zasinienie kończyny,
    • bladość skóry stóp, zmiany troficzne (przebarwienia, owrzodzenia, utrata dotychczasowgo owłosienia),
    • zaburzenia tętna obwodowego na kończynach dolnych,
    • martwica tkanek.

    >> Sprawdź: Zakrzepica żył głębokich – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

    Jak wyglądają nogi z miażdżycą?

    Kończyny dolne objęte procesem miażdżycowym są bledsze niż zdrowe; posiadają przebarwienia, a także połyskującą i ścieńczałą warstwę naskórka. Często w obrębie niedokrwienia pojawiają się owrzodzenia pokryte włóknikiem (z obecnością surowiczego lub ropnego wysięku) czy tkanek martwiczych.

    Główna lokalizacja owrzodzenia tętniczego to: dystalne części kończyny dolnej (opuszki palców, okolica międzypaliczkowa stóp, grzbietowa powierzchnia palców, nad kostką przyśrodkową i boczną), a także w miejscu, gdzie wcześniej pojawił się uraz kończyny. Paznokcie są stwardniałe, z pogrubiałą strukturą i prążkowaniem płytki.

    Badanie homocysteiny (met. HPLC) banerek

    Jak zdiagnozować miażdżycę kończyn dolnych?

    Pierwszym etapem diagnostyki miażdżycy kończyn dolnych jest zawsze odpowiednio zebrany wywiad od chorego uwzględniający potencjalne czynniki ryzyka, zgłaszane dolegliwości i czas ich trwania. W dalszym etapie zlecane są badania laboratoryjne jak:

    • morfologia z rozmazem krwi obwodowej (i oceną płytek krwi),
    • parametry oceniające krzepnięcie krwi, w tym: fibrynogen, APTT, INR,
    • glukozę na czczo, a przy współistniejącej cukrzycy także poziom hemoglobiny glikowanej – HbA1c,
    • profil lipidowy (choesterol całkowity, LDL- cholesterol, HDL – cholesterol, trójgicerydy),
    • poziom homocysteiny,
    • poziom lipoproteiny A.
    Morfologia banerek

    W diagnostyce uwzględnia się także :

    • ocenę wskaźnika kostka-ramię ABI (Ankle-Brachial Index) czyli iloraz ciśnienia tętniczego skurczowego mierzonego na poziomie tętnicy piszczelowej lub grzbietowej stopy do ciśnienia tętniczego skurczowego mierzonego na ramieniu.
      • za wariant normy uwzględnia się wynik pomiędzy 0.9-1.15,
      • <0.9 oznacza niedokrwienie kończyny dolnej i potwierdza proces miażdżycowy,
      • <0.5 oznacza krytycznie niedokrwienie.
    • ocenę stopnia chromania przestankowego zgodnie z klasyfikacją Fontaine’a gdzie:
      • Stopień I jest bez objawów, ABI<0,9;
      • stopień II – występuje chromanie przestankowe;
      • II a to dystans chromania powyżej 200 metrów;
      • II b to dystans chromania poniżej 200 metrów;
      • III oznacza codzienny ból spoczynkowy, chromanie poniżej 100 metrów;
      • IV charakteryzują :owrzodzenia kończyny, ogniskowa martwica tkanek.

    Wśród badań obrazowych wykorzystywanych w pogłębionej diagnostyce procesu miażdżycowego zaliczamy:

    • test marszowy na bieżni;
    • USG dopplerowskie tętnic kończyn dolnych;
    • angiografia tomografii komputerowej (angio-TK) tętnic kończyn dolnych;
    • angiografiarezonansu magnetycznego (angio-MR) tętnic kończyn dolnych.

    >> To może Cię zainteresować: Czym jest miażdżyca? Objawy i konsekwencje

    Miażdżyca nóg a cukrzyca: czy stopa cukrzycowa jest tym samym co stopa miażdżycowa?

    Miażdżyca u osób chorych na cukrzycę przebiega z większą dynamiką i pojawia się u młodszych osób (jest 2x częściej rozpoznawana niż u dorosłych bez cukrzycy), częściej u płci żeńskiej.

    Zespół stopy cukrzycowej to najcięższe powikłanie cukrzycy zwłaszcza przy współistnieniu zranienia. Rany u osób z cukrzycą zalicza się do najbardziej przewlekłych (goją się niezwykle długo – ponad 2 miesiące), a miażdżyca i niedokrwienie kończyn dolnych stanowi jeden z czynników ryzyka powstawania owrzodzeń u chorych na cukrzycę obok zaburzeń chodu, neuropatii cukrzycowej i urazów czy trudno gojących się ran. Stopa miażdżycowa jest zatem jedną z wielu przyczyn prowadzących do rozwoju stopy cukrzycowej.

    >> Zobacz:

    Leczenie miażdżycy tętnic kończyn dolnych: jak przebiega?

    W zależności od stopnia zaawansowania miażdżycy kończyn dolnych, stosuje się różne metody lecznicze.

    • Do metod zachowawczych zaliczamy m.in. :
      • Modyfikację stylu życia czyli:
        • zwiększenie aktywności fizycznej poprzez codzienne ćwiczenia (30-45 minut);
        • zaprzestanie palenia tytoniu;
        • obniżenie masy ciała;
        • ograniczenie w diecie spożywanych tłuszczów nasyconych i prostych węglowodanów, większe spożycie warzyw i owoców.
      • Trening marszowy na bieżni ruchomej
        • przy braku innych chorób ograniczających realizację treningu zalecane jest wykonywanie go co najmniej 3 x w tygodniu przez okres 3-6 miesięcy.
    • Wśród metod farmakologicznych wymienić można:
      • leki obniżające poziom cholesterolu we krwi (statyny, fibraty, ezetymib);
      • leki zapobiegające agregacji płytek krwi (kwas acetylosalicylowy, klopidogrel, cilostazol);
      • leki wpływające na krążenie w naczyniach włosowatych jak pentoksyfilina;
      • leki stosowane w profilaktyce zdarzeń zakrzepowych na tle miażdżyowym (jak riwaroksaban);
      • leki stabilizujące poziom glikemii przy współistniejącej cukrzycy;
      • leki stabilizujące ciśnienie tętnicze przy rozpoznaniu nadciśnienia tętniczego.
    • W zaawansowanych stadiach niedokrwienia kończyn dolnych, wywołanych miażdżycą, stosuje się także metody zabiegowe:
      • pomostowanie tętnic objętych procesem chorobowych (by-passsy);
      • tromboliza celowana;
      • przezskórna rewaskularyzacja: angioplastyka balonowa i zakładanie stentów do niedrożnego naczynia tętniczego kończyny dolnej.

    W sytuacji, gdy w przebiegu miażdżycy dochodzi do niedokrwienia i szerzenia się procesu zapalnego czy martwiczego w obrębie kończyny dolnej, radykalnym zabiegiem ratującym życie chorego jest amputacja kończyny powyżej procesu miażdżycowego.

    Badanie kreatyniny w surowicy banerek

    >> Przeczytaj: Lipoproteina (a) – pomijany winowajca w leczeniu miażdżycy cz. 1. Budowa i znaczenie

    Czy można zapobiec miażdżycy nóg?

    Tak jak w przypadku każdej choroby przewlekłej, w miażdżycy kończyn dolnych odpowiednio wdrożona profilaktyka pozwala na ograniczenie rozwoju lub zapobieganie powstania dolegliwości. Do takich działań należą m.in. utrzymanie odpowiedniej diety i prawidłowej masy ciała, aktywność fizyczna, niepalenie tytoniu.

    >> Przeczytaj: Talerz zdrowego żywienia

    Miażdżyca nóg – często zadawane pytania

    Choroba miażdżycowe kończyn dolnych nie jest rzadką przypadłością w naszym społeczeństwie. Często po wizycie u lekarza każdemu choremu nasuwają się różne pytania związane z tym procesem chorobowym.

    Jakie są pierwsze objawy miażdżycy nóg?

    Pierwsze objawy miażdżycy kończyn dolnych mogą przez wiele lat być trudne do zauważenia z uwagi na wieloletni przebieg choroby przed wystąpieniem dolegliwości, ale jeśli już się pojawią to są to przed wszystkim: zwiększona męczliwość kończyn dolnych, większa wrażliwość na zimno i duże zmiany temperatur, bóle mięśni poniżej miejsca zwężenia tętnicy, zaburzenia urologiczne u mężczyzn (impotencja).

    W którym miejscu bolą nogi przy miażdżycy?

    Ból zgłaszany w związku z chorobą niedokrwienną kończyn dolnych wywołanych miażdżycą obejmuje zarówno uda, jak i podudzia oraz stopy. W zaawansowanym stadium choroby poza dyskomfortem mięśniowym, chory zgłasza także ból w obrębie kości.

    Czy miażdżyca kończyn dolnych jest wyleczalna?

    Miażdżyca jest postępującym przewlekłym procesem, którego nie można w 100% wyleczyć, ale przy prawidłowym zastosowaniu zarówno metod niefarmakologicznych, jak i leczniczych, można zahamować ten stan i tym samym zapobiec dalszym powikłaniom choroby.

    Czy na miażdżycę nóg można umrzeć?

    Zbyt późno rozpoznana lub niewłaściwie leczona miażdżyca kończyn dolnych prowadzi do niedokrwienia kończyny, a wraz z częstą obecnością trudno gojących się ran ww.  okolicy, braku odżywienia, tkanki zaczynają obumierać, prowadząc do martwicy. Zdarza się, że w niedokrwionej martwiczej kończynie dolnej dochodzi do zakażenia bakteryjnego, które rozprzestrzenia się zarówno na okoliczne naczynia krwionośne, mięśnie, kości, a to prowadzi do zgorzeli, zakażenia uogólnionego organizmu i zgonu.

    Do jakiego lekarza należy zgłosić się z miażdżycą nóg?

    W sytuacji, gdy podejrzewamy chorobę obwodową kończyn dolnych, pierwszym lekarzem, do którego powinniśmy się zgłosić, jest lekarz specjalista medycyny rodzinnej lub lekarz POZ (podstawowej opieki zdrowotnej). Po zebraniu wywiadu dotyczącego zgłaszanych dolegliwości i wykonaniu podstawowych badań laboratoryjnych, skieruje do dalszej diagnostyki i opieki specjalistycznej z zakresu chirurgii ogólnej lub chirurgii naczyniowej.

    Bibliografia

    1. Maria T. Szewczyk, Arkadiusz Jawień; „Leczenie ran przewlekłych”,PZWL, Warszawa 2012
    2. A. Windak, S. Chlabicz, A. Mastalerz- Migas; „Medycyna rodzinna- podręcznik dla lekarzy i studentów”, Wyd. Termedia, Poznań 2015
    3. Faisal A. Arain MD, Leslie T. Cooper Jr, MD, w tłumaczeniu S. Katarzyński; „ Miażdżyca tętnic obwodowych:diagnostyka i leczenie”, Med. Po dyplomie, Vol.19/nr 6/czerwiec 2010

    Przepona – budowa, położenie i funkcje w organizmie

    Damian Matusiak
    -
    0
    Przepona – budowa, położenie i funkcje w organizmie

    Przepona to niezwykły mięsień, który pełni w organizmie człowieka szereg kluczowych funkcji. Jako główny mięsień oddechowy odpowiada za około 75% wentylacji płuc w spoczynku. Nie ogranicza się wyłącznie do oddychania – przepona wpływa również na krążenie krwi, trawienie, stabilizację postawy, a nawet na nasze emocje.

    W tym kompleksowym artykule szczegółowo przeanalizujemy budowę anatomiczną przepony, jej położenie w organizmie oraz wieloaspektowe funkcje.

    Spis treści:

    1. Budowa anatomiczna przepony
    2. Położenie przepony w organizmie człowieka
    3. Znaczenie przepony w funkcjonowaniu organizmu człowieka
    4. Zaburzenia funkcji przepony
    5. Trening przepony
    6. Przepona – podsumowanie

    Budowa anatomiczna przepony

    Ogólna charakterystyka

    Przepona to cienki, kopulasto wygięty mięsień szkieletowy o średnicy około 30-35 cm (u dorosłego człowieka). Jej kształt przypomina podwójną kopułę – prawa jest nieco wyżej położona niż lewa, co związane jest z obecnością wątroby. Grubość mięśnia przepony wynosi średnio 3-5 mm, choć może się różnić w poszczególnych miejscach.

    Przepona_infografika

    Części mięśniowe przepony

    Przepona składa się z trzech głównych części mięśniowych, które różnią się miejscem przyczepu:

    1. Część lędźwiowa:
    • przyczepia się do kręgów lędźwiowych (L1-L3) poprzez tzw. odnogi przepony.
    • pomiędzy odnogami znajduje się rozwór aortalny.
    • wyróżnia się dodatkowe przyczepy do więzadeł łukowatych.
    1. Część żebrowa:
    • przyczepia się do wewnętrznej powierzchni chrząstek żebrowych od VII do XII żebra.
    • tworzy największą powierzchniowo część przepony.
    • włókna mięśniowe przebiegają promieniście w kierunku środka ścięgna,
    1. Część mostkowa:
    • najmniejsza część przepony.
    • przyczepia się do wyrostka mieczykowatego mostka.
    • często łączy się z włóknami mięśnia poprzecznego brzucha.

    Ścięgno środkowe

    Pod tą nazwą kryje się centralna część przepony o kształcie trójlistnej koniczyny:

    • miejsce połączenia wszystkich włókien mięśniowych.
    • o grubości około 2-3 mm.
    • stanowi punkt podparcia podczas skurczów mięśnia.
    • w jego obrębie znajduje się otwór żyły głównej dolnej.

    Otwory w przeponie

    Przepona zawiera trzy główne otwory, przez które przechodzą ważne struktury anatomiczne:

    1. Otwór aortalny:
    • położony na poziomie Th12 (ostatni z kręgów części piersiowej kręgosłupa).
    • przechodzi przez niego aorta, przewód piersiowy i niekiedy nerwy trzewne.
    • znajduje się anatomicznie „za” przeponą (między odnogami a kręgosłupem).
    1. Otwór przełykowy:
    • położony na poziomie Th10.
    • przechodzi przez niego przełyk i nerwy błędne (X nerw czaszkowy).
    • otoczony włóknami mięśniowymi tworzącymi „zastawkę” zapobiegającą refluksowi.

    >> Przeczytaj też: Refluks przełyku – farmakogenetyka i zoptymalizowane podejście do leczenia

    1. Otwór żyły głównej dolnej:
    • położony na poziomie Th8.
    • znajduje się w ścięgnie środkowym.
    • przechodzi przez niego żyła główna dolna i gałęzie nerwu przeponowego prawego.

    Unerwienie i unaczynienie przepony

    Unerwienie:

    • nerw przeponowy (wychodzi z okolicy 3.-5. kręgu szyjnego) – główny nerw ruchowy.
    UWAGA nr 1  
    Tak wysoko położone nerwy sprawiają, że nawet wysokie uszkodzenie rdzenia kręgowego, mimo paraliżu czterokończynowego, nie zawsze odbiera możliwość samodzielnego oddychania.  
    • gałęzie nerwów międzyżebrowych (Th6-Th12) – unerwienie czuciowe obwodowych części,

    Unaczynienie:

    • tętnice przeponowe górne (od aorty piersiowej).
    • tętnice przeponowe dolne (od aorty brzusznej).
    • gałęzie tętnic międzyżebrowych.
    • żyły: odpływ do żyły głównej dolnej i żył nieparzystych.

    Położenie przepony w organizmie człowieka

    Topografia przepony

    Przepona stanowi ruchomą granicę między jamą klatki piersiowej a jamą brzuszną. Jej położenie zmienia się dynamicznie w trakcie cyklu oddechowego:

    • podczas wdechu przepona obniża się o około 1,5-2 cm w spoczynku, a przy głębokim oddechu nawet o 7-10 cm.
    • podczas wydechu przepona unosi się do pozycji spoczynkowej.

    Stosunki anatomiczne

    Przepona kontaktuje się z wieloma ważnymi narządami:

    • od strony klatki piersiowej są to: płuca (przez opłucną), osierdzie, śródpiersie.
    • od strony jamy brzusznej są to: wątroba, żołądek, śledziona, nadnercza, górne bieguny nerek.

    >> Dowiedz się więcej o opłucnej i możliwych schorzeniach z artykułu: Zapalenie opłucnej: przyczyny, objawy i leczenie

    Warianty anatomiczne

    U niektórych osób mogą występować:

    • dodatkowe otwory w przeponie.
    • osłabienie części mięśniowej prowadzące do przepukliny.
    • różnice w kształcie i przyczepach.

    Znaczenie przepony w funkcjonowaniu organizmu człowieka

    Przepona a układ oddechowy

    Przepona jest głównym mięśniem wdechowym:

    • podczas skurczu obniża się, zwiększając objętość klatki piersiowej,
    • tworzy podciśnienie w jamie opłucnej, umożliwiając wciągnięcie powietrza,
    • w spoczynku odpowiada za 75% wentylacji,
    • przy głębokim oddychaniu jej udział wzrasta do 90%.

    >> Sprawdź też: Budowa, funkcje i najczęstsze choroby układu oddechowego człowieka

    Funkcja pompy żylno-limfatycznej

    Przepona działa jak „drugie serce” dla układu krążenia:

    • rytmiczne ruchy masują żyły jamy brzusznej,
    • wspomagają powrót krwi żylnej do serca,
    • ułatwiają przepływ limfy,
    • zapobiegają zastojom w krążeniu wrotnym.

    >> Warto przeczytać także: Układ limfatyczny człowieka – budowa, funkcje, najczęstsze choroby

    Stabilizacja postawy

    Przepona współpracuje z mięśniami brzucha i dna miednicy:

    • tworzy razem z nimi cylinder mięśniowy stabilizujący tułów,
    • zaburzenia funkcji przepony mogą prowadzić do bólów kręgosłupa.

    Wpływ przepony na trawienie

    Przepona:

    • wspomaga perystaltykę jelit,
    • ułatwia odpływ żółci,
    • jej dysfunkcja może powodować refluks i wzdęcia.

    >> Dowiedz się więcej o jelitach z artykułu: Leniwe jelita – jak poprawić perystaltykę jelit?

    Związek z emocjami

    Przepona jest silnie unerwiona przez nerw błędny:

    • napięcie przepony koreluje z poziomem stresu.
    • prawidłowe oddychanie przeponowe aktywuje przywspółczulny układ nerwowy.
    • techniki oddechowe są skutecznym narzędziem w redukcji stresu.

    Badanie poziomu stresu możesz wykonać w ALAB laboratoria – sprawdź zakres pakietu!

    Pakiet stres podstawowy stan zdrowia (10 badań) banerek

    >> O tym, jak radzić sobie ze stresem możesz dowiedzieć się więcej z artykułu: Medytacja – jak działa na stres? Czym jest medytacja, jak zacząć medytować?

    Zaburzenia funkcji przepony

    Przepukliny przeponowe

    Można je podzielić na wrodzone i nabyte. Każdorazowo jest to jednak poważny stan, który może prowadzić do uwięźnięcia narządów. Są one wskazaniem do interwencji chirurgicznej.

    Osłabienie przepony

    Do dysfunkcji tego ważnego narządu może dochodzić:

    • w wyniku chorób neurologicznych.
    • po długotrwałym unieruchomieniu.
    • w przebiegu przewlekłych chorób płuc.

    Hipertoniczność przepony

    Tym terminem określa się stan wzmożonego napięcia tego mięśnia:

    • z reguły jest skutkiem chronicznego stresu,
    • prowadzi do spłyconego oddechu,
    • może powodować bóle w klatce piersiowej.

    Trening przepony

    Ćwiczenia oddechowe

    Polegają one na:

    • świadomym oddychaniu przeponowym,
    • stosowaniu technik wydłużania wydechu,
    • oddychaniu z oporem.

    Integracja z ćwiczeniami stabilizacyjnymi

    Jest to połączenie oddychania z ćwiczeniami mięśni stabilizujących tułów. Trening przeprowadza się w różnych pozycjach ciała i należy stopniowo zwiększać trudność w celu uzyskania pozytywnego efektu.

    Techniki manualne

    Te polegają głównie na: mobilizacji przepony, rozluźnianiu punktów spustowych, terapii wisceralnej.

    Przepona – podsumowanie

    Przepona to wyjątkowy mięsień pełniący wiele kluczowych funkcji w organizmie. Jej prawidłowe funkcjonowanie wpływa nie tylko na efektywność oddychania, ale także na krążenie, trawienie, postawę ciała i stan emocjonalny.

    Warto regularnie ćwiczyć prawidłowe oddychanie przeponowe i dbać o elastyczność tego mięśnia, co może przynieść znaczące korzyści dla ogólnego stanu zdrowia.

    Źródła

    1. Bains KNS, Kashyap S, Lappin SL. Anatomy, Thorax: Diaphragm. [Updated 2023 Jul 24]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK519558/
    2. Finta R, Nagy E, Bender T. The effect of diaphragm training on lumbar stabilizer muscles: a new concept for improving segmental stability in the case of low back pain. J Pain Res. 2018 Nov 28;11:3031-3045. doi: 10.2147/JPR.S181610. PMID: 30568484; PMCID: PMC6276912. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6276912/
    3. Merrell AJ, Kardon G. Development of the diaphragm — a skeletal muscle essential for mammalian respiration. FEBS J. 2013 Sep;280(17):4026-35. doi: 10.1111/febs.12274. Epub 2013 May 7. PMID: 23586979; PMCID: PMC3879042. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3879042/
    4. Poole DC, Sexton WL, Farkas GA, Powers SK, Reid MB. Diaphragm structure and function in health and disease. Med Sci Sports Exerc. 1997 Jun;29(6):738-54. doi: 10.1097/00005768-199706000-00003. PMID: 9219201. https://journals.lww.com/acsm-msse/fulltext/1997/06000/diaphragm_structure_and_function_in_health_and.3.aspx

    Program Moje Zdrowie – na czym polega i jakie badania obejmuje?

    Angelika Janowicz
    -
    0
    Program Moje Zdrowie – na czym polega i jakie badania obejmuje?

    Profilaktyka zdrowotna pozwala zapobiegać wielu chorobom cywilizacyjnym oraz wcześnie wykrywać schorzenia, które mogą nie dawać żadnych objawów na początkowym etapie. Efektem rosnącej potrzeby upowszechnienia badań przesiewowych i kontrolnych jest program Ministerstwa Zdrowia “Moje Zdrowie”. To bilans zdrowia dorosłego człowieka. Jest skierowany do wszystkich, którzy ukończyli 20 lat. Dowiedz się, jakie badania obejmuje program “Moje Zdrowie” i jak się do niego zapisać.

    Spis treści:

    1. Moje Zdrowie – co to za program?
    2. Jakie badania są dostępne w ramach programu?
    3. Kto może wziąć udział w programie Moje Zdrowie?
    4. Moje Zdrowie – jak zapisać się do programu?
    5. Gdzie można zrealizować badania z programu Moje Zdrowie?

    Moje Zdrowie – co to za program?

    Program Moje Zdrowie to inicjatywa Ministerstwa Zdrowia, realizowana we współpracy z Narodowym Funduszem Zdrowia (NFZ), której celem jest promowanie profilaktyki zdrowotnej wśród dorosłych Polaków. Został stworzony z myślą o wczesnym wykrywaniu chorób cywilizacyjnych – w tym:

    • cukrzycy,
    • chorób układu krążenia,
    • chorób nerek,
    • wybranych nowotworów,
    • wybranych infekcji,
    • zaburzeń pracy tarczycy,
    • zaburzeń psychicznych i poznawczych.

    Dzięki bezpłatnym badaniom oferowanym w ramach programu możliwe jest rozpoznanie nieprawidłowości zdrowotnych na wczesnym etapie oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia lub zmiany stylu życia.

    Pakiet profilaktyka ogólny (10 badań) banerek

    Inicjatywa wpisuje się w ogólną strategię państwa w zakresie poprawy stanu zdrowia społeczeństwa i przeciwdziałania przedwczesnym zgonom z powodu chorób niezakaźnych. Program Moje Zdrowie ma również na celu zwiększenie świadomości zdrowotnej obywateli oraz zachęcanie ich do regularnego monitorowania stanu zdrowia i prowadzenia zdrowego stylu życia.

    Bilans osoby dorosłej Moje Zdrowie rozpoczął się 5 maja 2025 roku i zastąpił program Profilaktyka 40 PLUS. W ciągu pierwszych 6 tygodni zapisało się ponad 350 tysięcy osób. Nawet 60% z nich zrealizowało już swoje badania i konsultacje lekarskie.

    Program Moje Zdrowie jest realizowany przez przychodnie Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ), które mają kontrakt z NFZ. Obejmuje badania laboratoryjne oraz wizytę podsumowującą z przygotowaniem Indywidualnego Planu Zdrowotnego, która jest realizowana z gabinecie lekarza, pielęgniarki lub położnej.

    Moje Zdrowie_krok-po-kroku infografika

    Jakie badania są dostępne w ramach programu?

    Wszystkie osoby otrzymają skierowanie na podstawowy pakiet testów laboratoryjnych. Te badania w ramach programu Moje Zdrowie to:

    W zależności od wieku oraz odpowiedzi udzielonych w kwestionariuszu medycznym pacjent może zostać skierowany na dodatkowe badania. Program Moje Zdrowie obejmuje dodatkowo:

    Natomiast podczas wizyty podsumowującej lekarz, pielęgniarka lub położna dokonuje m.in. pomiaru tętna i ciśnienia krwi, pomiarów antropometrycznych (w tym masa ciała, wzrost, BMI, współczynnik WHR), oceny ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, ocenę funkcji poznawczych (u osób po 60. roku życia). Na podstawie uzyskanych wyników specjalista może skierować pacjenta na porady edukacyjne dostosowane do indywidualnych potrzeb.

    Ze względu na duże zainteresowanie programem oczekiwanie na wystawienie skierowania może trwać nawet kilka tygodni w zależności od przychodni. Jeśli nie chcesz lub nie możesz czekać, pamiętaj, że wszystkie wymienione badania możesz wykonać bez refundacji, bez skierowania w ALAB laboratoria.

    >> Zobacz także: Podstawowe badania krwi – jak często wykonywać?

    Kto może wziąć udział w programie Moje Zdrowie?

    Program Moje Zdrowie przeznaczony jest dla dorosłych po 20. roku życia, którzy są ubezpieczeni w ramach NFZ. Nie ma górnej granicy wieku. Z bilansu zdrowia osoby dorosłej mogą skorzystać również biorący udział w programie Profilaktyka 40 PLUS, ale musi upłynąć minimum 12 miesięcy od ostatnich badań.

    Badania w programie Moje Zdrowie nie wykluczają możliwości wykonywania testów laboratoryjnych w ramach POZ lub uczestnictwa w innych programach profilaktycznych.

    Z programu Moje Zdrowie można korzystać:

    • raz na 5 lat w przypadku osób między 20. a 49. rokiem życia,
    • raz na 3 lata w przypadku osób po 49. roku życia.

    Pod uwagę brany jest rocznik, a nie dokładna data urodzenia.

    Pakiet kobiety 40+ (25 badań) banerek

    Moje Zdrowie – jak zapisać się do programu?

    Aby zapisać się do programu Moje Zdrowie, należy wypełnić ankietę. Dokument dostępny jest przez Internetowe Konto Pacjenta, w aplikacji IKP lub w przychodni POZ. Pytania dotyczą m.in. danych socjalnych, danych antropometrycznych, stylu życia, historii chorób w rodzinie, zdrowia psychicznego.

    Ankieta Moje Zdrowie trafia do przychodni POZ w celu przeanalizowania odpowiedzi. W ciągu 30 dni wystawiane jest skierowanie na badania.

    Moje Zdrowie_gdzie-sie-zapisac infografika

    Aby ankieta programu Moje Zdrowie trafiła do oceny, należy mieć wybranego lekarza pierwszego kontaktu. Osoby, które nie złożyły wcześniej deklaracji, mogą zrobić to osobiście w wybranej przychodni lub poprzez Internetowe Konto Pacjenta.

    Pakiet mężczyzny 40+ (22 badania) banerek

    Gdzie można zrealizować badania z programu Moje Zdrowie?

    Program Moje Zdrowie realizowany jest na terenie całego kraju we wszystkich jednostkach POZ mających stosowną umowę z NFZ. Sieć obejmuje zarówno przychodnie publiczne, jak i niepubliczne, co pozwala na zapewnienie dostępności świadczeń w różnych regionach. Informacje o placówkach można zweryfikować poprzez stronę internetową NFZ lub w systemie IKP.

    Jak przygotować się do badań?

    Odpowiednie przygotowania do badań krwi pozwalają na uzyskanie wiarygodnych wyników. Obowiązujące zasady to:

    • zgłoszenie się na badania na czczo,
    • wypicie szklanki niesłodzonej wody przed pobraniem krwi,
    • zgłoszenie się do laboratorium w godzinach porannych po całonocnym odpoczynku,
    • powstrzymanie się od intensywnego wysiłku fizycznego w dniu badania,
    • zachowanie dotychczasowej diety,
    • ograniczenie stosowania używek na 2–3 dni przed badaniem,
    • skonsultowanie się z lekarzem w sprawie leków przyjmowanych na stałe.

    Przygotowanie do pobrania moczu obejmuje powstrzymanie się od intensywnego wysiłku fizycznego oraz stosunku seksualnego na dzień przed badaniem. Konieczne jest zaopatrzenie się w jednorazowy pojemnik (do nabycia w laboratorium lub aptece). Należy odstąpić od badania podczas menstruacji.

    >> Zobacz także: Badania po 40. Jakie badania przeprowadzać regularnie po 40 roku życia?

    Program Moje Zdrowie 2025 – podsumowanie

    • Program Moje Zdrowie został uruchomiony 5 maja 2025 roku. Jest przeznaczony dla osób po 20. roku życia, które są ubezpieczone w ramach NFZ.
    • Badania programu Moje Zdrowie są całkowicie bezpłatne. Podstawowy pakiet obejmuje morfologię krwi, lipidogram, glukozę, kreatyninę, TSH i badanie ogólne moczu.
    • Aby zapisać się do programu Moje Zdrowie należy wypełnić ankietę w przychodni POZ lub poprzez Internetowe Konto Pacjenta.
    • Program Moje Zdrowie obejmuje badania oraz konsultację z lekarzem, pielęgniarką lub położną i opracowanie Indywidualnego Planu Zdrowotnego.

    Bibliografia

    1. https://pacjent.gov.pl/program-moje-zdrowie (dostęp 01.07.2025)
    2. https://www.rynekzdrowia.pl/E-zdrowie/Program-Moje-Zdrowie-350-tys-pacjentow-wypelnilo-ankiety-a-200-tys-zrobilo-badania-lub-ma-termin,272692,7.html (dostęp 01.07.2025)
    3. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 30 kwietnia 2025 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej
    4. https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/nie-czekaj-na-objawy-sprawdz-swoje-zdrowie-w-programie-moje-zdrowie,8775.html#_ftn1 (dostęp 01.07.2025)
    5. https://www.alab.pl/przygotowanie-do-badania (dostęp 01.07.2025)

    Dieta podczas stosowania leków przeciwkrzepliwych

    Magdalena Konowrocka
    -
    0
    Dieta podczas stosowania leków przeciwkrzepliwych

    Leki przeciwzakrzepowe, czyli antykoagulanty, często są nazywane lekami rozrzedzającymi krew. Zajmują bardzo ważne miejsce w zapobieganiu groźnym powikłaniom miażdżycy – zawałom serca czy udarom. Są również polecane pacjentom po zabiegach stentowania. Czy pacjenci przyjmujący te leki powinni przestrzegać specjalnych zaleceń żywieniowych? Zapraszamy do artykułu!

    Spis treści:

    1. Leki przeciwzakrzepowe – podział
    2. Leki przeciwpłytkowe a składniki diety
    3. Antagoniści witaminy K a składniki diety
    4. Doustne leki przeciwzakrzepowe nowej generacji
    5. Dieta przy lekach przeciwzakrzepowych. Podsumowanie
    6. Dieta podczas stosowania leków przeciwkrzepliwych – często zadawane pytania

    Leki przeciwzakrzepowe – podział

    Leki przeciwzakrzepowe są niejednorodną grupą leków, należą do nich:

    • leki przeciwpłytkowe, które hamują agregację (zlepianie się) płytek krwi, np. klopidogrel i kwas acetylosalicylowy,
    • antagoniści witaminy K, np. warfaryna i acenokumarol,
    • doustne leki przeciwzakrzepowe nowej generacji, często określane jako NOAC (novel oral anticoagulants) lub DOAC (direct oral anticoagulants), np. rywaroksaban, dabigatran, apiksaban.

    Leki przeciwpłytkowe a składniki diety

    Do leków przeciwpłytkowych zalicza się kwas acetylosalicylowy oraz klopidogrel. Kwas acetylosalicylowy (Acard) to lek należący do NLPZ (Niesteroidowych Leków Przeciwzapalnych), ale w tym przypadku wykorzystuje się przeciwpłytkowy mechanizm jego działania.

    Leków przeciwpłytkowych nie należy łączyć z:

    • miłorzębem japońskim (Ginkgo biloba) – suplement stosowany w celu poprawy pamięci i koncentracji. Należy jednak pamiętać, iż jest to również roślina, która hamuje agregację płytek krwi i tworzenie się skrzepów. Dlatego nie należy go stosować w połączeniu z lekami przeciwpłytkowymi, ponieważ może to wzmacniać ich działanie i przyczyniać się do wydłużenia czasu krwawienia i zwiększenia ryzyka krwawień.
    • żeń-szeniem – adaptogen również stosowany w celu poprawy funkcji kognitywnych czy łagodzenie skutków stresu, wykazujący działanie przeciwpłytkowe. Chociaż badania kliniczne wskazują, iż jednoczesna suplementacja zeń-szeniem u pacjentów zażywających leki przeciwpłytkowe wywołuje niewielkie ryzyko krwawienia, to osoby planujące stosowanie żeń-szenia powinny być świadome istnienia takiego zagrożenia.
    • alkoholem – alkoholu nie powinno się łączyć z żadnymi lekami, jednak szczególnie dotyczy to kwasu acetylosalicylowego (aspiryny, Acardu), ponieważ hamuje on aktywność dehydrogenazy alkoholowej, wydłużając czas rozkładania i usuwania alkoholu z organizmu.
    • czosnkiem – zawarta w czosnku allicyna hamuje agregację płytek, nasilając działanie leków przeciwpłytkowych.
    • witaminami C i witamina E – dieta bogata w te witaminy nasila wytwarzanie enzymu paraoksonazy 1 (PON 1), który wpływa na reakcję organizmu na lek przeciwpłytkowy – klopidogrel.

    >> Sprawdź też: Talerz zdrowego żywienia

    Badanie czasu protrombinowego (PT_INR) banerek

    Antagoniści witaminy K a składniki diety

    Do grupy leków przeciwkrzepliwych będących antagonistami witaminy K należą warfaryna i acenokumarol. Mechanizm ich działania polega na hamowaniu działania witaminy K, która jest czynnikiem niezbędnym w procesie krzepnięcia krwi. Dlatego pokarmy bogate w tę witaminę hamują efekt terapeutyczny warfaryny i acenokumarolu.

    Witamina K obecna jest w zielonych warzywach – wszystkie jadalne zielone części roślin uznawane są za ważne źródło witaminy K.

    Czego unikać, jeśli zażywamy warfarynę lub acenokumarol? Za najbogatsze źródło witaminy K uważa się rośliny zawierające ponad 100 μg w 100 g produktu. Należą do nich:

    • szpinak,
    • jarmuż,
    • zielona sałata,
    • brukselka,
    • zielona herbata.

    Również rośliny zawierające 50 – 100 μg witaminy K w 100 g produktu hamują działanie tych leków. Są to:

    • kapusta,
    • kalafior,
    • awokado.

    Bogate w witaminę K są zioła i przyprawy, przy czym produkty w postaci suszonej zawierają jej więcej niż rośliny świeże. Należy unikać:

    • majeranku,
    • oregano,
    • cząbru,
    • mięty,
    • pokrzywy,
    • czosnku niedźwiedziego,
    • mniszka lekarskiego,
    • szałwii,
    • rumianku,
    • natki pietruszki.

    Antagonistów witaminy K nie należy popijać sokiem grejpfrutowym czy żurawinowym. Polifenole zawarte w tych owocach, podobnie jak w jagodach goi, hamują metabolizm warfaryny i mogą prowadzić do nasilonych krwotoków (wartość wskaźnika INR wzrasta). Innym polifenolem wykazującym takie działanie jest resweratrol.

    W przypadku większości witamin obróbka kulinarna (gotowanie, podgrzewanie w mikrofali, pieczenie) zmniejsza ich zawartość w pokarmach. Witamina K jest odporna na takie działania, należy mieć to na uwadze, przygotowując posiłki z warzywami bogatymi w tę witaminę.

    Ważnym źródłem witaminy K są oleje:

    • sojowy,
    • rzepakowy,
    • oliwa z oliwek.

    Są one często używane w potrawach, których podstawę stanowią warzywa i mogą być dodatkowym źródłem problemów z aktywnością warfaryny lub acenokumarolu.

    Działanie przeciwzakrzepowe leków z grupy antagonistów witaminy K osłabia także wątróbka zwierzęca i białko jaj, płatki owsiane.

    Ciekawe jest to, iż hamujący wpływ witaminy K z żywności na działanie warfaryny zależy częściowo od genotypu pacjenta. Znaczenie mają polimorfizmy dwóch genów: CYP2C19, VKORC1, a ich obecność można sprawdzić w panelu farmakogenetycznym.

    Więcej o tym w jaki sposób geny mogą wpływać na reakcję organizmu na leki przeciwkrzepliwe w artykule: Leki przeciwzakrzepowe – badanie farmakogenetyczne w bezpiecznej terapii

    Panel farmakogenetyka - badanie wariantów genetycznych (met. RT-PCR)

    Doustne leki przeciwzakrzepowe nowej generacji

    Doustne leki przeciwzakrzepowe nowej generacji (NOAC – Novel Oral Anticoagulants / DOAC – Direct Oral Anticoagulants), np. rywaroksaban, dabigatran, apiksaban, to preparaty, które powstały w odpowiedzi na zapotrzebowanie świata medycznego na leki przeciwkrzepliwe, które nie mają tak dużych ograniczeń dietetycznych, jak antagoniści witaminy K, oraz monitorowania terapii.

    Są to leki, które nie wchodzą w interakcje ze składnikami diety, dlatego są wygodniejsze w stosowaniu, pacjent nie jest ograniczony w wyborze menu. Wyjątkiem jest sok grejpfrutowy, który nasila działanie apiksabanu i w mniejszym stopniu rywaroksabanu, jednoczesne picie tego soku i przyjmowanie leków z grupy DOAC może prowadzić do krwawień.

    Leki na rozrzedzenie krwi – skutki uboczne a dieta

    Apiksaban i riwaroksaban to leki, które często powodują skutki uboczne w postaci niedokrwistości. Dlatego w czasie ich stosowania należy dbać o dietę, która będzie zapobiegała anemii.

    O tym, jak dobrze odżywiać się przy niedokrwistości, dowiesz się więcej z artykułu: Dieta w anemii. Co jeść, by zmniejszyć niedobory żelaza?

    Dieta przy lekach przeciwzakrzepowych. Podsumowanie

    • Leki przeciwkrzepliwe to niejednorodna grupa preparatów. Najwięcej ograniczeń dietetycznych mają pacjenci zażywający leki z grupy antagonisów witaminy K – warfarynę lub acenokumarol.
    • W czasie przyjmowania leków rozrzedzających krew nie należy przyjmować żadnych suplementów bez konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub dietetykiem.
    • Leki przeciwkrzepliwe (podobnie jak wszystkie leki) należy popijać tylko wodą.
    • Doustne leki przeciwkrzepliwe nowej generacji często wywołują niedokrwistość, dlatego w czasie ich przyjmowania należy zadbać o profilaktykę anemii.

    Dieta podczas stosowania leków przeciwkrzepliwych – często zadawane pytania

    Czy można pić kawę przy lekach przeciwzakrzepowych?

    Kawa nie jest przeciwskazana przy lekach przeciwzakrzepowych, nie należy jednak ich popijać kawą. Warto jednak pamiętać, iż kawa może modyfikować reaktywność płytek krwi, dlatego należy ją spożywać w rozsądnych ilościach.

    Miód a leki przeciwzakrzepowe – czy można je stosować równocześnie?

    Miód i inne produkty pszczele (np. jad pszczeli) zawierają czynniki przeciwzakrzepowe, które mogą wydłużać czas krzepnięcia krwi i nasilać działanie leków przeciwzakrzepowych.

    Płatki owsiane a leki przeciwzakrzepowe – czy można jeść z lekami na rozrzedzenie krwi?

    Płatki owsiane należą do grupy produktów zawierających 50-100 µg witaminy K w 100 g produktu, z tego powodu należy je spożywać z ostrożnością przy zażywaniu leków przeciwzakrzepowych. Na porcję owsianki zazwyczaj używa się ok. 80 g płatków, dlatego spożycie owsianki raz na jakiś czas dopuszczalne. Należy również zachować odstęp czasowy pomiędzy owsianką a lekami.

    Siemię lniane a leki przeciwzakrzepowe – czy można stosować równocześnie

    Wiele badań wskazuje, iż siemię lniane nie wywiera istotnego wpływu na krzepliwość krwi, dlatego jego stosowanie nie jest przeciwskazane podczas przyjmowania leków rozrzedzających krew.

    Czy można przyjmować leki przeciwzakrzepowe z witaminą D?

    Witamina D nie wchodzi w interakcje z lekami przeciwzakrzepowymi. Można ją stosować równocześnie z tymi preparatami.

    Czy można zażywać witaminę B12 w czasie przyjmowania leków przeciwkrzepliwych?

    Nie ma przeciwwskazań do przyjmowania witaminy B12 w trakcie terapii lekami rozrzedzającymi krew. Można ją równocześnie stosować.

    Czy przyjmowanie leków przeciwkrzepliwych jest bezpieczne w połączeniu z żurawiną?

    Nie. W czasie przyjmowania leków przeciwzakrzepowych z grupy antagonistów witaminy K (warfaryna, aenokumarol) należy unikać spożywania żurawiny i jej przetworów.

    Bibliografia

    1. Raval, Amish N et al. “Management of Patients on Non-Vitamin K Antagonist Oral Anticoagulants in the Acute Care and Periprocedural Setting: A Scientific Statement From the American Heart Association.” Circulation vol. 135,10 (2017): e604-e633. doi:10.1161/CIR.0000000000000477
    2. L. Woźniacka-Leśkiewicz, A. Wolska-Bułach, A. Tykarski, Interakcje antykoagulantów z lekami i żywnością — wskazówki dla lekarza praktyka, Choroby Serca i Naczyń 2014, 11 (2), 78–90
    3. I. Zieleń-Zynek, J. Kowalska, A. Będkowska-Szczepańska et al., Interakcje wybranych leków kardiologicznych ze składnikami diety, Folia Cardiologica 2019; 14, 1: 46–51
    4. Duda-Chodak A, Tarko T. Possible Side Effects of Polyphenols and Their Interactions with Medicines. Molecules. 2023 Mar 10;28(6):2536. doi: 10.3390/molecules28062536. PMID: 36985507; PMCID: PMC10058246.
    5. Mladěnka P, Macáková K, Kujovská Krčmová L, Javorská L, Mrštná K, Carazo A, Protti M, Remião F, Nováková L; OEMONOM researchers and collaborators. Vitamin K – sources, physiological role, kinetics, deficiency, detection, therapeutic use, and toxicity. Nutr Rev. 2022 Mar 10;80(4):677-698. doi: 10.1093/nutrit/nuab061. PMID: 34472618; PMCID: PMC8907489.
    6. CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO Apixabanum Teva, 2,5 mg, tabletki powlekane
    7. CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO, Xarelto 10 mg tabletki powlekane
    8. https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/z-czym-nie-laczyc-witamin-d-c-i-innych-interakcje-witamin-z-lekami/
    9. Olas B, Bryś M. Effects of coffee, energy drinks and their components on hemostasis: The hypothetical mechanisms of their action. Food Chem Toxicol. 2019 May;127:31-41. doi: 10.1016/j.fct.2019.02.039. Epub 2019 Mar 4. PMID: 30844438.
    10. Zolfagharian H, Mohajeri M, Babaie M. Honey Bee Venom (Apis mellifera) Contains Anticoagulation Factors and Increases the Blood-clotting Time. J Pharmacopuncture. 2015 Dec;18(4):7-11. doi: 10.3831/KPI.2015.18.031. PMID: 26998384; PMCID: PMC4797586.
    11. Tohgi N. Effect of alpha-linolenic acid-containing linseed oil on coagulation in type 2 diabetes. Diabetes Care. 2004 Oct;27(10):2563-4. doi: 10.2337/diacare.27.10.2563. PMID: 15451940.

    Długowieczność – jak obniżyć swój wiek biologiczny?

    Agata Strukow
    -
    0
    Długowieczność – jak obniżyć swój wiek biologiczny?

    W dzisiejszych czasach, gdy medycyna i nauka rozwijają się w zawrotnym tempie, długowieczność przestaje być jedynie marzeniem, a staje się realną perspektywą. Nie chodzi już tylko o to, by żyć dłużej, ale by ten dodatkowy czas spędzić w pełni zdrowia i witalności.

    Kluczem do tego jest zrozumienie i aktywne wpływanie na nasz wiek biologiczny – wskaźnik, który często różni się od wieku metrykalnego, odzwierciedlając faktyczny stan naszego organizmu. W tym artykule wskażemy skuteczne strategie, które pozwolą Ci obniżyć swój wiek biologiczny i spowolnić proces starzenia, jednocześnie odzyskując młodość i energię.

    Spis treści:

    1. Niebieskie strefy długowieczności – sekret dobrego starzenia się
    2. Jak spowolnić starzenie?
    3. Jak obniżyć swój wiek biologiczny – radzenie sobie ze stresem
    4. Dbałość o zdrowie, badania profilaktyczne a wiek biologiczny
    5. Jak spowolnić starzenie? Podsumowanie najważniejszych informacji

    Niebieskie strefy długowieczności – sekret dobrego starzenia się

    Badania wskazują, iż tylko około 20% długości życia człowieka zależy od genów, pozostałe 80% zależy od stylu życia. Jakie aspekty stylu życia i środowiska prowadzą do długowieczności? Na to pytanie odpowiada analiza 5 obszarów o najwyższym na świecie odsetku stulatków nazwanych niebieskimi strefami. Odkryto, iż styl życia wszystkich mieszkańców tych stref miał dziewięć specyficznych wspólnych cech, które nazwano POWER 9. Są to:

    • naturalny ruch – uprawianie ogrodu, wykonywanie prac domowych.
    • poczucie celu w życiu – wiedza „dlaczego budzę się rano” dodaje aż siedem dodatkowych lat do przewidywanej długości życia.
    • radzenie sobie ze stresem i zwolnienie tempa w ciągu dnia – może to być modlitwa, drzemka, poświęcenie kilku chwil w ciągu dnia na pamięć o swoich przodkach. To co wyróżnia najdłużej żyjących na świecie ludzi to rutynowe sposoby rozładowywania emocji, stresu, napięcia.
    • umiarkowane najadanie się – niektórzy mieszkańcy niebieskich stref stosują zasadę 80%, która polega na tym, iż przestają jeść gdy ich żołądki są napełnione w 80% a ostatni w ciągu dnia posiłek jedzą późnym popołudniem albo wczesnym wieczorem.
    • przewaga diety roślinnej – podstawę diety stulatków stanowi fasola, bób, soczewica, mięso spożywane jest tylko kilka razy w miesiącu.
    • umiarkowane spożywanie alkoholu – głównie wina do posiłku i na ogół z przyjaciółmi.
    • życie duchowe – większość stulatków z niebieskich stref przynależała do jakiejś wspólnoty religijnej, przy czyn wyznanie nie ma znaczenia. Badania pokazują, że uczęszczanie na nabożeństwa 4 razy w miesiącu dodaje od 4 do 14 lat do przewidywanej długości życia.
    • relacje z bliskimi na pierwszym miejscu – utrzymywanie starzejących się rodziców i dziadków w pobliżu domu lub w domu, życie z partnerem (co dodaje 3 lata życia) inwestowanie czasu i miłości w swoje dzieci.
    • wspierająca społeczność – badania z Framingham Studies2 pokazują, że palenie papierosów, otyłość, szczęście, a nawet samotność są zaraźliwe, dlatego sieci społeczne długowiecznych ludzi korzystnie wpływają na zachowania zdrowotne.

    Niebieskie strefy – co dalej

    Niebieskie strefy rozrzucone są po świecie. Należą do nich:

    • Sardynia – wyspa położona u wybrzeży Włoch jest domem dla najdłużej żyjących na świecie mężczyzn
    • Okinawa – położona w Japonii jest z kolei miejscem najdłużej żyjących na świecie kobiet, w tej społeczności szczególnie żywa jest zasada nienajadania się do syta, zgodna z konfucjańską zasadą Hara Hachi Bu.
    • Loma Linda – adewntystyczna społeczność zamieszkująca w Kalifornii.
    • Nicoya – położona w Kostaryce.
    • Ikaria – grecka wyspa położona na Morzu Egejskim, gdzie jednym z sekretów długowieczności jest dieta śródziemnomorska, z dużą ilością owoców i warzyw, pełnoziarnistych produktów, fasoli, ziemniaków i oliwy z oliwek. Ikaryjczycy zwalniają tempo z popołudniową przerwą. Badania wskazują, iż regularne drzemki zmniejszają o 35 % ryzyko śmierci z powodu chorób serca, co może to być spowodowane tym, że drzemki obniżają poziom hormonów stresu.

    Niestety współczesny styl życia i zachodnia dieta docierają również do niebieskich stref, co zaczyna wpływać na długość życia ich mieszkańców. Ten fakt jest jednak dodatkowym potwierdzeniem, że to styl życia jest kluczowy dla długowieczności.

    Jak spowolnić starzenie?

    Odpowiedź na to pytanie wydaje się prosta. Spowolnienie starzenia i obniżenie wieku biologicznego jest jak najbardziej możliwe i zależy do:

    • zdrowej diety,
    • aktywności fizycznej,
    • umiejętności radzenia sobie ze stresem,
    • wykonywania profilaktycznych badań.

    >> O badaniach laboratoryjnych możesz przeczytać w artykule: Badania laboratoryjne na NFZ

    Wiek biologiczny a dieta

    Badania wskazują, iż zdrową dietą, która obniża wiek biologiczny jest dieta śródziemnomorska – bogata w owoce, warzywa, orzechy i nasiona, oliwę z oliwek z ograniczonym spożywaniem mięsa. Jest to dieta bogata z związki fenolowe i błonnik – substancje cenne dla zdrowia całego organizmu i mające potencjał modulowania mikrobioty jelitowej. Sprzyjają wzrostowi „dobrych bakterii”, z rodzaju Bifidobacterium, Lactobacillus, Akkermansia, dzięki czemu również mają potencjalne działanie przeciwstarzeniowe.

    Ponadto mają zdolność zwalczania stresu oksydacyjnego i wyciszania stanów zapalnych. Osoby przestrzegające zasad diety śródziemnomorskiej mają niższą liczbę bakterii prozapalnych E. coli oraz wyższą różnorodność mikrobioty jelitowej, co sprzyja lepszemu trawieniu pokarmów i przyswajaniu substancji odżywczych.

    >> Dowiedz się więcej, jak komponować zdrowe posiłki z artykułu: Talerz zdrowego żywienia

    Wiek biologiczny a wysiłek fizyczny

    Analiza dostępnych danych naukowych jednoznacznie wskazuje na korzystny wpływ aktywności fizycznej na spowolnienie starzenia się. Potwierdzają to również obserwacje z niebieskich stref, gdzie powszechny jest naturalny ruch. Osoby ćwiczące regularnie mają dłuższe telomery, niż prowadzące siedzący tryb życia. Ważne są jednak parametry treningu, takie jak:

    • częstotliwość,
    • czas trwania,
    • intensywność.

    Badania sugerują, że najefektywniejsze są ćwiczenia wytrzymałościowe i interwałowe, wykonywane z umiarem — optymalnie przez około 45 minut, trzy razy w tygodniu. Przykłady takiej aktywności to bieganie, pływanie czy zajęcia fitness. Dobrą aktywnością są również spacery i wykonywanie co najmniej 8 tys. kroków dziennie.

    Warto podkreślić, że zbyt wyczerpujące treningi, o dużej intensywności, mogą działać niekorzystnie, prowadząc do skrócenia telomerów i w konsekwencji przyspieszenia biologicznego starzenia się organizmu.

    Jak obniżyć swój wiek biologiczny – radzenie sobie ze stresem

    Przewlekły stres przyspiesza starzenie organizmu na kilku poziomach. Działa m.in. poprzez:

    Efektem stresu jest skracanie się telomerów, co jest jednym ze wskaźników wieku biologicznego.

    Aby spowolnić ten proces, kluczowe jest wprowadzenie do życia technik redukcji stresu. Pomocne są:

    • regularna aktywność fizyczna,
    • medytacja,
    • ćwiczenia oddechowe,
    • dbałość o sen,
    • dbałość o relacje z osobami bliskimi.

    >> Więcej na temat kortyzolu przeczytasz też: Kortyzol – hormon stresu

    Dbałość o zdrowie, badania profilaktyczne a wiek biologiczny

    Monitorowanie stanu zdrowia jest również elementem strategii obniżania wieku biologicznego. Regularnie wykonywane badania (poziom glukozy na czczo, lipidogram, witamina D) mogą wychwycić zaburzenia metaboliczne na wczesnym etapie. Ważna jest również dbałość o optymalną masę ciała – prawidłowe BMI oraz prawidłowe ciśnienie tętnicze.

    >> Warto wiedzieć: Ciśnienie tętnicze a starzenie. Jak obniżyć ciśnienie?

    Pakiet Twój wiek biologiczny banerek

    Jak spowolnić starzenie? Podsumowanie najważniejszych informacji

    • Tylko 20% długości życia zależy od genów, a aż 80% od stylu życia.
    • Wzorzec z „niebieskich stref” – pięciu regionów świata z największą liczbą stulatków – wskazuje jakie są kluczowe filary długowieczności.
    • Aby obniżyć wiek biologiczny należy postawić na dietę śródziemnomorską, umiarkowaną aktywność fizyczną, skuteczną redukcję stresu i regularne badania profilaktyczne.

    Bibliografia

    1. Buettner D, Skemp S. Blue Zones: Lessons From the World’s Longest Lived. Am J Lifestyle Med. 2016 Jul 7;10(5):318-321. doi: 10.1177/1559827616637066. PMID: 30202288; PMCID: PMC6125071.
    2. Ingram, D. K., Anson, R. M., Cabo, R., Mamczarz, J., Zhu, M., Mattison, J., Lane, M. A., & Roth, G. S. (2004). Development of Calorie Restriction Mimetics as a Prolongevity Strategy. https://doi.org/10.1196/annals.1297.074
    3. Du Y, Gao Y, Zeng B, Fan X, Yang D, Yang M. Effects of anti-aging interventions on intestinal microbiota. Gut Microbes. 2021 Jan-Dec;13(1):1994835. doi: 10.1080/19490976.2021.1994835. PMID: 34743658; PMCID: PMC8583001.
    4. https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/jak-wplynac-na-dlugosc-telomerow/#telomery03.

    Kakao i jego właściwości. Czy jest zdrowe i kto powinien go unikać?

    Magdalena Konowrocka
    -
    0
    Kakao i jego właściwości. Czy jest zdrowe i kto powinien go unikać?

    Czy wiesz, że kakao to nie tylko smaczny dodatek do deserów, ale także prawdziwa bomba wartości odżywczych i substancji prozdrowotnych? Surowe i niesłodzone kakao zawiera bogactwo składników wspierających serce, mózg i metabolizm, a jego regularne spożycie może mieć wpływ na długowieczność i dobre samopoczucie. W tym artykule poznasz najważniejsze właściwości zdrowotne kakao, jego skład oraz możliwe przeciwwskazania.

    Spis treści:

    1. Skład kakao i jego wartości odżywcze
    2. Kakao – właściwości zdrowotne
    3. Wpływ kakao na układ sercowo-naczyniowy
    4. Kakao a wsparcie układu nerwowego i funkcji poznawczych
    5. Właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne kakao
    6. Wpływ kakao na metabolizm
    7. Kto powinien unikać kakao?
    8. Kakao a alergie
    9. Najzdrowsza forma kakao
    10. Kakao – podsumowanie najważniejszych informacji
    11. Kakao i jego właściwości: FAQ – często zadawane pytania

    Skład kakao i jego wartości odżywcze

    Surowe kakao (z nieprażonych nasion kakaowca) oraz tradycyjne kakao w proszku zawierają wiele cennych składników odżywczych i bioaktywnych, m.in.:

    Makroskładniki:

    • białko – ok. 19–22 g / 100 g,
    • tłuszcz – ok. 11–14 g / 100 g (głównie nasycone i jednonienasycone kwasy tłuszczowe),
    • węglowodany – ok. 50 g / 100 g (z czego błonnik 30–35%),
    • błonnik pokarmowy – aż 30–33 g / 100 g – głównie nierozpuszczalny.

    Mikroskładniki (na 100 g):

    >> Sprawdź też: Witaminy z grupy B – objawy niedoboru, rola w organizmie

    Związki bioaktywne:

    Kakao jest jednym z najbogatszych naturalnych źródeł polifenoli, głównie:

    • flawanole (katechiny, epikatechiny) – silne przeciwutleniacze,
    • teobromina – alkaloid podobny do kofeiny, działający pobudzająco i rozszerzająco na naczynia krwionośne,
    • kofeina – w niższych ilościach niż w kawie,
    • procyjanidyny – wspierające elastyczność naczyń krwionośnych.

    Kakao – właściwości zdrowotne

    Kakao to nie tylko popularny składnik deserów i napojów, ale również jeden z najcenniejszych produktów o udokumentowanych właściwościach prozdrowotnych:

    • dzięki wysokiej zawartości polifenoli (szczególnie flawanoli, takich jak katechiny i epikatechiny), kakao wykazuje silne działanie przeciwutleniające, chroniąc komórki organizmu przed stresem oksydacyjnym i uszkodzeniami powodowanymi przez wolne rodniki.
    • regularne spożywanie kakao (w formie gorzkiej czekolady lub niesłodzonego proszku) może przyczyniać się do opóźnienia procesów starzenia oraz zmniejszenia ryzyka chorób przewlekłych, takich jak miażdżyca czy niektóre nowotwory.
    • jednym z najlepiej udokumentowanych efektów zdrowotnych kakao jest jego korzystny wpływ na układ krążenia. Zmniejsza się ryzyko zawału serca, udaru i innych chorób sercowo- naczyniowych.
    • kakao wpływa także pozytywnie na funkcje poznawcze, szczególnie u osób starszych. Dzięki stymulacji dopływu krwi do mózgu oraz obecności kofeiny i teobrominy, kakao może wspomagać pamięć, koncentrację oraz zdolność uczenia się.
    • związki bioaktywne w kakao, takie jak teobromina, fenyloetyloamina i tryptofan, wspierają produkcję serotoniny i endorfin – hormonów szczęścia. Dlatego spożycie kakao może działać łagodnie przeciwdepresyjnie i relaksująco.
    • kakao może również wspierać kontrolę glikemii, czyli poziomu cukru we krwi.
    • Dzięki wysokiej zawartości błonnika pokarmowego, kakao wpływa pozytywnie na mikrobiotę jelitową, wspomagając wzrost korzystnych bakterii (np. Lactobacillus i Bifidobacterium) oraz redukując stany zapalne.

    Chcesz sprawdzić swój wiek biologiczny? Takie badanie zrobisz w ALAB laboratoria – sprawdź zakres pakietu!

    Pakiet Twój Wiek Biologiczny_mobile baner na kategorię

    Wpływ kakao na układ sercowo-naczyniowy

    Flawanole z kakao, zwłaszcza epikatechina, stymulują produkcję tlenku azotu (NO), co prowadzi do:

    • rozszerzenia naczyń krwionośnych,
    • obniżenia ciśnienia tętniczego,
    • lepszego funkcjonowania śródbłonka .

    Regularne spożycie kakao powoduje poprawę parametrów takich jak LDL, HDL, insulinooporność i sztywność naczyń , a także redukuje ryzyko nadciśnienia tętniczego .

    >> Przeczytaj też: Czym są flawonoidy? Właściwości, działanie, źródła

    Kompleksowe badanie serca zrobisz w ALAB laboratoria, sprawdź co obejmuje pakiet!

    Pakiet sercowy (10 badań) banerek

    Kakao a wsparcie układu nerwowego i funkcji poznawczych

    Flawanole zwiększają przepływ krwi i utlenowanie mózgu, szczególnie w obszarach kory przedczołowej, co przekłada się na poprawę uwagi, szybkości przetwarzania informacji i pamięci roboczej . U osób starszych flaskanole mogą cofnąć spadek pamięci związany z wiekiem, co potwierdzają badania kliniczne prowadzone na grupach 50–69 lat .

    Właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne kakao

    Polifenole z kakao działają jako silne przeciwutleniacze, neutralizując wolne rodniki i redukując stres oksydacyjny. Mają też działanie przeciwzapalne.

    Wpływ kakao na metabolizm

    Flawanole wspierają wrażliwość na insulinę i gospodarkę glukozową – zwiększają wychwyt glukozy przez komórki i hamują jej produkcję w wątrobie . Meta-analizy wskazują, że kakao korzystnie wpływa na insulinooporność, a suplementacja może zapobiegać rozwojowi cukrzycy typu 2 .

    >> Sprawdź też: Cukrzyca typu 2 (insulinoniezależna)- objawy, przyczyny, badania i leczenie

    Kto powinien unikać kakao?

    U osób z nadwrażliwością na kofeinę i teobrominę (stymulatory obecne w kakao) mogą wystąpić:

    Osoby z chorobami refluksowymi powinny uważać, bo teobromina może nasilać objawy. Ze względu na wysoką zawartość tłuszczu i kalorii, kakao nie jest zalecane w dietach o bardzo ograniczonym spożyciu kalorii.

    Kakao a alergie

    Alergie na kakao są rzadkie, ale możliwe — reakcje mogą obejmować pokrzywkę, duszność czy zaburzenia żołądkowo-jelitowe. U niektórych osób reakcje krzyżowe mogą występować z pyłkami roślin (np. brzozy). Zależnie od źródła, kakao może zawierać śladowe ilości orzechów lub soi, co stanowi ryzyko dla osób uczulonych na te składniki.

    >> Sprawdź też: Alergia pokarmowa – z czym to się je?

    Najzdrowsza forma kakao

    Najlepiej wybierać niesłodzone, minimalnie przetworzone kakao – surowe lub alkalizowane o wysokiej zawartości flawanoli (min. 400-600 mg dziennie) . Unikać należy zasłodzonych produktów typu „picie kakaowe” i czekolad mlecznych, które zawierają dużo cukru, tłuszczów nasyconych i często niższe stężenie składników bioaktywnych.

    Kakao – podsumowanie najważniejszych informacji        

    • Kakao zawiera białko, błonnik, magnez, żelazo i potas w znaczących ilościach.
    • Zawarte w nim flawanole i inne polifenole działają antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie.
    • Kakao wspiera serce, obniża ciśnienie i poprawia krążenie.
    • Poprawia pamięć, koncentrację i nastrój, a także wspiera zdrowie jelit i mikroflorę.
    • Kakao może wspomagać kontrolę glikemii i metabolizm.
    • Osoby z refluksem, nadwrażliwością na stymulanty lub alergią powinny zachować ostrożność.
    • Najlepszym wyborem jest surowe lub niesłodzone kakao o wysokiej zawartości flawanoli

    Jak każdy składnik diety kakao powinno być spożywane świadomie. Zainteresowany korzyściami kakao? Sprawdzaj etykiety, wybieraj produkty o wysokiej zawartości flawanoli i przekonaj się sam, jak pozytywnie może wpłynąć na Twoje zdrowie.

    Kakao i jego właściwości: FAQ – często zadawane pytania

    Co daje codzienne picie kakao?

    Spożycie codziennej porcji gorzkiego kakao (lub ciemnej czekolady ≥ 70 %) może:
    – obniżyć ciśnienie tętnicze o 3–5 mm Hg w przypadku osób z nadciśnieniem,
    – poprawić funkcje poznawcze, pamięć i koncentracji
    – zwiększyć błonnik (2–7 g/oz) oraz dostarczyć magnezu i żelaza .

    Na co dobre jest kakao?

    Kakao wspiera:
    – serce i naczynia – poprawia elastyczność naczyń, podnosi poziom tlenku azotu, redukuje sztywność ścian ,
    – mózg – lepszy przepływ mózgowy i ochrona neuronów 
    – metabolizm glukozy – obniża insulinooporność 
    – nastrój – poprzez teobrominę, fenyloetyloaminę i magnez .

    Jakie choroby zwalcza kakao?

    Regularne spożycie powiązano ze zmniejszeniem ryzyka:
    – nadciśnienia ,
    – cukrzycy typu 2, 
    – chorób sercowo-naczyniowych, szczególnie zakrzepowych.

    Z czym nie łączyć kakao?

    Nie należy łączyć kakao z:
    – lekami na nadciśnienie – nadmiar tlenku azotu może wzmacniać efekt leków,
    – antykoagulantami – flawanole mogą dodatkowo rozrzedzać krew (brak pełnych badań),
    – produktami bogatymi w ołów/kadm – kumulacja metali ciężkich.

    Kiedy nie należy pić kakao?

    Odradza się spożywania kakao przy:
    – refluksie – teobromina może osłabiać dolny zwieracz przełyku ,
    – nadwrażliwości na kofeinę i teobrominę – mogą wystąpić tachykardia, bóle głowy, 
    – kamicy nerkowej (szczawianowej) – obecność szczawianów może nasilać kamienie .

    Jakie są skutki uboczne kakao?

    Nadpobudliwość, bóle głowy, potliwość – przy spożyciu > 50–100 g dziennie .
    Refluks.
    Ryzyko kumulacji metali ciężkich.

    Czy kakao oczyszcza organizm?

    Nie w sensie detoksykacji, ale dzięki przeciwutleniaczom i magnezowi redukuje stres oksydacyjny i wspiera funkcje wątroby/metabolizmu .

    Czy kakao rozrzedza krew?

    Flawanole poprawiają funkcje śródbłonka i mogą hamować agregację płytek, co delikatnie wspiera rozrzedzenie krwi, ale nie zastępuje leków 

    Czy kakao oczyszcza tętnice?

    Poprzez redukcję stanu zapalnego i poprawę funkcji śródbłonka, może spowalniać rozwój miażdżycy, ale nie usuwa blaszek .

    Czy kakao zbija ciśnienie?

    Tak – meta-analizy dokumentują spadek SBP o 3,2 mm Hg i DBP o 2 mm Hg przy regularnym spożyciu (> 2 tyg.) flawanoli .

    Czy kakao obniża cholesterol?

    Tak, krótkoterminowe badania pokazują spadek LDL i całkowitego cholesterolu 

    Czy kakao jest dobre na serce?

    Tak, poprawia funkcję naczyń, hamuje agregację płytek, dzięki czemu wspiera profilaktykę chorób serca .

    Bibliografia

    1. EFSA (2012). Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to cocoa flavanols.
    2. USDA FoodData Central – Cocoa powder, unsweetened.
    3. Hooper, L. et al. (2012). Effects of chocolate, cocoa, and flavan-3-ols on cardiovascular health. Cochrane Database Syst Rev, Issue 8.
    4. Martinez-Pinilla, E. et al. (2015). Cocoa and chocolate: science and gastronomy. Mol Nutr Food Res, 59(4), 611–622
    5. PMC; Cocoa flavanol consumption improves cognitive function, blood pressure control, and metabolic profile in elderly subjects: the Cocoa, Cognition, and Aging (CoCoA) Study—a randomized controlled trial

    Szczepienia osób dorosłych – które są zalecane i dlaczego?

    Izabela Grabowska
    -
    0
    Szczepienia osób dorosłych – które są zalecane i dlaczego?

    Do jednych z największych osiągnięć współczesnej medycyny należą szczepienia ochronne. Przed wprowadzeniem powszechnych szczepień choroby zakaźne były główną przyczyną zgonu ludzi na całym świecie.

    Obowiązkowe szczepienia w Polsce są realizowane od lat 60. XX wieku. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) od 1974 roku szczepienia uratowały życie 154 milionom osób, w tym przede wszystkim małych dzieci. Jednak szczepienia są ważne nie tylko w wieku dziecięcym. Jak wygląda kalendarz szczepień dla osób dorosłych? O jakich szczepieniach powinny pamiętać osoby dorosłe?

    Spis treści:

    1. Dlaczego szczepienia dla dorosłych są ważne?
    2. Jak działają szczepionki?
    3. Jakie są rodzaje szczepionek?
    4. Jakie są zagrożenia związane ze szczepieniami?
    5. Dlaczego dorośli powinni się szczepić?
    6. Jakie szczepienia i kiedy powinny wykonać osoby dorosłe oraz jak sprawdzić historię szczepień?
    7. Szczepienia osób dorosłych – które są zalecane i dlaczego? Podsumowanie
    8. Szczepienia osób dorosłych: FAQ – najczęściej zadawane pytania

    Dlaczego szczepienia dla dorosłych są ważne?

    Dzięki prowadzonym programom szczepień na całym świecie niektóre choroby zakaźne zostały ograniczone lub całkowicie wyeliminowane, m.in. błonica, polio, tężec noworodków,

    różyczka wrodzona czy odra. Największe korzyści odnotowano w przypadku szczepionce przeciw odrze. W ciągu 50 lat szczepionki zapobiegły prawie 94 milionom zgonów z powodu tej choroby na świecie.

    Jednak nie wszystkie osoby mogą być poddane szczepieniom, np. ze względu na wiek albo ciężkie zaburzenia odporności. Dlatego tak ważny jest wysoki odsetek osób zaszczepionych, co pozwala na uzyskanie oraz utrzymanie tzw. odporności zbiorowej (populacyjnej) i ograniczenie transmisji danego wirusa lub bakterii.

    Im więcej osób jest zaszczepionych, tym większa jest odporność populacyjna i tym większa ochrona przed niebezpiecznymi chorobami zakaźnymi. Szczepionka chroni przed:

    • zachorowaniem i ciężkim przebiegiem choroby,
    • powikłaniami w wyniku choroby – które mogą być jeszcze większym zagrożeniem dla zdrowia i życia niż sama choroba.

    Aby chronić osoby, które nie mogły otrzymać szczepionki, szacuje się, że powinno być uodpornionych (zaszczepionych) ok. 90-95% osób w populacji – w zależności od rodzaju patogenu.

    >> Więcej informacji na temat szczepień znajdziesz tu: Szczepionki – profilaktyka zakażeń

    Jak działają szczepionki?

    Szczepionki działają poprzez aktywację naturalnych mechanizmów odpornościowych człowieka. Do organizmu podawane są antygeny, które pobudzają układ odpornościowy do wytwarzania przeciwciał i innych elementów, wywołujących reakcje obronne.

    W szczepionce podaje się antygeny w różnej postaci, np. jako fragment wirusa, bakterii, inaktywowanej toksyny, oczyszczonego białka, polisacharydów czy materiału genetycznego kodującego informację o wytwarzaniu antygenu.

    Szczepionka może być podawana w formie zastrzyku, donosowo lub doustnie, a mechanizm działania jest w każdym przypadku taki sam. W sytuacji kontaktu osoby zaszczepionej z patogenem (wirusem lub bakterią), układ odpornościowy zareaguje szybciej i skuteczniej w celu eliminacji zagrożenia.

    Ważne:
    Aby osiągnąć największą możliwą odporność zazwyczaj musi minąć ok. 2 tygodni od podania szczepionki. Niektóre szczepionki wymagają kilku dawek i/lub powtórnej iniekcji w życiu dorosłym.

    Jakie są rodzaje szczepionek?

    Ze względu na rodzaj zawartego w szczepionkach antygenu, można je podzielić na:

    • inaktywowane – zawierają zabite wirusy, bakterie lub ich fragmenty, np. białka czy

    polisacharydy (np. przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi),

    • żywe – zawierają całe drobnoustroje pozbawione zjadliwości (np. przeciw ospie wietrznej, odrze, śwince i różyczce).

    Poszczególne rodzaje szczepionek według powyższego podziału zamieszczono w tabeli 1.

    Szczepionki inaktywowaneSzczepionki żywe
    Błonica, tężec, krztusiec (D, T, DTD, DTaP, dTap) Zakażenia Haemophilus influenzae typu b (Hib) Wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW B) Wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A) Ludzki wirus brodawczaka (HPV) Poliomyelitis (IPV) Pneumokoki Cholera Grypa Dur brzuszny Japońskie zapalenie mózgu Kleszczowe zapalenie mózgu Meningokoki grupy B Meningokoki grupy C lub A, C, W, YDur brzuszny (szczepionka doustna) Grypa (szczepionka donosowa) Odra/ świnka/ różyczka (MMR) Biegunka rotawirusowa Żółta gorączka Ospa wietrzna Gruźlica (BCG)
    Podział szczepionek na inaktywowane oraz żywe

    Wyróżnia się także szczepionki najnowszej generacji:

    • mRNA – zawierają informację genetyczną o produkcji antygenu (białka), do której dochodzi już w organizmie zaszczepionej osoby (np. przeciw COVID-19),
    • wektorowe – zawierają modyfikowane (niezjadliwe) wirusy, które stanowią wektor (nośnik) z wbudowaną informacją genetyczną o produkcji antygenu (np. przeciw Ebola, COVID-19).

    Szczepionki mogą zawierać tylko jeden rodzaj drobnoustroju lub antygeny pochodzące od jednego drobnoustroju – tzw. monowalentne (np. przeciw COVID-19) albo kilka typów tego samego drobnoustroju (np. przeciw polio) lub antygeny pochodzące z kilku typów drobnoustroju (np. przeciw pneumokokom) – tzw. poliwalentne.

    Szczepionki skojarzone zaś uodparniają organizm jednocześnie przed kilkoma chorobami zakaźnymi. Zawierają kilka drobnoustrojów lub antygenów pochodzących od kilku drobnoustrojów, np. MMR (przeciw odrze, śwince i różyczce).

    >> Przeczytaj także: Rotawirusy – przyczyna ostrej biegunki infekcyjnej

    Takie badania genetyczne w kierunku wirusów zrobisz w ALAB laboratoria, sprawdź!

    Wirusy grypy (typ A i B) i RSV - badanie genetyczne (RT-PCR)

    Jakie są zagrożenia związane ze szczepieniami?

    Niepożądany odczyn poszczepienny (NOP), to czasowe zaburzenie stanu zdrowia, które występuje w okresie do 4 tygodni po podaniu szczepionki. Wyjątek stanowią odczyny po szczepieniu przeciw gruźlicy (BCG), które mogą występować dłużej. NOP są starannie monitorowane przez liczne instytucje zdrowia publicznego, a w razie wątpliwości dotyczących bezpieczeństwa, szczepionki są natychmiast wycofywane i sprawdzane.

    Ciężkie niepożądane odczyny poszczepienne, wymagające hospitalizacji, występują nieporównanie rzadziej niż powikłania chorób, przed którymi chronią. U zdecydowanej większości osób zaszczepionych nie obserwuje się żadnych niepokojących objawów.

    Dlaczego dorośli powinni się szczepić?

    Odporność poszczepienna nabyta w dzieciństwie nie wystarcza na całe życie, np. w przypadku błonicy, tężca i krztuśca. Niektóre choroby zakaźne występują częściej u dorosłych niż u dzieci i mają u nich cięższy przebieg. Dzieje się tak ze względu na pogarszający się wraz z wiekiem stan zdrowia i tym samym występowanie licznych schorzeń i chorób przewlekłych.

    Również układ odpornościowy wraz z upływem lat staje się coraz słabszy. Osoba dorosła znacznie ciężej niż dziecko przechodzi takie choroby jak ospa wietrzna, odra czy różyczka. Szczepienia są szczególnie ważne u:

    • kobiet w ciąży,
    • osób starszych,
    • osób z współwystępującymi chorobami przewlekłymi.

    Ponadto, wiele osób jest narażonych na choroby zakaźne z powodu wykonywanego zawodu, m.in. pracownicy ochrony zdrowia, sektora oświaty czy gospodarki związanej z odpadami i oczyszczaniem ścieków.

    >> Sprawdź też: Jak wzmocnić układ immunologiczny u dorosłych i dzieci?

    Jakie szczepienia i kiedy powinny wykonać osoby dorosłe oraz jak sprawdzić historię szczepień?

    Szczepienia wykonywane w dzieciństwie u obecnie dorosłych osób powinny być odnotowane w dokumentach medycznych, takich jak książeczka szczepień lub karta uodpornienia. Jeśli nie posiada się tych dokumentów ani historii przebytych chorób zakaźnych, należy sprawdzić na podstawie daty urodzenia, jaki program szczepień obowiązywał w latach dzieciństwa danej osoby. Trzeba przy tym pamiętać, że istnieje możliwość braku przyjęcia wszystkich wymaganych preparatów czy ich dawek.

    Zalecane szczepienia dla dorosłych obejmują m.in. szczepienia przeciw:

    • grypie – co roku, najlepiej na początku każdego sezonu infekcyjnego,
    • błonicy, tężcowi, krztuścowi – co 10 lat,
    • COVID-19 –zgodnie z aktualnymi zaleceniami,
    • wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW B) – trzy dawki dla osób, które nie były wcześniej zaszczepione,
    • kleszczowemu zapaleniu opon mózgowych – trzy dawki, a następnie jedna dawka przypominająca za 3 lata i kolejne co 5 lat,
    • ludzkiemu wirusowi brodawczaka – trzy dawki.

    Obowiązujący kalendarz szczepień dla osób pełnoletnich zależy od wieku, stanu fizjologicznego, stylu życia oraz stanu zdrowia, w tym obecności chorób przewlekłych.

    Sprawdź badanie w kierunku wirusa WZW, które możesz zrobić w ALAB laboratoria

    Badanie antygenu HBs (WZW typu B) banerek

    Kalendarz szczepień dla osób dorosłych zamieszczono w tabeli nr 2, 3 i 4.

    Szczepionka przeciwOsoby powyżej 18 r.ż.
    Grypie (IIV)dawka co roku w czasie sezonu infekcyjnego (najlepiej na początku sezonu)*
    Błonicy, tężcowi, ksztuścowi (Tdap)1 dawka co 10 lat
    Ospie wietrznej (VZV)2 dawki (osoby, które nie chorowały na ospę wietrzną i nie były szczepione)
    Odrze, śwince, różyczce (MMR)2 dawki (osoby, które nie chorowały na odrę lub różyczkę i nie były szczepione)
    Covid-19Liczne dawek zależy od historii szczepień i aktualnych zaleceń
    Wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (HBV)3 dawki (osoby, które nie były wcześniej szczepione)
    Zalecane szczepienia dla wszystkich nieuodpornionych osób dorosłych

    *dla osób w wieku ≥60 lat szczepionką zalecaną jest szczepionka wysokodawkowa, w przypadku jej niedostępności lub braku akceptacji przez pacjenta – szczepionka standardowa,

    Szczepionka przeciwWiek (lata)
     19-2627-4950-5960-64>65
    Ludzkiemu wirusowi brodawczaka (HPV)3 dawki3 dawki** 
    Pneumokokom (PCV, PPSV)  1 dawka PCV- 13 lub PCV-201 dawka PCV-13+PPSV-23 lub 1 dawka PCV-20
    Półpaścowi (RZV)  2 dawki w odstępie 2-6 miesięcy
    Syncytialnemu wirusowi oddechowemu (RSV)   1 dawka
    Zalecane szczepienia dla nieuodpornionych dorosłych w zależności od wieku

    **decyzja o szczepieniu po rozmowie z lekarzem nt. korzyści ze szczepienia

    Szczepionka przeciwOsoby powyżej 18 r.ż.
    Kleszczowemu zapaleniu mózgu (KZM)3 dawki + dawki przypominające co 3-5 lat
    Wirusowemu zapaleniu wątroby typu A (HAV)2 dawki (osoby, które nie były wcześniej szczepione)
    Meningokokom (MenB, MenACWY)1 lub 2 dawki
    Zalecane szczepienia dla nieuodpornionych dorosłych, u których występują dodatkowe czynniki ryzyka (medyczne, zawodowe czy związane ze stylem życia)

    Szczepienia osób dorosłych – które są zalecane i dlaczego? Podsumowanie

    Szczepionki to jedno z największych osiągnięć medycyny – ratują życie i ograniczają rozprzestrzenianie się chorób zakaźnych. Ich działanie polega na wzmocnieniu odporności organizmu poprzez wprowadzenie do niego odpowiednio przygotowanych antygenów. Wysoki odsetek zaszczepionych osób (90-95%) jest kluczowy dla uzyskania odporności zbiorowej, chroniącej tych, którzy nie mogą być szczepieni.

    Osoby dorosłe powinny przyjąć dawki przypominjące niektórych szczepionek, ze względu na spadek skuteczności ich działania po okresie dzieciństwa.

    Ponadto niektóre choroby zakaźne występują częściej u dorosłych niż u dzieci i mają u nich cięższy przebieg, zwłaszcza u kobiet w ciąży, osób starszych oraz z współwystępującymi chorobami przewlekłymi.

    Zalecane szczepienia dla dorosłych obejmują m.in.: coroczne szczepienie przeciwko grypie, co 10 lat przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi, a także przeciw COVID-19 (wg aktualnych rekomendacji), WZW B, kleszczowemu zapaleniu opon mózgowych oraz HPV.  Występowanie niepożądanych odczynów poszczepiennych jest rzadkie, a przebieg wielu chorób i ich powikłań jest dużo groźniejszy dla zdrowia i życia osoby dorosłej.

    Szczepienia osób dorosłych: FAQ – najczęściej zadawane pytania

    Jak sprawdzić czy byłam szczepiona przeciwko WZW B?

    Szczepienia wykonane w dzieciństwie powinny być odnotowane w książeczce szczepień lub karcie uodpornienia. Jeśli osoba dorosła nie posiada tych dokumentów ani historii przebytych chorób zakaźnych, można sprawdzić, jaki program szczepień obowiązywał w latach dzieciństwa danej osoby na podstawie jej daty urodzenia.
    Ponadto w przypadku wirusowego zapalenia wątroby typu B (WZW B) można oznaczyć przeciwciała anty-HBs we krwi, które umożliwiają wykrycie wcześniejszej ekspozycji na wirusa HBV, który wywołuje tę chorobę. Badania serologiczne można wykonać również w kierunku innych swoistych przeciwciał przeciwko innym antygenom, np. przeciwko wirusom odry, różyczki, WZW typu A lub toksoidowi tężca.

    Czy jest szczepionka przeciw boreliozie?

    Niestety obecnie nie istnieje szczepionka przeciwko boreliozie, ale badania nad skutecznymi preparatami są intensywnie prowadzone.

    Piśmiennictwo

    1. https://www.nfz.gov.pl
    2. https://szczepienia.pzh.gov.pl/kalendarz-szczepien-doroslych/
    3. Kuchar E. Kiedy (nie) szczepić dorosłych – fakty i mity o przeciwwskazaniach do szczepień. Lekarz POZ, 2023, 4, 220-225.
    Page 1 of 139
    1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139
    123...139Strona 1 z 139

    Zadbaj z nami o zdrowie - zapisz się na newsletter!

    Otrzymuj praktyczne informacje na temat profilaktyki i badań laboratoryjnych, dzięki którym poszerzysz swoją wiedzę na temat świadomej troski o zdrowie. Zapisz się na newsletter i odbierz -20% zniżki na kolejny zakup w e-sklepie.

    O nas

    Firma ALAB laboratoria to ogólnopolska sieć najnowocześniejszych laboratoriów diagnostycznych w Polsce oferująca najszerszą ofertę ponad 3 500 badań diagnostycznych.

    Nasz adres

    ul. Stępińska 22/30, 00-739 Warszawa (22) 349 60 12 info@alab.com.pl © ALAB laboratoria Sp. z o.o.