Sklep
Strona główna Blog Strona 15

Jak obniżyć poziom kwasu moczowego? Leczenie, dieta i domowe sposoby

Maria Wydra
-
0
Jak obniżyć poziom kwasu moczowego? Leczenie, dieta i domowe sposoby

Hiperurykemia, czyli podwyższone stężenie kwasu moczowego, nie jest stanem korzystnym dla organizmu. W tym artykule znajdziesz informacje o domowych sposobach wspierających obniżanie kwasu moczowego i dowiesz się więcej o badaniach oraz możliwościach leczenia.

Spis treści:

  1. Jak szybko obniżyć poziom kwasu moczowego?
  2. Podwyższony poziom kwasu moczowego – co jeść?
  3. Badanie stężenia kwasu moczowego – jaki wynik jest niepokojący?
  4. Podwyższony kwas moczowy – leczenie
  5. Profilaktyka – jak utrzymać niski poziom kwasu moczowego?
  6. Jak obniżyć poziomu kwasu moczowego: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)
  7. Jak obniżyć poziom kwasu moczowego: podsumowanie informacji

Jak szybko obniżyć poziom kwasu moczowego?

Hiperurykemia (w klasyfikacji ICD-10 oznaczona kodem E79) oznacza podwyższony poziom kwasu moczowego, który jest naturalnym produktem rozpadu puryn – związków obecnych w DNA i RNA, a także dostarczanych z pożywieniem. Stan ten sprzyja odkładaniu się kryształów moczanu sodu w stawach (rozwojowi dny moczanowej) i może zwiększać prawdopodobieństwo kamicy nerkowej oraz chorób sercowo-naczyniowych.

Dobrą informacją jest to, że już proste zmiany mogą wspierać organizm w obniżaniu kwasu moczowego. Są to:

  • regularne, odpowiednie nawodnienie (2-2,5 litra płynów dziennie) – wspiera nerki w wydalaniu moczanów,
  • rezygnacja z alkoholu – zwłaszcza piwa i mocnych trunków, które nasilają produkcję kwasu moczowego i utrudniają jego wydalanie,
  • unikanie nagłych głodówek, drastycznych diet – gwałtowna utrata masy ciała powoduje wzrost poziomu ciał ketonowych, co nasila zatrzymywanie moczanów w organizmie,
  • regularna, rozsądna aktywność fizyczna – poprawia metabolizm i sprzyja redukcji wagi, jednak zbyt intensywny trening może podnosić poziom kwasu moczowego.

>> Przeczytaj też: Podwyższony kwas moczowy – objawy, przyczyny i diagnostyka hiperurykemii

Podwyższony poziom kwasu moczowego – co jeść?

Skuteczna kontrola poziomu kwasu moczowego wymaga długoterminowych rozwiązań, m.in. odpowiedniej diety.

Dieta na obniżenie poziomu kwasu moczowego

Zaleca się dietę niskopurynową opartą na warzywach, owocach, produktach pełnoziarnistych oraz chudym nabiale. Ograniczyć należy czerwone mięso, a także słodzone napoje i żywność wysokoprzetworzoną.

>> Zobacz: Dowiedz się więcej o diecie w hiperurykemii i dnie moczanowej

Zioła na obniżenie poziomu kwasu moczowego

Uzupełnieniem diety mogą być napary z pokrzywy, mniszka lekarskiego czy skrzypu polnego. Wspierają one diurezę i ułatwiają wydalanie kwasu moczowego, ale nie zastępują leczenia ani modyfikacji stylu życia. Przy chorobach nerek, ciąży czy stosowaniu niektórych leków ich użycie należy skonsultować z lekarzem.

Domowe sposoby na obniżenie poziomu kwasu moczowego

Poza dietą i zmianami stylu życia warto wspomóc się domowymi produktami i metodami:

  • Witamina C – zwiększa wydalanie moczanów przez inhibicję kanalikowego wchłaniania zwrotnego w nerkach. Badania wykazują, że dawka 500 mg witaminy C na dobę przez 4-8 tygodni może obniżyć poziom kwasu moczowego o około 0,3-0,5 mg/dl. Dlatego warto sięgać po produkty takie jak owoce dzikiej róży (250-800mg wit. C w 100 g owoców), papryka (szczególnie żółta – nawet 180mg/100 g), kiwi (jeden owoc dostarcza ok. 70 mg wit. C) i owoce rokitnika (do 900mg/100 g).
  • Sok z cytryny – poza tym, że cytryny są bogate w witaminę C, zawierają też związki bioaktywne, np. hesperydynę, która hamuje oksydazę ksantynową (enzym odpowiedzialny za produkcję kwasu moczowego) oraz potas, który alkalizuje mocz i sprzyja urykozurii. Badania wskazują, że sok z ~2 cytryn pity codziennie przez 6 tygodni, potrafi obniżyć stężenie kwasu moczowego średnio o 1,3 mg/dl.
  • Wiśnie i sok wiśniowy – ich polifenole, antocyjany, zmniejszają syntezę kwasu moczowego. Mają także działanie przeciwzapalne, zawierają witaminę C oraz naturalne kwasy organiczne (np. kwas jabłkowy), mogące sprzyjać lekkiej alkalizacji moczu, co ułatwia wydalanie moczanów przez nerki. Regularne picie 1 szklanki (240 ml) soku wiśniowego dziennie może obniżyć stężenie kwasu moczowego o 0,5-1 mg/dl.
  • Kawa – zawarte w niej polifenole oraz kofeina mogą zwiększać wydalanie kwasu moczowego i poprawiać wrażliwość na insulinę. Badania obserwacyjne wskazują, że spożycie 1–3 filiżanek dziennie może wiązać się z istotnie niższym stężeniem kwasu moczowego, zwłaszcza u mężczyzn.
  • Migdały –zawierają błonnik, zdrowe tłuszcze, magnez i związki bioaktywne, które mogą korzystnie wpływać na metabolizm kwasu moczowego. W badaniach regularne spożywanie ok. 10 g migdałów dziennie (8-10 sztuk) przez 12 tygodni powodowało umiarkowane obniżenie stężenia kwasu moczowego we krwi.
  • Zielona herbata – bogata w katechiny, które wykazują działanie antyoksydacyjne i mogą hamować oksydazę ksantynową, a także nasilać wydalanie moczanów przez nerki. Efekt na obniżenie kwasu moczowego jest umiarkowany i zależy od ilości spożywanej herbaty, najczęściej zaleca się 1–2 filiżanki dziennie jako element zdrowej diety i źródło nawodnienia.
  • Kwercetyna – naturalny flawonoid występujący m.in. w cebuli, jabłkach i winogronach. W badaniach suplementacja 500 mg kwercetyny przez 4 tygodnie powodowała obniżenie kwasu moczowego o ok. 0,44 mg/dl.
  • Kurkuma – kurkumina zawarta w kurkumie wykazuje właściwości przeciwzapalne oraz antyoksydacyjne i może wpływać na metabolizm puryn. Poprawia również profil lipidowy. Aby zwiększyć przyswajalność kurkuminy, warto łączyć ją z pieprzem.
  • Utrzymywanie prawidłowych poziomów cynku i magnezu – pierwiastki te mają wpływ na enzymy biorące udział w przemianie puryn. Dieta bogata w cynk i magnez (pestki dyni, orzechy, nasiona) może wspierać wydalanie kwasu moczowego.
  • Dbanie o optymalny poziom witaminy D – metaanalizy dowodzą, że suplementacja witaminy D w dawce 400-2000 IU prowadzi do znacznego spadku stężenia kwasu moczowego, szczególnie u osób z dużym wyjściowym niedoborem. Suplementacja powinna być prowadzona zgodnie z zaleceniami lekarza.
  • Higiena snu i redukcja stresu – przewlekły stres i niedobór snu sprzyjają rozwojowi insulinooporności, otyłości i nadciśnienia, które utrudniają wydalanie kwasu moczowego i nasilają jego syntezę.

Domowe sposoby nie zastąpią leczenia, ale są cennym uzupełnieniem codziennej profilaktyki.

Badanie stężenia kwasu moczowego – jaki wynik jest niepokojący?

Podstawą diagnostyki hiperurykemii jest oznaczenie stężenia kwasu moczowego w surowicy krwi. W badaniach laboratoryjnych zakresy referencyjne mogą się nieco różnić między laboratoriami. W praktyce klinicznej hiperurykemię definiuje się jako stężenie kwasu moczowego we krwi przekraczające 7 mg/dl (420 µmol/l) u mężczyzn i 6 mg/dl (360 µmol/l) u kobiet.

Badanie kwasu moczowego banerek

Wartość 6,8 mg/dl odpowiada progowi rozpuszczalności moczanu sodu – jego przekroczenie sprzyja tworzeniu się kryształów i złogów, choć u wielu osób podwyższone stężenie nie wiąże się z objawami klinicznymi.

Badanie poziomu kwasu moczowego wykonuje się z próbki krwi żylnej na czczo. W uzasadnionych przypadkach dodatkowo oznacza się utratę kwasu moczowego w dobowej zbiórce moczu wraz z oceną pH moczu. Umożliwia to ocenę, czy podwyższone stężenie wynika głównie ze zwiększonej produkcji w organizmie, czy z upośledzonego wydalania przez nerki.

Wynik należy interpretować w odniesieniu do stanu klinicznego pacjenta. Regularne monitorowanie stężenia jest zalecane, zwłaszcza u osób z czynnikami ryzyka metabolicznego, chorobami nerek lub leczonych farmakologicznie.

Podwyższony kwas moczowy – leczenie

Leczenie hiperurykemii zależy od stanu klinicznego pacjenta. Jeśli przebiega bezobjawowo, często wystarczy modyfikacja stylu życia – zdrowa dieta, unikanie alkoholu i fruktozy, utrzymanie prawidłowej wagi.

Farmakoterapia jest wskazana m.in. u osób z bardzo wysokim stężeniem kwasu moczowego, chorobami nerek, powtarzającymi się napadami dny moczanowej lub kamicą moczanową.

Stosuje się leki zmniejszające stężenie kwasu moczowego: inhibitory oksydazy ksantynowej – allopurynol, a w przypadku jego nietolerancji febuksostat.

U osób z prawidłową funkcją nerek można rozważyć leki urykozuryczne (np. probenecyd), pamiętając o odpowiednim nawodnieniu.

Profilaktyka – jak utrzymać niski poziom kwasu moczowego?

Utrzymanie prawidłowego stężenia kwasu moczowego wymaga konsekwencji i zdrowych nawyków.

  • Prawidłowa masa ciała – nadwaga sprzyja hiperurykemii, a stopniowa, rozsądna redukcja wagi obniża stężenie moczanów.
  • Umiarkowana aktywność fizyczna – wspiera metabolizm i poprawia wrażliwość na insulinę.
  • Stałe nawodnienie – przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów (2-2,5 litra na dobę), najlepiej wody, zmniejsza ryzyko tworzenia się złogów moczanowych.
  • Unikanie alkoholu i nadmiaru fruktozy – oba czynniki istotnie podnoszą stężenie kwasu moczowego.
  • Kontrola chorób towarzyszących – nadciśnienia, cukrzycy, hiperlipidemii, chorób nerek.

Dzięki tym działaniom można nie tylko zapobiegać hiperurykemii, ale także zmniejszyć ryzyko chorób metabolicznych i sercowo-naczyniowych.

Jak obniżyć poziomu kwasu moczowego: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)

Odpowiedzi na najczęstsze pytania dotyczące obniżania poziomu kwasu moczowego.

Co pić przy podwyższonym poziomie kwasu moczowego?

Najlepszym wyborem jest woda. Korzystne mogą być też napary z pokrzywy czy mniszka. Należy unikać alkoholu i słodzonych napojów.

Od czego podnosi się stężenie kwasu moczowego?

Wzrost wywołują dieta bogata w puryny, alkohol i słodzone napoje, a także niektóre leki (np. tiazydy). Ponadto uraz, duży wysiłek, zabieg operacyjny czy zakażenie.

Jaki owoc obniża poziom kwasu moczowego?

Szczególnie korzystne są wiśnie, cytrusy, owoce dzikiej róży i rokitnika.

Jak obniżyć poziom kwasu moczowego: podsumowanie informacji

  • Hiperurykemia to stan zwiększonego stężenia kwasu moczowego. Sprzyja odkładaniu się kryształów moczanu sodu w stawach (rozwojowi dny moczanowej) i może zwiększać prawdopodobieństwo kamicy nerkowej oraz chorób sercowo-naczyniowych.
  • Na poziom kwasu moczowego wpływa dieta (puryny, fruktoza, alkohol), styl życia, choroby przewlekłe i leki.
  • Diagnostyka hiperurykemii polega na badaniu stężenia kwasu moczowego w surowicy krwi. Można także oznaczyć dobową utratę kwasu moczowego w porannej próbce moczu.
  • Leczenie i profilaktyka opierają się na utrzymywaniu kwasu moczowego poniżej progu krystalizacji oraz zmianach stylu życia.

Bibliografia

  1. Mandl P., D’Agostino M.A., Navarro-Compán V., et al. 2023 EULAR recommendations on imaging in diagnosis and management of crystal-induced arthropathies in clinical practice. Ann Rheum Dis. 2024;83:752–759.
  2. Mount D.B. Asymptomatic hyperuricemia. UpToDate. Literature review current through: Aug 2025. Wolters Kluwer.
  3. Zimmermann-Górska I., Goncerz G. Dna moczanowa. Medycyna Praktyczna – Interna Szczeklika.
  4. Goncerz G., Tuchocka-Kaczmarek A.: Leczenie dny moczanowej. Podsumowanie wytycznych American College of Rheumatology 2020. Med. Prakt., 2021; 4: 48–58
  5. Kakutani-Hatayama M, Kadoya M, Okazaki H, Kurajoh M, Shoji T, Koyama H, Tsutsumi Z, Moriwaki Y, Namba M, Yamamoto T. Nonpharmacological Management of Gout and Hyperuricemia: Hints for Better Lifestyle. Am J Lifestyle Med. 2015 Sep 2;11(4):321-329. doi: 10.1177/1559827615601973.
  6. Juraschek SP, Miller ER 3rd, Gelber AC. Effect of oral vitamin C supplementation on serum uric acid: a meta-analysis of randomized controlled trials. Arthritis Care Res (Hoboken). 2011 Sep;63(9):1295-306. doi: 10.1002/acr.20519. PMID: 21671418; PMCID: PMC3169708.
  7. E.K. Biernatkaluza, N. Schlesinger, SAT0318 Lemon Juice Reduces Serum Uric Acid Level Via Alkalization of Urine in Gouty and Hyperuremic Patients- A Pilot Study, Annals of the Rheumatic Diseases, Volume 74, Supplement 2, 2015,Page 774, ISSN 0003-4967, https://doi.org/10.1136/annrheumdis-2015-eular.5147.
  8. Ferro Y, Maurotti S, Mazza E, Pujia R, Sciacqua A, Musolino V, Mollace V, Pujia A, Montalcini T. Citrus Bergamia and Cynara Cardunculus Reduce Serum Uric Acid in Individuals with Non-Alcoholic Fatty Liver Disease. Medicina (Kaunas). 2022 Nov 26;58(12):1728. doi: 10.3390/medicina58121728. PMID: 36556930; PMCID: PMC9784233.
  9. Kawakami Y, Yasuda A, Hayashi M, Akiyama M, Asai T, Hosaka T, Arai H. Acute effect of green tea catechins on uric acid metabolism after alcohol ingestion in Japanese men. Clin Rheumatol. 2021 Jul;40(7):2881-2888. doi: 10.1007/s10067-021-05625-7. Epub 2021 Feb 10. PMID: 33569708.
  10. Jamshed H, Gilani AU, Sultan FA, Amin F, Arslan J, Ghani S, Masroor M. Almond supplementation reduces serum uric acid in coronary artery disease patients: a randomized controlled trial. Nutr J. 2016 Aug 19;15(1):77. doi: 10.1186/s12937-016-0195-4. PMID: 27543277; PMCID: PMC4991057.
  11. Zhang, Y., & Qiu, H. (2018). Dietary Magnesium Intake and Hyperuricemia among US Adults. Nutrients, 10(3), 296. https://doi.org/10.3390/nu10030296.
  12. Luis E. Simental-Mendía, Yéssika Weyman-Vela, Mario Simental-Mendía, Effect of vitamin D administration on serum uric acid concentrations: A systematic review and meta-analysis of clinical trials,  PharmaNutrition,  Volume 28,  2024,  100391,  ISSN 2213-4344,  https://doi.org/10.1016/j.phanu.2024.100391.
  13. Kyu Yong Park, Hyun Jung Kim, Hyeong Sik Ahn, Sun Hee Kim, Eun Ji Park, Shin-Young Yim, Jae-Bum Jun, Effects of coffee consumption on serum uric acid: systematic review and meta-analysis, Seminars in Arthritis and Rheumatism, Volume 45, Issue 5,  2016, https://doi.org/10.1016/j.semarthrit.2016.01.003.
  14. Jafari-Nozad AM, Jafari A, Yousefi S, Bakhshi H, Farkhondeh T, Samarghandian S. Anti-gout and Urate-lowering Potentials of Curcumin: A Review from Bench to Beside. Curr Med Chem. 2024;31(24):3715-3732. doi: 10.2174/0929867331666230721154653. PMID: 37488765.
  15. Shi Y, Williamson G. Quercetin lowers plasma uric acid in pre-hyperuricaemic males: a randomised, double-blinded, placebo-controlled, cross-over trial. Br J Nutr. 2016 Mar 14;115(5):800-6. doi: 10.1017/S0007114515005310. Epub 2016 Jan 20. PMID: 26785820.

Rzekomobłoniaste zapalenie jelit – jakie daje objawy? Diagnostyka i leczenie

Katarzyna Ciepłucha
-
0
Rzekomobłoniaste zapalenie jelit – jakie daje objawy? Diagnostyka i leczenie

Rzekomobłoniaste zapalenie jelit (RZJ) to jedna z najcięższych postaci biegunki poantybiotykowej. Początkowo może przebiegać łagodnie, ale nieleczone szybko prowadzi do odwodnienia i powikłań. Dowiedz się, jak rozpoznać pierwsze symptomy, kiedy zgłosić się na badania i jakie terapie oferuje współczesna medycyna – sprawdź, jak skutecznie chronić siebie i swoich bliskich.

Z tego artykułu dowiesz się:

  • czym dokładnie jest rzekomobłoniaste zapalenie jelit i co je wywołuje,
  • jakie objawy powinny Cię zaalarmować i skłonić do wizyty u lekarza,
  • jak krok po kroku wygląda diagnostyka laboratoryjna i obrazowa,
  • jakie są aktualne metody leczenia oraz rokowania, a także jak zapobiegać nawrotom.

Spis treści:

  1. Czym jest rzekomobłoniaste zapalenie jelit?
  2. Przyczyny rzekomobłoniastego zapalenia jelit
  3. Objawy rzekomobłoniastego zapalenia jelit
  4. Diagnostyka – jakie badania wykonać?
  5. Jak leczyć rzekomobłoniaste zapalenie jelit?
  6. Rzekomobłoniaste zapalenie jelit – najczęstsze pytania (FAQ)
  7. Podsumowanie

Czym jest rzekomobłoniaste zapalenie jelit?

Rzekomobłoniaste zapalenie jelit (w klasyfikacji ICD-10 oznaczone kodem A04.7) to ostra, gwałtownie rozwijająca się postać zapalenia jelita grubego, wywołana przez toksynotwórcze szczepy Clostridioides difficile. Toksyny bakteryjne (A i B) niszczą komórki nabłonka, tworząc żółtawe „błony rzekome” widoczne w badaniu endoskopowym. Choroba jest uznawana za najcięższe powikłanie biegunki poantybiotykowej, dlatego wymaga szybkiej diagnozy i leczenia. Niepodjęcie terapii może skutkować ostrym rozdęciem okrężnicy (tzw. megacolon toxicum), czyli gwałtownym poszerzeniem jelita, pęknięciem jego ściany (perforacją) oraz uogólnionym zakażeniem organizmu prowadzącym do wstrząsu septycznego.

>> Przeczytaj również: Biegunka z krwią – możliwe przyczyny. Co mogą oznaczać krwawe biegunki?

Przyczyny rzekomobłoniastego zapalenia jelit

Najczęstszą przyczyną rozwoju rzekomobłoniastego zapalenia jelit jest stosowanie antybiotyków, które zaburzają równowagę naturalnej mikroflory jelitowej. Szczególnie niebezpieczne są leki o szerokim spektrum działania, takie jak klindamycyna, fluorochinolony oraz cefalosporyny drugiej i trzeciej generacji – zwłaszcza ceftriakson, szeroko stosowany w leczeniu infekcji szpitalnych. Ryzyko zakażenia wzrasta u osób starszych (powyżej 65. roku życia), hospitalizowanych, przewlekle leczonych inhibitorami pompy protonowej lub lekami immunosupresyjnymi. Bakterie Clostridioides difficile przenoszą się głównie drogą pokarmową – poprzez połknięcie opornych spor obecnych na niedostatecznie zdezynfekowanych powierzchniach, sprzęcie medycznym lub w kontakcie z osobą zakażoną.

>> Dowiedz się więcej: Antybiotyki – do czego prowadzi ich nadużywanie i jak temu przeciwdziałać?

Objawy rzekomobłoniastego zapalenia jelit

Najczęstsze symptomy to:

  • wodnista biegunka (nawet ≥10 luźnych stolców/dobę) o ostrym zapachu,
  • kurczowy ból i wzdęcie brzucha,
  • gorączka i ogólne osłabienie,
  • nudności, utrata łaknienia, odwodnienie.

Objawy często ustępują po odstawieniu antybiotyku. W cięższych przypadkach może dojść do powikłań wymagających interwencji:

  • toksemia (zatrucie organizmu toksynami),
  • ostre rozdęcie jelita (megacolon toxicum),
  • zapalenie otrzewnej, perforacja jelita,
  • wstrząs.
Ważne!
Rzekomobłoniaste zapalenie jelit może rozwijać się bardzo szybko. Jeśli po antybiotykoterapii pojawi się intensywna biegunka, gorączka i ból brzucha – nie zwlekaj z konsultacją lekarską. Wczesna diagnoza zmniejsza ryzyko powikłań. 

>> Przeczytaj również: Zespół jelita nadwrażliwego – objawy, diagnostyka, leczenie

Diagnostyka – jakie badania wykonać?

Rozpoznanie opiera się na wykryciu toksyn C. difficile w kale pacjenta z biegunką.

Badania wykonuje się tylko u osób z objawami – nie ma potrzeby powtarzać ich w trakcie leczenia ani po zakończeniu terapii.

Najczęściej stosowany algorytm:

  1. Test na dehydrogenazę glutaminianową (GDH) – bardzo czuły, ale nie odróżnia szczepów toksynotwórczych.
  2. Test na toksyny A/B w kale – potwierdza, czy bakteria produkuje toksyny.
  3. PCR (NAAT) – badanie genetyczne toksyn, stosowane przy niejednoznacznych wynikach.
Pakiet stanu zapalnego jelit (5 badania) banerek

Dodatkowo lekarz może zlecić:

  • morfologię i kreatyninę – do oceny ogólnego stanu chorego,
  • kalprotektynę w kale – marker stanu zapalnego jelit,
  • kolonoskopię – tylko w nietypowych lub ciężkich przypadkach, np. przy podejrzeniu powikłań.

>> Przeczytaj też: Kalprotektyna w kale – marker stanu zapalnego jelit

Jak leczyć rzekomobłoniaste zapalenie jelit?

Celem leczenia jest zahamowanie namnażania bakterii, usunięcie toksyn i przywrócenie równowagi mikroflory jelitowej.

Leczenie opiera się na dwóch głównych krokach:

  • Odstawienie antybiotyku, który doprowadził do zaburzenia mikroflory jelitowej.
  • Wdrożenie leczenia przyczynowego, skierowanego przeciwko Clostridioides difficile.

Stosowane leki:

  • fidaksomycyna – najczęściej zalecana ze względu na skuteczność i niskie ryzyko nawrotów,
  • wankomycyna doustna – alternatywa w przypadku braku fidaksomycyny,
  • metronidazol – rzadziej stosowany, zarezerwowany dla wyjątkowych sytuacji.

W razie nawrotów:

  • można zastosować zmodyfikowane schematy leczenia lub
  • Leki przeciwbiegunkowe (np. loperamid) nie są zalecane, ponieważ mogą nasilać przebieg choroby. 
    rozważyć przeszczep mikrobioty jelitowej (FMT).

Rokowania

Szybkie wdrożenie leczenia prowadzi do wyleczenia u >90 % chorych. Nawroty występują jednak u 20–30 %. Gorsze rokowanie obserwuje się u osób starszych, z chorobami współistniejącymi lub zakażonych szczególnie agresywnym szczepem Clostridioides difficile 027. Niekorzystnie rokują też wysokie wskaźniki zapalne (CRP, leukocytoza) przy przyjęciu.

Rzekomobłoniaste zapalenie jelit – najczęstsze pytania (FAQ)

Jakie antybiotyki najczęściej powodują rzekomobłoniaste zapalenie jelit?

Największe ryzyko wiąże się z klindamycyną, fluorochinolonami (np. cyprofloksacyna) i cefalosporynami wyższych generacji. Średnie – z penicylinami i makrolidami, najmniejsze – z aminoglikozydami czy tetracyklinami.

Ile może trwać rzekomobłoniaste zapalenie jelit?

Objawy zwykle ustępują w ciągu 3–5 dni od rozpoczęcia terapii, jednak pełny kurs leczenia trwa 10 dni, a monitorowanie nawrotów – do 8 tygodni.

Co jeść przy rzekomobłoniastym zapaleniu jelit?

Zalecana jest lekkostrawna dieta: kleik, gotowane warzywa, chudy drób, banany. Unikaj nabiału, cukru i błonnika nierozpuszczalnego, które nasilają biegunkę. Nawadniaj się doustnymi płynami elektrolitowymi.

Czy rzekomobłoniaste zapalenie jelit jest zaraźliwe?

Tak – odporne formy przetrwalnikowe (spory) bakterii C. difficile przenoszą się drogą fekalno‑oralną, czyli przez kontakt z zakażonymi powierzchniami lub brudnymi rękami. Myj ręce wodą z mydłem, używaj własnego ręcznika i dezynfekuj powierzchnie środkami niszczącymi spory.

Dlaczego klindamycyna powoduje rzekomobłoniaste zapalenie jelit?

Klindamycyna zaburza równowagę mikroflory jelitowej, eliminując pożyteczne bakterie chroniące jelito przed patogenami. W takiej sytuacji C. difficile może łatwiej się namnażać i wytwarzać toksyny prowadzące do zapalenia.

Podsumowanie

  • Rzekomobłoniaste zapalenie jelit to ciężkie powikłanie antybiotykoterapii, wywołane toksynami Clostridioides difficile.
  • Alarmujące objawy to wodnista biegunka, ból brzucha i gorączka po antybiotykach.
  • Diagnostyka opiera się na wykryciu toksyn w kale i badaniach molekularnych.
  • Leczeniem z wyboru jest fidaksomycyna lub wankomycyna; nawroty wymagają indywidualnej strategii.
  • Profilaktyka obejmuje racjonalne stosowanie antybiotyków i higienę rąk.

Bibliografia

  1. Fleischer‑Stępniewska K. i wsp. Zakażenie Clostridioides difficile i rzekomobłoniaste zapalenie jelit. Interna Szczeklika.
  2. Kuchar E. Rzekomobłoniaste zapalenie jelit. mp.pl.
  3. Clark T., Wiselka M. Zakażenie Clostridium difficile. podyplomie.pl

Ciśnienie w ciąży – jakie jest prawidłowe? Czy nadciśnienie w ciąży jest groźne?

Kacper Staniszewski
-
0
Ciśnienie w ciąży – jakie jest prawidłowe? Czy nadciśnienie w ciąży jest groźne?

Ciąża to wyjątkowy czas, w którym organizm kobiety przechodzi wiele zmian adaptacyjnych. Jedną z nich jest modyfikacja układu sercowo-naczyniowego. Serce pompuje więcej krwi, zwiększa się objętość osocza, a ciśnienie tętnicze ulega naturalnym wahaniom. Dla przyszłej mamy i lekarza prowadzącego kontrola wartości ciśnienia ma ogromne znaczenie, ponieważ zbyt wysokie lub zbyt niskie wyniki mogą świadczyć o zaburzeniach wymagających interwencji.

W artykule przedstawiamy, jakie ciśnienie w ciąży uznaje się za prawidłowe, jakie wartości są niebezpieczne, jakie objawy mogą towarzyszyć nadciśnieniu, a także jak wygląda diagnostyka i postępowanie zgodnie z wytycznymi.

Spis treści:

  1. Prawidłowe ciśnienie w ciąży: czyli jakie?
  2. Wysokie ciśnienie w ciąży: objawy
  3. Przyczyny za wysokiego ciśnienia w ciąży
  4. Czy wysokie ciśnienie w ciąży jest niebezpieczne?
  5. Jakie badania wykonać przy wysokim ciśnieniu w ciąży?
  6. Jak obniżyć ciśnienie w ciąży?
  7. Ciśnienie w ciąży: najczęstsze pytania (FAQ)
  8. Ciśnienie w ciąży: podsumowanie informacji

Prawidłowe ciśnienie w ciąży: czyli jakie?

U zdrowej kobiety w ciąży wartości ciśnienia tętniczego nie powinny przekraczać 140/90 mmHg. W I trymestrze ciśnienie zwykle spada, a najniższe wartości obserwuje się w okolicach 20. tygodnia ciąży. Następnie stopniowo wraca ono do poziomów sprzed ciąży.

Za optymalne uznaje się wartości w przedziale:

  • skurczowe: 110-130 mmHg,
  • rozkurczowe: 70-85 mmHg.

Ważne jest, by ciśnienie mierzyć prawidłowo: na siedząco, po kilku minutach odpoczynku, w spoczynku fizycznym i emocjonalnym.

>> Zobacz: Niskie ciśnienie: objawy, przyczyny. Czym grozi i kiedy wymaga leczenia?

Jakie ciśnienie w ciąży jest niebezpieczne?

Za nieprawidłowe uznaje się wartości ≥140/90 mmHg w co najmniej dwóch pomiarach wykonanych w odstępie kilku godzin. Szczególnie niebezpieczne są:

  • ≥160/110 mmHg – nadciśnienie ciężkie, wymagające pilnej interwencji,
  • nagły wzrost ciśnienia u dotychczas zdrowej ciężarnej,
  • towarzyszące objawy uszkodzenia narządowego (np. białkomocz, zaburzenia widzenia, bóle głowy).

>> Zobacz: Badania laboratoryjne dla kobiet w ciąży – okiem ginekologa

Wysokie ciśnienie w ciąży: objawy

Nadciśnienie w ciąży może długo nie dawać objawów, dlatego regularne pomiary są kluczowe. Gdy symptomy się pojawiają, obejmują najczęściej:

  • bóle i zawroty głowy,
  • zaburzenia widzenia („mroczki” przed oczami),
  • obrzęki rąk i twarzy,
  • ból w nadbrzuszu, nudności,
  • kołatanie serca, duszność.

Wystąpienie takich objawów wymaga pilnego kontaktu z lekarzem.

Przyczyny za wysokiego ciśnienia w ciąży

Podwyższone wartości mogą wynikać z różnych mechanizmów i pojawiać się zarówno u kobiet wcześniej zdrowych, jak i u tych z chorobami współistniejącymi. Najczęstsze przyczyny to:

  • Nadciśnienie przewlekłe – rozpoznawane, gdy podwyższone wartości ciśnienia występowały jeszcze przed zajściem w ciążę lub ujawniają się przed 20. tygodniem. Może być związane z czynnikami genetycznymi, stylem życia czy chorobami sercowo-naczyniowymi.
  • Nadciśnienie ciążowe – pojawia się po 20. tygodniu ciąży, bez obecności białkomoczu i zwykle ustępuje po porodzie. Może jednak zwiększać ryzyko rozwoju stanu przedrzucawkowego, dlatego wymaga kontroli.
  • Stan przedrzucawkowy – to nadciśnienie z towarzyszącym białkomoczem lub objawami uszkodzenia narządowego (np. zaburzeniami ze strony wątroby, nerek, układu nerwowego). Jest jedną z najgroźniejszych komplikacji położniczych, obciążoną ryzykiem dla matki i płodu.
  • Nadciśnienie wtórne – występuje rzadziej i bywa związane z chorobami współistniejącymi, np. przewlekłą chorobą nerek, nadczynnością lub niedoczynnością tarczycy, guzem chromochłonnym nadnerczy czy zwężeniem tętnicy nerkowej. W takich przypadkach konieczna jest diagnostyka ukierunkowana na przyczynę podstawową.

Czy wysokie ciśnienie w ciąży jest niebezpieczne?

Tak. Nieleczone nadciśnienie w ciąży zwiększa ryzyko powikłań zarówno u matki, jak i u dziecka. Może prowadzić do:

  • rzucawki (drgawek zagrażających życiu matki i płodu),
  • przedwczesnego oddzielenia łożyska,
  • zaburzeń wzrastania płodu,
  • wcześniactwa,
  • powikłań nerkowych i sercowo-naczyniowych u matki.

Dlatego każdy przypadek podwyższonego ciśnienia w ciąży wymaga kontroli lekarskiej.

Wysokie ciśnienie w ciąży: kiedy do szpitala?

Do szpitala należy zgłosić się w sytuacji, gdy wartości ciśnienia osiągają poziom 160/110 mmHg lub wyższy, ponieważ stan taki wymaga natychmiastowego leczenia. Hospitalizacja jest konieczna także wtedy, gdy pojawiają się objawy stanu przedrzucawkowego: silne bóle głowy, zaburzenia widzenia, białkomocz czy ból w nadbrzuszu.

>> Sprawdź: Ból brzucha w ciąży. Jakie objawy powinny niepokoić?

Niepokój powinno wzbudzić również nagłe pogorszenie samopoczucia ciężarnej albo zauważalne osłabienie lub brak ruchów płodu. W takich okolicznościach niezbędna jest obserwacja w warunkach szpitalnych, wdrożenie odpowiedniego leczenia farmakologicznego i stałe monitorowanie dziecka.

Jakie badania wykonać przy wysokim ciśnieniu w ciąży?

W przypadku podwyższonego ciśnienia tętniczego u ciężarnej konieczna jest poszerzona diagnostyka, która pozwala ocenić stan matki i dziecka. Podstawą są badania laboratoryjne krwi, obejmujące morfologię, ocenę funkcji nerek (kreatynina, eGFR) i wątroby (AST, ALT), elektrolity oraz poziom kwasu moczowego. U każdej pacjentki wykonuje się także badanie ogólne moczu z oceną białkomoczu, aby wychwycić ewentualne cechy stanu przedrzucawkowego.

Równolegle monitoruje się dobrostan dziecka poprzez badanie USG z oceną wzrastania płodu i przepływów dopplerowskich w naczyniach oraz zapis KTG, który pozwala śledzić czynność serca płodu. W indywidualnych sytuacjach lekarz może zlecić dodatkowe konsultacje, np. kardiologiczną czy echo serca matki, aby wykluczyć inne przyczyny nadciśnienia.

Pakiet kobiety w ciąży (16 badań) banerek

Jak obniżyć ciśnienie w ciąży?

Postępowanie zależy od wartości ciśnienia i stanu matki oraz płodu.

  1. Metody niefarmakologiczne:
  • odpoczynek i unikanie stresu,
  • ograniczenie nadmiaru soli w diecie,
  • umiarkowana aktywność fizyczna (jeśli nie ma przeciwwskazań),
  • kontrola masy ciała.
  1. Leczenie farmakologiczne (w ciąży stosuje się wyłącznie leki o udowodnionym bezpieczeństwie):
  • metyldopa,
  • labetalol,
  • nifedypina (antagonista wapnia).

    Nie zaleca się inhibitorów konwertazy angiotensyny (ACEI) ani antagonistów receptora AT1, ponieważ są teratogenne.

    >> Sprawdź: Cholestaza ciążowa: objawy, przyczyny, badania i leczenie

    Ciśnienie w ciąży: najczęstsze pytania (FAQ)

    Kontrola ciśnienia w ciąży budzi wiele wątpliwości – począwszy od tego, jakie wartości uznaje się za prawidłowe, skończywszy na sposobach radzenia sobie z jego wahaniami. Poniżej odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania.

    Kiedy jest niskie ciśnienie w ciąży?

    Za niskie uznaje się wartości <90/60 mmHg, które mogą objawiać się zawrotami głowy, osłabieniem czy omdleniami, ale zwykle nie jest groźne i wynika z fizjologii ciąży.

    Kiedy najlepiej mierzyć ciśnienie krwi w ciąży?

    Najlepiej codziennie o podobnej porze, po kilku minutach odpoczynku, w pozycji siedzącej. Pomiary domowe warto zapisywać i pokazywać lekarzowi.

    Co zbija ciśnienie w ciąży?

    Najważniejsze są odpoczynek, redukcja stresu i – jeśli to konieczne – leki przepisane przez lekarza. Nie należy stosować samodzielnie preparatów ziołowych ani suplementów „na ciśnienie”.

    Ciśnienie w ciąży: podsumowanie informacji

    Kontrola ciśnienia w ciąży to jeden z najważniejszych elementów opieki nad przyszłą mamą i dzieckiem. Choć niewielkie wahania są naturalne i wynikają z fizjologicznych zmian zachodzących w organizmie, utrzymujące się wartości powyżej 140/90 mmHg wymagają czujności i regularnych kontroli. Nadciśnienie w ciąży, szczególnie gdy towarzyszy mu białkomocz lub inne objawy stanu przedrzucawkowego, niesie ryzyko groźnych powikłań i zawsze wymaga konsultacji lekarskiej.

    Kluczowe pozostają codzienne, prawidłowe pomiary ciśnienia, zdrowy styl życia, a w razie potrzeby leczenie farmakologiczne, bezpieczne dla matki i płodu. Świadomość objawów alarmowych i szybka reakcja w sytuacjach zagrożenia pozwalają w większości przypadków zapobiec poważnym konsekwencjom.

    Bibliografia

    1. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.20.4. (dostęp: 14.09.2025).
    2. https://kardiologia.mp.pl/wytyczne/nadcisnienie-tetnicze/220315,postepowanie-w-nadcisnieniu-tetniczym-u-kobiet-w-ciazy (dostęp: 14.09.2025).
    3. Higgins JR., de Swiet M. Blood-pressure measurement and classification in pregnancy. Lancet. 2001 Jan 13;357(9250):131-5.
    4. Hermida RC., Ayala DE., Mojón A. et al. Blood pressure patterns in normal pregnancy, gestational hypertension, and preeclampsia. Hypertension. 2000 Aug;36(2):149-58.
    5. Loerup L, Pullon RM, Birks J, Fleming S. et al. Trends of blood pressure and heart rate in normal pregnancies: a systematic review and meta-analysis. BMC Med. 2019 Sep 11;17(1):167.

    Przeziębienie w ciąży – czy jest niebezpieczne dla dziecka? Jak sobie pomóc?

    Kacper Staniszewski
    -
    0
    Przeziębienie w ciąży – czy jest niebezpieczne dla dziecka? Jak sobie pomóc?

    Ciąża to wyjątkowy czas, w którym organizm kobiety przechodzi liczne zmiany fizjologiczne. Układ odpornościowy działa inaczej niż zwykle, nie zostaje całkowicie „wyciszony”, ale funkcjonuje w trybie tolerancji immunologicznej, aby umożliwić rozwój dziecka. Ten naturalny mechanizm sprawia jednak, że ciężarne są bardziej podatne na infekcje.

    U osób zdrowych przeziębienie zwykle ma łagodny przebieg i ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni. W ciąży nie jest ono z reguły groźne, ale może budzić obawy zarówno z powodu ograniczeń w leczeniu farmakologicznym, jak i ryzyka powikłań przy nasilonych objawach.

    W artykule wyjaśnimy, czy przeziębienie może stanowić zagrożenie dla dziecka w poszczególnych trymestrach, jakie metody leczenia są bezpieczne w ciąży, które domowe sposoby naprawdę pomagają oraz jak można zmniejszyć ryzyko zachorowania.

    Spis treści:

    1. Przeziębienie w ciąży: objawy infekcji
    2. Czy przeziębienie jest groźne w ciąży?
    3. Co na przeziębienie w ciąży?
    4. Nawracające infekcje i przeziębienie w ciąży: jakie badania wykonać?
    5. Przeziębienie w ciąży. Jak uniknąć zarażenia?
    6. Przeziębienie w ciąży: najczęstsze pytania (FAQ)
    7. Przeziębienie w ciąży: podsumowanie informacji

    Przeziębienie w ciąży: objawy infekcji

    Przeziębienie to jedna z najczęstszych dolegliwości, z którymi spotykamy się w sezonie jesienno-zimowym. Wywołują je różne wirusy – głównie rinowirusy, ale także koronawirusy sezonowe czy wirusy paragrypy. Objawy pojawiają się stopniowo i zwykle nie są bardzo nasilone. Najczęściej należą do nich:

    • katar i zatkany nos,
    • drapanie lub ból gardła,
    • kaszel,
    • stan podgorączkowy,
    • uczucie ogólnego osłabienia i bóle mięśniowe.

    W odróżnieniu od grypy, przeziębienie przebiega łagodniej. Gorączka, jeśli się pojawia, rzadko przekracza 38°C.

    Pakiet kobiety w ciąży (16 badań) banerek

    Czy przeziębienie jest groźne w ciąży?

    Dobra wiadomość jest taka, że samo przeziębienie zazwyczaj nie zagraża dziecku. Nie wykazano, aby wirusy odpowiedzialne za zwykłe infekcje górnych dróg oddechowych powodowały wady wrodzone czy poronienia. Groźniejsze są wysokie gorączki (>38,5°C), zwłaszcza w I trymestrze, oraz powikłania bakteryjne (np. zapalenie płuc czy zatok).

    Przeziębienie w ciąży: 1. trymestr

    W pierwszym trymestrze kształtują się wszystkie najważniejsze narządy płodu. To okres szczególnie wrażliwy na czynniki szkodliwe, w tym wysoką temperaturę. Silna gorączka, odwodnienie i niedobór tlenu mogą negatywnie wpłynąć na rozwój dziecka. Dlatego zaleca się, aby każdą przedłużającą się infekcję, szczególnie z gorączką, konsultować z lekarzem.

    Na tym etapie warto unikać większości leków dostępnych bez recepty. Bezpieczny pozostaje paracetamol, natomiast NLPZ i preparaty złożone nie są zalecane.

    Przeziębienie w ciąży: 2. trymestr

    Drugi trymestr to czas, kiedy kobieta zwykle czuje się najlepiej, a przeziębienie nie niesie dużego ryzyka dla płodu. Objawy infekcji są głównie uciążliwe dla matki, ale nie powinny wpływać na rozwój dziecka. Warto jednak pamiętać o odpoczynku i nawadnianiu.

    >> Zobacz: Odwodnienie i nawodnienie organizmu – fakty i mity

    Zaleca się odpoczynek, odpowiednie nawodnienie i łagodzenie dolegliwości bezpiecznymi metodami, takimi jak inhalacje czy preparaty z soli fizjologicznej. W razie gorączki lub silnych bólów można stosować paracetamol. Konsultacji lekarskiej wymagają jednak infekcje przedłużające się, z nasilonym kaszlem, dusznością lub temperaturą powyżej 38°C.

    Przeziębienie w ciąży: 3. trymestr

    Pod koniec ciąży przeziębienie również nie zagraża bezpośrednio dziecku, ale osłabienie matki może utrudnić poród czy połóg. Wysoka gorączka może też prowokować skurcze macicy. Z tego powodu lekarze zalecają szybkie reagowanie na nasilone objawy.

    >> Przeczytaj: Szczepienia w ciąży. Jakie szczepienia są zalecane dla kobiet ciężarnych i planujących ciążę?

    Co na przeziębienie w ciąży?

    Podstawą leczenia jest łagodzenie objawów i wspieranie naturalnej odporności organizmu. Rekomenduje się:

    • odpoczynek,
    • odpowiednie nawodnienie,
    • nawilżanie powietrza i utrzymywanie optymalnej temperatury w pomieszczeniu,
    • lekkostrawną dietę bogatą w warzywa i owoce,
    • bezpieczne środki objawowe (po konsultacji z lekarzem).

    Antybiotyki w przeziębieniu są bezzasadne, ponieważ infekcja ma podłoże wirusowe.

    Domowe sposoby na przeziębienie w ciąży

    W czasie ciąży wiele popularnych leków jest przeciwwskazanych, dlatego domowe metody łagodzenia objawów mają szczególne znaczenie. Są bezpieczne, łatwo dostępne i mogą realnie poprawić samopoczucie.

    Sprawdzone i zalecane są:

    • inhalacje z soli fizjologicznej lub pary wodnej (łagodzą katar i ułatwiają oddychanie),
    • płukanie gardła naparem z rumianku,
    • miód i cytryna w napojach (jeśli nie ma przeciwwskazań alergicznych ani cukrzycy ciążowej),
    • nawilżanie powietrza w pomieszczeniu,
    • odpoczynek w pozycji półsiedzącej przy nasilonym kaszlu lub zatkanym nosie,
    • ciepłe (ale nie gorące) kąpiele stóp czy okłady, które poprawiają krążenie i przynoszą ulgę,
    • częste wietrzenie mieszkania i utrzymywanie optymalnej wilgotności.

    >> To ciekawe: Jak wzmocnić układ immunologiczny u dorosłych i dzieci?

    Co można brać na przeziębienie w ciąży?

    Leczenie farmakologiczne w ciąży jest ograniczone, ale istnieją leki uznawane za bezpieczne, jeśli stosuje się je rozsądnie i w najmniejszych skutecznych dawkach.

    Najczęściej stosowane i bezpieczne opcje to:

    • paracetamol,
    • preparaty do nosa z solą morską lub fizjologiczną,
    • syropy przeciwkaszlowe lub wykrztuśne na bazie naturalnych składników (np. prawoślazu, tymianku, porostu islandzkiego),
    • pastylki do ssania na ból gardła – dopuszczalne są tylko wybrane preparaty ziołowe lub na bazie miodu.

    >> Sprawdź: Sezon grypowy – jak się do niego przygotować?

    Nawracające infekcje i przeziębienie w ciąży: jakie badania wykonać?

    U części kobiet w ciąży pojawia się wrażenie, że „ciągle coś łapią”. Zwykle wynika to z naturalnych zmian odpornościowych i nie jest powodem do niepokoju, ale jeśli infekcje są częste, przedłużają się lub mają cięższy przebieg, warto wykonać podstawową diagnostykę.

    Zalecane badania obejmują:

    • morfologię krwi z rozmazem – ocena ogólnej kondycji organizmu, liczby leukocytów i limfocytów,
    • oznaczenie poziomu żelaza, ferrytyny i witaminy D – niedobory tych elementów mogą sprzyjać spadkowi odporności,
    • badanie ogólne moczu i posiew moczu – nawracające zakażenia układu moczowego mogą powodować stany podgorączkowe i złe samopoczucie, a w ciąży wymagają leczenia,
    • ocena poziomu glukozy (w razie podejrzenia cukrzycy ciążowej lub zaburzeń gospodarki węglowodanowej) – hiperglikemia może sprzyjać infekcjom,
    • w wybranych sytuacjach: konsultacja immunologiczna lub laryngologiczna – np. przy podejrzeniu przewlekłego zapalenia zatok, przerostu migdałków czy niedoborów odporności.

    Decyzję o zakresie diagnostyki zawsze podejmuje lekarz prowadzący ciążę, biorąc pod uwagę obraz kliniczny i indywidualne czynniki ryzyka.

    Pakiet po infekcji (4 badania) banerek

    Przeziębienie w ciąży. Jak uniknąć zarażenia?

    Choć przeziębienie jest bardzo częste i nie zawsze da się go uniknąć, przyszła mama może znacząco zmniejszyć ryzyko infekcji, stosując proste zasady higieny i profilaktyki. Najważniejsze z nich to:

    1. Częste mycie rąk i unikanie dotykania twarzy.
    2. Ograniczenie kontaktu z osobami chorymi.
    3. Regularne wietrzenie i nawilżanie pomieszczeń.
    4. Dbanie o odpowiednią ilość snu i odpoczynku.
    5. Umiarkowana aktywność fizyczna dostosowana do możliwości.
    6. Zbilansowana dieta bogata w warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste i białko.
    7. Szczepienie przeciw grypie (zalecane w każdym trymestrze ciąży przez PTGiP i WHO).
    8. W sezonie infekcyjnym – unikanie dużych skupisk ludzi, jeśli to możliwe.

    >> Sprawdź: Żywienie w ciąży – na co warto zwrócić uwagę?

    Przeziębienie w ciąży: najczęstsze pytania (FAQ)

    Wokół przeziębienia w ciąży krąży wiele wątpliwości zarówno dotyczących bezpieczeństwa dziecka, jak i sposobów łagodzenia objawów. Poniżej odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania przyszłych mam.

    Czy witamina C 1000 w ciąży na przeziębienie to dobry pomysł?

    Nie. Wysokie dawki witaminy C mogą powodować biegunkę i zwiększać ryzyko kamicy nerkowej. W ciąży zalecane są dawki dietetyczne (ok. 85 mg/dobę).

    Czy dziecko w brzuchu odczuwa przeziębienie matki?

    Dziecko nie odczuwa samego przeziębienia, ale może być narażone na jego następstwa, przede wszystkim na wysoką gorączkę, odwodnienie czy niedobór tlenu.

    Ile trzyma przeziębienie w ciąży?

    Podobnie jak u osób niebędących w ciąży. Zwykle 7-10 dni.

    Czy kobiety w ciąży mogą jeść czosnek przy przeziębieniu?

    Tak, w rozsądnych ilościach kulinarnych. Czosnek ma działanie przeciwbakteryjne i nie jest przeciwwskazany. Należy jednak unikać suplementów z czosnkiem w dużych dawkach.

    Przeziębienie w ciąży: podsumowanie informacji

    Przeziębienie w ciąży to częsta i zwykle łagodna infekcja, która rzadko stanowi bezpośrednie zagrożenie dla dziecka. Największe ryzyko pojawia się przy wysokiej gorączce, odwodnieniu czy powikłaniach bakteryjnych, dlatego przyszła mama powinna uważnie obserwować swój stan i w razie nasilonych objawów zgłosić się do lekarza.

    Na co dzień kluczowe jest wsparcie naturalnej odporności organizmu poprzez odpoczynek, odpowiednie nawodnienie, zdrową dietę i bezpieczne, sprawdzone domowe sposoby. Jeśli potrzebne są leki, należy sięgać wyłącznie po te uznawane za bezpieczne w ciąży, a decyzję najlepiej skonsultować z lekarzem prowadzącym.

    Bibliografia

    1. Leeper C., Lutzkanin A 3rd. Infections During Pregnancy. Prim Care. 2018 Sep;45(3):567-586.
    2. Silasi M., Cardenas I., Kwon JY. et al. Viral infections during pregnancy. Am J Reprod Immunol. 2015 Mar;73(3):199-213.
    3. https://www.mp.pl/pacjent/grypa/wiadomosci/373314,grypa-jest-niebezpieczna-dla-kobiet-w-ciazy (dostęp: 14.09.2025).
    4. Erebara A., Bozzo P., Einarson A., Koren G. Treating the common cold during pregnancy. Can Fam Physician. 2008 May;54(5):687-9.

    Niskie ciśnienie w ciąży – co może oznaczać i kiedy jest powodem do niepokoju? 

    Kacper Staniszewski
    -
    0
    Niskie ciśnienie w ciąży – co może oznaczać i kiedy jest powodem do niepokoju? 

    Choć w ciąży najwięcej uwagi poświęca się ryzyku nadciśnienia i stanu przedrzucawkowego, wiele przyszłych mam doświadcza zupełnie odwrotnego problemu zbyt niskiego ciśnienia krwi. Uczucie osłabienia, zawroty głowy czy nagłe zasłabnięcia są dość częste, zwłaszcza w pierwszej połowie ciąży, i nierzadko budzą niepokój. W większości przypadków niedociśnienie jest fizjologiczną reakcją organizmu na ciążę i nie zagraża dziecku. Zdarza się jednak, że bardzo niskie wartości lub nasilone objawy wymagają diagnostyki i kontroli lekarskiej. W tym artykule wyjaśniamy, kiedy niskie ciśnienie występuje naturalnie w przebiegu ciąży, jakie mogą być jego przyczyny i objawy, a także jak można sobie z nim radzić i kiedy należy potraktować je poważniej.

    Spis treści:

    1. Niskie ciśnienie a trymestr ciąży
    2. Za niskie ciśnienie w ciąży – przyczyny
    3. Objawy niskiego ciśnienia w ciąży
    4. Czy niskie ciśnienie w ciąży jest niebezpieczne?
    5. Bardzo niskie ciśnienie w ciąży – jakie badania wykonać?
    6. Jak podnieść ciśnienie w ciąży?
    7. Niskie ciśnienie w ciąży – kiedy udać się do lekarza?
    8. Niskie ciśnienie w ciąży: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)
    9. Niskie ciśnienie w ciąży: podsumowanie informacji

    Niskie ciśnienie a trymestr ciąży

    W I trymestrze, pod wpływem hormonów (progesteron, relaksyna), dochodzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych a w następstwie do spadku oporu naczyniowego. W efekcie ciśnienie skurczowe i rozkurczowe może być niższe nawet o 10–15 mmHg w porównaniu z okresem sprzed ciąży.

    Najniższe wartości obserwuje się zwykle około 20. tygodnia. W III trymestrze ciśnienie zaczyna wracać do poziomów wyjściowych. To naturalny proces i jeśli nie występują niepokojące objawy, nie wymaga leczenia.

    >> Przeczytaj także: Niskie ciśnienie: objawy, przyczyny. Czym grozi i kiedy wymaga leczenia?

    Za niskie ciśnienie w ciąży – przyczyny

    Choć spadek ciśnienia bywa naturalną reakcją organizmu na ciążę, nie zawsze wynika wyłącznie z fizjologii. U części kobiet niedociśnienie może być sygnałem dodatkowych problemów zdrowotnych lub czynników środowiskowych. Do najczęstszych przyczyn należą:

    • odwodnienie – niedostateczna podaż płynów, nasilone wymioty w ciąży, biegunki,
    • anemia – częsta u ciężarnych, może sprzyjać osłabieniu i hipotensji,
    • zaburzenia endokrynologiczne – np. niedoczynność nadnerczy, tarczycy,
    • przewlekłe infekcje lub gorączka,
    • utrata krwi – także niewielka, ale przewlekła,
    • pozycja ciała – w II i III trymestrze u części kobiet pojawia się tzw. zespół żyły głównej dolnej: leżenie na plecach powoduje ucisk macicy na żyłę główną i spadek ciśnienia.

    Objawy niskiego ciśnienia w ciąży

    Najczęściej spotykane objawy niskiego ciśnienia w ciąży to:

    • zawroty głowy, uczucie „pustki w głowie”,
    • omdlenia lub zasłabnięcia,
    • osłabienie i zmęczenie,
    • zaburzenia koncentracji,
    • uczucie zimnych rąk i stóp,
    • nudności.

    Objawy nasilają się zwykle przy nagłej zmianie pozycji ciała (hipotonia ortostatyczna) lub podczas dłuższego stania.

    Czy niskie ciśnienie w ciąży jest niebezpieczne?

    Zazwyczaj nie, większość przypadków to zjawisko fizjologiczne. Jednak bardzo niskie wartości <90/60 mmHg utrzymujące się długo mogą prowadzić do gorszego ukrwienia narządów matki i dziecka. W badaniach epidemiologicznych opisano związek między przewlekłym niedociśnieniem a zwiększonym ryzykiem hipotrofii płodu czy porodu przedwczesnego.

    Dlatego niskiego ciśnienia nie należy lekceważyć, zwłaszcza jeśli towarzyszą mu omdlenia, częste zawroty głowy, osłabienie czy objawy odwodnienia.

    Bardzo niskie ciśnienie w ciąży – jakie badania wykonać?

    U większości kobiet niskie ciśnienie nie wymaga szerokiej diagnostyki, jednak gdy wartości są bardzo niskie lub towarzyszą im niepokojące objawy, lekarz może zlecić dodatkowe badania. Najczęściej w pierwszej kolejności wykonuje się morfologię krwi, która pozwala ocenić, czy przyczyną dolegliwości nie jest niedokrwistość (częsta w okresie ciąży). Równolegle oznacza się parametry gospodarki żelazowej,takie jakżelazo i ferrytyna, aby sprawdzić, czy nie doszło do niedoborów.

    Ważne są również elektrolity ipoziom glukozy we krwi, ponieważ zaburzenia metaboliczne (hiponatremia, hipoglikemia) mogą nasilać objawy niedociśnienia. Jeśli pojawia się podejrzenie chorób endokrynologicznych, ocenia się hormony tarczycy(TSH,FT4), a w niektórych sytuacjach także kortyzol.

    Pakiet kobiety w ciąży (16 badań) banerek

    Dodatkowo zaleca się badanie ogólne moczu, które może ujawnić infekcję dróg moczowych – często przebiegającą bezobjawowo, ale wpływającą na samopoczucie ciężarnej.

    Jeśli istnieje obawa, że przewlekle niskie ciśnienie mogło wpłynąć na rozwój dziecka, lekarz zleca USG płodu z oceną przepływów dopplerowskich w naczyniach, aby sprawdzić, czy wzrastanie wewnątrzmaciczne przebiega prawidłowo i czy łożysko funkcjonuje właściwie.

    Jak podnieść ciśnienie w ciąży?

    Najważniejsze w tym przypadku są metody niefarmakologiczne, ponieważ leki na niedociśnienie praktycznie nie są stosowane w ciąży. Zaleca się:

    • picie odpowiedniej ilości płynów (2–2,5 l dziennie),
    • częstsze, mniejsze posiłki – aby unikać spadków energii,
    • unikanie długiego stania w jednej pozycji,
    • odpoczynek w pozycji na lewym boku (zmniejsza ucisk macicy na żyłę główną dolną),
    • powolne wstawanie z pozycji leżącej czy siedzącej,
    • umiarkowaną aktywność fizyczną poprawiającą krążenie,
    • noszenie pończoch uciskowych przy skłonności do żylaków i obrzęków.

    Niskie ciśnienie w ciąży – kiedy udać się do lekarza?

    Do lekarza należy zgłosić się wtedy, gdy niskie ciśnienie powoduje poważniejsze dolegliwości, takie jak częste omdlenia, silne osłabienie czy utrzymujące się wartości poniżej 90/60 mmHg. Konsultacja jest konieczna również w przypadku objawów odwodnienia, nasilonych wymiotów, kołatania serca, duszności czy bólu w klatce piersiowej. Niepokój powinno wzbudzić także ograniczenie ruchów płodu.

    Niskie ciśnienie w ciąży: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)

    Niedociśnienie w ciąży często budzi wątpliwości: czy jest groźne, jakie wartości uznaje się za zbyt niskie i kiedy wymaga interwencji. Poniżej przedstawiamy odpowiedzi na  te najczęstsze pytania.

    Jakie ciśnienie w ciąży jest za niskie?

    Za niskie uznaje się wartości <90/60 mmHg, zwłaszcza jeśli towarzyszą im objawy kliniczne

    Czy niskie ciśnienie w ciąży szkodzi dziecku?

    Samo w sobie zwykle nie, ale długotrwałe niedociśnienie i związane z nim gorsze ukrwienie mogą zwiększać ryzyko zaburzeń wzrastania płodu.

    Kiedy powinnam martwić się niskim ciśnieniem w ciąży?

    Gdy objawy są nasilone (częste omdlenia, silne osłabienie), ciśnienie stale utrzymuje się na bardzo niskim poziomie lub pojawiają się inne niepokojące symptomy.

    Przy jakim ciśnieniu w ciąży jechać do szpitala?

    Jeśli ciśnienie spada poniżej 80/50 mmHg. Jeśli występują objawy takie jak utrata przytomności, duszność, ból w klatce piersiowej czy zmniejszone ruchy płodu, również należy pilnie udać się do szpitala.

    Niskie ciśnienie w ciąży: podsumowanie informacji

    Niskie ciśnienie w ciąży w większości przypadków jest zjawiskiem fizjologicznym i nie wymaga leczenia. Stanowi naturalną reakcję organizmu na zmiany hormonalne i krążeniowe, zwłaszcza w pierwszej połowie ciąży. Zwykle objawia się jedynie przejściowym osłabieniem czy zawrotami głowy i ustępuje samoistnie. Nie oznacza to jednak, że zawsze można je bagatelizować. Bardzo niskie wartości, utrzymujące się przez dłuższy czas lub powodujące omdlenia i silne dolegliwości, wymagają diagnostyki i kontroli lekarskiej. W takich sytuacjach istotne jest nie tylko bezpieczeństwo matki, ale także ocena, czy dziecko rozwija się prawidłowo.

    Bibliografia

    1. https://www.pbkm.pl/pregnancy-zone-2/choroby-w-ciazy/niedocisnienie-w-ciazy-przyczyny-i-objawy-zjawiska-bezpieczne-sposoby-leczenia
    2. Zhang J., Klebanoff MA. Low blood pressure during pregnancy and poor perinatal outcomes: an obstetric paradox. Am J Epidemiol. 2001 Apr 1;153(7):642-6.
    3. Higgins JR., de Swiet M. Blood-pressure measurement and classification in pregnancy. Lancet. 2001 Jan 13;357(9250):131-5.
    4. Hurrell A., Webster L., Chappell LC., Shennan AH. The assessment of blood pressure in pregnant women: pitfalls and novel approaches. Am J Obstet Gynecol. 2022 Feb;226(2S):S804-S818.

    Żylaki powrózka nasiennego: objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

    Kacper Staniszewski
    -
    0
    Żylaki powrózka nasiennego: objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

    Żylaki powrózka nasiennego to jedno z najczęstszych schorzeń urologicznych u mężczyzn w wieku reprodukcyjnym, występujące u około 15–20% populacji ogólnej i nawet u 40% mężczyzn z niepłodnością pierwotną. Choć zwykle nie stanowią zagrożenia dla życia, mogą istotnie wpływać na jego jakość i zdrowie reprodukcyjne. Współczesna medycyna dysponuje skutecznymi metodami diagnostyki i leczenia, jednak nadal wielu pacjentów bagatelizuje pierwsze objawy lub zgłasza się do lekarza dopiero w momencie problemów z płodnością. W artykule przedstawimy najważniejsze informacje dotyczące przyczyn, objawów, diagnostyki i leczenia żylaków powrózka nasiennego.

    Spis treści:

    1. Czym są żylaki powrózka nasiennego?
    2. Przyczyny żylaków powrózka nasiennego
    3. Żylaki powrózka nasiennego – jakie dają objawy?
    4. Żylaki powrózka nasiennego a płodność
    5. Diagnostyka żylaków powrózka nasiennego
    6. Leczenie żylaków powrózka nasiennego
    7. Żylaki powrózka nasiennego: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)
    8. Żylaki powrózka nasiennego: podsumowanie informacji

    Czym są żylaki powrózka nasiennego?

    Żylaki powrózka nasiennego to trwałe poszerzenie żył splotu wiciowatego, które odpowiadają za odprowadzanie krwi żylnej z jąder. W warunkach prawidłowych zastawki żylne zapobiegają cofaniu się krwi. Jeśli mechanizm ten zawodzi, dochodzi do refluksu żylnego, wzrostu ciśnienia i poszerzenia naczyń. Patologia ta najczęściej lokalizuje się po stronie lewej, co tłumaczone jest anatomicznym ujściem żyły jądrowej lewej do żyły nerkowej.

    >> Dowiedz się: Samobadanie jąder – jak badać jądra samodzielnie?

    Jak rozpoznać żylaki powrózka nasiennego?

    Rozpoznanie kliniczne opiera się na badaniu przedmiotowym, najlepiej wykonywanym w pozycji stojącej i podczas próby Valsalvy. Charakterystyczne jest wyczuwalne, miękkie, workowate uwypuklenie w mosznie, które pacjenci często opisują jako „woreczek z robakami”. Zmiany mogą być widoczne gołym okiem w bardziej zaawansowanych stadiach.

    Skala kliniczna WHO wyróżnia trzy stopnie zaawansowania:

    • I stopień – żylaki wyczuwalne jedynie podczas próby Valsalvy,
    • II stopień – żylaki wyczuwalne w spoczynku, niewidoczne,
    • III stopień – żylaki zarówno wyczuwalne, jak i widoczne.

    Przyczyny żylaków powrózka nasiennego

    Podłożem rozwoju żylaków powrózka nasiennego są zaburzenia odpływu krwi żylnej z powrózka i jąder, do których prowadzić mogą różne mechanizmy:

    • wrodzona lub nabyta niewydolność zastawek żylnych, powodująca cofanie się krwi,
    • zwiększone ciśnienie w żyle nerkowej, np. w tzw. „zespole dziadka do orzechów”, czyli ucisku żyły nerkowej między aortą a tętnicą krezkową górną,
    • niekorzystne warunki anatomiczne, sprzyjające powstawaniu refluksu żylnego.

    Rzadką, ale istotną klinicznie przyczyną żylaków po stronie prawej lub obustronnych, które rozwijają się nagle u dorosłych mężczyzn, mogą być guzy jamy brzusznej uciskające na naczynia żylne.

    Żylaki powrózka nasiennego – jakie dają objawy?

    Choć żylaki powrózka nasiennego przez długi czas mogą nie powodować żadnych dolegliwości, u części mężczyzn pojawiają się symptomy, które powinny zwrócić uwagę i skłonić do konsultacji lekarskiej. Najczęściej należą do nich:

    • uczucie ciężaru i dyskomfortu w mosznie,
    • tępy ból nasilający się w ciągu dnia, zwłaszcza podczas długotrwałego stania lub wysiłku fizycznego,
    • widoczne poszerzenie żył moszny, określane potocznie jako „woreczek z robakami”,
    • asymetria jąder lub ich zmniejszenie w bardziej zaawansowanych stadiach choroby.

    >> Warto wiedzieć: Jakie mogą być przyczyny bólu jąder?

    Żylaki powrózka nasiennego a płodność

    Jednym z najistotniejszych aspektów klinicznych jest wpływ żylaków powrózka nasiennego na płodność. Szacuje się, że są one obecne u 30–40% mężczyzn z niepłodnością pierwotną i nawet u 70% z niepłodnością wtórną. Mechanizmy, przez które żylaki zaburzają spermatogenezę, są wieloczynnikowe i obejmują:

    • wzrost temperatury w mosznie – nawet niewielki, ale przewlekły wzrost temperatury jądra o 1–2 °C prowadzi do pogorszenia dojrzewania plemników,
    • stres oksydacyjny – nadmiar wolnych rodników powoduje uszkodzenie błon komórkowych i fragmentację DNA plemników, co obniża ich zdolność zapładniającą,
    • hipoksję i zaburzenia mikrokrążenia – utrudniony odpływ żylny sprzyja niedotlenieniu tkanek jądra,
    • uszkodzenie bariery krew–jądro – co zwiększa ryzyko reakcji autoimmunologicznych przeciwko plemnikom,
    • zaburzenia hormonalne – obniżenie poziomu testosteronu oraz wzrost FSH i LH, świadczące o wtórnej dysfunkcji komórek Sertolego i Leydiga,
    • zmiany w parametrach nasienia – najczęściej obserwuje się oligozoospermię (zmniejszoną liczbę plemników), astenozoospermię (osłabioną ruchliwość) i teratozoospermię (nieprawidłową morfologię).

    >> Przeczytaj także: Niepłodność u mężczyzn: najczęstsze przyczyny, objawy i rozpoznanie. Leczenie niepłodności

    Diagnostyka żylaków powrózka nasiennego

    Jak wspomniano wcześniej, podstawą rozpoznania jest badanie kliniczne, w którym istotną rolę odgrywa ocena w pozycji stojącej z wykonaniem próby Valsalvy.

    Do potwierdzenia rozpoznania i dokładniejszej oceny stosuje się USG moszny z dopplerem. Badanie pozwala zmierzyć średnicę żył splotu wiciowatego (patologiczne ≥ 3 mm), wykryć obecność refluksu żylnego w spoczynku i przy próbie Valsalvy oraz ocenić objętość jąder, co ma szczególne znaczenie u chłopców i młodych mężczyzn.

    U pacjentów zgłaszających problemy z płodnością wykonuje się badanie nasienia, które często ujawnia zmniejszoną liczbę plemników, ich słabszą ruchliwość i nieprawidłową morfologię. Wynik seminogramu ma kluczowe znaczenie przy kwalifikacji do leczenia zabiegowego.

    Pakiet hormony męskie rozszerzony (3 badania) banerek

    Dodatkowe badania obrazowe (TK, MRI, flebografia) nie są rutynowo stosowane. Zlecane są jedynie w przypadku nagłego pojawienia się żylaków po stronie prawej lub obustronnych u dorosłych mężczyzn, co może sugerować obecność zmiany uciskającej naczynia żylne w jamie brzusznej.

    Zgodnie z aktualnymi polskimi rekomendacjami diagnostyka powinna zawsze obejmować badanie kliniczne i USG (w pozycji stojącej i leżącej, z oceną przepływu przy próbie Valsalvy), a u pacjentów w wieku rozrodczym – również seminogram.

    >> Dowiedz się również: Zapalenie jądra: przyczyny, objawy, leczenie

    Leczenie żylaków powrózka nasiennego

    Nie każdy przypadek żylaków wymaga interwencji. Wielu pacjentów pozostaje bezobjawowych i nie ma wskazań do zabiegu. Leczenie rozważa się w przypadku:

    • dolegliwości bólowych utrudniających codzienne funkcjonowanie,
    • nieprawidłowych parametrów nasienia u mężczyzn starających się o potomstwo,
    • zahamowania wzrostu jądra po stronie żylaków u dzieci i młodzieży.

    Wśród stosowanych technik operacyjnych i zabiegowych wyróżniamy:

    1. Operacje klasyczne (otwarte) – z dostępu nadpachwinowego, pachwinowego lub podpachwinowego,
    2. Operacje małoinwazyjne (laparoskopowe) – najczęściej metodą Palomo,
    3. Techniki endowaskularne – przede wszystkim embolizację przezskórną.

    Operacje otwarte

    Do technik klasycznych zalicza się zabiegi z dostępu pachwinowego i podpachwinowego. Najbardziej rekomendowaną obecnie metodą jest mikrochirurgiczne usunięcie żylaków, wykonywane w powiększeniu optycznym. Pozwala to na precyzyjne podwiązanie poszerzonych żył przy jednoczesnym zachowaniu tętnicy jądrowej i naczyń limfatycznych. Dzięki temu ryzyko powikłań jest najmniejsze, a poprawa parametrów nasienia najlepiej udokumentowana.

    Leczenie laparoskopowe

    Najczęściej stosowaną techniką laparoskopową jest zabieg Palomo z dostępu nadpachwinowego. Polega on na zamknięciu i przecięciu żył jądrowych (niekiedy także tętnicy) w obrębie jamy brzusznej. Metoda ta jest szeroko dostępna i wiąże się z niskim odsetkiem nawrotów, choć ryzyko powikłań, takich jak wodniak jądra, jest nieco wyższe niż w przypadku mikrochirurgii.

    Embolizacja przezskórna

    Embolizacja to metoda endowaskularna wykonywana przez radiologów interwencyjnych. Polega na zamknięciu światła żył jądrowych od wewnątrz za pomocą spirali, zatyczek naczyniowych lub kleju tkankowego co eliminuje refluks i powoduje stopniowy zanik żylaków. Zabieg jest małoinwazyjny, nie wymaga nacięcia skóry, a pacjent zwykle szybko wraca do aktywności. Skuteczność w poprawie parametrów nasienia jest porównywalna do metod operacyjnych, a powikłania występują rzadko.

    Żylaki powrózka nasiennego: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)

    Poniżej przedstawiamy kilka praktycznych pytań i odpowiedzi, które najczęściej pojawiają się w kontekście żylaków powrózka nasiennego.

    Czy można żyć z żylakami powrózka nasiennego?

    Tak. W wielu przypadkach nie powodują one istotnych problemów i nie wymagają leczenia, o ile nie pojawia się ból, problemy z płodnością lub zaburzenia rozwoju jądra.

    Czy żylaki powrózka nasiennego mają wpływ na erekcję?

    Nie wpływają bezpośrednio na mechanizm erekcji. Mogą jednak pośrednio obniżać satysfakcję seksualną poprzez dyskomfort, a przy dłuższym utrzymywaniu się pogorszyć jakość nasienia.

    Czy żylaki powrózka nasiennego bolą?

    Niekoniecznie. U części pacjentów żylaki przebiegają bezobjawowo, ale u innych mogą powodować uczucie tępego bólu lub ciężaru, nasilającego się w pozycji stojącej lub podczas wysiłku fizycznego. Dolegliwości zwykle łagodnieją w pozycji leżącej.

    Czy żylaki powrózka nasiennego mogą zniknąć?

    Nie. Żylaki powrózka nasiennego nie cofają się samoistnie. Najczęściej utrzymują się lub postępują. Jedyną skuteczną metodą ich usunięcia jest leczenie operacyjne lub zabiegowe.

    Czy żylaki powrózka nasiennego są groźne?

    Nie stanowią zagrożenia życia. Mogą jednak prowadzić do pogorszenia parametrów nasienia, niepłodności i w rzadkich przypadkach do zaniku jądra, dlatego wymagają kontroli i w razie wskazań – leczenia.

    Żylaki powrózka nasiennego: podsumowanie informacji

    Żylaki powrózka nasiennego to częsty problem kliniczny, dotyczący głównie młodych mężczyzn. Ich rozpoznanie opiera się na badaniu przedmiotowym i USG dopplerowskim, a leczenie jest zarezerwowane dla pacjentów z dolegliwościami, nieprawidłowym wynikiem seminogramu lub zahamowaniem wzrostu jądra. Współczesne metody, zwłaszcza mikrochirurgia i embolizacja, zapewniają wysoką skuteczność i bezpieczeństwo. Świadomość znaczenia żylaków w diagnostyce niepłodności powinna skłaniać do ich wczesnego rozpoznawania i leczenia zgodnie z aktualnymi rekomendacjami.

    Bibliografia

    1. https://www.mp.pl/pacjent/urologia/334080,zylaki-powrozka-nasiennego-objawy-diagnostyka-leczenie
    2. https://www.mp.pl/medycynarodzinna/artykuly/308440,zylaki-powrozka-nasiennego-dokladna-ocena-kluczowym-elementem-postepowania
    3. Su JS., Farber NJ., Vij SC. Pathophysiology and treatment options of varicocele: An overview. Andrologia. 2021 Feb;53(1):e13576.
    4. Maheshwari A., Muneer A., Lucky M. Mathur R., McEleny K. British Association of Urological Surgeons and the British Fertility Society. A review of varicocele treatment and fertility outcomes. Hum Fertil (Camb). 2020 Jul 7:1-8.

    Czego nie wolno robić w ciąży – czyli mity kontra nauka

    Kacper Staniszewski
    -
    0
    Czego nie wolno robić w ciąży – czyli mity kontra nauka

    Ciąża to wyjątkowy czas, w którym niemal każda decyzja od codziennego jadłospisu po wybór kosmetyków nabiera szczególnego znaczenia. Wokół tego okresu narosło wiele mitów i zakazów, często powielanych bez sprawdzenia, które bardziej straszą niż pomagają. Jednocześnie istnieje szereg dobrze udokumentowanych zaleceń, opartych na badaniach naukowych i rekomendacjach towarzystw ginekologicznych i położniczych, których przestrzeganie realnie wpływa na zdrowie matki i dziecka. W tym artykule przyjrzymy się, czego rzeczywiście nie wolno robić w ciąży, oddzielając mity od faktów i podając przykłady z codziennego życia, które mogą zaskoczyć niejedną przyszłą mamę.

    Spis treści:

    1. Czego unikać w ciąży, aby nie poronić?
    2. Pierwszy trymestr – czego unikać w pierwszych tygodniach ciąży?
    3. Drugi trymestr – czy naprawdę „najbezpieczniejszy”?
    4. Trzeci trymestr – na co szczególnie uważać?
    5. Czego nie może robić kobieta w ciąży? Lista potwierdzona badaniami
    6. Czego unikać w ciąży: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)
    7. Czego nie robić w ciąży: podsumowanie informacji

    Czego unikać w ciąży, aby nie poronić?

    Pierwsze tygodnie po zapłodnieniu to czas szczególnej wrażliwości. Właśnie wtedy kształtują się wszystkie najważniejsze narządy płodu. Wiele kobiet wie, że należy unikać alkoholu czy papierosów, ale nie każdy zdaje sobie sprawę, że nawet krótkotrwała gorączka powyżej 38,5°C w pierwszym trymestrze może zwiększać ryzyko wad cewy nerwowej. Podobnie działa przegrzewanie organizmu, na przykład w saunie czy podczas długich gorących kąpieli. To dlatego lekarze zalecają ostrożność w korzystaniu z termalnych atrakcji.

    Zagrożenia kryją się również w pozornie niewinnych preparatach. Witamina A w nadmiarze oraz jej pochodne (retinoidy) obecne zarówno w lekach przeciwtrądzikowych, jak i w kremach przeciwzmarszczkowych mają udokumentowane działanie teratogenne. Co więcej, także naturalne środki roślinne nie zawsze są bezpieczne. Dobrym przykładem jest dziurawiec, chętnie stosowany jako „ziołowy uspokajacz”, który jednak może prowokować skurcze macicy.

    Równie istotne jest unikanie kontaktu z patogenami przede wszystkim toksoplazmozą i listeriozą, które mogą być przenoszone przez surowe mięso, ryby czy niepasteryzowane sery pleśniowe. To kolejny dowód na to, że w ciąży zarówno farmakologia, jak i dieta oraz kosmetyki wymagają większej ostrożności niż zwykle.

    >> Przeczytaj także: Toksoplazmoza w ciąży – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

    Pierwszy trymestr – czego unikać w pierwszych tygodniach ciąży?

    Pierwszy trymestr jest czasem organogenezy, czyli kształtowania się narządów płodu, dlatego szczególnie ważne jest unikanie czynników, które mogłyby zakłócić ten proces. Wszystkie zagrożenia opisane wcześniej nadal pozostają aktualne. Wokół tego okresu krąży jednak wiele mitów, które odwracają uwagę od rzeczywistych zagrożeń.

    Mit 1: „Nie wolno pić kawy w ciąży, bo szkodzi dziecku.”
    Fakt: Umiarkowana ilość kofeiny (do 200 mg na dobę, czyli około dwóch filiżanek kawy) jest bezpieczna. Problemem jest jej nadmiar, który może zwiększać ryzyko poronienia.

    >> To może Cię zainteresować: Kawa w ciąży – czy można ją pić i w jakich ilościach?

    Mit 2: „Cytrusy uczulą dziecko, więc trzeba je odstawić.”
    Fakt: To nieprawda. Cytrusy są cennym źródłem witaminy C i można je spożywać, o ile nie występują przeciwwskazania indywidualne.

    Mit 3: „Naturalne zioła i herbatki zawsze są bezpieczne.”
    Fakt: Niektóre rośliny, takie jak aloes, piołun, senes czy dziurawiec, mogą wywoływać skurcze macicy i zwiększać ryzyko poronienia.

    Mit 4: „Surowe kiełki są zdrową bombą witaminową.”
    Fakt: Choć zawierają dużo mikroelementów, mogą się na nich rozwijać bakterei E. coli czy Salmonelli w ciąży lepiej ich unikać.

    >> Warto wiedzieć: Witaminy i ich suplementacja u kobiet w ciąży

    Drugi trymestr – czy naprawdę „najbezpieczniejszy”?

    Drugi trymestr nazywany jest „miesiącami spokoju”, ponieważ zmniejsza się ryzyko poronienia, a kobieta zwykle czuje się lepiej niż na początku ciąży. Mimo wszystko to także czas, kiedy kobiety częściej sięgają po leki przeciwbólowe z powodu bólu głowy czy pleców. Tu pojawia się istotna kwestia: choć paracetamol jest bezpieczny, to niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak ibuprofen, są przeciwwskazane. Podnoszą one ryzyko powikłań płodowych, zwłaszcza w późniejszych tygodniach.

    W drugim trymestrze przyszłe mamy często nabierają energii i chętnie zwiększają aktywność fizyczną. To bardzo korzystne, o ile jest dostosowane do ciąży. Mit, że „sport w ciąży zawsze szkodzi” jest nieprawdziwy umiarkowana aktywność, jak spacery, pływanie czy joga prenatalna, wspiera zdrowie matki i dziecka.

    To także okres, w którym warto zwrócić uwagę na dietę. Nadmierny przyrost masy ciała może zwiększać ryzyko nadciśnienia i cukrzycy ciążowej, dlatego zaleca się zbilansowane posiłki bogate w białko, żelazo i kwasy omega-3, ale ubogie w „puste kalorie”. Częstym mitem jest przekonanie, że w ciąży trzeba „jeść za dwoje”. Fakty są takie, że zapotrzebowanie energetyczne rośnie dopiero od drugiego trymestru  i to o około 300 kcal dziennie, a nie podwójnie!

    >> Przeczytaj również: Kwasy omega-3 i omega-6 w diecie kobiet w ciąży. Czy kobiety w ciąży mogą jeść ryby?

    Trzeci trymestr – na co szczególnie uważać?

    W ostatnich tygodniach ciąży uwaga lekarzy skupia się na układzie krążenia płodu. To czas, kiedy szczególnie niebezpieczne są leki i substancje mogące wpłynąć na przewód tętniczy Botalla, który powinien pozostać drożny do porodu. Wiadomo, że niesteroidowe leki przeciwzapalne mogą prowadzić do jego przedwczesnego zamknięcia, dlatego są bezwzględnie przeciwwskazane. Co ciekawe, podobny efekt mogą wywoływać naturalnie występujące polifenole i salicylany, znajdujące się m.in. w winogronach, pestkach jabłek, jagodach czy czekoladzie. Dlatego zaleca się, aby w trzecim trymestrze ograniczyć ich spożycie, co jest często zaskoczeniem nawet dla kobiet skrupulatnie przestrzegających zaleceń dietetycznych.

    >> Sprawdź też: Polifenole – czym są i jakie mają właściwości?

    Warto wspomnieć także o pozycjach ciała. Leżenie na plecach przez dłuższy czas może prowadzić do ucisku żyły głównej dolnej przez powiększoną macicę i w konsekwencji wywołać objawy niedociśnienia, a nawet pogorszyć przepływ krwi do łożyska. Zaleca się więc odpoczynek i sen na lewym boku, co poprawia perfuzję maciczno-łożyskową.

    W tym okresie pojawia się również wiele „domowych porad”, które w rzeczywistości mogą być groźne. Często słyszy się, że łyżka oleju rycynowego przyspieszy poród, tymczasem stosowanie go może prowadzić do gwałtownych skurczów, biegunek i odwodnienia. Równie istotne jest monitorowanie przyrostu masy ciała i czujność wobec infekcji dróg moczowych ponieważ obydwa czynniki, choć często bagatelizowane, mogą zwiększać ryzyko przedwczesnego porodu.

    Czego nie może robić kobieta w ciąży? Lista potwierdzona badaniami

    Choć ciąża nie jest chorobą, wymaga świadomych wyborów. Badania naukowe i rekomendacje towarzystw ginekologicznych jasno wskazują na zachowania, których należy unikać:

    • picia alkoholu,
    • palenia papierosów i e-papierosów – powodują wcześniactwo i niską masę urodzeniową,
    • zażywania narkotyków i dopalaczy – kokaina, amfetamina czy marihuana zwiększają ryzyko zahamowania wzrastania płodu, przedwczesnego porodu i powikłań neurologicznych,
    • stosowania niektórych leków – szczególnie retinoidów, metotreksatu, warfaryny, inhibitorów ACE czy większości NLPZ,
    • picia herbat i naparów z niektórych ziół – np. dziurawca, aloesu, piołunu czy senesu,
    • używania kosmetyków z retinolem, retinoidami, hydrochinonem czy silnymi filtrami chemicznymi,
    • spożywania niepasteryzowanych produktów, surowego mięsa i ryb,
    • nadmiaru kofeiny.
    Pakiet kobiety w ciąży (16 badań) banerek

    >> Dowiedz się więcej: Palenie w ciąży – skutki dla dziecka. Możliwe wady genetyczne i inne konsekwencje

    Czego unikać w ciąży: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)

    Na co dzień ciężarne otrzymują dziesiątki, często sprzecznych rad. Poniżej przedstawiamy najczęściej zadawane pytania z odpowiedziami opartymi na aktualnych rekomendacjach.

    Czego absolutnie nie robić w ciąży?

    Nie wolno pić alkoholu, palić papierosów (także e-papierosów), zażywać narkotyków i dopalaczy, a także samodzielnie stosować leków czy ziół bez konsultacji lekarskiej. To czynniki jednoznacznie udowodnione jako szkodliwe. Przeciwwskazane są również aktywności z ryzykiem upadku, urazu czy nagłych przeciążeń (jazda konna, sporty kontaktowe, trampoliny).

    Jakich prac domowych nie wolno robić w ciąży?

    Niewskazane są czynności wiążące się z dźwiganiem dużych ciężarów, pracą na wysokości (np. mycie okien), używaniem silnych środków chemicznych (rozpuszczalniki, farby, środki owaadobójcze). Trzeba też zachować ostrożność przy pracy w kuchni – surowe mięso i ryby wymagają starannego mycia rąk i naczyń.

    Co źle wpływa na ciążę?

    Negatywnie działają: przewlekły stres, brak snu, niezdrowa dieta uboga w kwas foliowy i żelazo, nadmierne spożycie kofeiny, a także infekcje (np. różyczka, toksoplazmoza). Niekorzystny wpływ mają również kosmetyki z retinoidami i hydrochinonem czy ekspozycja na substancje zaburzające gospodarkę hormonalną (ftalany, parabeny, bisfenol A).

    Czego nie robić w ciąży: podsumowanie informacji

    Ciąża nie oznacza konieczności życia „pod kloszem”, ale wymaga świadomych wyborów. Najpoważniejsze zagrożenia takie jak alkohol, nikotyna, niektóre leki, infekcje i toksyny środowiskowe mają potwierdzony, negatywny wpływ na rozwój płodu. Wiele popularnych mitów (np. zakaz picia kawy w małych ilościach czy owoców cytrusowych) nie znajduje potwierdzenia w nauce. Kluczem jest opieranie się na wiarygodnych źródłach i stała konsultacja z lekarzem prowadzącym. Dzięki temu przyszła mama może bezpiecznie cieszyć się ciążą, nie rezygnując ze wszystkiego, ale wybierając mądrze to, co sprzyja zdrowiu jej i dziecka.

    Bibliografia

    1. Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników (PTGiP). Rekomendacje dotyczące prowadzenia ciąży fizjologicznej. Warszawa 2022.
    2. World Health Organization. Recommendations on antenatal care for a positive pregnancy experience. Geneva: WHO; 2016.
    3. James JE. Maternal caffeine consumption and pregnancy outcomes: a narrative review with implications for advice to mothers and mothers-to-be. BMJ Evid Based Med. 2021 Jun;26(3):114-115.
    4. Turner G., Collins E. Fetal effects of regular salicylate ingestion in pregnancy. Lancet. 1975 Aug 23;2(7930):338-9.
    5. Bozzo P., Chua-Gocheco A., Einarson A. Safety of skin care products during pregnancy. Can Fam Physician. 2011 Jun;57(6):665-7.
    6. Putra IB., Jusuf NK., Dewi NK. Skin Changes and Safety Profile of Topical Products During Pregnancy. J Clin Aesthet Dermatol. 2022 Feb;15(2):49-57.
    7. Zielinsky P., Busato S. Prenatal effects of maternal consumption of polyphenol-rich foods in late pregnancy upon fetal ductus arteriosus. Birth Defects Res C Embryo Today. 2013 Dec;99(4):256-74.

    Bóle głowy i migrena w ciąży. Czym mogą być spowodowane i jak im zaradzić?

    Katarzyna Koc
    -
    0
    Bóle głowy i migrena w ciąży. Czym mogą być spowodowane i jak im zaradzić?

    Bóle głowy stanowią od wielu lat duży problem diagnostyczny i terapeutyczny w medycynie. Niemal każda kobieta chociaż raz w życiu doświadczyła nieprzyjemnych dolegliwości związanych z bólem, a spora część z nich wie, jakie samopoczucie wiąże się z napadem migreny. Czy napięciowe bóle głowy i migreny pojawiają się równie często u ciężarnych?

    Spis treści:

    1. Ból głowy a migrena w ciąży: różnice
    2. Migrena i ból głowy w ciąży: przyczyny dolegliwości
    3. Jakie objawy mogą towarzyszyć migrenie lub bólowi głowy w ciąży?
    4. Silny ból głowy w ciąży. Kiedy go nie lekceważyć?
    5. Jakie badania mogą pomóc w wykryciu źródła migren i bólów głowy w ciąży?
    6. Sposoby na bolącą głowę i migrenę w ciąży
    7. Czy można zapobiec bólom głowy w ciąży?
    8. Migrena i bóle głowy w ciąży: najczęstsze pytania (FAQ)
    9. Ból głowy i migrena w ciąży: podsumowanie informacji

    Ból głowy a migrena w ciąży: różnice

    Bóle głowy w ciąży stanowią istotne wyzwanie dla każdego lekarza opiekującego się przyszłą mamą i jej nienarodzonym dzieckiem. Są one częstym i istotnym problemem neurologicznym. Ciąża jest niezależnym czynnikiem ryzyka rozwoju bólu głowy z uwagi na hormonalne zmiany, które toczą się w organizmie kobiety przez kolejnych 9 miesięcy.

    Migrena w zależności od typu choroby, może występować zarówno w postaci z aurą, jak i bez niej. Często w trakcie ciąży obserwuje się zmniejszenie nasilenia migren bez aury, z kolei druga postać choroby potrafi występować u ciężarnych częściej niż przed tym stanem.

    Ból migrenowy jest:

    • jednostronny, pulsujący, z możliwością przemieszczania;
    • główna lokalizacja to czołowa, okolica oczodołów lub skroniowa;
    • trwa średnio 4-72 godziny;
    • nasila się po wysiłku fizycznym.

    Napięciowy ból głowy jest zwykle :

    • obustronny, rozlany, bez konkretnej lokalizacji;
    • charakter: tępy, opasujący, uciskający;
    • może trwać od kilku godzin do kilku dni.

    >> Zobacz: Ból z tyłu głowy – dlaczego się pojawia i co może oznaczać?

    Migrena i ból głowy w ciąży: przyczyny dolegliwości

    Niemal 90 % przyczyn bólu głowy w ciąży to migrena i napięciowe bóle głowy. Najwięcej dolegliwości neurologicznych u ciężarnych obserwuje się w pierwszym trymestrze ciąży. Jest to podyktowane zarówno dużymi wahaniami gospodarki hormonalnej, jak też nudnościami i wymiotami towarzyszącymi pierwszym tygodniom ciąży. Mogą one prowadzić do istotnej utraty wody i elektolitów oraz indukować napady bólowe.

    Pakiet kobiety w ciąży (16 badań) banerek

    Jakie objawy mogą towarzyszyć migrenie lub bólowi głowy w ciąży?

    Migrenę charakteryzuje silny ból głowy wraz nudnościami i wymiotami, nadwrażliwością na światło, złą tolerancją zapachów i bodźców dźwiękowych.

    W przypadku napięciowych dolegliwości bólowych dyskomfort w obrębie głowy jest zwykle mniej nasilony, rzadko towarzyszą mu nieprawidłowe reakcje na światło, dźwięk i zapachy. W trakcie bólu może pojawić się osłabienie apetytu. Napięciowe bóle głowy zwykle dobrze reagują na podanie leków przeciwbólowych.

    >> Sprawdź: Brak apetytu, brak łaknienia – czym jest, polecane żywienie

    Silny ból głowy w ciąży. Kiedy go nie lekceważyć?

    Bóle głowy o typie napięciowym, które pojawiają się sporadycznie w trakcie ciąży i nie powodują upośledzonego funkcjonowania kobiety, często wymagają jedynie konsultacji na poziomie podstawowej opieki zdrowotnej i lekarza rodzinnego.

    W sytuacjach, w których podejrzewamy wtórne do samej ciąży bóle głowy, zawsze należy wykluczyć m.in. idiopatyczny wzrost ciśnienia śródczaszkowego. Bóle głowy związane z tym stanem często są bardzo podobne do migrenopodobnych dolegliwości.

    Do niepokojących stanów, które wymagają diagnostyki i powodują bóle głowy także u ciężarnych zaliczamy:

    >> Przeczytaj: Udar mózgu – objawy, przyczyny, pierwsza pomoc i profilaktyka

    Jakie badania mogą pomóc w wykryciu źródła migren i bólów głowy w ciąży?

    W przypadku dolegliwości bólowych głowy, które pojawiają się nagle w czasie ciąży, wskazane jest udzielenie ciężarnej konsultacji i badania neurologicznego, pomiaru ciśnienia tętniczego i konsultacji okulistycznej wraz z badaniem oftalmoskopowym. W badaniach laboratoryjnych na uwagę zwraca m.in. :

    W związku z wyjątkowością ciąży nie każde badanie z zakresu diagnostyki obrazowej ma uzasadnienie do wykonywania w tym czasie. Decyzję o pogłębieniu diagnostyki u pacjentki ciężarnej zawsze podejmuje opiekujący się nią specjalista.

    >> To może Cię zainteresować: Badania laboratoryjne dla kobiet w ciąży – okiem ginekologa

    Sposoby na bolącą głowę i migrenę w ciąży

    W celu złagodzenia bólu głowy u kobiety w ciąży, przede wszystkim należy zadbać o ciszę, spokój, możliwość odpoczynku z dala od bodźców zewnętrznych.

    Niezwykle ważne jest odpowiednie nawodnienie i wyeliminowanie czynników nasilających bóle (o ile jesteśmy w stanie je zidentyfikować).

    Jak leczyć migrenę i ból głowy w ciąży?

    Do metod farmakologicznych zaliczamy przed wszystkim paracetamol. Jest to lek o dużym profilu bezpieczeństwa, ale powinien być stosowany doraźnie i krótkotrwale. Zbyt częste i zbyt długie stosowanie leków przeciwbólowych może wywołać polekowe bóle głowy.

    W niektórych przypadkach bólu głowy pomocne są metody niefarmakologiczne obejmujące:

    • akupunkturę;
    • elementy jogi;
    • aromaterapię;
    • techniki relaksacyjne;
    • biofeedback;
    • terapię behawioralno-poznawczą.

    >> Sprawdź: Medytacja – jak działa na stres? Czym jest medytacja, jak zacząć medytować?

    Czy można zapobiec bólom głowy w ciąży?

    Podstawowe zasady, których należy przestrzegać, by zapobiec ewentualnym dolegliwościom bólowym głowy w ciąży to:

    • regularna aktywność fizyczna dostosowana do możliwości ciężarnej;
    • odpowiednie odżywienie i nawodnienie;
    • odpowiednia ilość snu;
    • ograniczenie bodźców zewnętrznych pod postacią wykorzystywanych urządzeń multimedialnych;
    • regularne kontrole stomatologiczne;
    • okresowe kontrole okulistyczne m.in. w związku z obecną przed ciążą wadą wzroku;
    • regularne pomiary ciśnienia tętniczego i tętna.

    >> Zobacz: Bezsenność: objawy, leczenie, skutki. Niedobór jakiej witaminy powoduje bezsenność?

    Migrena i bóle głowy w ciąży: najczęstsze pytania (FAQ)

    Ciąża jako stan zwiększonej troski o przyszłą mamę i jej nienarodzone jeszcze dziecko jest to wyjątkowy okres wzmożonej uwagi, zmian, jakie zachodzą w organizmie kobiety.

    Czy migrena w ciąży jest niebezpieczna?

    Zazwyczaj migrenowe bóle głowy, które towarzyszą ciąży, nie stanowią powodu do niepokoju. Nieleczona lub nawrotowa migrena może przynieść konsekwencje zdrowotne pod postacią pogorszenia samopoczucia psychicznego ciężarnej. W niektórych sytuacjach może przyczyniać się m.in. do rozwoju udaru niedokrwiennego.

    Migrena w ciąży w pierwszym trymestrze. Co może znaczyć?

    Migreny w pierwszym trymetrze ciąży nie są niczym rzadkim. Ich powstawaniu sprzyja m.in. wcześniejszy wywiad migren przed okresem ciąży. Duże wahania hormonów (w tym głównie estrogenów), nudności i wymioty prowadzą do odwodnienia i zaburzeń gospodarki elektrolitowej. Wszystkie te dolegliwości mogą nasilać wystąpienie objawów bólowych.

    Czy codzienny ból głowy w ciąży to coś normalnego?

    Każdy ból głowy pojawiający się przez cały okres ciąży, wymaga konsultacji lekarskiej i wdrożenia odpowiedniego postępowania. O ile pierwszy trymestr ciąży z uwagi na duże wahania hormonalne, może wywołać bardzo często obecność dolegliwości, o tyle ostatni trymestr ciąży i towarzyszące mu bóle to powód to zwiększenia czujności diagnostycznej z uwagi na m.in. zwiększone ryzyko wystąpienia powikłań zakrzepowych w układzie krążenia czy też stanu przedrzucawkowego i rzucawki. Są to stany chorobowe wymagające pilnej hospitalizacji, gdyż zwiększają ryzyko porodu przedwczesnego.

    Czy migrena w ciąży szkodzi dziecku?

    Migrenowe bóle głowy w trakcie ciąży zwykle nie prowadzą do żadnych nieprawidłowości rozwoju płodu, choć uznaje się ich potencjalny wpływ na wystąpienie wcześniactwa i niskiej masy urodzeniowej noworodka.

    Ból głowy i migrena w ciąży: podsumowanie informacji

    Zarówno migrena jak i bóle głowy w trakcie ciąży stanowią istotne wyzwanie dla lekarzy prowadzących pacjentki aż do porodu.

    • Spośród wszystkich rozpoznań neurologicznych, niemal w 90% bóle głowy u ciężarnych mają charakter napięciowy lub migrenowy.
    • Największe natężenie dolegliwości obserwuje się w ciągu pierwszego trymestru ciąży.
    • Bóle głowy nasilają: stres, zmęczenie, odwodnienie, wahania gospodarki hormonalnej.
    • Niektóre typy bólu głowy w ciąży wymagają pogłębienia diagnostyki specjalistycznej.
    • Poza ograniczoną listą preparatów zmniejszających ból i objawy towarzyszące, w leczeniu bólu głowy u ciężarnych wykorzystuje się m.in.: techniki niefarmakologiczne jak: joga, akupunktura czy biofeedback.

    Bibliografia

    1. dostęp online 20.09.2025 https://www.nhs.uk/pregnancy/related-conditions/common-symptoms/headaches/
    2. K. Phillips, J. Davison, B. Wakerley, „Headache in pregnancy- a brief practical guide”; British Journal of General Practice, December 2022
    3. P. Woźniak, P. Ziółkowski, A. Pręta- Dolińska, P. Oszukowski; „Akupunktura w leczeniu napadów migreny u kobiet ciężarnych”, GinPolMedProject 4 (14) 2009

    Niedrożność jelit – objawy, przyczyny i leczenie

    Katarzyna Koc
    -
    0
    Niedrożność jelit – objawy, przyczyny i leczenie

    Bóle brzucha, wymioty czy niestrawność, to jedne z częstszych powodów konsultacji w gabinecie lekarskim. Czy zawsze jest to tylko wina błędu dietetycznego, czy może za tymi dolegliwościami kryje się poważniejszy problem wymagający diagnostyki?

    Spis treści:

    1. Niedrożność jelit: czym jest?
    2. Niedrożność jelit: przyczyny zatrzymania treści jelitowej
    3. Niedrożność jelit: objawy dolegliwości
    4. Diagnostyka niedrożności jelit
    5. Z jakimi chorobami można pomylić niedrożność jelit?
    6. Niedrożność jelit: leczenie
    7. Niedrożność jelit: najczęstsze pytania (FAQ)
    8. Niedrożność jelit: podsumowanie

    Niedrożność jelit: czym jest?

    Niedrożność jelit według definicji jest procesem zatrzymania się ruchów perystaltycznych jelit pod wpływem działania układu nerwowego lub jako następstwo różnego rodzaju zaburzeń metabolicznych organizmu. Może to być także brak pasażu jelitowego z powodu zamknięcia jelita przez ucisk lub przeszkodę albo zamknięcie światła jelita wraz z uciskiem na naczynia krezki.

    Pakiet zdrowe jelita banerek

    Niedrożność jelit: przyczyny zatrzymania treści jelitowej

    Wyróżniamy 2 główne typy niedrożności: porażenną i mechaniczną.

    Do najczęstszych przyczyn porażennej niedrożności jelit zaliczamy:

    W przypadku niedrożności mechanicznej najczęstszymi przyczynami dolegliwości związanych z tym stanem chorobowym są:

    • zadzierzgnięcie fragmentu jelita np. z powodu uwięźnięcia przepukliny pachwinowej lub o innej lokalizacji w jamie brzusznej;
    • skręt krezki jelita czy wgłobienia jelit;
    • zatkanie jelita np. przez nowotwór jelita grubego, kamień żółciowy, naciek nowotworowy z narządów odległych czy obecność pasożytów przewodu pokarmowego jak np. glista ludzka.

    >> Przeczytaj: Badanie kału w kierunku pasożytów. Jak się przygotować, ile trwa, co wykrywa? Fakty i mity

    Zadzierzgnięcie fragmentu jelita

    W niektórych sytuacjach chorobowych może dojść do skrętu fragmentu jelit, które prowadzi do zadzierzgnięcia (nagłego zamknięcia jelit i w jego następstwie wstrzymania pasażu jelitowego). Równocześnie dochodzi do ucisku naczyń krwionośnych krezki. Do najczęstszych przyczyn chorobowych prowadzących do niedrożności z zadzierzgnięcia zaliczamy: skręt jelita lub zrosty otrzewnej czy uwięźnięcie przepukliny w obrębie jamy brzusznej.

    Niedrożność mechaniczna

    Niedrożność mechaniczna powstaje jako efekt zamknięcia światła jelita cienkiego lub grubego z powodu ucisku z zewnątrz (niedrożność z zatkania) lub zablokowania światła jelita i równoczesnego ucisku na naczynia krezki (niedrożność z zadzierzgnięcia). Proces ten skutkuje brakiem obecności pasażu treści pokarmowej w jelitach.

    Niedrożność porażenna

    Ten typ niedrożności wiąże się z zahamowaniem ruchów perystaltycznych jelit albo jako konsekwencja zaburzeń metabolicznych organizmu albo reakcji autonomicznego układu nerwowego na przewód pokarmowy.

    >> Sprawdź: Leniwe jelita – jak poprawić perystaltykę jelit?

    Niedrożność jelit: objawy dolegliwości

    Bez względu na przyczynę wywołującą stan niedrożności jelit, charakterystyczna jest obecność trzech objawów jak:

    • zatrzymanie oddawanych gazów i stolca;
    • nudności, wymioty;
    • dolegliwości bólowe brzucha (o zmiennym natężeniu, różnej lokalizacji w zależności od przyczyny wywołującej stan niedrożności).

    Ból brzucha zazwyczaj ma charakter ciągły, może się nasilać podczas kaszlu lub próby zmiany pozycji ciała chorego.

    W przypadku niedrożności mechanicznej dolegliwości bólowe mogą pojawiać się falami i ulegać czasowemu osłabieniu.

    Diagnostyka niedrożności jelit

    W przypadku podejrzenia niedrożności porażennej jelit w diagnostyce obrazowej wykorzystywane są m.in. USG jamy brzusznej, RTG przeglądowe jamy brzusznej, TK jamy brzusznej. Do inwazyjnych metod zalicza się laparoskopię i laparotomię zwiadowczą.

    W diagnostyce niedrożności mechanicznej jelit ocenia się:

    • badanie pasażu jelita ciekiego,
    • USG jamy brzusznej,
    • TK jamy brzusznej.

    Uzupełnieniem może być endoskopia dolnego odcinka przewodu pokarmowego umożliwiająca ocenę poziomu niedrożności.

    >> To może Cię zainteresować: Nadmierne gazy w jelitach – dlaczego powstają i jak się ich pozbyć?

    Badania laboratoryjne w niedrożności jelit

    Wśród pomocniczych badań laboratoryjnych przy diagnostyce niedrożności wyróżnić można:

    >> Przeczytaj: Jak przygotować się do badań laboratoryjnych?

    Badania fizykalne w niedrożności jelit

    W zależności od typu niedrożności jelit, w trakcie badania fizykalnego zwracają uwagę charakterystyczne dla każdej z nich objawy.

    W sytuacji podejrzenia niedrożności porażennej uwagę zwraca zachowanie i wygląd chorego. Jest to pozycja leżąca z ugiętymi kończynami dolnymi, widoczne jest wzdęcie powłok brzusznych. W trakcie osłuchiwania jamy brzusznej słychać cichą, leniwą perystaltykę lub jej brak. Uwagę może zwrócić także bolesne napięcie powłok brzusznych i wzmożone napięcie mięśni jamy brzusznej. Wśród pozostałych nieprawidłowości zwraca uwagę obrona mięśniowa – to objaw Blumberga. W sytuacjach klinicznych prowadzących do utraty krwi dochodzi stopniowo do:

    • tachykardii, przyspieszenia częstości oddechu;
    • osłabienia, zblednięcia i ochłodzenia powłok skórnych, zlewnych potów;
    • spadków ciśnienia tętniczego przy zmianie pozycji ciała i w pozycji leżącej.

    Objawy charakteryzujące rozwijającą się niedrożność mechaniczną to:

    • wzdęcie powłok brzusznych;
    • metaliczne tony perystaltyczne w obrębie jamy brzusznej w trakcie osłuchiwania;
    • wypuk bębenkowy w trakcie opukiwania;
    • bolesność uciskowa, wyczuwalne przez powłoki zgrubienie.

    >> Zobacz: Przewlekły ból brzucha u dzieci. Kiedy powinien nas niepokoić?

    Badania obrazowe w niedrożności jelit

    Zarówno w przypadku diagnostyki niedrożności porażennej, jak i mechanicznej stosowane są podobne techniki obrazowania:

    • USG jamy brzusznej ( do oceny m.in. wolnego płynu w jamie otrzewnej);
    • RTG przeglądowe jamy brzusznej;
    • TK jamy brzusznej;
    • badanie pasażu jelita cienkiego (przy podejrzeniu niedrożności z zatkania);

    W zakresie chirurgicznym często wykorzystuje się także laparoskopię zwiadowczą i laparotomię zwiadowczą.

    Z jakimi chorobami można pomylić niedrożność jelit?

    Niedrożność jelit jest chorobą trudną do przeoczenia, ale z uwagi na obecność dolegliwości bólowych brzucha, które jej towarzyszą, należy różnicować to  z każdą inną chorobą występującą w obrębie jamy brzusznej czy miednicy, jak infekcje przewodu pokarmowego, dyspepsja, infekcje narządu rodnego, zakażenia układu moczowego i inne.

    Niedrożność jelit: leczenie

    Metody leczenia porażennej niedrożności jelit w dużej mierze zależne są od czynnika wywołującego chorobę. W przypadku przyczyn zapalnych czy infekcyjnych, leczenie polega na postępowaniu zachowawczym lub zabiegowym, a także na zapewnieniu równowagi wodno-elektrolitowej czy glikemii i antybiotykoterapii.

    W przypadku rozpoznanej niedrożności mechanicznej jelit jedynym skutecznym sposobem leczenia jest zabieg chirurgiczny.

    Znaczenie diety w niedrożności jelit

    Postępowanie dietetyczne ma wpływ zarówno na zapobieganie wystąpienia niektórych typów niedrożności, jak i w okresie przed- i pooperacyjnym. W początkowej fazie leczenia wskazane jest jedynie przyjmowanie klarownych płynów jak woda, herbata, soki (bez pestek i miąższu). W kolejnych etapach stopniowo rozszerza się dietę o produkty półpłynne, przecierowe, ale o zmniejszonej ilości błonnika pokarmowego. W przypadku osób, u których istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia w przyszłości niedrożności jelit, wskazane jest częste przyjmowane małych porcji posiłków, dokładne przeżuwanie porcji posiłków i zastosowanie diety ubogoresztkowej.

    Niedrożność jelit: najczęstsze pytania (FAQ)

    Każdy ból lub dyskomfort w jamie brzusznej, zwłaszcza gdy nie mija samoistnie lub towarzyszą mu dodatkowe dolegliwości, jest często powodem do niepokoju.

    Czy istnieją domowe sposoby na niedrożność jelit?

    W przypadku wystąpienia bólu brzucha, nudności i wymiotów, zatrzymania gazów i stolca oraz innych charakterystycznych dla niedrożności objawów, istotne jest szybkie zgłoszenie się po pomoc lekarską. Każdorazowo wskazana jest konsultacja chirurgiczna lub w ramach szpitalnego oddziału ratunkowego i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Nie istnieją żadne metody leczenia schorzenia w warunkach domowych.

    Gdzie boli przy niedrożności jelit?

    Dolegliwości bólowe w przebiegu niedrożności mogą pojawić się w obrębie całej jamy brzusznej. Mogą być zlokalizowane zarówno w obrębie całej jamy brzusznej jak też w obrębie nadbrzusza, śródbrzusza lub podbrzusza, po stronie prawej lub lewej.

    Czego nie wolno jeść przy niedrożności jelit?

    Niedrożność jelit może być wywołana wieloma czynnikami, nie tylko dietetycznymi. Jednakże niektóre pokarmy i produkty spożywcze mogą stanowić duże ryzyko wystąpienia niedrożności. Są to produkty z dużą ilością błonnika nierozpuszczalnego. Obecność w diecie skórek, nasion, pestek owoców i warzyw, orzechów, kukurydzy, sałata czy grzyby mogą wywierać wpływ na zaburzenia trawienia i przyczynić się do wystąpienia choroby.

    Czy przy niedrożności jelit ma się nadmierne gazy?

    Nadmierne gromadzenie się gazów w jelitach i ich zatrzymanie z następczym wzdęciem brzucha jest objawem charakterystycznym dla niedrożności mechanicznej.

    Niedrożność jelit: podsumowanie

    • Niedrożność jelit jest często stanem ostrym, wymagającym pilnej konsultacji chirurgicznej.
    • Możemy wyróżnić dwa główne typy niedrożności jak: mechaniczna , porażenna.
    • Charakterystyczna dla niedrożności jelit triada objawów to:
      • bóle brzucha o zmiennym nasileniu;
      • nudności i wymioty;
      • zatrzymanie gazów i stolca w przewodzie pokarmowym
    • Leczenie niedrożności jelit uzależnione jest od przyczyny, która ją wywołała. Może to być zarówno uzupełnienie gospodarki metabolicznej, wodno-elektrolitowej czy konieczność leczenia operacyjnego by usunąć przeszkodę w obrębie jelit.
    • Nie ma żadnych domowych sposobów leczenia niedrożności jelit. Każde niepokojące objawy powinny być skonsultowane z lekarzem.
    • Dużą rolę profilaktyczną odgrywa odpowiednie postępowanie dietetyczne.

    Bibliografia

    1. dostęp online 17.09.2025 https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/jelitocienkie/165274,niedroznosc-przewodu-pokarmowego
    2. dostęp online 18.09.2025 https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/bowel-obstruction
    3. Interna Szczeklika 2021, Wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków 2021

    Choroby genetyczne: rodzaje i przyczyny. Diagnostyka chorób genetycznych

    Katarzyna Koc
    -
    0
    Choroby genetyczne: rodzaje i przyczyny. Diagnostyka chorób genetycznych

    To, jakie cechy wyglądu posiadamy, nie zawsze wynika z cech dziedziczonych po przodkach czy wpływu środowiska,  w którym żyjemy. Niewłaściwe funkcjonowanie narządów i układów ludzkiego organizmu nie zawsze wiąże się z nowo powstałą chorobą czy ich czasowym niedomaganiem. Często przyczyną tych różnic i problemów zdrowotnych są nieprawidłowości pod postacią chorób lub zespołów wad genetycznych. Rozwój współczesnej nauki, w tym technik biotechnologicznych z każdym kolejnym rokiem pozwala nam coraz dokładniej poznać tajniki ludzkiego ciała na poziomie genów i chromosomów a tym samym poznać przyczyny związanych z nimi chorób.

    Spis treści:

    1. Czym są choroby genetyczne?
    2. Rodzaje chorób genetycznych
    3. Przyczyny chorób genetycznych
    4. Najczęstsze choroby genetyczne
    5. Rzadkie choroby genetyczne
    6. Diagnostyka chorób genetycznych
    7. Choroby genetyczne: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)
    8. Choroby genetyczne: podsumowanie informacji

    Czym są choroby genetyczne?

    Choroby genetyczne to dość zróżnicowana grupa chorób dotycząca zmian w obrębie pojedynczych lub wielu genów, a także rearanżacji chromosomów (zmian strukturalnych lub ich ilości).

    >> Przeczytaj także: Choroby genetyczne u dzieci – jakie występują i jak je diagnozować

    Rodzaje chorób genetycznych

    Choroby genetyczne standardowo możemy podzielić na: jednogenowe, chromosomowe i wieloczynnikowe  a także choroby mitochondrialne.

    Choroby genetyczne jednogenowe

    W tej grupie rozróżnić możemy choroby związane z dziedziczeniem autosomalnym lub dziedziczeniem sprzężonym z płcią.

    Choroby jednogenowe dotyczą mutacji lub uszkodzenia materiału genetycznego w obrębie któregoś z chromosomów autosomalnych. Tu wyróżnić możemy:

    Choroby wieloczynnikowe

    Ta grupa chorób uwarunkowana jest uszkodzeniami w wielu genach odpowiedzialnych za prawidłowe funkcjonowanie i rozwój ludzkiego organizmu.Mutacje w materiale genetycznym mogą zwiększać podatność na rozwój chorób, ale  duży udział ma także wpływ środowiska.

     To, czy u danej osoby rozwinie się choroba, zależy więc od wielu czynników, takich jak m.in.:

    • tryb życia,
    • sposób odżywiania,
    • ograniczenie aktywności fizycznej,
    • stosowanie używek,
    • dziedziczna skłonność do zachorowań.

    Jako przykłady chorób uwarunkowanych przez wiele czynników możemy wskazać: cukrzycę, chorobę Alzheimera.

    Choroby chromosomalne

    W tej grupie chorób wyróżnić możemy kilka wariantów zaburzeń architektury materiału genetycznego. Są to:

    Choroby mitochondrialne

    W tej grupie chorób uwarunkowanych genetycznie dochodzi do zaburzeń metabolicznych powstałych na podłożu uszkodzenia i nieprawidłowego funkcjonowania mitochondriów, jako głównych centr energetycznych. Choroby te są skutkiem nieprawidłowości i mutacjami w mitochondrialnym DNA.

    >> Dowiedz się więcej:  Choroby mitochondrialne – czym są i jak je zdiagnozować? Przykłady

    Przyczyny chorób genetycznych

    Choroby genetyczne mogą rozwinąć się zarówno de novo, czyli na etapie połączenia się nieprawidłowego materiału genetycznego, plemnika albo komórki jajowej w trakcie zapłodnienia czy też jako efekt m.in.:

    a) aneuploidii, czyli nieprawidłowej ilości chromosomów pod postacią:

    • trisomii (chromosomu 21- w zespole Downa, chromosomu 18 – w zespole Edwardsa, chromosomu 13- w zespole Patau’a),
    • monosomii (braku jednej kopii chromosomu), jak np.  w zespole Turnera;

    b) uszkodzeń jednego genu, np. mutacji CFTR w przypadku mukowiscydozy czy mutacji genu FMR-1 w przypadku rozpoznania zespołu łamliwego chromosomu X;

    c) mikrodelecji – braku fragmentu chromosomu (np. nieprawidłowości w  budowie jednego z ramion chromosomu 15 jako przykład zespołu Angelmana czy Zespół Pradera-Williego.

    Najczęstsze choroby genetyczne

    Do najczęściej występujących w populacji na całym świecie chorób genetycznych zaliczamy trisomię chromosomu 21, czyli zespół Downa i mukowiscydozę.

    Zespół Downa jest najczęściej rozpoznawaną trisomią w populacji ogólnej. Charakteryzuje się występowaniem zespołu wad wrodzonych związanych z dodatkową kopią chromosomu 21. Częstość występowania choroby szacuje się poziomie 1 na 800 do 1000 żywych urodzeń. Często wstępna diagnoza jest możliwa już w okresie prenatalnym ( podczas badań przesiewowych płodu).

    Mukowiscydoza jest bardzo często rozpoznawaną chorobą genetyczną wśród ludzi, charakteryzującą się nadmierną produkcją gęstej wydzieliny w drogach oddechowych i układu pokarmowego i trudnością w jej ewakuacji. Skutkiem tego jest upośledzenie wielonarządowej. Do rozwoju tej choroby przyczynia się mutacja genu CFTR.

    Rzadkie choroby genetyczne

    Do grupy rzadkich chorób genetycznych należy wiele różnych schorzeń, których podłoże i przyczyny powstania są od wielu lat w centrum uwagi naukowców na całym świecie. Lista ulega regularnie powiększeniu o nowe jednostki chorobowe.

    Do grupy rzadkich chorób genetycznych zaliczamy m.in. postępujące kostniejące zapalenie mięśni (FOP – Fibrodysplasia ossificans progressiva), a także naprzemienną hemiplegię dziecięcą (AHC –  alternating hemiplegia of childhood).  

    >> Dowiedz się więcej: Choroby rzadkie i ultrarzadkie

    Diagnostyka chorób genetycznych

    Wyboru technik służących do rozpoznawania chorób uwarunkowanych genetycznie dokonuje się w głównej mierze w zależności od rodzaju diagnozowanych nieprawidłowości genetycznych. Do najczęstszych metod zaliczamy grupę testów cytogenetycznych i testów molekularnych. W diagnostyce uwzględnia się także badania fenotypowe.

    Testy cytogenetyczne umożliwiają ocenę kariotypu (zestawu chromosomów) poprzez ich odpowiednie wybarwianie. Metody te pozwalająna identyfikację zarówno chromosomów jak i umożliwiają rozpoznanie zmian w ich strukturze i ilości (aberracji chromosomowych). Do tej grupy technik zaliczamy m.in. cytogenetykę molekularną pod postacią:

    • FISH (Fluorencence insitu Hybridization) – fluorescyjną hybrydyzację in situ – metoda służąca do oceny niezrównoważonych zmian genomowych jak addycje, mikrodelecje, delecje, aneuploidie czy zrównoważonych zmian jak translokacje;
    • aCGH (Array Comparative Genome Hybridization) – porównawczą hybrydyzację genomową do mikromacierzy;
    • MLPA (Multiplex Ligation – dependent Probe Amplification) – technika molekularna łącząca w sobie ligację i technikę PCR, która umożliwia wykrywanie zmian genetycznych w ilości kopii wybranych fragmentów DNA jak delecje czy duplikacje genów.

    Testy molekularne to metody pozwalające na ocenę zmian zarówno w obrębie pojedynczego nukleotydu jak też w diagnostyce genetycznych przyczyn m.in.: chorób monogenowych.

    Do tej grupy zaliczamy m.in. :

    • hybrydyzację metodą Southerna (Southern Blot);
    • qPCR, czyli ilościowe PCR z użyciem specyficznych sond (technika ta pozwala na diagnostykę mutacji w genach predyzpozycji do rozwoju nowotworów);
    • sekwencjonowanie metodą Sangera;
    • sekwencjonowanie nowej generacji (NGS – Next-Generation Sequencing);
    • panele NGS;
    • sekwencjonowanie całogenomowe;
    • sekwencjonowanie całoeksomowe.
    badanie genetyczne WES banerek

    Choroby genetyczne: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)

    Często w chwili postawionej diagnozy, pojawia się wiele pytań m.in. o podłoże czy najczęstsze przyczyny chorób genetycznych. Samo rozpoznanie wzbudza sporo emocji wśród najbliższych osoby, której problem może dotyczyć.

    Jakie choroby mogą być dziedziczne?

    Nie wszystkie choroby o podłożu genetycznym mogą być przekazywane w kolejnych pokoleniach. Do grupy chorób, które często występują rodzinnie, zaliczyć możemy m.in.:
    – hemofilię A i B,
    – daltonizm,
    – dystrofia mięśniowa Duchenne’a.

    Która choroba genetyczna jest najczęstsza?

    Najczęściej występującą w populacji chorobą uwarunkowaną genetycznie jest mukowiscydoza. W Polsce choroba ta rozpoznawana jest u 1 na 5000 żywych urodzeń. Występuje zarówno u chłopców jak i dziewczynek. Objawy choroby pojawiają się już w pierwszych dobach po narodzinach. W ramach populacyjnej profilaktyki chorób genetycznych od wielu lat na oddziałach neonatologicznych u wszystkich noworodków w naszym kraju wykonuje się przesiewowe testy bibułowe, które służą wykrywaniu najczęstszych chorób , w tym m.in. mukowiscydozy.

    Jakie jest 5 najrzadszych chorób genetycznych?

    Do chorób rzadkich należy bardzo dużo różnych rozpoznań z zakresu medycyny. Trudno jest jednoznacznie określić, które spośród nich rozpoznawane są najrzadziej w ogólnej populacji na całym świecie.
    Do grupy tej zaliczyć możemy m.in.:
    – progerię, czyli zespół Hutchinsona i Gilforda – chorobę, w przebiegu której dochodzi do przedwczesnego i szybkiego starzenia się organizmu.
    – postępujące kostniejące zapalenie mięśni (FOP – Fibrodysplasia ossificans progressiva),
    – naprzemienna hemiplegia dziecięca (AHC – alternating hemiplegia of childhood),
    – alkaptonuria,
    – Zespół Lesch-Nyhan.

    Choroby genetyczne: podsumowanie informacji

    • Choroby genetyczne to różnorodna grypa chorób, u których podłoża leżą nieprawidłowości w zakresie budowy lub liczby chromosomów i genów.
    • Pierwsze objawy choroby uwarunkowanej genetycznie można zauważyć często już po narodzinach dziecka lub jeszcze w okresie prenatalnym. W przypadku niektórych z chorób genetycznych dopiero w trakcie wielomiesięcznej diagnostyki i obserwacji objawów można postawić ostateczne rozpoznanie.
    • Choroby uwarunkowane genetycznie mogą być zarówno dziedziczone, jak też rozwijać się jako efekt nowo powstałej mutacji przed lub tuż po zapłodnieniu.
    • W przypadku chorób wieloczynnikowych, na ich wystąpienie ma wpływ zarówno predyspozycja genetyczna jak i uwarunkowania środowiskowe czy czynniki zewnętrzne.

    Bibliografia

    1. dostęp online 12.09.2025 https://chorobyrzadkie.gov.pl/pl/edukacja/metody-stosowane-w-diagnostyce-genetycznej-chorob-dziedzicznych
    2. dostęp online 14.09.2025 https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/genetyka
    3. dostęp online 10.09.2025 https://e-biotechnologia.pl/artykuly/mlpa/
    4. dostęp online 17.09.2025 https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/genetyka/77880,na-czym-polegaja-choroby-genetyczne
    5. dostęp online 16.09.2025 https://rarest.org/people/rarest-genetic-disorders-in-the-world
    Page 15 of 173
    1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173
    1...141516...173Strona 15 z 173

    Zadbaj z nami o zdrowie - zapisz się na newsletter!

    Otrzymuj praktyczne informacje na temat profilaktyki i badań laboratoryjnych, dzięki którym poszerzysz swoją wiedzę na temat świadomej troski o zdrowie. Zapisz się na newsletter i odbierz -20% zniżki na kolejny zakup w e-sklepie.

    O nas

    Firma ALAB laboratoria to ogólnopolska sieć najnowocześniejszych laboratoriów diagnostycznych w Polsce oferująca najszerszą ofertę ponad 3 500 badań diagnostycznych.

    Nasz adres

    ul. Stępińska 22/30, 00-739 Warszawa (22) 349 60 12 info@alab.com.pl © ALAB laboratoria Sp. z o.o.