Sklep
Strona główna Blog Strona 67

Kardiomiopatia i jej rodzaje. Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Angelika Janowicz
-
0
Kardiomiopatia i jej rodzaje. Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Kardiomiopatia to zróżnicowana grupa chorób mięśnia sercowego. W wyniku procesu chorobowego dochodzi do przebudowy serca, co prowadzi do nieprawidłowego działania tego narządu. Mogą rozwinąć się także powikłania, które zagrażają życiu lub zdrowiu – m.in. niewydolność serca, zaburzenia rytmu, nagła śmierć sercowa. Dlatego konieczne jest wczesne rozpoznanie schorzenia i rozpoczęcie leczenia. Dowiedz się, co to jest, jakie są rodzaje i jak wykryć kardiomiopatię.

Spis treści:

  1. Kardiomiopatia – co to jest?
  2. Kardiomiopatia – rodzaje
  3. Kardiomiopatia – objawy
  4. Kardiomiopatia – diagnostyka choroby
  5. Kardiomiopatia – leczenie

Kardiomiopatia – co to jest?

Kardiomiopatia jest definiowana jako grupa chorób mięśnia sercowego, w których występują strukturalne i czynnościowe nieprawidłowości skutkujące jego dysfunkcją. Jednocześnie nie stwierdza się obecności nadciśnienia tętniczego, wad serca czy choroby wieńcowej. Mogą im towarzyszyć nieprawidłowości w budowie i funkcjonowaniu wsierdzia, osierdzia, a także innych narządów wewnętrznych.

>> To może Cię zainteresować: Nadciśnienie tętnicze – choroba (także) dzieci i młodzieży

Przyczyny rozwoju kardiomiopatii

Kardiomiopatia może być wrodzona lub nabyta. W pierwszym przypadku za rozwój choroby odpowiadają mutacje w genach kodujących białka mięśnia sercowego. Niektóre z nich mogą być dziedziczone.

Natomiast przyczyny kardiomiopatii nabytej to m.in.:

  • stany zapalne mięśnia sercowego (najczęściej wywołane wirusami),
  • substancje toksyczne (m.in. alkohol, niektóre leki, metale ciężkie),
  • przewlekłe tachyarytmie,
  • choroby tkanki łącznej (m.in. twardzina układowa, reumatoidalne zapalenie stawów),
  • choroby układu mięśniowo-nerwowego (m.in. dystrofie mięśniowe),
  • choroby metaboliczne i zaburzenia hormonalne,
  • zaburzenia immunologiczne.

W niektórych przypadkach nie udaje się ustalić przyczyny kardiomiopatii.

Kardiomiopatia – rodzaje

Kardiomiopatia to grupa schorzeń o różnych przyczynach, patomechanizmie i obrazie klinicznym. Zgodnie z klasyfikacją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wyróżnia się 5 głównych rodzajów:

Kardiomiopatia przerostowa

Kardiomiopatia przerostowa charakteryzuje się przerostem lewej komory serca. W jej przebiegu dochodzi do powiększenia kardiomiocytów (komórek mięśnia sercowego), bliznowacenia mięśnia sercowego i włóknienia. Zmiany te powodują upośledzenie czynności rozkurczowej.

Objawy kardiomiopatii przerostowej to:

  • duszność wysiłkowa,
  • omdlenia,
  • wysiłkowy ból dławicowy,
  • zawroty głowy,
  • kołatanie serca.

Kardiomiopatia przerostowa najczęściej jest uwarunkowana genetycznie.

Kardiomiopatia rozstrzeniowa (zastoinowa)

Kardiomiopatia rozstrzeniowa charakteryzuje się poszerzeniem prawej lub lewej komory serca. W efekcie ich kurczliwość jest zaburzona, co uniemożliwia prawidłowy przepływ krwi.

Objawy kardiomiopatii rozstrzeniowej to:

  • zmęczenie,
  • zawroty głowy,
  • zaburzenia rytmu serca,
  • duszności,
  • bóle w klatce piersiowej,
  • postępująca niewydolność serca.

Kardiomiopatia rozstrzeniowa może być zarówno uwarunkowana genetycznie, jak i nabyta.

rodzaje kardiomiopatii infografika

Kardiomiopatia restrykcyjna

Kardiomiopatia restrykcyjna charakteryzuje się nieprawidłową czynnością rozkurczową komór serca (jednej lub obu). Przyczyną takiego stanu jest sztywność ścian serca uniemożliwiająca ich ponowne rozszerzenie się i napełnienie krwią. W efekcie zmniejsza się objętość rozkurczowa komór, co z czasem prowadzi do niewydolności serca. Objawy to głównie duszność i łatwe męczenie.

Kardiomiopatia rozstrzeniowa może być spowodowana chorobami serca, schorzeniami ogólnoustrojowymi, radioterapią, czynnikami genetycznymi lub mieć postać idiopatyczną (o nieustalonej przyczynie).

Arytmogenna kardiomiopatia prawej komory

Arytmogenna kardiomiopatia prawej komory to genetyczna choroba, w której zdrowa tkanka mięśnia sercowego jest zastępowana tkanką tłuszczową i włóknistą. Prowadzi to do zaburzeń rytmu serca. Objawia się zasłabnięciami i omdleniami, do których dochodzi najczęściej podczas aktywności fizycznej. Zdarza się, że pierwszym i jedynym objawem jest nagła śmierć sercowa.

Inne niesklasyfikowane rodzaje kardiomiopatii

Do tej grupy zaliczane są m.in.:

  • kardiomiopatia alkoholowa – spowodowana osłabieniem mięśnia sercowego na skutek nadużywania alkoholu,
  • kardiomiopatia połogowa – występuje w III trymestrze ciąży lub w ciągu 5 miesięcy od porodu u kobiet z grupy ryzyka,
  • kardiomiopatia polekowa – spowodowana toksycznym działaniem niektórych leków.

Innym rodzajem jest kardiomiopatia stresowa (takotsubo). Jest to przejściowe uszkodzenie serca, które rozwija się na skutek silnego stresu emocjonalnego. Jej objawy i zapis EKG imitują zawał mięśnia sercowego.

>> Przeczytaj także: Peptyd natriuretyczny typu B – czym jest? Kiedy go oznaczać?

Kardiomiopatia – objawy

Choroba ma niejednorodny przebieg. Objawy kardiomiopatii zależą od jej rodzaju. Zdarza się, że przez długi czas może przebiegać bezobjawowo, a w niektórych przypadkach przybiera postać szybko postępującej niewydolności serca. Uwagę należy zwrócić przede wszystkim na duszności, łatwe męczenie, zasłabnięcia, omdlenia, zawroty głowy i bóle w klatce piersiowej. Ich wystąpienie wymaga konsultacji z lekarzem i jest podstawą do rozpoczęcia szczegółowej diagnostyki.

Kardiomiopatia – diagnostyka choroby

W diagnostyce kardiomiopatii podstawą jest echokardiografia (USG serca), która pozwala ocenić budowę i funkcję serca. Do badań dodatkowych należą m.in. EKG (standardowe, czyli spoczynkowe i metodą Holtera), rezonans magnetyczny, RTG klatki piersiowej, badania genetyczne, a w rzadkich przypadkach również biopsja mięśnia sercowego.

Pakiet serce pod kontrolą kompleksowy (9 badań) banerek

Kardiomiopatia – leczenie

Leczenie kardiomiopatii zależy od jej rodzaju, a także obrazu klinicznego. W terapii zastosowanie mają m.in.:

  • leki łagodzące objawy i poprawiające wydolność krążenia,
  • wszczepienie stymulatora serca lub kardiowertera-defibrylatora,
  • ablacja,
  • zabiegi chirurgiczne.

Jeżeli na skutek kardiomiopatii rozwinie się ciężka niewydolność serca, konieczny może być przeszczep serca. Osoba chora powinna pozostawać pod stałą opieką kardiologiczną.

Czy kardiomiopatia jest uleczalna: rokowania

Rokowania przy kardiomiopatii zależą od wielu czynników. Przebieg choroby różni się nawet między pacjentami chorującymi na ten sam rodzaj kardiomiopatii. Zdarza się, że choroba postępuje bardzo szybko, co znacznie pogarsza stan chorego i przyczynia się do skrócenia długości życia. U części osób można zaobserwować znaczną poprawę po wdrożeniu leczenia.

Kardiomiopatia to grupa schorzeń, w przebiegu których dochodzi do zmian strukturalnych mięśnia sercowego, co zaburza jego prawidłowe funkcjonowanie. Jej przyczyną mogą być czynniki genetyczne lub nabyte (np. choroby przewlekłe, toksyny). Obraz kliniczny i sposób leczenia zależą od rodzaju kardiomiopatii oraz stanu chorego.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk

Bibliografia

  1. Wytyczne ESC 2023 dotyczące postępowania w kardiomiopatiach opracowane przez Grupę Roboczą Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC, European Society of Cardiology) ds. postępowania w kardiomiopatiach, Kardiologia Polska 5-6/2023
  2. J. Wodniecki, W. Leśniak, Kardiomiopatie, https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.16. (dostęp 07.06.2024)
  3. Klasyfikacja kardiomiopatii Stanowisko Grupy Roboczej Chorób Mięśnia Sercowego i Osierdzia Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego, Kardiologia Polska 2008, 66, 533-540
  4. J. Gorol, M. Tajstra, Kardiomiopatia przerostowa – aktualny stan wiedzy, Folia Cardiologica Excerpta 2012, t. 7, nr 3, s. 152–158
  5. Ł. Mazurkiewicz, J. Grzybowski, Kardiomiopatia rozstrzeniowa, https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/958,kardiomiopatia-rozstrzeniowa (dostęp 07.06.2024)
  6. Szyszka, R. Dankowski, Kardiomiopatia restrykcyjna, https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/953,kardiomiopatia-restrykcyjna, (dostęp 07.06.2024)
  7. Zieńczuk i in., Arytmogenna kardiomiopatia prawej komory – przyczyna nagłej śmierci sercowej, Choroby Serca i Naczyń 2006, t. 3, nr 2, s. 76–82
  8. E. Przybylska i in., Kardiomiopatia takotsubo — co dzisiaj o niej wiemy?, Choroby Serca i Naczyń 2015, t. 12, nr 6, s. 347–356

Co to jest fentanyl i jak działa na organizm? Dlaczego jest tak silnie uzależniający?

Weronika Dobrewa
-
0
Co to jest fentanyl i jak działa na organizm? Dlaczego jest tak silnie uzależniający?

Fentanyl jest jednym z najsilniejszych i najbardziej kontrowersyjnych leków przeciwbólowych o potencjale uzależniającym współczesnych czasów. Jego wyjątkowo silne działanie przeciwbólowe sprawia, że jest on szeroko stosowany w medycynie, ale jednocześnie staje się poważnym problemem społecznym ze względu na jego intensywne właściwości uzależniające i wysokie ryzyko przedawkowania. Czym dokładnie jest fentanyl? Jak działa na organizm i dlaczego jego stosowanie w pewnych sytuacjach może być niebezpieczne ? Jakie są objawy zatrucia fentanylem oraz jak wygląda obecna epidemia fentanylu, która dotyka tak wiele krajów na całym świecie?

Spis treści:

  1. Co to jest fentanyl?
  2. Jak fentanyl działa na organizm?
  3. Zatrucie fentanylem – objawy
  4. Epidemia fentanylu

Co to jest fentanyl?

Fentanyl to organiczny związek chemiczny, będący pochodną piperydyny. Jako syntetyczny opioid, wykorzystywany jest w medycynie głównie w charakterze silnego środka przeciwbólowego i anestezjologicznego. Został opracowany w latach 60. XX wieku przez belgijskiego chemika dr. Paula Janssena. Szybko zyskał uznanie ze względu na swoją skuteczność w łagodzeniu bólu, zwłaszcza u pacjentów z przewlekłymi, silnymi dolegliwościami bólowymi oraz jako środek anestetyczny. Fentanyl działa poprzez wiązanie się z receptorami opioidowymi w mózgu, co prowadzi do zmniejszenia odczuwania bólu oraz wywołanie uczucia euforii.

Fentanyl – ile razy jest silniejszy od morfiny?

Fentanyl jest wyjątkowo silnym opioidowym analgetykiem. Szacuje się, że jest on około 50 do 100 razy silniejszy od morfiny. Jego gwałtowne działanie sprawia, że nawet niewielkie dawki fentanylu mogą wywołać silne efekty przeciwbólowe, ale także niosą ze sobą wysokie ryzyko przedawkowania i uzależnienia.

Jak fentanyl działa na organizm?

Fentanyl działa poprzez wiązanie się z receptorami opioidowymi (silne powinowactwo do receptora μ oraz słabsze do δ i κ) w mózgu, rdzeniu kręgowym oraz innych częściach ciała. Receptory te są częścią systemu nerwowego odpowiedzialnego za odczuwanie bólu oraz regulację emocji. Kiedy fentanyl łączy się z nimi, hamuje przekazywanie sygnałów bólowych i wywołuje uczucie euforii oraz głębokiego relaksu. Działanie fentanylu jest bardzo szybkie, ale krótkotrwałe. Po podaniu dożylnym, osiąga szczyt po około dwóch minutach, działając od 20 do 30 minut. Natomiast po podaniu doustnym efekty zaczynają się po około 30–60 minutach i mogą utrzymywać się nawet do 6 godzin.

Fentanyl w małych dawkach wywołuje typowe dla opioidów efekty, takie jak znieczulenie, senność i zmniejszenie uczucia lęku. W anestezjologii, gdzie stosowane są dużo wyższe dawki, najczęściej przed zabiegami operacyjnymi, mogą wystąpić silne objawy ze strony układu nerwowego, które obejmują:

  • omamy czuciowe oraz wzrokowe
  • intensywne złudzenia przestrzenne
  • zmniejszenie uczucia lęku
  • znieczulenie fizyczno-psychiczne
  • zaburzenia świadomości

Jednakże, fentanyl ma również wpływ na inne funkcje organizmu, takie jak oddychanie. Może powodować depresję oddechową, co oznacza, że zwalnia i spłyca oddech, co jest szczególnie niebezpieczne i może prowadzić do zgonu w przypadku przedawkowania.

>> Przeczytaj także: Środki psychoaktywne – definicja, rodzaje, wykrywanie w organizmie.

Dlaczego fentanyl jest tak niebezpieczny?

Fentanyl jest niebezpieczny z kilku powodów, wynikających z jego unikalnych właściwości farmakologicznych oraz zastosowań:

– Wyjątkowa siła działania: Fentanyl jest jednym z najpotężniejszych opioidów dostępnych w medycynie, co oznacza, że nawet bardzo małe dawki mogą być śmiertelne, szczególnie w przypadku nieumyślnego przedawkowania. Już dwa miligramy mogą spowodować przedawkowanie lub śmierć.

– Szybkie działanie i krótki okres półtrwania: Fentanyl działa niezwykle szybko, zwłaszcza w przypadku podania dożylnego, co może prowadzić do natychmiastowych efektów przeciwbólowych, ale także szybko rozwijających się objawów toksyczności. Jego krótki czas działania oznacza, że użytkownicy mogą być skłonni do częstego przyjmowania kolejnych dawek, co zwiększa ryzyko przedawkowania.

– Wysokie ryzyko uzależnienia: Fentanyl, jak inne opioidy, ma potencjał uzależniający. Regularne stosowanie może prowadzić do szybkiego rozwoju tolerancji, fizycznego oraz psychicznego uzależnienia, przez co trudno jest odczuwać przyjemność z czegokolwiek poza narkotykiem.

– Częste mieszanie z innymi substancjami: Fentanyl często pojawia się na rynku narkotykowym w postaci narkotyków zastępczych lub podrobionych leków, co znacznie zwiększa ryzyko przedawkowania.

– Epidemia zatruć i zgonów: Fentanyl jest głównym czynnikiem przyczyniającym się do rosnącej liczby zgonów z powodu przedawkowania opioidów na całym świecie, szczególnie w Stanach Zjednoczonych.


Warto wiedzieć:

Fentanyl jest bezwonny i bez smaku, co utrudnia jego wykrywanie w nielegalnych substancjach. Często jest dodawany do innych narkotyków, takich jak heroina czy kokaina, bez wiedzy użytkowników, co zwiększa ryzyko przypadkowego przedawkowania.


Zatrucie fentanylem – objawy

Zatrucie fentanylem może manifestować się różnorodnie, w zależności od dawki i sposobu podania substancji. Oto najczęstsze objawy zatrucia fentanylem:

  • Agresja, omamy,
  • Silna depresja oddechowa (spłycenie lub zatrzymanie oddechu),
  • Utrata przytomności, głęboki stan śpiączki lub zaburzenia świadomości,
  • Zwężenie źrenic (tzw. „szpilkowate źrenice”),
  • Zawroty głowy oraz skrajne uczucie senności,
  • Nudności i wymioty,
  • Zaburzenia rytmu serca, zwolnione tętno i obniżone ciśnienie krwi,
  • Obrzęk płuc.

Objawy zatrucia fentanylem mogą bardzo szybko postępować i wymagają natychmiastowej interwencji medycznej. Nalokson to lek, który można zastosować w sytuacji przedawkowania, o ile zostanie podany natychmiast. Działa szybko, łącząc się z receptorami opioidowymi i blokując działanie opioidów. Jednak fentanyl jest silniejszy od innych opioidów, takich jak morfina, co może wymagać kilku podań naloksonu, aby odwrócić skutki przedawkowania.

Skrining w kierunku opiatów i opioidów (krew lub mocz)


Czy wiesz że?

Osoby po zastosowaniu fentanylu mogą doświadczać stanu tzw. „śpiączki na stojąco”. Oznacza to, że są w stanie pomiędzy jawą a snem, gdzie mogą wydawać się obudzone, ale w rzeczywistości znajdują się w stanie głębokiego znieczulenia i trudno jest je obudzić lub nawiązać z nimi normalną interakcję.


Epidemia fentanylu

W ostatnich latach świat zmaga się z epidemią fentanylu, która szczególnie dotknęła Stany Zjednoczone. Od lat 90. XX wieku obserwuje się dramatyczny wzrost liczby przypadków przedawkowania opioidów, w tym fentanylu. Substancja ta jest coraz częściej wykorzystywana nielegalnie, często jako dodatek do innych narkotyków, co jeszcze bardziej zwiększa jej dostępność i ryzyko związane z jej używaniem.

Epidemia fentanylu ma poważne konsekwencje zdrowotne i społeczne. Wzrost liczby zgonów z powodu przedawkowania opioidów obciąża systemy opieki zdrowotnej, a także ma negatywny wpływ na rodziny i społeczności. Walkę z tą epidemią prowadzi się na wielu frontach, w tym poprzez edukację publiczną, zwiększenie dostępu do leczenia uzależnień oraz działania prawne przeciwko nielegalnemu handlowi fentanylem.

Dlaczego fentanyl jest tak silnie uzależniający? Głównie ze względu na swoje bezpośrednie działanie na receptory opioidowe w mózgu, co prowadzi do intensywnego uczucia euforii. Regularne używanie fentanylu powoduje, że organizm adaptuje się do obecności związku, co prowadzi do rozwoju tolerancji – użytkownicy potrzebują coraz większych dawek, aby osiągnąć ten sam efekt. Ponadto, nagłe zaprzestanie używania fentanylu prowadzi do objawów odstawienia, które mogą być niezwykle nieprzyjemne i bolesne, co skłania osoby uzależnione do kontynuowania zażywania.

Mechanizm uzależnienia od fentanylu jest złożony i obejmuje zarówno fizjologiczne, jak i psychologiczne aspekty. Na poziomie biologicznym, fentanyl powoduje zmiany w funkcjonowaniu układu nerwowego, w tym zmiany w produkcji neuroprzekaźników odpowiedzialnych za odczuwanie przyjemności i bólu. Na poziomie psychologicznym, euforia wywołana przez fentanyl może prowadzić do silnej potrzeby powtarzania doświadczenia, co w połączeniu z fizycznym uzależnieniem tworzy bardzo trudny do przerwania cykl.

W odpowiedzi na rosnący problem uzależnień od fentanylu, konieczne są skoordynowane działania obejmujące edukację, profilaktykę, leczenie oraz wsparcie dla osób uzależnionych i ich rodzin. Zrozumienie mechanizmów działania i uzależnienia od fentanylu jest kluczowe dla skutecznej walki z tą globalną epidemią.

Podsumowując, fentanyl jest niezwykle silnym opioidowym środkiem przeciwbólowym, który ma istotny potencjał terapeutyczny, ale także wysokie ryzyko związane z przedawkowaniem i uzależnieniem. Jego działanie na organizm, w połączeniu z łatwością, z jaką może być nadużywany, czyni go jednym z najniebezpieczniejszych narkotyków na współczesnym rynku. Edukacja i świadomość na temat ryzyka związanego z fentanylem są kluczowe dla zapobiegania jego nadużywaniu i ograniczania negatywnych skutków zdrowotnych i społecznych.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk

Bibliografia

1. NIDA. Fentanyl DrugFacts. National Institute on Drug Abuse website. https://nida.nih.gov/publications/drugfacts/fentanyl. June 1, 2021 Accessed June 1, 2024.

2. Armenian P., Vo KT., Barr-Walker J., Lynch KL. Fentanyl, fentanyl analogs and novel synthetic opioids: A comprehensive review. Neuropharmacology. 2018 May 15;134(Pt A):121-132.

3. https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=1000

4. Han Y., Cao L., Yuan K. et al. Unique Pharmacology, Brain Dysfunction, and Therapeutic Advancements for Fentanyl Misuse and Abuse. Neurosci. Bull. 38, 1365–1382 (2022).

Dopamina – co to jest i jaką rolę pełni? Badanie, normy

Weronika Dobrewa
-
0
Dopamina – co to jest i jaką rolę pełni? Badanie, normy

Dopamina pełni kluczową rolę w naszym organizmie, biorąc udział w wielu istotnych procesach fizjologicznych. Zrozumienie mechanizmów regulacji poziomu dopaminy jest równie ważne, jak świadomość potencjalnych konsekwencji jej nadmiaru lub niedoboru.

Spis treści:

  1. Co to jest dopamina?
  2. Za co odpowiada dopamina?
  3. Jak sprawdzić poziom dopaminy w organizmie?
  4. Jakie są objawy nadmiaru dopaminy?
  5. Czym grozi niedobór dopaminy?
  6. Podsumowanie

Co to jest dopamina?

Dopamina to organiczny związek chemiczny należący do grupy katecholamin. W mózgu pełni kluczową rolę w regulacji różnorodnych funkcji, takich jak kontrola ruchu, procesów motywacyjnych,  regulacji nastroju, funkcji poznawczych oraz regulacji przepływu krwi. Dopamina jest syntetyzowana w neuronach h oraz w komórkach rdzenia nadnerczy.  Jej niedobór lub nadmiar może prowadzić do różnych zaburzeń zarówno na tle neurologicznym jak i psychiatrycznym.

>> Przeczytaj także: Nadnercza – budowa, funkcje, zaburzenia i diagnostyka

Za co odpowiada dopamina?

Dopamina pełni istotną rolę w organizmie człowieka jako neuroprzekaźnik, który wpływa na szereg procesów, zależnych od miejsca jej aktywności. Jej działanie obejmuje receptory dopaminowe D1 i D2, a także receptory adrenergiczne alfa1 i beta1Dopamina wpływa  zarówno na ośrodkowy, jak i obwodowy układ nerwowy.

Mechanizm działania dopaminy w rozumieniu biochemicznym wykracza poza funkcje neuroprzekaźnika, gdyż jest również jedną z amin katecholowych syntetyzowanych przez rdzeń nadnerczy. Działając na receptory, dopamina hamuje uwalnianie prolaktyny, co ma znaczenie zwłaszcza dla funkcji rozrodczych oraz laktacji.

Dopamina wpływa także na regulację funkcji takich jak ciśnienie tętnicze krwi, wydzielanie hormonów przez gruczoły endokrynne (m.in. kortyzol, TSH) oraz napięcie mięśni.

Ponadto, dopamina odgrywa rolę w kontrolowaniu emocji poprzez oddziaływanie na układ limbiczny. Wzrost poziomu dopaminy obserwuje się między innymi u osób zakochanych oraz podczas spożywania ulubionych potraw czy substancji psychoaktywnych.

>> Warto przeczytać: Układ hormonalny człowieka. Budowa, funkcje, hormony

Jest również zaangażowana w działanie tzw. systemu nagrody, gdzie aktywność neuronów dopaminowych wzrasta w oczekiwaniu na przyjemne zdarzenia. Dopamina odgrywa kluczową rolę w naszej gotowości do podejmowania działań w celu osiągnięcia określonych celów oraz w kształtowaniu zachowań motywacyjnych, a także zaangażowania w funkcje poznawcze, takie jak uwaga, pamięć, planowanie i podejmowanie decyzji.

Jak sprawdzić poziom dopaminy w organizmie?

Badanie poziomu dopaminy może być stosowane w różnych sytuacjach klinicznych. Główne wskazania do przeprowadzenia tego badania obejmują diagnozę chorób neurologicznych, takich jak choroba Parkinsona. Oznaczenie poziomu dopaminy jest także istotne w diagnostyce niektórych chorób nowotworowych, które wiążą się z nieprawidłowym jej poziomem – na przykład przy guzie chromochłonnym.

Ponadto, badanie poziomu dopaminy może być przydatne w monitorowaniu skuteczności leczenia u pacjentów z chorobami neurologicznymi, którzy otrzymują leki wpływające na poziom tego neuroprzekaźnika. W kontekście zaburzeń psychicznych, wysoki lub niski poziom dopaminy może być związany z takimi stanami jak schizofrenia, depresja czy skłonność do  uzależnień.

U pacjentów z zaburzeniami motorycznymi, takimi jak tik nerwowy czy dystonia, badanie poziomu dopaminy może służyć jako narzędzie pomocnicze w diagnozowaniu przyczyn tych zaburzeń, a także monitorowaniu postępu ich leczenia .

Sprawdzenie poziomu dopaminy w organizmie może być przeprowadzone za pomocą różnych metod diagnostycznych, ale nie ma rutynowego testu krwi ani moczu, który bezpośrednio mierzyłby poziom dopaminy. Dlatego ocena poziomu tego neuroprzekaźnika może być bardziej złożona.

Do badania poziomu dopaminy wykorzystuje się  próbkę krwi pobraną z żyły łokciowej lub próbkę moczu ze zbiórki dobowej.

Druga procedura polega na zgromadzeniu całkowitej ilości moczu oddanego w ciągu 24 godzin z pominięciem pierwszej porcji moczu oddanej po nocy. Zakończenie zbiórki następuje wraz z pierwszą porcją moczu oddaną kolejnego poranka. Mocz należy przechowywać w szczelnie zamkniętym, dużym pojemniku i przechowywać przez cały czas w lodówce (2-4°C) dla zachowania jego integralności. Po zakończeniu zbiórki z pojemnika należy pobrać około 100 ml i jak najszybciej dostarczyć do laboratorium.

Natomiast do oznaczenia stężenia dopaminy w organizmie, konieczne jest pobranie próbki krwi z żyły łokciowej. Nie ma jednoznacznych wytycznych dotyczących sposobu pobierania próbki, jednak pacjent może zostać poproszony o 15-30-minutowy odpoczynek w pozycji leżącej przed pobraniem próbki, a także o pozostanie w tej pozycji podczas pobierania krwi.

Panel neuroprzekaźników podstawowy

Jakie są objawy nadmiaru dopaminy?

Wysoki poziom dopaminy może wystąpić w sytuacjach stresowych lub podczas intensywnych emocji. Zazwyczaj takie  wahania  poziomu dopaminy są tymczasowe i nie mają bezpośredniego znaczenia klinicznego czy diagnostycznego. Jednakże, przekroczenie normy dopaminy może być wynikiem różnych  sytuacji klinicznych, włączając w to konsumpcję substancji uzależniających oraz obecność niektórych nowotworów, takich jak guz chromochłonny czy neuroblastoma.

Objawy nadmiaru dopaminy można podzielić na te, które obejmują zarówno objawy psychiczne, jak i związane z układem ruchu. Do objawów psychicznych należą halucynacje, urojenia, nadmierny przepływ myśli, epizody maniakalne, trudności z oceną rzeczywistości, dezorientacja oraz problemy ze snem.

Z kolei do objawów związanych z układem ruchu i fizycznych zaliczają się nadpobudliwość psychoruchowa, agresja bez uzasadnienia oraz wzrost ciśnienia krwi.

Czym grozi niedobór dopaminy?

Niedobór dopaminy może być spowodowany różnymi czynnikami, takimi jak:

  • uszkodzenie mózgu,
  • zapalenie mózgu,
  • silny niedobór magnezu,
  • niedoczynność tarczycy,
  • toksyczne działanie niektórych leków.  

Objawy związane z niedoborem dopaminy mogą być różnorodne i obejmować:

  • apatię,
  • spadek energii,
  • stany depresyjne,
  • obniżenie motywacji,
  • lęki,
  • chroniczne zmęczenie,
  • trudności w panowaniu nad emocjami,
  • poczucie zagrożenia
  • obniżenie popędu seksualnego.

Dodatkowo mogą występować sztywność mięśni, zaburzenia koordynacji ruchów, drżenie spoczynkowe oraz niewyraźna mowa.

Niedobór dopaminy może znacząco wpływać na jakość życia i funkcjonowanie osób dotkniętych tym problemem, dlatego ważne jest monitorowanie objawów i konsultacja z lekarzem w celu odpowiedniego postawienia diagnozy i zaplanowania leczenia.

Podsumowanie

  • Dopamina pełni kluczową rolę w licznych procesach fizjologicznych.
  • Badanie poziomu dopaminy może być istotne w diagnozowaniu i monitorowaniu niektórych schorzeń neurologicznych oraz w ocenie skuteczności leczenia.
  • Zrozumienie jej roli i monitorowanie jej poziomu mogą mieć istotne znaczenie w kontekście zdrowia i leczenia pacjentów.

Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki

Bibliografia

  1. Sonne J., Goyal A., Lopez-Ojeda W. Dopamine. [Updated 2023 Jul 3]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan.
  2. Ayano G. Dopamine: Receptors, Functions, Synthesis, Pathways, Locations and Mental Disorders: Review of Literatures. J Ment Disord, 2016, Treat 2: 120.
  3. Briguglio M., Dell’Osso B., Panzica G. et al. Dietary Neurotransmitters: A Narrative Review on Current Knowledge. Nutrients. 2018 May 10;10(5):591.
  4. https://pl.wikipedia.org/wiki/Dobowa_zbi%C3%B3rka_moczu
  5. Juárez Olguín H., Calderón Guzmán D., Hernández García E., Barragán Mejía G. The Role of Dopamine and Its Dysfunction as a Consequence of Oxidative Stress. Oxid Med Cell Longev. 2016;2016:9730467.

Brzuch tarczycowy – jak rozpoznać i zwalczyć otyłość brzuszną o podłożu hormonalnym

Angelika Janowicz
-
0
Brzuch tarczycowy – jak rozpoznać i zwalczyć otyłość brzuszną o podłożu hormonalnym

Brzuch tarczycowy jest określeniem stosowanym potocznie w odniesieniu do nagromadzenia tkanki tłuszczowej w centralnej części ciała u osób, które zmagają się z zaburzeniami pracy tarczycy – a dokładnie jej niedoczynnością. Otyłość brzuszna prowadzi do szeregu innych zaburzeń i ma poważne konsekwencje zdrowotne. Zwiększa ryzyko m.in. chorób sercowo-naczyniowych, niealkoholowego stłuszczenia wątroby czy zwyrodnienia stawów. Dlatego wymaga podjęcia odpowiednich działań terapeutycznych. Dowiedz się, jak pozbyć się brzucha tarczycowego.

Spis treści:

  1. Jak wygląda brzuch tarczycowy?
  2. Brzuch tarczycowy – objawy
  3. Diagnostyka brzucha tarczycowego
  4. Jak pozbyć się brzucha tarczycowego?

Jak wygląda brzuch tarczycowy?

Należy zdawać sobie sprawę, że termin „brzuch tarczycowy” nie widnieje w nomenklaturze medycznej. Jest stosowany w języku potocznym do opisania otyłości brzusznej, która rozwija się u osób z niedoczynnością tarczycy.

Przyrost masy ciała w niedoczynności tarczycy jest spowodowany spowolnieniem metabolizmu na skutek wysokich wartości hormonu tyreotropowego (TSH) i obniżenia aktywności tarczycy. Podstawowa przemiana materii może zwolnić nawet o 35–45%. Dodatkowo zmniejsza się termogeneza, zmienia się gospodarka tłuszczowa i nasila się insulinooporność.

Brzuch tarczycowy ma zwiększony obwód – jest on zbyt duży w stosunku do bioder. Przyrost tkanki tłuszczowej zaczyna się już pod linią biustu. W miarę nasilenia problemu widoczne stają się fałdy tłuszczu – szczególnie w dolnej części brzucha (tzw. oponka). Talia traci swój naturalny zarys, a sylwetka staje się szeroka. Brzuch wydaje się wzdęty i obrzmiały.

Brzuch tarczycowy – objawy

Brzuch tarczycowy objawia się nagromadzeniem tkanki tłuszczowej w centralnej części ciała, co nadaje mu charakterystyczny wygląd. Często reszta ciała (szczególnie kończyny) jest nieproporcjonalnie szczupła.

Obecne są także dolegliwości ściśle związane z niedoczynnością tarczycy. Zalicza się do nich m.in.:

  • spowolnienie pracy serca (bradykardia),
  • przewlekłe zmęczenie,
  • nadmierną senność,
  • nadmierne wypadanie włosów,
  • suchość i szorstkość skóry,
  • spowolnienie perystaltyki jelit i przewlekłe zaparcia,
  • zaburzenia cyklu menstruacyjnego,
  • nietolerancję zimna,
  • pogorszenie tolerancji wysiłku,
  • apatię i stany depresyjne,
  • pogorszenie koncentracji,
  • skłonność do powstawania obrzęków.

Obecność powyższych objawów wskazuje na konieczność skonsultowania się z lekarzem i rozpoczęcia diagnostyki w kierunku niedoczynności tarczycy.

>> Przeczytaj także: Choroby tarczycy i ich diagnostyka

Diagnostyka brzucha tarczycowego

Zaburzenia pracy tarczycy można wykryć przy pomocy badań laboratoryjnych krwi. Podstawą jest oznaczenie stężenia TSH, FT4 (tyroksyny) i FT3 (trijodotyroniny). Zwykle diagnostykę rozszerza się o oznaczenie przeciwciał anty-TPO (przeciwko tyreoperoksydazie) oraz USG tarczycy.

Natomiast samą otyłość można rozpoznać przy pomocy kilku metod. Najprostszą z nich jest pomiar masy ciała i wzrostu, a następnie obliczenie wskaźnika BMI. Sposób ten jest jednak mało precyzyjny, nie różnicuje tkanek ciała i nie pozwala wnioskować o poziomie tkanki tłuszczowej. Dlatego diagnostyka otyłości brzusznej powinna opierać się o inny parametr – wskaźnik WHR, czyli stosunek obwodu talii do obwodu bioder.

pakiet tarczycowy rozszerzony

Jak pozbyć się brzucha tarczycowego?

Nie ma jednej metody na to, jak pozbyć się brzucha tarczycowego. Działania terapeutyczne obejmują kilka elementów i wymagają ścisłej współpracy z lekarzem. Podstawą jest rozpoczęcie leczenia niedoczynności tarczycy poprzez stosowanie preparatów lewotyroksyny. Natomiast do redukcji tkanki tłuszczowej niezbędna jest zmiana stylu życia, obejmująca głównie zdrową i dobrze zbilansowaną dietę oraz regularną aktywność fizyczną.

Należy pamiętać, że brzuch tarczycowy, czyli otyłość centralna, ma poważne skutki zdrowotne. Do jej powikłań zalicza się m.in. nadciśnienie, zaburzenia rytmu serca, niewydolność serca, chorobę zwyrodnieniową stawów i kręgosłupa, niealkoholowe stłuszczenie wątroby, obturacyjny bezdech senny, cukrzycę typu 2.

>> Przeczytaj także: Dieta w niedoczynności tarczycy

Ćwiczenia na brzuch tarczycowy

Aktywność fizyczna sprzyja poprawie metabolizmu. Bardzo ważne jest, aby ćwiczenia były wykonywane regularnie, a także dostosowane do możliwości organizmu. Ze względu na pogorszenie tolerancji wysiłku przy niedoczynności tarczycy początkowo treningi powinny być krótkie i lekkie. Ich intensywność należy zwiększać stopniowo.

Na redukcję brzucha tarczycowego może pozytywnie wpłynąć plan treningowy łączący różne rodzaje aktywności. Ważne jest także, aby w miarę możliwości włączyć więcej ruchu do swojej codzienności (np. dojeżdżać do pracy rowerem, spacerować zamiast oglądać telewizję, wybrać schody zamiast windy).

Dieta na brzuch tarczycowy

Dieta na brzuch tarczycowy powinna być dobrze zbilansowana i mieć obniżoną kaloryczność – zmniejszoną o 500–600 kcal w stosunku do dziennego zapotrzebowania. Pokarm powinien dostarczać wszystkich niezbędnych substancji odżywczych, witamin i minerałów. Zalecane jest spożywanie 3–5 posiłków o regularnych porach, a także ograniczenie węglowodanów prostych, tłuszczów zwierzęcych, żywności przetworzonej, napojów słodzonych. Dopuszcza się stosowanie różnych modeli żywienia, które uwzględniają powyższe zasady. Szczególnie rekomendowane są: dieta śródziemnomorska, DASH, roślinna i o obniżonym indeksie glikemicznym.

Brzuch tarczycowy jest potocznym określeniem na otyłość brzuszną, która rozwija się na skutek spowolnienia metabolizmu i nasilenia insulinooporności u osób z niedoczynnością tarczycy. Nagromadzenie się tkanki tłuszczowej w centralnej części ciała, której towarzyszą objawy niedoczynności tarczycy m.in. obrzęki, zaparcia, zaburzenia miesiączkowania, pogorszenie kondycji skóry i włosów, przewlekłe zmęczenie, zmniejszona tolerancja wysiłku, jest wskazaniem do wykonania badań laboratoryjnych oceniających stężenie TSH, FT3 i FT4.

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski

Bibliografia

  1. K. Krekora-Wollny, Niedoczynność tarczycy a otyłość, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2010, t. 1, nr 1, s. 63–65
  2. K. Szwajkosz i in., Nadwaga i otyłość a niedoczynność tarczycy, Journal of Education, Health and Sport 2016, 6(7), s. 419–428
  3. M. Bolanowski, Niedoczynność tarczycy, Lekarz POZ 3/2016, s. 189–192
  4. M. Bąk‑Sosnowska i in., Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na otyłość 2022 – stanowisko Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości, Medycyna Praktyczna (wydanie specjalne), maj 2022, s 1–87

Przerost endometrium – objawy, przyczyny, leczenie 

Katarzyna Banaszczyk
-
0
Przerost endometrium – objawy, przyczyny, leczenie 

Przerost endometrium, nazywany także rozrostem endometrium to schorzenie ginekologiczne często dotykające kobiety z zaburzeniami hormonalnymi. Co oznacza przerośnięte endometrium? Czy przerost endometrium po menopauzie to groźne zjawisko? Jak wygląda aktualnie leczenie przerostu endometrium? Aby dowiedzieć się więcej o tym schorzeniu, warto dokładnie zgłębić poniższy artykuł.   

Spis treści:

  1. Endometrium – co to znaczy? 
  2. Na czym polega przerost endometrium? 
  3. Przyczyny przerostu endometrium 
  4. Przerost endometrium – objawy  
  5. Przerost endometrium – jak wygląda diagnostyka? 
  6. Przerost endometrium – na czym polega leczenie? 
  7. Przerost endometrium – rokowania  

Endometrium – co to znaczy? 

Na wstępie tego artykułu warto wyjaśnić sobie, co to jest endometrium. Endometrium to błona śluzowa wyściełająca jamę macicy, które podlega cyklicznym zmianom, uzależnionym od zmieniającego się stężenia hormonów płciowych – estrogenów i progesteronu. Przed owulacją, pod wpływem estrogenów grubość endometrium zwiększa się, co ma na celu przygotowanie macicy do zagnieżdżenia się zarodka. W sytuacji, gdy nie doszło do owulacji, pod wpływem zmian hormonalnych zachodzi proces ścieńczenia endometrium i jego złuszczania się, co objawia się krwawieniem miesięcznym. 

Na czym polega przerost endometrium? 

W poprzednim akapicie opisano fizjologiczne zmiany, jakie zachodzą w obrębie endometrium jamy macicy. W niektórych przypadkach dochodzi jednak do nieprawidłowych zmian w obrębie błony śluzowej macicy, co skutkuje utrwalonym jej pogrubieniem. W nomenklaturze medycznej częściej używa się sformułowania rozrost endometrium. Prowadzą do niego przede wszystkim zaburzenia hormonalne, na skutek których dochodzi do nieregularnego wzrostu gruczołów w obrębie endometrium i tym samym jego pogrubienia.  

Czy przerost endometrium jest groźny? 

Nieleczony i niekontrolowany przerost endometrium zwiększa ryzyko rozwoju raka trzonu macicy, a więc najczęstszego nowotworu złośliwego dotyczącego narządów płciowych u kobiet.  

Warto wiedzieć, że nie każde przerośnięte endometrium wiąże się z takim samym ryzykiem nowotworzenia. Wyróżniamy dwa rodzaje rozrostu endometrium: 

  • rozrost bez towarzyszącej atypii – w tym przypadku komórki, które namnażają się w obrębie błony śluzowej macicy, są prawidłowe, co związane jest z mniejszym ryzykiem nowotworzenia;  
  • rozrost endometrium z atypią – atypia w obrębie endometrium, a więc namnażanie się nieprawidłowo zbudowanych komórek, wiąże się z większym ryzykiem rozwoju raka trzonu macicy.  

Warto przeczytać: Rola badań genetycznych w diagnostyce nowotworów

Przyczyny przerostu endometrium 

Jak już zostało wspomniane, przerost endometrium jest ściśle związany z zaburzeniami hormonalnymi, a dokładniej ze zwiększonym stężeniem estrogenów przy jednoczesnym małym stężeniu progesteronu. Niedobór progesteronu sprawia, że nie dochodzi do prawidłowego ścieńczenia endometrium, charakterystycznego dla drugiej fazy cyklu.  

Istnieją pewne czynniki, związane przede wszystkim z nadmiernym narażeniem na estrogeny, które zwiększają ryzyko rozrostu endometrium. Zaliczamy do nich: 

  • stosowanie antykoncepcji hormonalnej lub hormonalnej terapii zastępczej opartej przede wszystkim na estrogenach, 
  • otyłość, 
  • stosowanie niektórych leków – w tym tamoksyfenu, które jest używany w terapii raka piersi,  
  • występowanie cykli bezowulacyjnych – na przykład w przebiegu zespołu policystycznych jajników, 
  • guzy jajnika wydzielające estrogeny, w tym mechanizmie może powstawać również przerost endometrium po menopauzie. 

Do przerostu endometrium predysponuje także wczesne wystąpienie pierwszej miesiączki oraz późne wystąpienie ostatniej miesiączki. W obu tych przypadkach kobieta jest narażona przez dłuższy czas na działanie wyższych stężeń estrogenów.  

Przerost endometrium – objawy   

Przerost endometrium nieco inaczej objawia się u kobiet przed i po menopauzie. U pacjentek w okresie pomenopauzalnym mamy do czynienia przede wszystkim z pojawieniem się krwawienia lub plamienia z dróg rodnych.  

U kobiet w okresie rozrodczym możemy obserwować nieregularne i obfite krwawienia miesiączkowe oraz krwawienia międzymiesiączkowe o różnym nasileniu. Należy mieć świadomość, że przerost endometrium może nie dawać żadnych symptomów i być wykryty przypadkowo podczas rutynowego badania ultrasonograficznego.  

Przerost endometrium – jak wygląda diagnostyka? 

Podstawą wysunięcia podejrzenia obecności przerostu endometrium jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu chorobowego oraz wykonanie przezpochwowego badania ultrasonograficznego, które pozwala na ocenę narządów miednicy oraz na zmierzenie grubości endometrium. Lekarz może zdecydować o konieczności wykonania biopsji endometrium lub łyżeczkowania jamy macicy. Pobrany tymi metodami materiał tkankowy jest kierowany do badania histopatologicznego, które pozwala między innymi na stwierdzenie atypii komórkowej i wykluczenie raka trzonu macicy.  

pakiet hormony kobiece rozszerzony

Przerost endometrium – na czym polega leczenie? 

W tym przypadku do dyspozycji mamy leczenie farmakologiczne z wykorzystaniem hormonów, ale również leczenie operacyjne. Sposób terapii przerostu endometrium zależny przede wszystkim od tego, czy mamy do czynienia z atypią komórkową w obrębie endometrium, która zwiększa ryzyko rozwoju raka trzonu macicy.  

Przerost endometrium leczenie hormonalne 

W przypadku przerostu endometrium bez atypii zastosowanie znajduje leczenie hormonami. Najczęściej stosowane leki na przerost endometrium to progestageny. Hormony te można stosować zarówno doustnie, jak i w postaci wewnętrznego systemu uwalniającego hormony. Taka terapia trwa co najmniej pół roku. W przypadku braku skuteczności leczenia hormonalnego lekarz może zaproponować pacjentce leczenie operacyjne, ale zależy to od indywidualnej sytuacji klinicznej chorej, w tym jej wieku i dalszych planów prokreacyjnych. 

Przerost endometrium – zabieg operacyjny  

Zabieg na przerost endometrium stosuje się wówczas, gdy mamy do czynienia z przerostem endometrium z towarzysząca atypia komórkową. Wykonuje się wówczas operacyjne usunięcie macicy, a więc histerektomię.  

Przerost endometrium – rokowania  

Podjęcie leczenia przerostu endometrium pozwala na trwałe wyleczenie, jednak w niektórych przypadkach możemy mieć do czynienia z nawrotami dolegliwości. W celu zmniejszenia ryzyka nawrotu przerostu endometrium warto stosować się do zaleceń lekarskich, które obejmują przede wszystkim: 

  • redukcję masy ciała w przypadku nadwagi lub otyłości, 
  • stosowanie antykoncepcji zawierającej także progesteron,   
  • unikanie palenia tytoniu, 
  • leczenie zaburzeń współistniejących, w tym zespołu policystycznych jajników. 

Podsumowując, przerost endometrium to zaburzenie ginekologiczne, które wymaga ścisłego monitorowania oraz leczenia. W niektórych przypadkach przypadłość ta może wiązać się z dużym ryzykiem rozwoju raka trzonu macicy. Kobiety, u których w przeszłości stwierdzono przerost endometrium, wymagają regularnej kontroli ginekologicznej.   

Bibliografia

  1. G. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia tom 1 i 2, PZWL, wydanie I, Warszawa 2015,  
  2. R. Kordek, Onkologia, Podręcznik dla studentów i lekarzy, Via Medica, s. 240–243, Gdańsk 2007, 
  3. E. Stefanowicz, Rozrost endometrium, Medycyna Praktyczna. [dostęp online].  

Co to jest tachykardia (częstoskurcz)? Objawy, przyczyny i leczenie

Angelika Janowicz
-
0
Co to jest tachykardia (częstoskurcz)? Objawy, przyczyny i leczenie

Tachykardia to stan, w którym serce bije szybciej niż powinno. Może być fizjologiczną reakcją organizmu lub objawem różnych schorzeń wymagających specjalistycznego leczenia. Nigdy nie należy jej bagatelizować, ponieważ może prowadzić do groźnych powikłań. Dowiedz się, co to jest tachykardia oraz jakie są jej przyczyny.

Spis treści:

  1. Tachykardia – co to jest?
  2. Tachykardia – rodzaje i objawy częstoskurczu
  3. Tachykardia – przyczyny
  4. Częstoskurcz serca – diagnostyka
  5. Tachykardia – leczenie

Tachykardia – co to jest?

W prawidłowych warunkach serce dorosłej osoby bije z częstotliwością 60-100 uderzeń na minutę. Bodziec stymulujący mięsień sercowy do skurczu pochodzi z węzła zatokowo-przedsionkowego. Zdarza się, że na skutek różnych zaburzeń rytm ten przyspiesza. Wówczas mowa o tachykardii. Jest to stan, w którym częstotliwość pracy serca w spoczynku przekracza 100 uderzeń na minutę.

>> To może Cię także zainteresować: Niewydolność serca – przyczyny, diagnostyka, objawy, leczenie

Tachykardia – rodzaje i objawy częstoskurczu

Gdy serce zaczyna bić za szybko, może pojawić się uczucie pulsowania i dyskomfort w klatce piersiowej. W przypadku tachykardii wywołanej fizjologiczną reakcją organizmu zwykle nie są obecne żadne inne objawy. Dolegliwości dodatkowe najczęściej pojawiają się, gdy częstoskurcz jest spowodowany czynnikami patologicznymi.

Objawy mogące towarzyszyć tachykardii to m.in.:

  • ból w klatce piersiowej,
  • osłabienie,
  • zaburzenia widzenia,
  • uczucie duszności,
  • zwiększona męczliwość,
  • zawroty głowy,
  • uczucie ciała obcego w gardle.

Zdarza się, że tachykardia prowadzi do zasłabnięcia, omdlenia, a nawet zatrzymania akcji serca.

Tachykardia zatokowa

Tachykardia zatokowa to stan, w którym rytm serca powstaje w węźle zatokowo-przedsionkowym, ale ma zbyt dużą częstotliwość (powyżej 100 uderzeń na minutę). Wyróżnia się:

  • fizjologiczną tachykardię zatokową,
  • nieadekwatną tachykardię zatokową.

Fizjologiczna tachykardia zatokowa to odpowiedź organizmu na bodziec fizjologiczny lub patologiczny. Częstotliwość rytmu serca przyspiesza w reakcji na zwiększone zapotrzebowanie tkanek na tlen.

Natomiast nieadekwatna tachykardia zatokowa to przyspieszenie akcji serca bez wystąpienia takiego bodźca lub zbyt nasilona odpowiedź na jego zaistnienie. Jej przyczyny są bardzo złożone.

Tachyarytmia nadkomorowa

O tachyarytmii nadkomorowej mówi się, gdy wzrasta częstotliwość pracy serca, a impuls jest generowany przez struktury położone powyżej rozwidlenia pęczka Hisa (węzeł zatokowo-przedsionkowy lub przedsionek serca). Do tej grupy zaliczane są m.in. nieadekwatna tachykardia zatokowa, trzepotanie przedsionków, migotanie przedsionków.

Tachyarytmia komorowa

To stan, w którym przyspieszony rytm serca generowany poniżej jest rozwidlenia pęczka Hisa. Praca komór jest wówczas szybka i nieskoordynowana. Do tej grupy zaliczane są: migotanie komór, częstoskurcz komorowy. Są to groźne zaburzenia, które wymagają specjalistycznej pomocy medycznej, ponieważ mogą prowadzić do nagłego zgonu.

>> Przeczytaj też: Peptyd natriuretyczny typu B – czym jest? Kiedy go oznaczać?

Tachykardia – przyczyny

Tachykardia może mieć różne przyczyny. Rytm serca fizjologicznie przyspiesza w odpowiedzi na wysiłek fizyczny, stres, spożycie alkoholu lub kofeiny, gorączkę, odwodnienie czy anemię. Zdarza się jednak, że wywołują ją również procesy patologiczne. Przyczyny tachykardii to m.in.:

  • niewydolność serca,
  • nadciśnienie tętnicze,
  • choroba niedokrwienna serca,
  • nadczynność tarczycy,
  • wady zastawek,
  • zapalenie mięśnia sercowego,
  • wrodzone wady serca,
  • nadciśnienie płucne,
  • kardiomiopatia,
  • stosowanie niektórych leków.

Ustalenie przyczyny tachykardii ma istotne znaczenie dla zaplanowania skutecznej terapii.

Sprawdź również:

Częstoskurcz serca – diagnostyka

Diagnostyka tachykardii opiera się o:

  • wywiad medyczny,
  • badanie fizykalne,
  • badania dodatkowe.

Podstawowym badaniem, które umożliwia wykrycie tachykardii jest EKG spoczynkowe. Jeżeli rytm serca przyspiesza okresowo, lekarz może zdecydować o konieczności przedłużenia zapisu na 24 godziny (lub dłużej). Wówczas wykonywane jest badanie EKG metodą Holtera.

Diagnostyka może zostać rozszerzona o USG serca, RTG klatki piersiowej, EKG wysiłkowe oraz badania laboratoryjne krwi. Dodatkowe testy pozwalają na ustalenie przyczyny tachykardii.

Pakiet serce pod kontrolą kompleksowy (9 badań) banerek

Tachykardia – leczenie

Nie każda tachykardia wymaga leczenia. Przyspieszenie akcji serca będące reakcją fizjologiczną ustępuje samoistnie i nie prowadzi do powikłań. Terapia jest niezbędna w przypadku zaburzeń spowodowanych procesami patologicznymi.

Leczenie tachykardii zależy od jej rodzaju, przyczyny oraz nasilenia objawów. Stosuje się leki przeciwarytmiczne, kardiowersję czy przezskórną ablację. Bardzo ważne jest także rozpoczęcie terapii choroby podstawowej i wyeliminowanie czynników, które doprowadziły do zaburzeń rytmu serca.

Czy tachykardia jest wyleczalna?

Tachykardia będąca reakcją fizjologiczną jest całkowicie odwracalna. W przypadku, gdy nieprawidłowy rytm serca ma podłoże patologiczne, w wielu przypadkach możliwe jest jego unormowanie przy pomocy dobrze dopasowanej terapii.

Czym grozi nieleczona tachykardia?

Ze względu na uciążliwe objawy nieleczona tachykardia przyczynia się do obniżenia jakości życia. Zaniechanie terapii może też mieć dużo bardziej poważne konsekwencje. Nieprawidłowy rytm powoduje zaburzenia funkcjonowania pracy serca. W efekcie tkanki i narządy wewnętrzne są niewystarczająco zaopatrzone w tlen i substancje odżywcze.

Groźne w skutkach są szczególnie migotanie komór i migotanie przedsionków. Jeżeli nie są odpowiednio monitorowane i leczone, mogą skutkować przedwczesnym zgonem.

>> Przeczytaj również: Troponiny sercowe – marker w diagnostyce i ocenie ryzyka ostrych zespołów wieńcowych

Tachykardię rozpoznaje się, gdy praca serca przyspiesza do ponad 100 uderzeń na minutę. Stan ten może być fizjologiczną odpowiedzią na stres, wysiłek fizyczny, gorączkę czy odwodnienie lub być objawem poważnych chorób. Jeżeli tachykardii towarzyszą objawy, takie jak omdlenia, duszność, bóle w klatce piersiowej, zawroty głowy, zaburzenia widzenia, konieczne jest skonsultowanie się z lekarzem i wykonanie badań diagnostycznych w celu ustalenia przyczyny nieprawidłowości.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk

Bibliografia

D. Kozłowski, Jak uporządkować chaos, czyli interpretacja EKG krok po kroku, European Journal of Translational and Clinical Medicine 2019, 2(suppl.2), s. 05-39.

M. Trusz-Gluza, W. Leśniak, Tachyarytmie zatokowe, https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.6.5. (dostęp 10.06.2024)

P. Ptaszyński i in., Nieadekwatna tachykardia zatokowa – przypadłość czy choroba?, Kardiologia Polska 2013, t. 71, nr 10, s. 1087–1089

M. Trusz-Gluza, Wiadomości podstawowe: klasyfikacja zaburzeń rytmu serca i ogólne zasady postępowania, https://podyplomie.pl/system/products/sample_pdfs/000/008/981/original/Zaburzenia_rytmu_serca_2022-4.pdf (dostęp 10.06.2024)

Leiszmanioza: diagnoza i leczenie różnych form choroby

Weronika Dobrewa
-
0
Leiszmanioza: diagnoza i leczenie różnych form choroby

Leiszmanioza jest chorobą wywoływaną przez pasożytnicze pierwotniaki z rodzaju Leishmania, przenoszone głównie przez ukąszenia muchówek w strefach tropikalnych i subtropikalnych. Choć pierwotnie uważano ją za chorobę endemiczną dla krajów rozwijających się, ostatnie lata pokazują jej rosnące znaczenie również w krajach o umiarkowanym klimacie, w tym w Polsce.

Spis treści:

  1. Czym jest leiszmanioza?
  2. Leiszmanioza – przyczyny rozwoju choroby
  3. Postacie i objawy leiszmaniozy
  4. Jak przebiega rozpoznanie leiszmaniozy?
  5. Leiszmanioza: leczenie
  6. Czy można zapobiec zachorowaniu na leiszmaniozę?

Czym jest leiszmanioza?

Leiszmanioza to grupa chorób wywołanych przez pasożytnicze pierwotniaki z rodzaju Leishmania. Te małe, jednokomórkowe organizmy mogą przenikać do organizmu człowieka poprzez ukąszenia pewnych gatunków muchówek z rodzaju Phlebotomus i Lutzomyia. Możliwa jest także transmisja przez przetoczenie krwi, nieodpowiednią higienę wśród osób uzależnionych od narkotyków (wielorazowe igły) oraz drogą wertykalną z matki na płód. Człowiek, zwierzęta domowe (bydło, psy i koty) oraz dzikie, takie jak gryzonie, stanowią naturalne rezerwuary dla pierwotniaków Leishmania.

Po dostaniu się do organizmu, pierwotniaki zarażają makrofagi (jeden z rodzajów białych krwinek), co nie tylko prowadzi do rozprzestrzeniania się patogenu po całym organizmie, ale także do wywoływania zaburzeń odporności.

>> To także może Cię zainteresować: Choroby tropikalne cz.1 – malaria

Leiszmanioza w Polsce: jak często występuje?

Choroba występuje głównie w krajach tropikalnych i subtropikalnych, obejmując ponad 90 krajów na całym świecie, głównie w Azji, Afryce, na Bliskim Wschodzie oraz w Ameryce Środkowej i Południowej. Na świecie ponad 12 milionów ludzi jest zainfekowanych pierwotniakami z rodzaju Leishmania.

W Polsce przypadki leiszmaniozy są rzadkie, występują sporadycznie, zazwyczaj u osób podróżujących do krajów endemicznych lub u migrantów z tych regionów. Obserwuje się jednak wzrost liczby przypadków importowanych, co związane jest z intensyfikacją podróży międzynarodowych.

Leiszmanioza – przyczyny rozwoju choroby

Choroba rozwija się po ukąszeniu przez zakażone samice muchówki. Podczas żerowania, ruchliwe, wiciowate formy promastigota Leishmania są wprowadzane do organizmu człowieka i szybko fagocytowane przez białe krwinki (makrofagi, komórki dendrytyczne oraz neutrofile), zamiast zostać zdegradowane. Wewnątrz zainfekowanych komórek przekształcają się w amastigoty (formy bezwiciowe) ulegając w nich namnażaniu. Zakażone białe krwinki, rozprzestrzeniając się po całym organizmie, prowadzą do zainfekowania różnych narządów i tkanek.

Cykl życiowy pasożyta zamyka się, gdy muchówka ponownie żeruje, konsumując formę bezwiciową, która w jej przewodzie pokarmowym przekształca się ponownie w formę wiciową. Pierwotniak wędruje do narządu kłująco-ssącego muchówki, przygotowując się do zakażenia kolejnego gospodarza przy następnym ukąszeniu.

Do czynników ryzyka choroby należą:

  • ubóstwo,
  • migracje ludności,
  • niedożywienie,
  • zła higiena,
  • obniżona odporność,
  • zmiany klimatu.

Zmiany temperatury i opadów wpływają na wielkość oraz rozmieszczenie geograficzne populacji muchówek.

>> Przeczytaj też: Odporność populacyjna – co to takiego?

Postacie i objawy leiszmaniozy

Okres inkubacji objawów choroby jest długi i może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy. Choroba może przyjmować różne formy kliniczne, od łagodnych postaci skórnych (np. owrzodzenie z Aleppo) po cięższe, zagrażające życiu postaci narządowe (np. kala-azar, czyli gorączka dum-dum), zależnie od gatunku Leishmania i reakcji immunologicznej gospodarza.

Leiszmanioza trzewna

Leiszmanioza trzewna, będąca najgroźniejszą postacią choroby, charakteryzuje się zajęciem narządów wewnętrznych, takich jak wątroba, śledziona i szpik kostny. Czas inkubacji jest najdłuższy ze wszystkich postaci i zazwyczaj trwa od 3 do 6 miesięcy, z rekordową możliwością ujawnienia się aż do 2 lat. Przebieg leiszmaniozy trzewnej może być nagły, ale najczęściej rozwija się skrycie przez wiele miesięcy. Objawy tej postaci choroby obejmują:

  • uporczywą, nawracającą gorączkę ze stopniowym osłabieniem i wyniszczeniem organizmu,
  • biegunkę,
  • hiperpigmentację skóry,
  • powiększenie węzłów chłonnych, wątroby oraz śledziony,
  • obecność płynu w jamie otrzewnej,
  • obrzęki.

Zaburzenia układu odpornościowego towarzyszące leiszmaniozie zwiększają podatność na wtórne infekcje bakteryjne zarówno układu oddechowego, jak i pokarmowego, a także na gruźlicę i posocznicę. Dodatkowo, problemy z krzepnięciem krwi mogą powodować groźne dla życia krwotoki.

Leiszmanioza skórna

Leiszmanioza skórna manifestuje się w postaci owrzodzeń skórnych, z wysiękiem surowiczym oraz martwicą tkanki. Zmiany mogą być pojedyncze lub wielokrotne i występować na miejscu ukąszenia owada lub dalej od niego. Owrzodzenia ulegają samoistnemu zagojeniu (2-10 miesięcy) z powstaniem najpierw strupa a następnie blizny.

Leiszmanioza skórno-śluzówkowa

Ta forma choroby początkowo przypomina postać skórną z typowymi dla niej zmianami. Po latach od zakażenia może dojść do rozwoju owrzodzeń zarówno na skórze, jak i błonach śluzowych jamy ustnej, nosa i gardła.

Pierwszym objawem są krwawienia z nosa oraz jego niedrożność, która w następstwie stanu zapalnego śluzówki prowadzi do poważnych deformacji nosogardzieli oraz trudności w oddychaniu i połykaniu.

Wykrywanie DNA Leishmania donovani

Jak przebiega rozpoznanie leiszmaniozy?

Rozpoznanie leiszmaniozy opiera się na objawach klinicznych oraz potwierdzeniu obecności pierwotniaka w próbkach biologicznych, takich jak wymazy z owrzodzeń lub aspiraty szpiku kostnego. W przypadku leiszmaniozy trzewnej często występuje znaczna niedokrwistość, leukopenia, trombocytopenia oraz hipoproteinemia.

Ciekawostka:
W niektórych programach badawczych używa się wyszkolonych psów do wykrywania leiszmaniozy u ludzi poprzez analizę zapachów wydzielanych przez zakażone tkanki.

Do najczęściej stosowanych metod diagnostycznych należą badania mikroskopowe (np. ocena wycinków i wymazów ze zmian skórnych) oraz molekularna detekcja materiału genetycznego pierwotniaków z rodzaju Leishmania za pomocą techniki PCR (Polymerase chain reaction), szczególnie używanej w przypadku leiszmaniozy trzewnej. Badania serologiczne, które oceniają obecność przeciwciał przeciwko Leishmania, są obarczone większym ryzykiem błędu diagnostycznego.

Badanie przeciwciał przeciwko Leishmania (leiszmanioza trzewna)

Leiszmanioza: leczenie

Leczenie leiszmaniozy zależy od postaci choroby oraz lokalizacji zakażenia. W większości przypadków leiszmaniozy skórnej nie ma potrzeby stosowania leków ogólnoustrojowych, a jedynie preparaty miejscowe. W leiszmaniozie śluzówkowo-skórnej i trzewnej standardowa terapia obejmuje leki przeciwpierwotniakowe, takie jak amfoterycyna B, liposomalna amfoterycyna B, miltefozyna lub środki antymalaryczne. W przypadku braku leczenia, leiszmanioza trzewna prowadzi do śmierci u 95% chorych w ciągu dwóch lat od wystąpienia objawów.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie leiszmaniozy?

Leczenie prowadzi do ustąpienia objawów leiszmaniozy.

W przypadku postaci skórnej, spontaniczne gojenie się zmian występuje u 90% chorych w przeciągu roku. Rozległa postać skórna oraz postać z zajęciem błon śluzowych mogą jednak prowadzić do trwałych deformacji skórnych i zwiększonego ryzyka poważnych zakażeń bakteryjnych.

Leiszmanioza trzewna jest przewlekłą i postępującą chorobą. Ponieważ obserwuje się nawroty po leczeniu u osób z osłabionym układem odpornościowym, nie można być pewnym całkowitej eliminacji pasożyta z organizmu mimo stosowanej terapii.

>> Sprawdź też: Chikungunya – jakie są objawy choroby zapalenia stawów?

Czy można zapobiec zachorowaniu na leiszmaniozę?

Zapobieganie leiszmaniozie obejmuje unikanie ukąszeń owadów, stosowanie repellentów, noszenie odzieży ochronnej oraz unikanie podróży do obszarów endemicznych bez odpowiedniej profilaktyki.

Leiszmanioza jest poważną chorobą tropikalną, która może mieć różnorodne formy kliniczne i wymaga specjalistycznego podejścia diagnostycznego oraz terapeutycznego. Wczesna diagnoza i skuteczne leczenie są kluczowe dla poprawy wyników klinicznych pacjentów. Profilaktyka obejmująca edukację zdrowotną oraz odpowiednie środki ochrony osobistej może znacząco zmniejszyć ryzyko zachorowania na leiszmaniozę.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk

Bibliografia

  1. Mann S., Frasca K., Scherrer S. et al. A Review of Leishmaniasis: Current Knowledge and Future Directions. Curr Trop Med Rep. 2021;8(2):121-132.
  2. Kevric I., Cappel MA., Keeling JH. New World and Old World Leishmania Infections: A Practical Review. Dermatol Clin. 2015 Jul;33(3):579-93.
  3. eBioMedicine. Leishmania: an urgent need for new treatments. EBioMedicine. 2023 Jan;87:104440.
  4. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/leishmaniasis (01.06.2024).
  5. https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zarazenia-pasozytnicze/161601,leiszmanioza (01.06.2024).

Co to jest bradykardia? Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Angelika Janowicz
-
0
Co to jest bradykardia? Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Bradykardia to stan, w którym serce bije wolniej niż powinno. U osób dorosłych norma wynosi 60–100 uderzeń na minutę. Zwolnienie akcji serca może być zjawiskiem fizjologicznym – szczególnie u sportowców. Jednak w niektórych przypadkach stanowi objaw poważnych problemów zdrowotnych wymagających interwencji medycznej. Dowiedz się, jakie są przyczyny i objawy bradykardii.

Spis treści:

  1. Bradykardia – co to jest?
  2. Przyczyny bradykardii
  3. Jakie są objawy bradykardii?
  4. Diagnostyka i leczenie bradykardii

Bradykardia – co to jest?

Bradykardia to spowolnienie akcji serca poniżej 60 uderzeń na minutę. Może występować fizjologicznie lub być objawem różnych stanów patologicznych (np. chorób kardiologicznych lub ogólnoustrojowych).

Bradykardia fizjologiczna

Bradykardia fizjologiczna nie jest spowodowana procesami chorobowymi i nie powoduje żadnych objawów. Najczęściej występuje u osób, które regularnie uprawiają aktywność fizyczną (szczególnie sporty wytrzymałościowe). Wysiłek zwiększa wydolność organizmu i sprawia, że mięsień sercowy efektywniej pompuje krew. Bradykardia fizjologiczna może wystąpić także w czasie snu oraz przy nadmiernym pobudzeniu nerwu błędnego.

Bradykardia patologiczna

Bradykardia patologiczna jest stanem nieprawidłowym spowodowanym zaburzeniami w układzie bodźcotwórczo-przewodzącym serca. Patologia może wystąpić w węźle zatokowym lub tkance węzła przedsionkowo-komorowego. Ten rodzaj bradykardii zwykle powoduje objawy oraz wymaga szczegółowej diagnostyki i odpowiedniego leczenia.

Przyczyny bradykardii

Przyczyny bradykardii są różnorodne i wiążą się zarówno z czynnikami sercowymi (dotyczącymi bezpośrednio układu sercowo-naczyniowego), jak i pozasercowymi (np. lekami, substancjami psychoaktywnymi, chorobami ogólnoustrojowymi).

Przyczyny fizjologiczne

Bradykardia fizjologiczna jest skutkiem:

  • zwiększenia wydolności serca pod wpływem wyczynowego uprawiania sportu,
  • zmniejszonego zapotrzebowania organizmu na tlen podczas snu i odpoczynku,
  • nadmiernej aktywności nerwu błędnego (układu przywspółczulnego).

Nerw błędny jest głównym nerwem przywspółczulnego układu nerwowego. Odgrywa ważną rolę w regulacji funkcji narządów wewnętrznych, w tym serca. Jego nadmierną aktywność obserwuje się np. podczas kaszlu, wymiotów, oddawania moczu.

Przyczyny patologiczne

Przyczyny bradykardii patologicznej to m.in.:

  • nadciśnienie tętnicze,
  • uszkodzenie serca na skutek niedokrwienia,
  • przebyte stany zapalne mięśnia sercowego,
  • wrodzone wady serca,
  • przebyte operacje serca,
  • kardiomiopatia,
  • zaburzenia elektrolitowe,
  • nadczynność tarczycy,
  • choroby tkanki łącznej (np. toczeń),
  • hipotermia,
  • choroby zakaźne i pasożytnicze,
  • bezdech senny,
  • podwyższone ciśnienie śródczaszkowe,
  • zatrucia.

Bradykardia może być spowodowana niektórymi lekami – np. beta-blokerami, amiodaronem, solami litu. Do zwolnienia akcji serca prowadzi także stosowanie środków psychoaktywnych (np. syntetycznych pochodnych opioidów).

Jakie są objawy bradykardii?

Bradykardia fizjologiczna nie powoduje żadnych objawów i najczęściej jest wykrywana przypadkowo podczas rutynowych badań kontrolnych. Zwolnienie rytmu serca zwykle nie powoduje także żadnych dolegliwości, jeżeli jest krótkotrwałe.

Natomiast objawy bradykardii patologicznej to:

  • zawroty głowy,
  • zasłabnięcie lub omdlenie,
  • zaburzenia równowagi,
  • zaburzenia widzenia,
  • duszność,
  • ból w klatce piersiowej,
  • zmniejszona tolerancja wysiłku,
  • osłabienie koncentracji,
  • pogorszenie funkcji poznawczych,
  • przewlekłe zmęczenie.

Objawy bradykardii zależą od stopnia zwolnienia rytmu serca i czasu trwania nieprawidłowości. W ciężkich przypadkach może dojść do asystolii. Jest to brak aktywności elektrycznej serca powodujący nagłe zatrzymanie krążenia.

Diagnostyka i leczenie bradykardii

Diagnostyka bradykardii opiera się o:

  • szczegółowy wywiad medyczny,
  • badanie fizykalne,
  • badania dodatkowe.

Podstawowym badaniem, które pozwala wykryć bradykardię jest elektrokardiogram (EKG). Standardowy test przeprowadzany w spoczynku w warunkach ambulatoryjnych ujawnia nieprawidłowości tylko w momencie ich trwania. Dlatego w przypadku osób, u których bradykardia występuje okresowo, częściej stosuje się holter EKG pozwalający na zapis rytmu serca przez 24 godziny (lub dłużej).

W diagnostyce bradykardii można zastosować także rejestrator arytmii zapisujący wykryte zaburzenia rytmu serca w pamięci wbudowanego komputera. Jest to niewielkie urządzenie, które tymczasowo wszczepia się pod skórę w okolicy mostka.

Niezbędne są także badania, które pozwalają ustalić przyczynę bradykardii. Mogą to być m.in. testy laboratoryjne krwi, USG (echo) serca.

Pakiet serce pod kontrolą kompleksowy (9 badań) banerek

Leczenie bradykardii jest konieczne, jeżeli jest związana z procesem patologicznym i ma postać objawową. Ważne jest ustalenie przyczyny nieprawidłowego rytmu serca i wyeliminowanie jej poprzez właściwą terapię (np. wyrównanie zaburzeń elektrolitowych). W przypadku, gdy jest to niemożliwe lub podjęte działania nie przynoszą oczekiwanych efektów, konieczne jest wszczepienie kardiostymulatora. Jest to urządzenie, które służy do elektrycznego pobudzania rytmu serca.

Bradykardia to stan, w którym rytm serca zwalnia do poniżej 60 uderzeń na minutę. Może być zjawiskiem fizjologicznym, które obserwuje się m.in. u sportowców lub być związana z procesami patologicznymi. W pierwszym przypadku zwykle nie powoduje żadnych objawów. Natomiast w drugim osoba chora odczuwa dolegliwości, takie jak omdlenia, zawroty głowy, przewlekłe zmęczenie, zaburzenia widzenia, ból w klatce piersiowej,. Bradykardię rozpoznaje się w badaniu EKG. W diagnostyce wykorzystuje się także inne badania, które są pomocne w ustaleniu przyczyny spowolnienia rytmu serca.

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski

Bibliografia

  1. J. Nolan, D. Pitcher, Zaburzenia rytmu prowadzące do nagłego zatrzymania krążenia, ABC Resuscytacji, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2016
  2. S. Sidhu, J.E. Marine, Evaluating and managing bradycardia, Trends in Cardiovascular Medicine 2020, vol. 30, 5, s. 265–272
  3. A. Głowniak, Kiedy pacjent z bradykardią wymaga pilnej konsultacji kardiologicznej?, Medycyna po Dyplomie 2014, https://podyplomie.pl/medycyna/16735,kiedy-pacjent-z-bradykardia-wymaga-pilnej-konsultacji-kardiologicznej (dostęp 06.06.2024)
  4. K. Skrzos, Ani za szybko, ani za wolno, czyli postępowanie ratowników medycznych w zagrażających życiu tachyarytmiach towarzyszących ostrym zespołom wieńcowym, Kardiologia Inwazyjna 2016, t. 11, nr 1
  5. W. Mielczarek, Arytmie u osób w podeszłym wieku Część III. Zaburzenia automatyzmu i przewodzenia, Geriatria 2019, 13, s. 157–166
  6. K. Bieganowska, Bradykardia w wieku dziecięcym, Pediatria po Dyplomie 2017, https://podyplomie.pl/pediatria/25187,bradykardia-w-wieku-dzieciecym (dostęp 06.06.2024)

Czym jest kreatynina i za co odpowiada?

Katarzyna Banaszczyk
-
0
Czym jest kreatynina i za co odpowiada?

Oznaczenie stężenia kreatyniny to jedno z podstawowych badań laboratoryjnych, wykorzystywanych w diagnostyce wielu schorzeń internistycznych. Czym grozi podwyższona kreatynina? Do jakiego lekarza należy się udać, jeżeli jej poziom przekracza normę? Czy wysoki poziom kreatyniny zawsze świadczy o chorobie nerek?

Spis treści:

  1. Kreatynina – co to jest?
  2. Kiedy należy wykonać badanie poziomu kreatyniny?
  3. Co oznacza i czym grozi podwyższony poziom kreatyniny?
  4. Niski poziom kreatyniny: co oznacza i czym grozi?
  5. Jak można uregulować poziom kreatyniny we krwi?

Kreatynina – co to jest?

Na początku należy wyjaśnić, czym jest kreatynina. Kreatynina to organiczny związek chemiczny, który jest syntetyzowany ze stałą szybkością w głównej mierze w mięśniach szkieletowych. Powstaje on z rozpadu fosfokreatyny – związku organicznego znajdującego się w mięśniach i stanowiącego źródło energii w trakcie wysiłku fizycznego.

Dobowa synteza kreatyniny jest uzależniona od masy mięśniowej pacjenta i wynosi odpowiednio około 20-22 mg na kilogram masy ciała na dobę u mężczyzn i około 18-20 mg na kilogram masy ciała na dobę u kobiet.

Za co odpowiada kreatynina?

Kreatynina znajduje się we wszystkich płynach ustrojowych organizmu, jednak wydalana jest tylko przez nerki. Związek ten nie podlega resorpcji zwrotnej w nerkach (nie jest zwrotnie wchłaniany w kanalikach nerkowych). Pozwala na dokładną ocenę wielkości przesączania kłębuszkowego i tym samym jest dobrym parametrem do oceny czynności nerek.

Pamiętaj:
Badanie poziomu kreatyniny wykorzystywane jest w diagnostyce schorzeń nerek.

Kiedy należy wykonać badanie poziomu kreatyniny?

Stężenie kreatyniny w osoczu jest jednym z najważniejszych wskaźników do oceny czynności nerek. Regularne oznaczenia poziomu kreatyniny wykonuje się także m.in.:

  • w trakcie stosowania leków mogących uszkodzić nerki (a więc leków nefrotoksycznych – na przykład cyklosporyny).
  • przed badaniami obrazowymi z wykorzystaniem kontrastu (takim badaniem jest tomografia komputerowa z kontrastem).
  • u pacjentów z chorobami przewlekłymi, które mogą uszkadzać wtórnie nerki (mowa np. o cukrzycy, nadciśnieniu tętniczym czy chorobach autoimmunologicznych, takich jak toczeń rumieniowaty układowy czy twardzina układowa).

Badanie stężenia kreatyniny znajduje się typowo w pakietach badań podstawowych, które są wykonywane nie tylko celu diagnostyki pewnych stanów chorobowych, ale także w celach przesiewowych i profilaktycznych.

Co oznacza i czym grozi podwyższony poziom kreatyniny?

Podwyższone stężenie kreatyniny świadczy zazwyczaj o pogorszeniu funkcjonowania nerek. Przyczyny takiego stanu mogą być zarówno przejściowe, jak i trwałe oraz postępujące. Do przejściowych przyczyn wzrostu stężenia kreatyniny można zaliczyć:

  • odwodnienie,
  • zmniejszenie objętości krwi krążącej (na przykład po krwotoku),
  • spadek ciśnienia tętniczego w sytuacji wstrząsu lub ostrej niewydolności serca (może to doprowadzić do niedokrwienia nerek),
  • uszkodzenie mięśni i uwolnienie dużej ilości mioglobiny uszkadzającej nerki,
  • toksyczne uszkodzenie nerek (może do niego dojść na skutek stosowania wielu leków, w tym niektórych środków przeciwbólowych, ale również w następstwie spożycia alkoholu metylowego czy glikolu propylenowego).

Warto podkreślić, że podwyższone stężenie kreatyniny można obserwować również w trakcie stosowania pewnych leków, w tym:

  • niektórych antybiotyków – trimetoprimu z sulfametoksazolem czy niedostępnej w Polsce cefoksytyny,
  • cymetydyny, ranitydyny i famotydyny – a więc substancji stosowanych w przebiegu refluksu żołądkowo-przełykowego.

>> Sprawdź też: Antybiotyki – do czego prowadzi ich nadużywanie i jak temu przeciwdziałać?

Przewlekle wysoka kreatynina – co oznacza?

Przewlekłe podwyższone stężenie kreatyniny może sugerować, że pacjent zmaga się z przewlekłą niewydolnością nerek. Do jej rozwoju może doprowadzić wiele stanów klinicznych, a przede wszystkim:

  • uszkodzenie nerek w przebiegu cukrzycy,
  • kłębuszkowe zapalenia nerek,
  • niektóre wrodzone lub nabyte wady układu moczowego,
  • nefropatia nadciśnieniowa,
  • niektóre śródmiąższowe choroby nerek,
  • wielotorbielowate zwyrodnienie nerek.

>> Więcej na ten temat dowiesz się z naszego artykułu: Przewlekła choroba nerek – objawy, przyczyny, powikłania, diagnostyka

Podwyższony poziom kreatyniny: objawy

Objawy związane z podwyższonym stężeniem kreatyniny wpisują się typowo w obraz kliniczny niewydolności nerek. Warto mieć świadomość, że symptomy związane z tym odchyleniem mogą różnić się w zależności od przyczyny uszkodzenia nerek. W przypadku niewydolności nerek można doświadczać takich objawów jak:

  • zmiana objętości wydalanego moczu (typowo występuje jego zmniejszenie, a nawet bezmocz, choć można na pewnym etapie obserwować także zwiększenie objętości wydalanego moczu, czyli tzw. wielomocz),
  • wymioty, biegunka,
  • obrzęki,
  • wzrost ciśnienie tętniczego krwi,
  • ból w okolicy lędźwiowej (w sytuacji zablokowania odpływu moczu z nerek),
  • osłabienie,
  • sucha, blada lub szaro-brunatna skóra,
  • zaburzenia koncentracji i pamięci.

>> To może Cię zainteresować: Laboratoryjne badania nerek

Niski poziom kreatyniny: co oznacza i czym grozi?

Pacjenci często zastanawiają się, czym grozi niska kreatynina. Choć obniżone stężenie tego parametru nie dostarcza zazwyczaj pomocnych informacji klinicznych, to z takim stanem można mieć do czynienia w przebiegu:

  • zaniku mięśni,
  • niedożywienia i wyniszczenia,
  • ciężkich schorzeń wątroby,
  • u pacjentów z małą masą mięśniową, na przykład po amputacji kończyn,
  • w przebiegu ciąży.

Warto mieć świadomość, że stężenie kreatyniny może być zaniżone w przebiegu hiperbilirubinemii, a więc wysokiego stężenia bilirubiny we krwi.

Niski poziom kreatyniny: objawy

Obniżone stężenie kreatyniny nie wiąże się z pojawieniem się charakterystycznych objawów klinicznych i często przebiega w sposób bezobjawowy (np. w czasie ciąży). Symptomy obniżonego stężenia kreatyniny związane są przede wszystkim ze schorzeniami powodującymi to obniżenie, a więc na przykład chorobami wątroby czy przypadłościami objawiającymi się niedożywieniem.

badanie kreatyniny

Jak można uregulować poziom kreatyniny we krwi?

Wyrównanie stężenia kreatyniny wymaga znalezienia przyczyny tego stanu i rozpoczęcia odpowiedniego leczenia. W wielu przypadkach powtarzalne w kolejnych badaniach podwyższenie stężenia kreatyniny związane jest z niewydolnością nerek, a więc schorzeniem, które wymaga leczenia nefrologicznego.

Kreatynina to przydatny parametr laboratoryjny wykorzystywany w diagnostyce schorzeń nerek. Jej podwyższone stężenie wymaga konsultacji z lekarzem, który po ocenie stanu pacjenta decyduje o dalszym postępowaniu. Z takim odchyleniem najlepiej w pierwszej kolejności udać się do lekarza rodzinnego, który w razie potrzeby skieruje pacjenta do specjalisty nefrologa.

Bibliografia

  1. A. Szutowicz i inni, Diagnostyka laboratoryjna, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk 2009,
  2. K. Ciechanowski, Ocena czynności nerek, Podręcznik Wielka Interna, Wydawnictwo Medical Tribune 2009.,
  3. Neil M. Paige i inni, Dziesięć głównych prawd, które zdaniem nefrologów powinien znać każdy lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, Medycyna po Dyplomie, 2009/11,
  4. R. Murray i inni, Biochemia Harpera, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Wydanie V, Warszawa 2006,
  5. P. Gajewski, Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019/2020.

Szpiczak mnogi (plazmocytowy) – objawy, przyczyny, leczenie i rokowania

Damian Matusiak
-
0
Szpiczak mnogi (plazmocytowy) – objawy, przyczyny, leczenie i rokowania

Szpiczak mnogi, a właściwie szpiczak plazmocytowy, to choroba nowotworowa, w której dochodzi do niekontrolowanego i często gwałtownego namnażania się plazmocytów – komórek układu odpornościowego. Jak objawia się ta choroba? Czy jest możliwe jej wyleczenie? Przeczytaj i dowiedz się jak najwięcej o szpiczaku plazmocytowym.

Spis treści:

  1. Co to jest szpiczak mnogi?
  2. Szpiczak mnogi – przyczyny
  3. Szpiczak plazmocytowy – objawy
  4. Szpiczak plazmocytowy – diagnostyka
  5. Szpiczak mnogi – rokowania
  6. Jak wygląda leczenie szpiczaka?

Co to jest szpiczak mnogi?

Szpiczak mnogi to nowotwór, którego komórki pochodzą od plazmocytów – aktywnych form limfocytów B, których rolą jest wytwarzanie swoistych przeciwciał (białek chroniących nas przez np. bakteriami czy wirusami). W przebiegu szpiczaka proces transformacji limfocytów B do plazmocytów ulega uszkodzeniu i plazmocyty namnażają się w sposób niekontrolowany, ze wszystkimi tego konsekwencjami (także z nadprodukcją przeciwciał – głównie nieswoistych).

Częstość występowania szpiczaka mnogiego

Szpiczak mnogi odpowiada za 1% wszystkich zachorowań na choroby nowotworowe i około 10% nowotworów układu krwiotwórczego. Rozpoznanie jest stawiane zazwyczaj około 65. roku życia, zaledwie 2% pacjentów ma mniej niż 40 lat w chwili rozpoznania.

Szpiczak mnogi – przyczyny

Dokładna etiologia szpiczaka plazmocytowego nie jest znana. Podobnie jak w przypadku większości chorób nowotworowych w niewyjaśniony sposób dochodzi do utraty funkcji genów kontrolujących transformowanie i namnażanie się plazmocytów. Skutkuje to niekontrolowanym powstawaniem niefunkcjonalnych komórek. Do tego procesu predysponują:

  • zmiany (głównie tzw. translokacje) w genach promotorowych, szczególnie w chromosomie 14,
  • mutacje w genach NRAS, KRAS i BRAF;
  • czynniki modyfikowalne – nadmierne spożycie alkoholu zwiększa ryzyko zachorowania;
  • czynniki środowiskowe – ekspozycja na środki owadobójcze, rozpuszczalniki organiczne, środek pomarańczowy i herbicydy;
  • nadmierna ekspozycja na promieniowanie jonizujące.

Warto dodać, że szpiczak plazmocytowy stanowi ostatni etap w szerszym procesie; wcześniej dochodzi do bezobjawowej fazy wzrostu klonalnych komórek plazmatycznych, zwanej gammopatią monoklonalną o nieokreślonym znaczeniu (MGUS). Jest ona związana z obecnością immunoglobulin monoklonalnych we krwi lub moczu bez oznak uszkodzenia narządów. MGUS to dość powszechne zjawisko obecne u ponad 3% osób powyżej 50. roku życia.

OB odczyn Biernackiego baner

Szpiczak plazmocytowy – objawy

Szpiczak mnogi jest chorobą układową, dotykającą wiele narządów. Nieprawidłowe komórki wypierają prawidłowe ze szpiku kostnego, wytwarzają bardzo dużą ilość nieprawidłowych przeciwciał zwiększających lepkość krwi i trafiających ostatecznie do nerek. Dodatkowo wytwarzają cytokiny prozapalne pobudzające np. komórki przebudowujące kości. Z powyższych względów objawy obejmują bardzo szerokie spektrum i dotyczą:

  • układu krwiotwórczego – osłabienie, wzmożona męczliwość (wtórne do niedokrwistości), łatwiejsze powstawanie „siniaków” i przedłużone krwawienia,
  • układu mięśniowo–szkieletowego – bóle kości (zazwyczaj w dolnej części kręgosłupa i miednicy, a czasem też kości długich jak np. kość udowa), patologiczne złamania,
  • układu odpornościowego – częste infekcje o cięższym niż zazwyczaj przebiegu,
  • układu nerwowego – bóle i zawroty głowy, uszkodzenie słuchu (nagła głuchota), uszkodzenia nerwów (pod postacią tzw. radikulopatii lub polineuropatii),
  • nieplanowany, nagły spadek masy ciała,
  • nerek – niewydolność tego narządu,
  • nadmierna ilość wapnia z niszczonych kości trafia do krwi, co wywołuje zmęczenie, nudności, zaparcia, wzmożone pragnienie, a także zaburzenia neurologiczne.

Jak widać, powyższe objawy nie są charakterystyczne wyłącznie dla szpiczaka. Sprawia to, że choroba postępuje, a do diagnostyki dochodzi w momencie dużego nasilenia objawów i/lub rozwoju poważnych powikłań. Na tym etapie choroba jest już zaawansowana, co nie sprzyja pomyślnemu rokowaniu.

Zobacz również: Laboratoryjne badania nerek

badanie kreatyniny

Szpiczak plazmocytowy – diagnostyka

Do rozpoznania szpiczaka muszą być spełnione 2 kryteria:

  • odsetek klonalnych komórek plazmatycznych szpiku kostnego co najmniej 10% lub potwierdzone biopsją ognisko kostne i/lub pozaszpikowe,
  • dowody na jedno lub więcej uszkodzenia narządów: hiperkalcemia, wzrost stężenia kreatyniny dający obraz niewydolności nerek, niedokrwistość, zmiany kostne widoczne w badaniach obrazowych.

Do wykonania powyższych celowanych oznaczeń skłania wysunięcie podejrzenia choroby; gdy takie zachodzi, wytyczne większości towarzystw naukowych zalecają wykonanie następujących badań:

  • pełna morfologia krwi z rozmazem (optymalnie ręcznym – gdy dostępny),
  • stężenie kreatyniny, albumin, wapnia, sodu i potasu,
  • stężenie dehydrogenazy mleczanowej (LDH), kwasu moczowego i beta–2 mikroglobuliny,
  • elektroforeza białek surowicy krwi,
  • dobowa zbiórka moczu na białko,
  • pobranie szpiku kostnego celem wykonania badań immunohistochemicznych i/lub cytogenetycznych,
  • niskodawkową tomografię komputerową obejmującą całe ciało lub pozytronową tomografię emisyjną.

Warto zauważyć, że część powyższych badań to proste, tanie i łatwo dostępne oznaczenia, w których – gdy szpiczak jest obecny – pojawią się odchylenia. Te z kolei skłonią do dalszej, specjalistycznej diagnostyki. Stąd nie wahaj się badać, gdy zauważasz u siebie objawy szpiczaka.

morfologia krwi

Szpiczak mnogi – rokowania

Szanse na wyleczenie zależą od dwóch głównych czynników:

  • biologii samego nowotworu (czyli obecności i liczby określonych mutacji warunkujących złośliwość)
  • etapu, na jakim choroba została zdiagnozowana.

Aktualne dane naukowe podają, że 5 lat po rozpoznaniu przeżywa 82% chorych w I stopniu zaawansowania choroby, 62% w II stopniu, a etap III to już spadek do 40%. Większość pacjentów żyje ponad 8 lat od rozpoznania, jednak wśród osób powyżej 75. roku życia ten czas ulega skróceniu do około 5 lat. 

Jak wygląda leczenie szpiczaka?

Początkowe leczenie jest nieswoiste i obejmuje wyrównanie zaburzeń wywołanych chorobą. W zależności od stopnia zaawansowania i złośliwości nowotworu leczenie oparte jest o chemioterapię połączoną z immunoterapią, a u części pacjentów (istnieją określone kryteria kwalifikacji) przeprowadza się przeszczep szpiku kostnego.

Szpiczak mnogi jest groźną chorobą dającą niespecyficzne objawy, rozwijające się „po cichu”. Wyleczenie jest możliwe, jednak w dużej mierze zależy ono od stopnia zaawansowania choroby. W prostych, tanich i łatwo dostępnych badaniach obecne są odchylenia wskazujące na chorobę, stąd nie zwlekaj, gdy zauważasz u siebie bądź bliskich, choć niewielką część opisanych dolegliwości.

Page 67 of 124
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124
1...666768...124Strona 67 z 124

Zadbaj z nami o zdrowie - zapisz się na newsletter!

Otrzymuj praktyczne informacje na temat profilaktyki i badań laboratoryjnych, dzięki którym poszerzysz swoją wiedzę na temat świadomej troski o zdrowie. Zapisz się na newsletter i odbierz -20% zniżki na kolejny zakup w e-sklepie.

O nas

Firma ALAB laboratoria to ogólnopolska sieć najnowocześniejszych laboratoriów diagnostycznych w Polsce oferująca najszerszą ofertę ponad 3 500 badań diagnostycznych.

Nasz adres

ul. Stępińska 22/30, 00-739 Warszawa (22) 349 60 12 info@alab.com.pl © ALAB laboratoria Sp. z o.o.