Choroba Bowena to jeden ze stanów przednowotworowych dotyczących skóry. Jak się objawia? Czy choroba Bowena to może pojawić się w obrębie błon śluzowych narządów płciowych? Jaki jest związek tego stanu przedrakowego z zakażeniem wirusem HPV? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się, czym grozi nieleczona choroba Bowena.

Kluczowe informacje: >> Choroba Bowena to stan przedrakowy, który manifestuje się najczęściej jako pojedyncza plama na skórze tułowia lub kończyn. >> Odpowiednikiem choroby Bowena w obrębie błon śluzowych narządów płciowych jest erytroplazja Queyrata. >> Do pojawienia się zmian predysponuje ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe, obniżenie odporności, narażenie na promieniowanie jonizujące i arsen, a w przypadku erytroplazji Queyrata zakażenie onkogennymi typami wirusa HPV. >> Diagnostyka tych jednostek chorobowych wymaga wykonania badania skóry i błon śluzowych, a także pobrania materiału do badania histopatologicznego. >> Leczenie opisanych w tym artykule jednostek chorobowych obejmuje zarówno postępowanie farmakologiczne, jak i zabiegowe.

Spis treści:

1. Choroba Bowena. Co to za choroba skóry?
   • U kogo występuje choroba Bowena?
2. Jakie są objawy choroby Bowena?
   • Czy choroba Bowena swędzi?
3. Kiedy podejrzewać chorobę Bowena?
4. Przyczyny rozwoju choroby Bowena
   • Czynniki ryzyka rozwoju choroby Bowena
5. Czy choroba Bowena jest zaraźliwa?
6. Diagnostyka choroby Bowena: jak przebiega?
   • Czy przy chorobie Bowena wykonuje się badania wirusologiczne?
7. Leczenie i rokowania pacjentów z chorobą Bowena

Choroba Bowena. Co to za choroba skóry?

Choroba Bowena to stan przedrakowy, a dokładniej przedinwazyjna postać raka kolczystokomórkowego (SCC). Stan ten bywa również określany mianem raka kolczystokomórkowego in situ. W tym przypadku nieprawidłowe komórki naskórka (a więc nieprawidłowe keratynocyty) znajdują się na całej grubości naskórka, czyli w obrębie najbardziej zewnętrznej warstwy skóry. Zmienione chorobowo komórki nie przekraczają jednak błony podstawnej, a więc warstwy, która oddziela naskórek od położonej głębiej skóry właściwej. W przypadku przekroczenia przez te komórki błony podstawnej i naciekania skóry właściwej mówi się wówczas już o postaci inwazyjnej raka kolczystokomórkowego.

Schorzenie to może dotyczyć również błon śluzowych narządów płciowych. Choroba Bowena na prąciu, a mówiąc precyzyjniej w obrębie błon śluzowych narządów płciowych, nazywana jest w dermatologii erytroplazją Queyrata. Jest to inaczej rak kolczystokomórkowy in situ zlokalizowany właśnie na błonach śluzowych narządów płciowych.

>> Sprawdź: Rak jąder i prostaty – wczesne wykrywanie oraz profilaktyka nowotworów męskich narządów płciowych

U kogo występuje choroba Bowena?

Choroba Bowena istotnie częściej występuje u osób starszych, powyżej 60. roku życia. Wynika to przede wszystkim z kumulacji zmian, które powoduje z czasem ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe. Większe ryzyko rozwoju choroby Bowena dotyczy również osób z niskim fototypem skóry, a więc z jasną karnacją, podatną na oparzenia słoneczne. W odniesieniu do płci, to mężczyźni częściej chorują na opisywane w tym artykule schorzenie.

>> Przeczytaj: Wpływ promieni słonecznych na skórę

Jakie są objawy choroby Bowena?

Choroba Bowena manifestuje się jako owalna blaszka, stosunkowo dobrze odgraniczona od niezmienionej chorobowo skóry. Zmiana ta przyjmuje średnicę od kilku milimetrów do nawet kilku centymetrów. Typowo przyjmuje czerwono-różowy kolor i ma lekko chropowatę, złuszczającą powierzchnię. Niekiedy w obrębie tych zmian można zaobserwować drobne nadżerki i strupy.

Choroba Bowena zazwyczaj manifestuje się jako pojedyncza zmiana skórna, choć znane są również przypadki mnogich wykwitów. Lokalizacja zmian może być bardzo rozmaita; choroba Bowena najczęściej lokalizuje się jednak w obrębie skóry tułowia, kończyn (warto zwrócić uwagę na palce rąk i stóp), a także w okolicy anogenitalnej.

Erytroplazja Queyrata objawia się natomiast jako płaska plama koloru żywoczerwonego, które jest dobrze odgraniczona od niezmienionej śluzówki. Zmiany te mogą być niekiedy lekko wyniosłe i cechują się gładką powierzchnią. Zmiana w wyglądzie plamy pod postacią pojawienia się owrzodzenia (małej ranki) lub zmian brodawkowatych może świadczyć o przekształceniu w raka inwazyjnego.

Erytroplazja Queyrata u mężczyzn lokalizuje się typowo na żołędzi i wewnętrznej powierzchni napletka, z kolei u kobiet zajmowana jest błona śluzowa warg sromowych, a także okolica łechtaczki i cewki moczowej.

>> To może Cię zainteresować: Pelagra (rumień lombardzki) – co to jest? Objawy, diagnostyka, leczenie

Czy choroba Bowena swędzi?

W klasycznych przypadkach choroba Bowena, jak i erytroplazja Queyrata nie są związane z dodatkowymi dolegliwościami takimi jak świąd czy pieczenie.

Kiedy podejrzewać chorobę Bowena?

Choroba Bowena powinna być podejrzewana, gdy na skórze pacjenta, szczególnie w lokalizacji poddanej ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe pojawia się pojedyncza zmiana o owalnym kształcie i cechach opisanych w powyższych akapitach. Jeżeli na naszej skórze lub błonach śluzowych pojawiają się zmiany mogące odpowiadać chorobie Bowena i erytroplazji Queyrata – warto udać się do gabinetu lekarza dermatologa.

Choroba Bowena powinna być różnicowana z takimi jednostkami dermatologicznymi jak:

• rak podstawnokomórkowy,
• łuszczyca pospolita,
• wyprysk,
• podrażniona brodawka łojotokowa,
• grzybica skóry gładkiej.

>> Zobacz: Egzema skóry – co to jest, objawy i leczenie egzemy na dłoniach i twarzy

Przyczyny rozwoju choroby Bowena

U podłoża choroby Bowena leży uszkodzenie materiału genetycznego komórek naskórka (DNA) przez promieniowanie ultrafioletowe, zarówno UVA, jak i UVB. Warto jednak wiedzieć, że w patogenezie części przypadków tego schorzenia bierze udział zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), a dokładniej jego onkogennymi typami. Dotyczy to zmian w okolicy anogenitalnej, gdzie na skutek nieprawidłowych przemian w obrębie komórek dochodzi do rozwoju śródnabłonkowej neoplazji odbytu, sromu i prącia (AIN/VIN/PIN).

Czynniki ryzyka rozwoju choroby Bowena

Jakie sytuacje kliniczne predysponują do rozwoju choroby Bowena? Należy w tym miejscu wymienić przede wszystkim:

• długotrwałe narażenie na promieniowanie ultrafioletowe,
• narażenie na promieniowanie jonizujące,
• obniżenie odporności, stany po przeszczepach,
• przyjmowanie leków immunosupresyjnych, a więc wyciszających układ immunologiczny,
• narażenie na arsen,
• zakażenie onkogennymi typami wirusa HPV,
• zmiany o typie liszaja twardzinowego lub liszaja płaskiego w obrębie narządów płciowych.

>> Sprawdź: Arsen – marker ryzyka nowotworu piersi?

Czy choroba Bowena jest zaraźliwa?

Zmiany skórne w przebiegu choroby Bowena same w sobie nie są źródłem zakażenia, ponieważ są efektem nieprawidłowych zmian w materiale genetycznym komórek naskórka. Jednak jednym z zakaźnych elementów klinicznych w patogenezie choroby Bowena są onkogenne typy wirusa brodawczaka ludzkiego. Wirus brodawczaka ludzkiego jest jednym z najczęstszych patogenów chorobotwórczych przenoszonych drogą kontaktów seksualnych.

Diagnostyka choroby Bowena: jak przebiega?

W pierwszym kroku konieczne jest przeprowadzenie wnikliwego wywiadu chorobowego i badania skóry i błon śluzowych. Choroba Bowena cechuje się dość charakterystycznym obrazem dermatoskopowym, w którym obserwuje się obecność czerwonych kropek i zgrupowanych naczyń kłębuszkowatych. Naczynia mogą być otoczone białą otoczką nazywaną halo. Zarówno w przypadku choroby Bowena, jak i erytroplazji Queyrata podstawą rozpoznania jest badanie histopatologiczne zmiany. Pozwala ono również na wykluczenie inwazji nieprawidłowych komórek.

Czy przy chorobie Bowena wykonuje się badania wirusologiczne?

Choroba Bowena zlokalizowana na skórze gładkiej nie wymaga wykonywania badań w kierunku zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Takie badania mogą zostać dodatkowo zlecone w przypadku lokalizacji zmian chorobowych w okolicy anogenitalnej. Zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego można zidentyfikować między innymi dzięki badaniu immunohistochemicznemu materiału pobranego do klasycznego badania histopatologicznego.

>> Przeczytaj: HPV u mężczyzny – objawy, diagnostyka, profilaktyka

Leczenie i rokowania pacjentów z chorobą Bowena

W leczeniu schorzenia opisywanego w tym artykule stosuje się zarówno postępowanie farmakologiczne, jak i zabiegowe. W terapii zastosowanie znajdują przede wszystkim takie substancje jak:

• imikwimod – substancja zaliczana do modulatorów odpowiedzi immunologicznej, wykazująca działanie przeciwnowotworowe,
• 5-fluorouracyl – jego działanie polega na hamowaniu namnażania się komórek nowotworowych; efekt ten wynika z zaburzania syntezy materiału genetycznego komórek, co prowadzi do ich uszkodzenia i śmierci,
• tretynoina – jest to metabolit retinolu, który może hamować namnażanie się komórek w przebiegu choroby Bowena.

Zabiegowe metody leczenia choroby Bowena to między innymi terapia fotodynamiczna, kriodestrukcja, klasyczne postępowanie chirurgiczne, laseroterapia, radioterapia.

Warto zaznaczyć, że choroba Bowena jest związana z około 3% ryzykiem transformacji do raka inwazyjnego, z kolei w przypadku erytroplazji Queyrata ryzyko jest znacznie większe i wynosi nawet 30%. Wczesna diagnoza i włączenie odpowiedniego leczenia zmniejsza ryzyko rozwoju inwazyjnej postaci choroby.

---

Bibliografia

1. A. Nasierowska-Guttmejer, M. Kołos, Patomorfologia – Słownik Onkologiczny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2024,
2. R. Nowicki i inni, Dermatologia i choroby przenoszone drogą płciową, Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2019,
3. A. Dembińska-Kieć i inni, Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2005,
4. L. Rudnicka i inni, Współczesna Dermatologia, PZWL, Warszawa 2022.

Zaburzenia czucia mogą istotnie wpłynąć na codzienne funkcjonowanie pacjenta i obniżyć jego jakość życia. Zaburzenia te mogą być związane z wieloma jednostkami chorobowymi, nie tylko typowo neurologicznymi. Czym jest przeczulica i jakie są jej najczęstsze przyczyny? Do jakiego lekarza należy się udać z zaburzeniami czucia? Jakie rodzaje przeczulicy wyróżniamy? Przeczytaj ten artykuł i dowiedz się więcej na temat przeczulicy.

Spis treści:

1. Przeczulica skóry (hiperestezja): co to jest?
2. Przeczulica: przyczyny nadwrażliwości skóry
3. Jak objawia się przeczulica skóry?
4. Jak długo może trwać przeczulica skóry?
5. Jak sprawdzić, co wywołuje przeczulicę skóry?
6. Przeczulica skóry: jak leczyć?
7. Czy istnieją inne rodzaje przeczulicy?
8. Przeczulica skóry: podsumowanie

Przeczulica skóry (hiperestezja): co to jest?

Przeczulica skóry, nazywana również hiperestezją, to zaburzenie czucia, którego istotą jest nadwrażliwość na bodźce czuciowe. Inne zaburzenia dotyczące czucia to między innymi niedoczulica, a więc osłabienie lub zniesienie odczuwania czucia. Mechanizmy zaburzeń czuciowych są niezwykle złożone i zazwyczaj wymagają holistycznego podejścia do pacjenta. Warto zaznaczyć, że hiperestezji mogą również towarzyszyć nieprawidłowe wrażenia czuciowe takie jak na przykład parestezje, o czym więcej przeczytamy w kolejnych akapitach tego artykułu.

>> Zobacz: Zapalenie nerwu trójdzielnego – czym jest i jak się objawia? Przyczyny i leczenie

Przeczulica: przyczyny nadwrażliwości skóry

Przeczulica może być związana ze schorzeniami zarówno natury neurologicznej, dermatologicznej, jak i psychiatrycznej. Najczęstsze przyczyny hiperestezji to uszkodzenie układu nerwowego, w tym nerwów obwodowych, rdzenia kręgowego, wzgórza, kory płatów ciemieniowych.

Uszkodzenie układu nerwowego prowadzące do hiperestezji może nastąpić w przebiegu takich stanów i schorzeń jak:

• uraz nerwu obwodowego,
• nasilone zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa,
• stwardnienie rozsiane,
• jamistość rdzenia,
• pourazowy krwotok śródrdzeniowy,
• udar mózgu (zarówno niedokrwienny, jak i krwotoczny),
• nowotwory mózgu,
• napady padaczkowe,
• tężyczka,
• niedobór witamin z grupy B, w tym głównie witaminy B12,
• alkoholizm,
• zespół cieśni nadgarstka,
• migrena i towarzyszący jej skurcz naczyń,
• przemijające niedokrwienie mózgu (TIA),
• neuropatia w przebiegu cukrzycy,
• neuralgia popółpaścowa,
• infekcje wirusowe, w tym spowodowane przez wirusy grypy i wirusa COVID-19,
• schorzenia autoimmunologiczne, w tym toczeń rumieniowaty układowy (SLE) czy reumatoidalne zapalenie stawów (RZS),
• schorzenia psychiatryczne, takie jak zespół stresu pourazowego, stany depresyjne, zaburzenia lękowe.

Przeczulica może również towarzyszyć schorzeniom dermatologicznym, w tym atopowemu zapaleniu skóry, łuszczycy czy liszajowi płaskiemu. Tego rodzaju odczucia mogą być także efektem stosowanych leków, w tym leków onkologicznych i występować w przebiegu zatrucia metalami ciężkimi.

Jak objawia się przeczulica skóry?

Przeczulica objawia się jako nadmierne odczuwanie bodźców czuciowych w obrębie skóry. Objaw ten może dotyczyć całego obszaru skóry lub tylko jednego jej fragmentu, z zależności od przyczyny. Mogą pojawić się również parestezje, a więc nieprawidłowe wrażenia czuciowe takie jak na przykład pieczenie skóry czy wrażenie jej drętwienia. U niektórych pacjentów przeczulica jest na tyle nasilona, że objawia się jako odczuwanie dolegliwości bólowych, utrudniając tym samym codzienne funkcjonowanie. Problematyczne może być nawet noszenie odzieży czy zwykły dotyk. Odczuwane objawy i ich nasilenie jest kwestią indywidualną.

>> Przeczytaj: Liszajec zakaźny u dzieci i dorosłych. Objawy, diagnostyka, leczenie

Jak długo może trwać przeczulica skóry?

Czas trwania przeczulicy zależy od stanu chorobowego, który do niej doprowadził. Zaburzenia neurologiczne i neuralgia popółpaścowa są zazwyczaj długotrwałymi dolegliwościami i wymagają odpowiedniej terapii. Należy jednak podkreślić, że wczesna diagnostyka i rozpoznanie przyczyn przeczulicy skóry pozwala na włączenie odpowiedniego leczenia i przyspiesza ustąpienie objawów.

>> Zobacz: Półpasiec – choroba jednej połowy ciała

Jak sprawdzić, co wywołuje przeczulicę skóry?

W pierwszej kolejności należy udać się na wizytę do lekarza rodzinnego. Warto przygotować listę przyjmowanych przewlekle leków i dokładnie opisać swoje dolegliwości oraz czynniki im towarzyszące. Lekarz po zebraniu dokładnego wywiadu chorobowego i zbadaniu pacjenta zadecyduje o dalszym krokach diagnostyczno-leczniczych. Konieczne może być również zrealizowanie konsultacji neurologicznej.

Badania i procedury, które mogą być niezwykle pomocne przy poszukiwaniu przyczyny parestezji to przede wszystkim:

• stężenie glukozy na czczo,
• oznaczenie hemoglobiny glikowanej,
• oznaczenie stężenia witaminy B12,
• badania obrazowe, w tym rezonans magnetyczny czy tomografia komputerowa,
• oznaczenie stężenia jonów, w tym sodu, potasu, wapnia, magnezu czy chlorków,
• stężenie kreatyniny,
• morfologia krwi obwodowej + rozmaz,
• oznaczenie przeciwciał przeciwjądrowych (ANA).

Przeczulica skóry: jak leczyć?

Leczenie przeczulicy zależy od przyczyny objawów, z tego powodu konieczne jest przeprowadzenie wnikliwej diagnostyki. W pewnych przypadkach konieczna może okazać się również konsultacja neurologiczna, z pełnym badaniem neurologicznym, a także konsultacja ortopedyczna. Pacjent powinien mieć również zapewnione wsparcie psychologiczne, ponieważ przeczulica może istotnie obniżać jakość życia. Konieczne jest leczenie schorzenia podstawowego. W przebiegu zaburzeń czucia zastosowanie znajdują między innymi takie substancje jak pregabalina, czy gabapentyna.

>> Sprawdź: Depresja. Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Czy istnieją inne rodzaje przeczulicy?

Powyższe akapity odnosiły się do klasycznej przeczulicy czuciowej, jednak niektóre źródła medyczne dzielą tę dolegliwość na kilka grup. Oprócz przeczulicy czuciowej wyróżnia się także:

• hiperalgezję – jest to nadmierna odpowiedź bólowa na bodziec, który w normalnych warunkach nie doprowadziłby do tak silnego bólu,
• allodynię – w tej sytuacji bodźce, które nie powodują w prawidłowych warunkach dolegliwości bólowych, u pacjenta są odczuwane jako ból,
• przeczulicę termiczną – w tym przypadku pacjent może odczuwać ból po zadziałania bodźca takiego jak ciepło czy zimno,
• przeczulicę słuchową – objawia się nadwrażliwością na dźwięki, często pojawia się w przebiegu migreny, autyzmu,
• przeczulicę węchową – reakcję wywołują bodźce zapachowe,
• przeczulicę wzrokową – nadwrażliwość na światło, jest to częste zjawisko w przebiegu migreny,
• przeczulicę smakową –a więcnadwrażliwość na bodźce smakowe.

>> Przeczytaj: Migrena z aurą (oczna) – objawy, przyczyny, badania i leczenie

Przeczulica skóry: podsumowanie

• Przeczulica skóry to jedno z zaburzeń czucia, które może być wywołane przez liczne schorzenia neurologiczne, ale również dermatologiczne czy psychiatryczne.
• Przeczulica może objawiać się jak nadwrażliwość na bodźce dotykowe, ale również jako mniej oczywiste symptomy takie jak mrowienie czy pieczenie skóry.
• Diagnostyka przeczulicy wymaga wykonania licznych badań laboratoryjnych i obrazowych.
• Leczenie przeczulicy powinno obejmować leczenie przyczyny dolegliwości, a więc choroby podstawowej.

---

Bibliografia

1. E. R. Kandel i inni, Zasady neurobiologii (Principles of Neural Science), Wydawnictwo Elsevier Urban & Partner, 2022,
2. A, Wróbel, Neurologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2019,
3. A. Szczeklik, Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020.

Obecność włókniaków na skórze może dotyczyć nawet co drugiego pacjenta. Czym są włókniaki i jakie ich rodzaje wyróżniamy? Jakie są przyczyny pojawiania się włókniaków? Czy zmiany te są związane z zaburzeniami metabolicznymi lub zakażeniami wirusowymi? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się więcej na ten temat.

Kluczowe informacje: >> Włókniaki to łagodne zmiany skórne, wywodzące się z tkanki łącznej włóknistej. >> Wyróżniamy włókniaki miękkie, które najczęściej pojawiają się w obrębie szyi, pach i pachwin, a także włókniaki twarde, których klasyczną lokalizacją jest skóra kończyn dolnych. >> Nie ma jednej konkretnej przyczyny pojawiania się włókniaków. Najczęściej wynikają z predyspozycji genetycznej, jednak zauważono również, że schorzenia metaboliczne mogą wiązać się z większą ilością włókniaków. >> Włókniaki twarde często są następstwem urazów mechanicznych skóry. >> Włókniaki nie wymagają leczenia, są bowiem defektem natury estetycznej. Jeżeli jednak przeszkadzają one pacjentowi – lekarz dermatolog zaproponuje odpowiednią metodą usunięcia niechcianej zmiany.

Spis treści:

1. Czym są włókniaki?
   • Włókniak a brodawka: różnice
2. Rodzaje włókniaków
   • Włókniaki miękkie
   • Włókniaki twarde
3. Lokalizacja włókniaków na skórze. Gdzie powstają najczęściej?
4. Jak powstają włókniaki?
5. Włókniaki: przyczyny powstawania zmian na skórze
6. Kiedy i do jakiego lekarza iść z włókniakiem?
7. Czy można zapobiec powstawaniu włókniaków?
8. FAQ. Włókniaki – często zadawane pytania

Czym są włókniaki?

Włókniaki to zmiany skórne zaliczane do nowotworów łagodnych, wywodzących się z tkanki łącznej włóknistej. Jest to bardzo częste znalezisko na skórze pacjentów, które na szczęście jest problemem natury estetycznej. Włókniaki bywają jednak przyczyną niepokoju i stosunkowo często są przez pacjentów mylone z innymi wykwitami, w tym z brodawkami wirusowymi. Różnice między tymi stanami dermatologicznym zostaną wyjaśnione w kolejnym akapicie.

>> Sprawdź:

• Osutka – rodzaje, przyczyny i leczenie
• Półpasiec – choroba jednej połowy ciała

Włókniak a brodawka: różnice

Włókniaki nie są tożsame z brodawkami. Mamy tu na myśli zarówno brodawki wirusowe, jak i brodawki łojotokowe. Brodawki wirusowe są zmianami, za których pojawienie się odpowiada wirus brodawczaka ludzkiego (HPV). Zakażeniu może sprzyjać korzystanie z saun, basenów czy publicznych pryszniców, a także bezpośredni kontakt ze zmianami skórnymi chorego. Brodawki mogą mieć tendencje do potocznie mówiąc rozsiewania się, co nie dotyczy jednak omawianych w tym artykule włókniaków. Przyczyną włókniaków nie jest bowiem zakażenie wirusowe.

Włókniaki nie są również synonimem brodawek łojotokowych. Brodawki łojotokowe to łagodne wykwity pochodzenia naskórkowego, które najczęściej lokalizują się na skórze tułowia, ale mogą pojawić się również w wielu innych obszarach skóry. Zmiany te przyjmują najczęściej brązową lub beżową barwę, mogą się powiększać i przyjmować brodawkowatą powierzchnię. Cechują się charakterystycznym obrazem klinicznym i dermatoskopowym, co pozwala z łatwością odróżnić je od włókniaków.

>> To może Cię zainteresować: Choroby skóry u człowieka. Najczęściej występujące dermatozy

Rodzaje włókniaków

W dermatologii wyróżniamy dwa rodzaje włókniaków, które różnią się od siebie zarówno obrazem klinicznym, jak i dermatoskopowym. Poniżej znajduje się ich dokładniejsza charakterystyka.

Włókniaki miękkie

Włókniaki miękkie to uszypułowane, wypukłe zmiany skórne, które typowo przyjmują barwę skóry. Mogą przyjmować różną wielkość, od kilku milimetrów, do nawet kilku centymetrów. Zmiany te typowo nie są związane z dodatkowymi objawami klinicznymi (takimi jak pieczenie czy świąd), jednak mogą być powodem dyskomfortu, szczególnie, gdy znajdują się w obszarach tarcia skóry.

Włókniaki twarde

Włókniaki twarde (dermatofibroma) to twarde, spoiste guzki, lekko wyniosłe ponad poziom skóry. Przyjmują zazwyczaj czerwonawą lub brązową barwę i istotnie częściej pojawiają się u kobiet. Cechują się charakterystycznym obrazem dermatoskopowym, w którym obserwuje się obwodowo ułożoną pseudosiatkę z jednorodnym obszarem znajdującym się w centrum zmiany. Trzeba mieć jednak świadomość, że nie każdy włókniak twardy wygląda tak samo, również w odniesieniu do obrazu dermatoskopowego.

>> Przeczytaj: Stwardnienie guzowate – co to za choroba? Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Lokalizacja włókniaków na skórze. Gdzie powstają najczęściej?

Włókniaki miękkie lokalizują się najczęściej w obrębie fałdów skórnych, w pachwinach, pod pachami, w obrębie szyi, w okolicy powiek, a niekiedy również w okolicy podpiersiowej. Z kolei włókniaki twarde najczęściej pojawiają się na kończynach dolnych. Zmiany te mogą jednak pojawić się w wielu innych lokalizacjach, choć jest to rzadsze zjawisko.

Jak powstają włókniaki?

Początkowo włókniaki miękkie są niewielkimi, ledwie widocznymi zmianami, które często przyjmują nitkowaty wygląd. Z czasem dochodzi do ich powiększania się, nawet do znacznych, kilkucentymetrowych rozmiarów. Włókniaki twarde powstają natomiast najczęściej na skutek urazów mechanicznych skóry, na przykład po uderzeniu, zadrapaniu czy ukąszeniu przez owady.

>> Zobacz: Uczulenie na komary – jak wygląda? Objawy, przyczyny, leczenie alergii na komary

Włókniaki: przyczyny powstawania zmian na skórze

Powstawanie włókniaków miękkich może być związane z wieloma czynnikami. Do najważniejszych przyczyn pojawiania się tych zmian skórnych zalicza się:

• predyspozycję genetyczną;
• zaburzenia metaboliczne – w tym cukrzyca, hipercholesterolemia; w badaniach zauważa się bowiem, że zmiany te częściej występują u pacjentów obciążonych tymi schorzeniami przewlekłymi;
• insulinooporność – w przebiegu której mamy do czynienia z podwyższonym stężeniem insulinopodobnego czynnika wzrostu (IGF-1), czynnik ten oddziałuje na specjalne receptory w obrębie keratynocytów (komórek naskórka) i fibroblastów (komórek skóry właściwej) i stymuluje ich namnażanie się, prowadząc tym samym do pojawienia się zmian skórnych;
• zaburzenia gospodarki hormonalnej – estrogeny mogą bowiem prowadzić do namnażania się wspomnianych już fibroblastów,
• otyłość – komórki tłuszczowe (adipocyty) produkują hormon nazywany leptyną, który może stymulować keratynocyty do namnażania się.

>> Sprawdź: Otyłość i jej zapobieganie – profilaktyka otyłości pierwotnej i wtórnej

Kiedy i do jakiego lekarza iść z włókniakiem?

Jeżeli pojawiają się u nas zmiany przypominające włókniaki, warto odwiedzić gabinet lekarza dermatologa. Włókniaki twarde wymagają bowiem niekiedy różnicowania z innymi zmianami skórnymi. Rozpoznanie można wówczas postawić z pomocą dermatoskopii. Lekarz zaproponuje również metody zabiegowe, które można wykorzystać do usuwania tego rodzaju zmian takie jak elektrokoagulacja, krioterapia, czy laseroterapia.

Czy można zapobiec powstawaniu włókniaków?

W wielu przypadkach tendencja do pojawiania się włókniaków wynika z podłoża genetycznego. Wówczas nie możemy istotnie wpłynąć na tempo i ilość pojawiających się włókniaków. Warto jednak dbać o utrzymywanie prawidłowej masy ciała, a także leczyć współistniejące schorzenia metaboliczne, w tym insulinooporność, hipercholesterolemię czy cukrzycę.

>> To może Cię zainteresować: Nadwaga a otyłość – czym się różnią? Klasyfikacja, leczenie i konsekwencje otyłości

FAQ. Włókniaki – często zadawane pytania

Włókniaki to niezwykle częste zmiany skórne u pacjentów pojawiających się w gabinecie lekarza dermatologa. Bardzo często wzbudzają niepokój, bowiem pacjenci utożsamiają je z groźniejszymi wykwitami chorobowymi. Poniżej znajdziemy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.

---

Bibliografia

1. A. Owczarczyk-Saczonek, W. Placek, Włókniaki skóry jako objaw zaburzeń metabolicznych, Przegl Dermatol 2016, 103, 240–245,
2. L. Rudnicka i inni, Współczesna Dermatologia, PZWL, Warszawa 2022,
3. L. Bolognia i inni, Fourth Edition Dermatologia, Medipage, Warszawa 2022,
4. A. Szczeklik, Piotr Gajewski, Interna Szczeklika, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020/2021.

Punkty rubinowe, znane również jako naczyniaki starcze lub naczyniaki rubinowe, to częsty powód niepokoju pacjentów zgłaszających się do dermatologa. Choć w większości przypadków są zmianami łagodnymi i nie wymagają leczenia, ich nagłe pojawienie się, zwiększająca się liczba lub nietypowa lokalizacja mogą budzić uzasadnione wątpliwości diagnostyczne.

W niniejszym artykule przyglądamy się naczyniakom rubinowym z perspektywy klinicznej i dermatopatologicznej. Omawiamy mechanizmy ich powstawania, najczęstsze lokalizacje, różnicowanie z innymi zmianami skórnymi oraz dostępne metody diagnostyczne i terapeutyczne.

Spis treści:

1. Czerwone kropki na ciele jak pieprzyki. Czym są punkty rubinowe?
   • U kogo mogą pojawić się czerwone „pieprzyki” na ciele?
2. Naczyniaki rubinowe: przyczyny rozwoju rubinków na ciele
3. Czy punkty rubinowe są niebezpieczne dla zdrowia?
   • Z czym można pomylić punkty rubinowe na skórze?
4. Kiedy iść do lekarza z rubinkami na skórze?
   • Jakie badania wykonać przy punktach rubinowych?
5. Jak można usunąć czerwone „pieprzyki” – rubinki na skórze?
   • Czy istnieją przeciwwskazania do usunięcia punktów rubinowych?
6. FAQ. Czym są punkty rubinowe i jak powstają – często zadawane pytania
7. Punkty rubinowe: podsumowanie informacji

Czerwone kropki na ciele jak pieprzyki. Czym są punkty rubinowe?

Punkty rubinowe, znane również jako naczyniaki rubinowe lub naczyniaki starcze, to niewielkie, czerwone zmiany skórne, które u wielu osób przypominają pieprzyki. Choć są łagodne i zazwyczaj niegroźne, ich nagłe pojawienie się może budzić niepokój pacjentów. Mają charakterystyczny czerwony, czasem purpurowy kolor i wyniosłość ponad powierzchnię skóry, często występują na tułowiu, ramionach lub udach.

>> Zobacz: Czerniak a pieprzyk – czym się różnią i jak je rozpoznać?

Zmiany te powstają w wyniku rozrostu drobnych naczyń krwionośnych (kapilar) w skórze właściwej. Ich intensywny czerwony kolor wynika z obecności utlenowanej hemoglobiny zawartej w krwi wypełniającej rozszerzone naczynia.

U kogo mogą pojawić się czerwone „pieprzyki” na ciele?

Naczyniaki rubinowe najczęściej pojawiają się po 30. roku życia, a ich liczba wzrasta z wiekiem. Według danych literaturowych, ponad 75% osób po 75. roku życia ma przynajmniej kilka takich zmian. Czynnikami predysponującymi są: genetyka, zaburzenia hormonalne, ciąża, a także ekspozycja na promieniowanie UV. Niektóre badania sugerują również możliwy związek z chorobami metabolicznymi, takimi jak cukrzyca czy hiperlipidemia.

Naczyniaki rubinowe: przyczyny rozwoju rubinków na ciele

Mechanizm powstawania punktów rubinowych nie jest do końca poznany. Uważa się, że dochodzi do miejscowego namnażania komórek tworzących ściany naczyń krwionośnych (komórek śródbłonka), co prowadzi do powstawania drobnych, łagodnych zmian naczyniowych w skórze. W badaniach histologicznych wykazano, że zmiany te nie są jedynie biernym poszerzeniem naczyń, lecz wykazują cechy aktywnego wzrostu — co oznacza, że mają charakter rzeczywistego rozrostu naczyń, a nie tylko ich rozszerzenia.

>> Przeczytaj: Czerniak a pieprzyk – czym się różnią i jak je rozpoznać?

Czy punkty rubinowe są niebezpieczne dla zdrowia?

W większości przypadków naczyniaki rubinowe są zmianami łagodnymi i nie stanowią zagrożenia dla zdrowia. Nie ulegają zezłośliwieniu. Ich nagły i liczny wysiew może jednak sugerować obecność stanu zapalnego, zmian hormonalnych lub — choć rzadko — rozwój chorób nowotworowych. Przykładem jest zespół POEMS, czyli rzadkie schorzenie związane z nieprawidłową produkcją białek (białko monoklonalne) przez komórki plazmatyczne w szpiku kostnym, które może powodować wiele objawów, w tym zmiany skórne. W takich sytuacjach wskazana jest konsultacja lekarska, by dokładnie ocenić przyczynę pojawienia się licznych punktów rubinowych.

Z czym można pomylić punkty rubinowe na skórze?

Najczęstszymi jednostkami, z którymi należy różnicować naczyniaki rubinowe, są:

• naczyniaki płaskie,
• malformacje kapilarne,
• ziarniniaki naczyniowe,
• czerniak amelanotyczny (rzadko, ale istotnie).

Charakterystyczny wygląd, wielkość (1-5 mm), intensywny kolor oraz brak objawów subiektywnych ułatwiają rozpoznanie kliniczne.

Warto wiedzieć: W badaniach zauważono zwiększoną liczbę naczyniaków rubinowych u osób stosujących cyklosporynę – immunosupresant stosowany m.in. po przeszczepach narządów i w leczeniu łuszczycy. Może to sugerować rolę czynników immunologicznych w ich powstawaniu.

Kiedy iść do lekarza z rubinkami na skórze?

Konsultacja dermatologiczna jest wskazana, jeśli:

• zmiana szybko rośnie,
• pojawia się krwawienie lub owrzodzenie,
• naczyniak jest bolesny lub swędzący ,
• występuje nagły, liczny wysiew.

>> Zobacz: Objawy skórne chorej wątroby. Jakie badania wykonać?

Jakie badania wykonać przy punktach rubinowych?

W typowych przypadkach nie ma potrzeby wykonywania badań dodatkowych. Gdy pojawia się nietypowy wygląd lub zmiany pojawiają się w dużej liczbie w krótkim czasie, lekarz może zlecić:

• dermoskopię,
• biopsję,
• badania hormonalne i metaboliczne (glukoza, lipidogram),
• badania w kierunku zespołów paraneoplastycznych.

Jak można usunąć czerwone „pieprzyki” – rubinki na skórze?

Zabiegi usuwania naczyniaków rubinowych są wykonywane głównie ze wskazań estetycznych, ponieważ zmiany te zazwyczaj nie stanowią zagrożenia dla zdrowia. Do najczęściej stosowanych metod należą:

• laseroterapia (z wykorzystaniem m.in. lasera barwnikowego, KTP czy Nd:YAG),
• elektrokoagulacja,
• kriochirurgia,
• klasyczne usunięcie chirurgiczne.

Wśród dostępnych technik najskuteczniejszą i najczęściej rekomendowaną jest laseroterapia, która pozwala na precyzyjne usunięcie zmiany przy minimalnym ryzyku powikłań i krótkim czasie rekonwalescencji. Wybór metody zależy od lokalizacji zmiany, jej wielkości, liczby oraz preferencji pacjenta i lekarza.

>> Sprawdź: Krosty na nogach – skąd się biorą i co mogą oznaczać?

Czy istnieją przeciwwskazania do usunięcia punktów rubinowych?

Tak, mimo że usuwanie naczyniaków rubinowych jest zabiegiem stosunkowo bezpiecznym, istnieją pewne przeciwwskazania, które należy wziąć pod uwagę. Do przeciwwskazań względnych zalicza się m.in.:

• skłonność do tworzenia bliznowców (blizn przerostowych),
• ciążę (w przypadku niektórych metod, zwłaszcza laseroterapii i elektrokoagulacji),
• zaburzenia krzepnięcia krwi,
• aktywne stany zapalne lub infekcje skóry w miejscu planowanego zabiegu.

Każdy przypadek powinien być oceniony indywidualnie przez lekarza dermatologa lub specjalistę medycyny estetycznej, aby dobrać najbezpieczniejsze i najskuteczniejsze postępowanie.

FAQ. Czym są punkty rubinowe i jak powstają – często zadawane pytania

Zrozumienie natury punktów rubinowych może budzić wątpliwości, zwłaszcza gdy na skórze pojawiają się nagle lub w dużej liczbie. Poniżej zebraliśmy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania, z którymi pacjenci zgłaszają się do lekarzy. To praktyczne kompendium rozwiewa obawy i porządkuje najważniejsze informacje.

Punkty rubinowe: podsumowanie informacji

Punkty rubinowe to łagodne zmiany naczyniowe, które powstają wskutek rozrostu drobnych naczyń włosowatych w skórze właściwej. Najczęściej pojawiają się z wiekiem, choć ich dokładny mechanizm nie został w pełni wyjaśniony. Są nieszkodliwe, nie przekształcają się w zmiany złośliwe, ale mogą być wskazaniem do konsultacji dermatologicznej, szczególnie jeśli:

• gwałtownie się namnażają,
• zmieniają kolor lub kształt,
• pojawiają się w nietypowych miejscach (np. na piersiach, błonach śluzowych),
• krwawią lub ulegają urazom.

W razie potrzeby mogą być skutecznie i bezpiecznie usunięte metodami takimi jak laseroterapia, elektrokoagulacja czy kriochirurgia, jednak decyzja o zabiegu powinna być poprzedzona oceną lekarską.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk

---

Bibliografia

1. Nazer RI., Bashihab RH., Al-Madani WH., Omair AA., AlJasser MI. Cherry angioma: A case-control study. J Family Community Med. 2020 May-Aug;27(2):109-113.
2. Pastor-Tomás N., Bañuls J., Nagore E. [Translated article] Clinical Relevance of Cherry Angiomas. Actas Dermosifiliogr. 2023 Mar;114(3):T240-T246. English, Spanish.
3. Buslach N., Foulad DP., Saedi N., Mesinkovska NA. Treatment Modalities for Cherry Angiomas: A Systematic Review. Dermatol Surg. 2020 Dec;46(12):1691-1697.
4. Fernandez-Flores A., Colmenero I. Campbell de Morgan Spots (Cherry Angiomas) Show Endothelial Proliferation. Am J Dermatopathol. 2018 Dec;40(12):894-898.