Sklep
Strona główna Blog Strona 3

HPV a ciąża – co warto wiedzieć? Objawy, diagnostyka, leczenie

Kacper Staniszewski
-
0
HPV a ciąża – co warto wiedzieć? Objawy, diagnostyka, leczenie

HPV, czyli wirus brodawczaka ludzkiego (Human Papillomavirus), to jedna z najczęstszych infekcji przenoszonych drogą płciową. Większość zakażeń przebiega bezobjawowo i ustępuje samoistnie, jednak niektóre typy wirusa, zwłaszcza onkogenne, mogą prowadzić do rozwoju zmian przednowotworowych i raka szyjki macicy. U kobiet w ciąży zakażenie HPV budzi zrozumiałe obawy zarówno ze względu na potencjalny wpływ wirusa na przebieg ciąży, jak i możliwość przeniesienia zakażenia na dziecko. W artykule przedstawiono, czym jest wirus HPV i jak przebiega zakażenie u kobiet w ciąży – od objawów i wpływu na płodność, przez diagnostykę i leczenie, aż po szczepienia, ryzyko transmisji na dziecko i zasady profilaktyki.

Spis treści:

  1. Wirus HPV – czym jest?
  2. HPV w ciąży: objawy zakażenia u ciężarnych
  3. Czy wirus HPV utrudnia zajście w ciążę?
  4. Czy zakażenie HPV zagraża ciąży?
  5. HPV a ciąża. Jak sprawdzić, że jest się nosicielem wirusa?
  6. Leczenie HPV w ciąży: jak przeciwdziała się HPV?
  7. Szczepienie na HPV w ciąży. Czy jest bezpieczne i konieczne?
  8. Profilaktyka zakażeń HPV w ciąży. Jak zapobiec zarażeniu?
  9. Zarażenie wirusem HPV u kobiet: często zadawane pytania (FAQ)
  10. Wirus HPV a ciąża: podsumowanie

Wirus HPV – czym jest?

HPV to grupa ponad 200 typów wirusa brodawczaka ludzkiego, z których około 40 przenoszonych jest drogą płciową. Część z nich prowadzi do rozwoju łagodnych zmian (np. brodawek narządów płciowych), inne, tzw. typy wysokiego ryzyka, takie jak HPV 16 i 18 – są uznawane za onkogenne i mogą powodować raka szyjki macicy, sromu, pochwy czy odbytu.

Zakażenie następuje przez kontakt ze skórą i błonami śluzowymi, głównie podczas stosunku płciowego, ale także poprzez kontakt manualny czy oralny. HPV nie przenosi się drogą krwi. Większość infekcji jest przejściowa i zostaje wyeliminowana przez układ odpornościowy w ciągu 12–24 miesięcy. U części pacjentek jednak dochodzi do przewlekłego zakażenia, które może skutkować rozwojem zmian dysplastycznych lub nowotworowych.

>> Więcej ogólnych informacji o HPV przeczytasz w artykule: Wirus HPV (Human papillomavirus) – co trzeba wiedzieć?

HPV w ciąży: objawy zakażenia u ciężarnych

Zakażenie wirusem HPV u kobiet ciężarnych najczęściej przebiega bezobjawowo. W przypadkach objawowych może dojść do rozwoju brodawek narządów płciowych (kłykcin kończystych), które w ciąży mogą ulegać powiększeniu na skutek zwiększonego przepływu krwi i działania hormonów. Rzadziej występują upławy, świąd czy dyskomfort.

Warto zaznaczyć, że sama ciąża nie zwiększa ryzyka rozwoju raka szyjki macicy, jednak zakażenie onkogennymi typami wirusa może wymagać szczególnego nadzoru ginekologicznego.

Czy wirus HPV utrudnia zajście w ciążę?

Aktualne dane wskazują, że HPV może wpływać na płodność zarówno kobiet, jak i mężczyzn. U kobiet przewlekłe zakażenie może prowadzić do zmian w śluzie szyjkowym, utrudniając penetrację plemników. Z kolei u mężczyzn HPV może być obecny w nasieniu, wpływać negatywnie na morfologię plemników oraz zwiększać fragmentację DNA.

Mimo to, dla większości kobiet zakażonych HPV zajście w ciążę nie stanowi problemu, zwłaszcza gdy infekcja ma łagodny lub bezobjawowy przebieg.

Czy zakażenie HPV zagraża ciąży?

Zakażenie HPV nie zwiększa istotnie ryzyka poronienia, przedwczesnego porodu czy wad wrodzonych. W nielicznych przypadkach, przy dużej masie brodawek narządów płciowych, może być konieczne cięcie cesarskie. W wyjątkowych sytuacjach wirus może zostać przeniesiony na noworodka w trakcie porodu, prowadząc do rzadkiej choroby – brodawczakowatości krtani.

Typy HPV wysokiego ryzyka (16, 18) nie wpływają bezpośrednio na przebieg ciąży, ale mogą nasilać zmiany dysplastyczne szyjki macicy – dlatego tak ważne są regularne badania cytologiczne również w ciąży.

>> Przeczytaj także: Cytologia – badanie, które może uratować życie

HPV a ciąża. Jak sprawdzić, że jest się nosicielem wirusa?

Nosicielstwo HPV można wykryć jedynie za pomocą badań laboratoryjnych, ponieważ wirus nie daje charakterystycznych objawów. W ciąży standardowo wykonuje się cytologię, a w razie nieprawidłowego wyniku – test w kierunku DNA HPV. Testy można wykonać niezależnie od ciąży, są bezpieczne zarówno dla matki, jak i płodu.

Wykrywanie DNA 14 wysokoonkogennych typów wirusa HPV banerek

Diagnostyka zarażenia HPV w ciąży

Diagnostyka HPV u ciężarnych nie różni się istotnie od tej stosowanej poza ciążą. W jej przebiegu wykonuje się:

  • cytologię szyjki macicy (badanie cytologiczne) – podstawowe badanie przesiewowe w kierunku zmian przednowotworowych i nowotworowych szyjki macicy,
  • test w kierunku HPV DNA (molekularne wykrywanie materiału genetycznego wirusa) – umożliwia identyfikację obecności wirusa oraz jego typu (wysokiego lub niskiego ryzyka onkologicznego),
  • kolposkopia – ocena szyjki macicy pod powiększeniem optycznym z użyciem kolposkopu, zwłaszcza po nieprawidłowym wyniku cytologii,
  • biopsja szyjki macicy – wykonywana jedynie w uzasadnionych przypadkach, przy zachowaniu szczególnej ostrożności ze względu na ciążę.

>> Warto przeczytać: Macica – budowa, funkcje, umiejscowienie

Leczenie HPV w ciąży: jak przeciwdziała się HPV?

Nie ma leczenia przyczynowego usuwającego wirusa z organizmu, układ odpornościowy zwykle sam eliminuje infekcję w ciągu 1–2 lat. W ciąży nie wykonuje się zabiegów usuwania zmian o łagodnym przebiegu, o ile nie stanowią one zagrożenia. Leczenie zmian przednowotworowych (np. CIN 2/3) odkłada się do czasu po porodzie, chyba że pojawiają się wskazania do wcześniejszej interwencji.

Kłykciny kończyste nie zawsze wymagają leczenia w czasie ciąży. Decyzję o ich usunięciu podejmuje się indywidualnie – zabieg jest zalecany jedynie w przypadku, gdy zmiany są liczne, powodują dolegliwości bólowe lub mogą mechanicznie utrudniać poród siłami natury.

Szczepienie na HPV w ciąży. Czy jest bezpieczne i konieczne?

Szczepionki przeciw HPV (np. Gardasil 9) nie są obecnie zalecane kobietom w ciąży, mimo że dotychczasowe badania nie wskazują na ich szkodliwość. Jeśli kobieta zaszczepiła się nieświadomie będąc w ciąży, nie ma wskazań do jej przerywania. Schemat szczepienia należy jednak dokończyć po zakończeniu ciąży.

>> Przeczytaj też: Szczepienia w ciąży. Jakie szczepienia są zalecane dla kobiet ciężarnych i planujących ciążę?

Profilaktyka zakażeń HPV w ciąży. Jak zapobiec zarażeniu?

Chociaż ciąża nie zwiększa ryzyka zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego, to właśnie w tym okresie profilaktyka nabiera szczególnego znaczenia, zarówno dla zdrowia przyszłej matki, jak i dziecka. Najważniejsze działania profilaktyczne obejmują:

  • unikanie ryzykownych zachowań seksualnych,
  • ograniczenie liczby partnerów,
  • stosowanie prezerwatyw, które – choć nie dają pełnej ochrony – zmniejszają ryzyko zakażenia.

Istotne jest także utrzymywanie dobrej odporności organizmu i prowadzenie zdrowego stylu życia.

Bardzo ważnym elementem profilaktyki jest regularne wykonywanie badań cytologicznych oraz testów DNA HPV, które pozwalają na wczesne wykrycie infekcji i odpowiednie postępowanie jeszcze przed zajściem w ciążę. Szczepienie przeciwko HPV, najlepiej przed rozpoczęciem aktywności seksualnej, stanowi obecnie najskuteczniejszą formę zapobiegania zakażeniom typami wirusa o wysokim potencjale onkogennym. Choć szczepionka nie jest stosowana w trakcie ciąży, jej podanie przed planowaną ciążą lub po porodzie stanowi istotny element profilaktyki zdrowotnej kobiety.

Zarażenie wirusem HPV u kobiet: często zadawane pytania (FAQ)

Wokół zakażenia HPV w ciąży narosło wiele mitów i niejasności, które budzą niepokój u przyszłych matek. W tej części odpowiadamy na najczęściej pojawiające się pytania dotyczące wpływu wirusa na płodność, bezpieczeństwo porodu czy możliwość zakażenia dziecka.

Czy można zajść w ciążę przy HPV?

Tak. HPV zwykle nie uniemożliwia zajścia w ciążę, choć niektóre typy wirusa mogą pośrednio wpływać na płodność.

Czy HPV ma wpływ na płodność?

Potencjalnie tak. Zakażenie może prowadzić do zmian zapalnych i strukturalnych w obrębie szyjki macicy, co niekiedy utrudnia przejście plemników przez kanał szyjki. Dodatkowo przewlekła infekcja HPV może zwiększać ryzyko występowania zmian przedrakowych, które wymagają leczenia zabiegowego, a to z kolei może wpływać na funkcję szyjki macicy i zdolność do utrzymania ciąży.

Czy HPV można przekazać dziecku?

Możliwe jest okołoporodowe zakażenie, szczególnie przy obecności aktywnych brodawek. Ryzyko wystąpienia objawów u noworodka (np. brodawczakowatości) jest jednak bardzo niskie.

Czy przy HPV można rodzić naturalnie?

Tak, cesarskie cięcie jest zarezerwowane dla przypadków, gdy zmiany brodawkowate utrudniają poród drogami natury.

Wirus HPV a ciąża: podsumowanie

Zakażenie HPV w ciąży jest częstym zjawiskiem i zazwyczaj nie wpływa negatywnie na jej przebieg. Istotne jest jednak monitorowanie szyjki macicy oraz świadoma profilaktyka. Wczesne wykrycie wirusa i odpowiednie prowadzenie ciężarnej pozwalają zminimalizować ryzyko powikłań oraz uniknąć niepotrzebnych interwencji. Współpraca pacjentki z lekarzem oraz regularne badania kontrolne mają kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa matki i dziecka.

  • HPV może przebiegać w ciąży bezobjawowo.
  • Nie ma istotnego wpływu na przebieg ciąży u większości pacjentek.
  • Diagnostyka opiera się na cytologii, testach HPV DNA i kolposkopii.
  • Leczenie zmian w ciąży jest ograniczone – większość interwencji wykonuje się po porodzie.
  • Szczepienie w ciąży nie jest zalecane, ale przypadkowe podanie nie jest wskazaniem do jej przerwania.
  • Edukacja i profilaktyka pozostają kluczowe w zapobieganiu zakażeniom HPV.

Bibliografia

  1. https://www.pbkm.pl/pregnancy-zone-2/choroby-w-ciazy/hpv-a-ciaza
  2. https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-wirusowe/292351,hpv-wirus-brodawczaka-ludzkiego-objawy-leczenie-badania-i-rokowania
  3. Ardekani A, Taherifard E, Mollalo A. et al. Human Papillomavirus Infection during Pregnancy and Childhood: A Comprehensive Review. Microorganisms. 2022 Sep 28;10(10):1932.
  4. Bénard EA, Carceller AM, Mayrand MH. et al. Viral Load of Human Papillomavirus (HPV) During Pregnancy and Its Association With HPV Vertical Transmission. J Med Virol. 2025 Feb;97(2):e70221.
  5. Pandey D, Solleti V, Jain G, Das A, Shama Prasada K, Acharya S, Satyamoorthy K. Human Papillomavirus (HPV) Infection in Early Pregnancy: Prevalence and Implications. Infect Dis Obstet Gynecol. 2019 Mar 24;2019:4376902.
  6. Chilaka VN, Navti OB, Al Beloushi M, Ahmed B, Konje JC. Human papillomavirus (HPV) in pregnancy – An update. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2021 Sep;264:340-348.
  7. Chenafi-Adham S, Boussetta-Charfi O, Pillet S, Bourlet T. Impact of Human Papillomavirus (HPV) on Male and Female Fertility. Pathogens. 2024 Dec 7;13(12):1076.

Zespół Fanconiego (anemia Fanconiego) – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Katarzyna Ciepłucha
-
0
Zespół Fanconiego (anemia Fanconiego) – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie


Zespół Fanconiego, nazywany też niedokrwistością (anemią) Fanconiego, to rzadkie schorzenie wrodzone, w którym szpik kostny stopniowo traci zdolność do wytwarzania zdrowych krwinek. Często towarzyszą mu wady rozwojowe i zwiększone ryzyko niektórych nowotworów. Czym dokładnie jest ta choroba? Jakie daje objawy, jak się ją rozpoznaje i leczy? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule.

Spis treści:

  1. Zespół Fanconiego – co to za choroba?
  2. Zespół Fanconiego u dzieci
  3. Jakie są objawy zespołu Fanconiego?
  4. Jak zdiagnozować niedokrwistość Fanconiego?
  5. Leczenie zespołu Fanconiego
  6. FAQ. Zespół Fanconiego – często zadawane pytania
  7. Zespół Fanconiego – podsumowanie

Zespół Fanconiego – co to za choroba?

Zespół Fanconiego to dziedziczne zaburzenie naprawy materiału genetycznego (DNA). U osób chorych mechanizmy usuwania pewnego typu uszkodzeń DNA działają nieprawidłowo. Prowadzi to do niestabilności genów, szybszej śmierci niektórych komórek i z czasem do niewydolności szpiku kostnego. Choroba najczęściej dziedziczy się w sposób recesywny (potrzebne są dwie „uszkodzone” kopie genu od każdego z rodziców), rzadziej jest związana z chromosomem X. Za zespół Fanconiego odpowiada wiele genów, dlatego nasilenie objawów i wiek rozpoznania mogą być różne u poszczególnych osób. Mimo że to choroba rzadka, jest najczęstszą wrodzoną przyczyną niewydolności szpiku.

Zespół Fanconiego u dzieci

Najczęściej pierwsze objawy pojawiają się między 6. a 9. rokiem życia, choć u niektórych dzieci można je zauważyć już po urodzeniu. U części pacjentów rozpoznanie jest opóźnione, ponieważ symptomy bywają mało wyraźne lub występuje mozaicyzm, czyli współistnienie prawidłowych i zmienionych linii komórkowych. Do najczęstszych nieprawidłowości, oprócz samej niedokrwistości, należą: niski wzrost, małogłowie, przebarwienia skóry przypominające odcień kawy z mlekiem, wady kciuków i kości promieniowej, problemy ze słuchem, wady nerek, serca i narządów płciowych.

>> Zobacz również: Niedokrwistość u dziecka – kompendium wiedzy dla każdego rodzica

Jakie są objawy zespołu Fanconiego?

Objawy są bardzo zróżnicowane. U części chorych dominują wady wrodzone, u innych – dolegliwości wynikające z niedoboru erytrocytów, leukocytów i płytek krwi. Jednoczesny niedobór wszystkich trzech typów komórek nazywa się pancytopenią:

  • Niedokrwistość/anemia (za mało krwinek czerwonych/erytrocytów): bladość, osłabienie, szybka męczliwość, bóle i zawroty głowy, kołatanie serca.
  • Małopłytkowość (za mało płytek krwi): skłonność do siniaków, krwawienia z nosa i dziąseł, dłuższe krwawienie z drobnych ran.
  • Neutropenia (za mało neutrofili): nawracające infekcje bakteryjne i grzybicze, gorączka bez wyraźnej przyczyny.
  • Wady wrodzone i cechy wyglądu: nieprawidłowości kciuka i kości promieniowej, niski wzrost, charakterystyczne rysy twarzy, przebarwienia skóry, wady nerek i serca, zaburzenia słuchu i wzroku, wady narządów płciowych.
  • Zwiększone ryzyko nowotworów: szczególnie zespołów przedbiałaczkowych i białaczki szpikowej oraz nowotworów głowy i szyi czy okolicy narządów płciowych i odbytu – ryzyko rośnie wraz z wiekiem.

>> Przeczytaj również: Białaczka (leukemia, rak krwi) – objawy, rodzaje, diagnostyka i leczenie

Jak zdiagnozować niedokrwistość Fanconiego?

Rozpoznanie prowadzi zespół specjalistów, zwykle pod kierunkiem hematologa dziecięcego lub dorosłych. Najważniejsze badania to:

  • Morfologia krwi – często wykazuje powiększone krwinki czerwone, małą liczbę retikulocytów (młodych krwinek czerwonych), obniżoną liczbę białych krwinek i płytek krwi.
Morfologia banerek
  • Test łamliwości chromosomów: komórki krwi pacjenta poddaje się w laboratorium działaniu substancji uszkadzających DNA. W Zespole Fanconiego chromosomy pękają znacznie częściej. Przy wątpliwym wyniku badanie wykonuje się na komórkach skóry.
  • Badanie szpiku kostnego (biopsja i trepanobiopsja): zwykle wykazuje „ubogi” szpik, czyli zbyt małą liczbę komórek krwiotwórczych.
  • Badania genetyczne metodą sekwencjonowania (NGS): potwierdzają obecność zmian w genach związanych z chorobą. Dzięki temu możliwe jest poradnictwo rodzinne i bezpieczny dobór dawcy do przeszczepu.
Badanie hematologia - genetyczny panel diagnostyczny met. NGS (badanie z konsultacją) banerek
  • Badania obrazowe i konsultacje: zdjęcia i badania ultrasonograficzne pod kątem wad kostnych i narządowych, EKG i echo serca, konsultacje endokrynologiczne, laryngologiczne i okulistyczne.

Leczenie zespołu Fanconiego

Leczenie jest dobierane indywidualnie i wymaga opieki w wyspecjalizowanym ośrodku hematologicznym. Głównym celem jest przywrócenie prawidłowej pracy szpiku oraz zmniejszenie ryzyka powikłań.

  • Przeszczepienie krwiotwórczych komórek macierzystych (allogeniczny przeszczep szpiku): jedyna metoda pozwalająca usunąć przyczynę niewydolności szpiku. Polega na zastąpieniu chorego szpiku komórkami od zdrowego, zgodnego dawcy – najlepiej krewnego. Jeśli takiego nie ma, możliwe jest przeszczepienie od dawcy niespokrewnionego lub z krwi pępowinowej.
  • Leczenie androgenami (np. danazolem): stosowane, gdy przeszczepienie nie jest możliwe lub jako rozwiązanie tymczasowe do czasu znalezienia dawcy.
  • Leczenie wspomagające: przetoczenia krwi i płytek, ostrożne stosowanie czynników wzrostu, leczenie infekcji, opieka stomatologiczna i regularne kontrole. Po terapii konieczna jest stała obserwacja z powodu podwyższonego ryzyka niektórych nowotworów.

Rokowania przy anemii Fanconiego

Rokowanie zależy głównie od wieku chorego, stopnia niewydolności szpiku oraz dostępności odpowiedniego dawcy. U pacjentów po przeszczepieniu od zgodnego dawcy rodzinnego pięcioletnie przeżycie wynosi około 85%. Wyniki po przeszczepach od dawców niespokrewnionych w ostatnich latach również znacznie się poprawiły, a całkowite przeżycie może sięgać nawet 80%. Bez leczenia przyczynowego niewydolność szpiku zwykle postępuje, a ryzyko rozwoju zespołów przedbiałaczkowych, białaczki i guzów litych rośnie – stąd kluczowe znaczenie ma szybka diagnostyka i leczenie w doświadczonym ośrodku.

FAQ. Zespół Fanconiego – często zadawane pytania

Poniżej odpowiedzi na inne często zadawanie pytania dotyczące zespołu Fanconiego.

Czym jest zespół Fanconiego?

To choroba genetyczna, w której organizm nie potrafi prawidłowo naprawiać określonych uszkodzeń DNA. W efekcie szpik kostny stopniowo traci zdolność wytwarzania zdrowych krwinek, co zwiększa podatność na infekcje, krwawienia oraz ryzyko rozwoju niektórych nowotworów. Często współwystępuje także z różnymi wadami wrodzonymi.

Jakie są kryteria zespołu Fanconiego?

Podstawą rozpoznania jest dodatni test łamliwości chromosomów oraz obraz ubogokomórkowego szpiku w badaniu histopatologicznym. Diagnozę potwierdza badanie genetyczne, które wykazuje patogenną zmianę w jednym z genów związanych z chorobą.

Zespół Fanconiego – podsumowanie

  • Zespół Fanconiego to rzadka, dziedziczna choroba naprawy DNA i najczęstsza wrodzona przyczyna niewydolności szpiku.
  • Objawy to wady wrodzone, niski wzrost, przebarwienia skóry, a także pancytopenię – czyli jednoczesny niedobór krwinek czerwonych, białych i płytek krwi.
  • Diagnostyka obejmuje morfologię krwi, test łamliwości chromosomów, badanie szpiku i badanie genetyczne.
  • Leczenie przyczynowe obejmuje allogeniczny przeszczep szpiku.
  • Rokowanie poprawia się dzięki nowoczesnym procedurom przeszczepowym, ale konieczny jest długoterminowy nadzór hematologiczno‑onkologiczny.

Bibliografia

  1. Salamonowicz‑Bodzioch M. Niedokrwistość aplastyczna Fanconiego. Podręcznik Pediatrii; mp.pl (dostęp 09.08.2025).
  2. Auerbach A. Niedokrwistość Fanconiego. Orphanet (orpha.net).
  3. Olson TS, Myers KC. Clinical manifestations and diagnosis of Fanconi anemia. UpToDate (dostęp 09.08.2025).
  4. Olson TS, Myers KC. Management and prognosis of Fanconi anemia. UpToDate (dostęp 09.08.2025).

HIV – objawy, drogi zakażenia, diagnostyka i leczenie

Angelika Janowicz
-
0
HIV – objawy, drogi zakażenia, diagnostyka i leczenie

Mimo ogromnego postępu medycyny wirus HIV jest jednym z najpoważniejszych problemów zdrowia publicznego na całym świecie – głównie ze względu na liczbę zakażeń i trudności z całkowitą eliminacją wirusa. Jednocześnie, przy odpowiednim wsparciu medycznym, zakażenie nie jest wyrokiem, a osoby seropozytywne mogą prowadzić normalne życie. Dlatego tak ważna jest świadomość dróg zakażenia, diagnostyki, możliwości leczenia i profilaktyki HIV.

Spis treści:

  1. HIV: czym jest?
  2. Wirus HIV: objawy zakażenia
  3. Drogi zakażenia HIV. Jak można zarazić się HIV?
  4. Badania na HIV: jak sprawdzić, czy doszło do zakażenia?
  5. Kiedy wykonać test na HIV?
  6. Zakażenie wirusem HIV: leczenie i postępowanie
  7. Profilaktyka zakażeń wirusem HIV
  8. FAQ. Wirus HIV – często zadawane pytania
  9. Zakażenie wirusem HIV: podsumowanie informacji

HIV: czym jest?

HIV to ludzki wirus niedoboru odporności. Należy do rodziny retrowirusów. Łączy się z receptorem CD4, dlatego atakuje przede wszystkim komórki układu immunologicznego – makrofagi, monocyty, limfocyty T-pomocnicze, komórki dendrytyczne.

Wirus HIV przenika do organizmu, integruje się z materiałem genetycznym komórek gospodarza i zaczyna się namnażać. Infekcja przebiega etapami i może przez długi czas nie dawać jednoznacznych objawów. Nieleczone zakażenie HIV może prowadzić do rozwoju AIDS – zespołu nabytego upośledzenia odporności.

>> Więcej o tym, czym jest HIV, przeczytasz w naszym artykule: Wszystko, co powinieneś wiedzieć o HIV

Należy pamiętać, że HIV to wirus, a nie choroba. Dodatkowo zakażenie nie oznacza automatycznego rozwoju AIDS.

Wirus HIV: objawy zakażenia

Nieleczone zakażenie wirusem HIV przebiega w kilku fazach. U większości zakażonych początkowo (2–8 tygodni od wniknięcia patogenu do organizmu) rozwija się ostra choroba retrowirusowa. Pierwsze objawy HIV są nieswoiste i przypominają mononukleozę zakaźną. Występuje m.in. gorączka, bóle mięśni i stawów, powiększenie węzłów chłonnych, plamisto-grudkowa wysypka.

Następnie zakażenie wirusem HIV przechodzi w fazę bezobjawową, która, w przypadku braku leczenia, trwa 1,5–15 lat (średnio 8 lat). Stan kliniczny osoby chorej jest dobry.

Kolejnym etapem jest objawowe zakażenie wirusem HIV, które może być poprzedzone uogólnioną limfadenopatią (powiększeniem węzłów chłonnych). Na skutek obniżenia odporności rozwija się kandydoza jamy ustnej lub pochwy, półpasiec, leukoplakia włochata, neuropatia obwodowa, przewlekła biegunka.

Ostatnim stadium zakażenia HIV jest pełnoobjawowe AIDS. Charakteryzuje się obecnością tzw. chorób wskaźnikowych, do których zaliczane są m.in. bakteryjne zapalenie płuc, kandydoza przełyku, przewlekłe owrzodzenia, encefalopatia, zespół wyniszczenia oraz nowotwory (np. mięsak Kaposiego).

>> Zobacz także: HIV – wczesna diagnoza i podjęcie leczenia daje szansę na normalne życie

Zakażenie HIV – objawy skórne

Objawy skórne HIV mogą pojawić się już w pierwszej fazie infekcji w formie plamisto-grudkowej wysypki. Wykwity przybierają bladoróżowy kolor i są umiejscowione na twarzy, tułowiu lub kończynach. Zwykle ustępują po kilku dniach.

Objawy skórne HIV, które pojawiają się na późniejszym etapie zakażenia to m.in.:

Zakażenie wirusem HIV może prowadzić do rozwoju mięsaka Kaposiego oraz raka podstawnokomórkowego lub płaskonabłonkowego skóry.

Zakażenie HIV – objawy u kobiet

Zakażenie HIV u kobiet może prowadzić do nawracających infekcji grzybiczych pochwy i sromu, bakteryjnego zapalenia pochwy, stanów zapalnych miednicy mniejszej, opryszczki narządów płciowych oraz raka szyjki macicy. Często dochodzi również do zaburzeń cyklu miesiączkowego i przedwczesnej menopauzy.

Zakażenie HIV – objawy u mężczyzn

U mężczyzn zakażonych HIV istnieje wyższe ryzyko zapalenia i ropnia stercza. Ponadto mogą pojawić się zaburzenia erekcji (niemożność uzyskania i utrzymania wzwodu) i ejakulacji. Natomiast przy AIDS często dochodzi do zaniku jąder lub rozwoju nowotworu jądra.

Drogi zakażenia HIV. Jak można zarazić się HIV?

Wirus HIV przenosi się z osoby zakażonej (również bezobjawowej) na zdrową:

  • przez krew,
  • w wyniku kontaktów seksualnych,
  • w trakcie ciąży, porodu lub karmienia piersią.

Mocz, kał, łzy, pot i ślina nie są materiałem zakaźnym pod warunkiem, że nie znajduje się w nich świeża krew.

Jeżeli kobieta wie o HIV i podjęła się odpowiedniego leczenia, ryzyko zakażenia dziecka jest mniejsze niż 1%.

Czy prezerwatywa chroni przed HIV?

Prawidłowo stosowana prezerwatywa zapewnia bardzo wysoką ochronę przed zakażeniem HIV. Chroni także przed innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową.

Największe ryzyko zakażenia HIV dotyczy stosunków analnych. Natomiast przy stosunku waginalnym kobieta jest narażona na infekcję bardziej niż mężczyzna.

Badania na HIV: jak sprawdzić, czy doszło do zakażenia?

Istnieje kilka badań w kierunku HIV. Podstawą diagnostyki przesiewowej są testy serologiczne IV generacji. Umożliwiają wykrycie:

  • przeciwciał anty-HIV (po 4–12 tygodniach od zakażenia),
  • antygenu p24 (po 2 tygodniach od zakażenia).

Dodatni wynik testu serologicznego w kierunku HIV powinien być zweryfikowany badaniem molekularnym techniką RT-PCR.

Badanie na HIV można wykonać anonimowo.
Badanie HIV - test przesiewowy (przeciwciała anty-HIV) banerek

>> Zobacz także: Kto i kiedy powinien wykonać test w kierunku zakażenia wirusem HIV?

Kiedy wykonać test na HIV?

Wykonanie badania na HIV wskazane jest w następujących przypadkach:

  • ryzykowne zachowanie seksualne (np. stosunek bez zabezpieczenia z nowym partnerem),
  • potencjalna ekspozycja na zakażenie (np. zakłucie igłą),
  • planowanie ciąży (przebadany powinien zostać również mężczyzna),
  • ciąża,
  • występowanie objawów mogących mieć związek z zakażeniem HIV (np. nawracająca kandydoza jamy ustnej, nawracająca opryszczka, nawracające zapalenia płuc, gorączka o nieznanej przyczynie).
Należy pamiętać o oknie serologicznym. To okres od momentu zakażenia do czasu, gdy test wykazuje obecność przeciwciał. Przyjmuje się, że trwa 6 tygodni. Dlatego zbyt wcześnie wykonane badanie na HIV może dać wynik fałszywie ujemny.

Zakażenie wirusem HIV: leczenie i postępowanie

Leczenie HIV powinno rozpocząć się niezwłocznie. Podstawą jest skojarzona terapia antyretrowirusowa, która polega na jednoczesnym przyjmowaniu kilku leków hamujących replikację wirusa. Może być uzupełniona o profilaktykę zakażeń oportunistycznych i działań niepożądanych leków antyretrowirusowych. Leczenie HIV trwa do końca życia.

Ile się żyje z HIV?

Jeżeli leczenie HIV zostanie podjęte w odpowiednim momencie, przewidywana długość życia jest taka sama, jak w przypadku osób niezakażonych. Natomiast nieleczona infekcja prowadzi do śmierci średnio w ciągu 8–10 lat.

Czy HIV jest uleczalny?

Zakażenie wirusem HIV nie jest uleczalne. Można jednak skutecznie je kontrolować i w ten sposób zapobiec rozwojowi objawów. Osoby, które się leczą i mają niewykrywalną wiremię mogą prowadzić normalne życie, pracować, zakładać rodziny i nie przekazywać wirusa dalej.

Profilaktyka zakażeń wirusem HIV

Profilaktyka zakażenia wirusem HIV obejmuje:

  • stosowanie prezerwatyw,
  • unikanie ryzykownych zachowań seksualnych,
  • unikanie stosowania wspólnych igieł i strzykawek,
  • wybieranie salonów beauty, piercingu i tatuażu stosujących jednorazowy lub sterylizowany sprzęt,
  • wykonywanie badań przesiewowych w kierunku HIV.

Jeżeli doszło do narażenia na zakażenie wirusem HIV, możliwe jest włączenie profilaktyki poekspozycyjnej w ciągu 48 godzin (a w wyjątkowych przypadkach 72 godzin), która polega na przyjmowaniu trzech leków przeciwretrowirusowych.

Profilaktyka przedekspozycyjna zakażenia HIV

Profilaktyka przedekspozycyjna polega na codziennym lub doraźnym przyjmowaniu leków antyretrowirusowych przez osoby niezakażone, ale narażone na zakażenie HIV. Ma zastosowanie m.in. u osób utrzymujących kontakty seksualne z osobami zakażonymi HIV lub używających narkotyki dożylne.

FAQ. Wirus HIV – często zadawane pytania

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące wirusa HIV i objawów zakażenia.

Co się dzieje jak ktoś ma HIV?

Zakażenie HIV powoduje stopniowe osłabienie układu odpornościowego. Brak leczenia skutkuje rozwojem AIDS i przedwczesną śmiercią.

Jakie są objawy HIV po 3 latach?

Po 3 latach zakażenie HIV może pozostawać w fazie bezobjawowej. Objawowa postać rozwija się średnio w ciągu 8 lat bez leczenia.

Po jakim czasie widać zakażenie HIV?

Testy serologiczne IV generacji wykrywają HIV zwykle po 2–12 tygodniach od zakażenia.

Jak wygląda HIV na skórze?

Objawy skórne zakażenia HIV są zróżnicowane i mogą obejmować m.in. wysypkę plamisto-grudkową, owrzodzenia, opryszczkę, półpasiec, łojotokowe zapalenie skóry, pleśniawki, świąd i suchość skóry.

Co boli przy HIV?

Dolegliwości bólowe mogą być związane z zakażeniem HIV i jego powikłaniami, schorzeniami współistniejącymi lub terapią. Najczęściej chorzy zgłaszają ból głowy, klatki piersiowej, jamy ustnej, brzucha oraz mięśni i stawów.

Co jest podwyższone przy HIV?

W badaniach wirusologicznych stwierdza się wysoką wiremię (liczbę kopii wirusa HIV RNA).

Jak wygląda jama ustna przy HIV?

Przy zakażeniu HIV w jamie ustnej mogą występować pleśniawki, nawracające afty, zapalenie dziąseł, nadżerki, owrzodzenia, suchość śluzówek, a także czerwone lub białe plamy na języku i podniebieniu.

Czy przy HIV się chudnie?

HIV może powodować zespół wyniszczenia, którego jednym z objawów jest spadek masy ciała o ponad 10%.

Zakażenie wirusem HIV: podsumowanie informacji

  • HIV jest wirusem, który atakuje układ odpornościowy.
  • Przez długi czas zakażenie HIV nie daje żadnych objawów. Wykrycie infekcji jest możliwe tylko dzięki badaniom serologicznym.
  • Do zakażenia dochodzi poprzez kontakt z zakażoną krwią lub stosunek seksualny. Patogen może przenieść się z matki na dziecko podczas ciąży, porodu lub karmienia piersią.
  • Leczenie HIV zapobiega rozwojowi objawów i powikłań, a dzięki niewykrywalnej wiremii nie dochodzi do zakażenia innych osób.

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski

Bibliografia

  1. https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/012/333/original/31-43.pdf?1473152233 (dostęp 06.08.2025)
  2. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.18.2. (dostęp 06.08.2025)
  3. G. Barałkiewicz, Zakażenia wirusem HIV/AIDS, Przewodnik Lekarza 5/2001
  4. E. Firląg-Burkacka, Atlas zmian skórnych u osób zakażonych HIV, Termedia Wydawnictwo Medyczne, Poznań 2013
  5. D. Rogowska-Szadkowska, E. Bąkowska, HIV i kobiety, Krajowe Centrum ds. AIDS Warszawa 2008
  6. https://www.czytelniamedyczna.pl/1643,objawy-ze-strony-ukladu-moczowoplciowego-w-przebiegu-zakazen-hiv-i-aids-najwazni.html (dostęp 06.08.2025)
  7. https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/HIV-AIDS/158254,zakazenie-hiv (dostęp 06.08.2025)
  8. M. Krzyżak-Jankowicz i in., Ból u chorych zakażonych HIV – niedoceniany problem kliniczny, Medycyna Paliatywna 2013; 5(4): 148–156

Kolagenoza: objawy, przyczyny, badania i leczenie chorób tkanki łącznej

Angelika Janowicz
-
0
Kolagenoza: objawy, przyczyny, badania i leczenie chorób tkanki łącznej

Kolagenozy to dawna nazwa chorób układowych tkanki łącznej, które charakteryzują się przewlekłym stanem zapalnym i autoimmunologicznym podłożem. Tkanka łączna stanowi podstawowy budulec wielu struktur organizmu. Wchodzi w skład m.in. skóry, stawów, naczyń krwionośnych, a także narządów wewnętrznych. Dlatego kolagenozy mogą dawać różnorodne objawy i obejmować wiele układów jednocześnie.

Dowiedz się, co to jest kolagenoza, jakie są jej przyczyny, pierwsze objawy oraz metody diagnostyki i leczenia.

Spis treści:

  1. Czym jest kolagenoza?
  2. Przyczyny chorób tkanki łącznej
  3. Objawy kolagenozy
  4. Diagnostyka chorób tkanki łącznej
  5. Jak leczyć kolagenozę?
  6. FAQ. Kolagenoza – często zadawane pytania
  7. Kolagenoza – podsumowanie

Czym jest kolagenoza?

Kolagenoza jest dawną nazwą medyczną dla grupy układowych chorób autoimmunologicznych, które prowadzą do uszkodzenia tkanki łącznej. Określenie mogło błędnie sugerować, że schorzenia dotyczą wyłącznie kolagenu (mimo że obejmują znacznie szerszy zakres struktur i mechanizmów). Dlatego w 1983 roku Amerykańskie Towarzystwo Reumatologiczne zrezygnowało z terminu „kolagenozy” na rzecz „choroby układowe tkanki łącznej”.

Tkanka łączna stanowi ok. 30% masy ciała. Pełni funkcje podporowe, metaboliczne i obronne. Składa się z komórek (m.in. fibroblastów) oraz substancji międzykomórkowej zawierającej włókna kolagenowe i elastynowe. Jej prawidłowe funkcjonowanie jest niezbędne dla integralności narządów i tkanek, a zaburzenia w jej obrębie leżą u podłoża wielu chorób.

Do kolagenoz (chorób układowych tkanki łącznej) zaliczają się m.in.:

Wspólnym mianownikiem kolagenoz jest proces zapalny toczący się w tkance łącznej. Obejmuje najczęściej stawy, skórę, naczynia krwionośne, a także narządy wewnętrzne – w tym serce, nerki i płuca.

>> Sprawdź też: Kolagen – czym jest, jakie pełni funkcje w organizmie, kolagenozy

Czy kolagenoza jest dziedziczna?

Kolagenozy nie są chorobami dziedzicznymi. Ich rozwój wynika ze złożonej interakcji pomiędzy predyspozycjami genetycznymi a czynnikami środowiskowymi. W procesie tym uczestniczy wiele genów, które wspólnie zwiększają podatność na zachorowanie. Mimo że kolagenozy nie są dziedziczone bezpośrednio, często obserwuje się ich rodzinne występowanie.

Dziedziczone są natomiast genetyczne defekty kolagenu – np. zespół Ehlersa-Danlosa, wrodzona łamliwość kości czy zespół Alporta. Jest to grupa chorób charakteryzująca się zaburzeniami w syntezie kolagenu. Wynika z konkretnych mutacji w genach kodujących kolagen.

Przyczyny chorób tkanki łącznej

Przyczyny chorób układowych tkanki łącznej nie zostały do końca poznane. Przypuszcza się, że kolagenoza rozwija się u osób predysponowanych genetycznie na skutek zadziałania czynnika wyzwalającego. Może to być m.in. infekcja wirusowa, silny stres, toksyny.

U osób predysponowanych powyższe czynniki prowadzą do nieprawidłowej aktywacji układu immunologicznego, który zaczyna błędnie rozpoznawać własne komórki jako zagrożenie i niszczy je, prowadząc do uszkodzeń strukturalnych i czynnościowych w obrębie organizmu.

>> Zobacz także: Choroby autoimmunologiczne – czym są? Objawy, diagnostyka i leczenie

Choroby układowe tkanki łącznej występują u około 2% populacji. Najczęstszą jest reumatoidalne zapalenie stawów (RZS).

Objawy kolagenozy

Objawy kolagenozy są różnorodne, co może utrudniać postawienie szybkiego rozpoznania. Dla tego typu schorzeń charakterystyczne jest jednoczesne zajęcie wielu układów. Dolegliwości mogą pojawiać się stopniowo i nasilać z czasem.

Objawy chorób układowych tkanki łącznej to m.in.:

  • bóle i obrzęki stawów,
  • sztywność poranna,
  • zmiany skórne (np. obrzęk lub stwardnienie skóry),
  • objaw Raynauda (zblednięcie, a następnie zaczerwienienie palców pod wpływem zimna),
  • zmiany na błonach śluzowych jamy ustnej,
  • zmiany w narządach wewnętrznych prowadzące do zaburzeń ich funkcjonowania.

Pierwsze objawy kolagenozy to zwykle dolegliwości ogólne – np. złe samopoczucie, osłabienie, stan podgorączkowy lub gorączka, niezamierzona utrata masy ciała, nocne poty.

>> To może Cię zainteresować: Kolagen – jak zadbać o jego optymalny poziom?

Diagnostyka chorób tkanki łącznej

Diagnostyka chorób tkanki łącznej opiera się m.in. na badaniach laboratoryjnych. W pierwszej kolejności lekarz zleca podstawowe testy:

Diagnostyka chorób układowych tkanki łącznej obejmuje również badanie obecności autoprzeciwciał – np. przeciwciał przeciwjądrowych ANA, przeciwciał anty-Jo-1, anty-RO-SS-A, czynnika reumatoidalnego (RF).

Pakiet reumatyczny rozszerzony (7 badań) banerek

Dodatkowo stosuje się m.in. badania obrazowe, biopsję skórno-mięśniową, badanie elektromiograficzne. Diagnostyka dopasowywana jest do rodzaju podejrzewanego schorzenia.

>> Zobacz także: Przeciwciała przeciwjądrowe – wskazania do badania ANA. Co wykrywa badanie?

Jak leczyć kolagenozę?

Leczenie kolagenoz zależy od rodzaju choroby oraz stopnia jej zaawansowania. Celem terapii jest złagodzenie objawów, redukcja stanu zapalnego oraz zapobieganie powikłaniom i postępowi choroby. Leczenie ma charakter kompleksowy – obejmuje zarówno farmakoterapię (glikokortykosteroidy, leki immunosupresyjne, przeciwzapalne i biologiczne), jak i rehabilitację oraz wsparcie psychologiczne.

Czy kolagenoza jest uleczalna?

Kolagenozy mają charakter przewlekły i obecnie nie są chorobami w pełni uleczalnymi. Jednak dzięki postępowi w diagnostyce i terapii możliwe jest skuteczne kontrolowanie przebiegu choroby, osiągnięcie remisji i znaczna poprawa jakości życia pacjentów.

FAQ. Kolagenoza – często zadawane pytania

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące objawów i diagnostyki kolagenozy (choroby układowej tkanki łącznej).

Jakie są objawy choroby tkanki łącznej?

Objawy chorób tkanki łącznej zależą od rodzaju i stopnia zaawansowania schorzenia. Często występują m.in. przewlekłe zmęczenie, osłabienie, bóle i obrzęki stawów, zmiany skórne i na błonach śluzowych, gorączka, zaburzenia pracy narządów wewnętrznych (np. serca, nerek, płuc).

Czy choroba tkanki łącznej jest groźna?

Nieleczone choroby układowe tkanki łącznej mogą prowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia narządów wewnętrznych skutkujących zaburzeniem ich funkcjonowania.

Jakie badanie potwierdza chorobę tkanki łącznej?

Rozpoznanie choroby tkanki łącznej wymaga przeprowadzenia szczegółowej diagnostyki, która obejmuje podstawowe testy laboratoryjne (np. morfologia krwi z rozmazem, OB, CRP), badanie obecności autoprzeciwciał (przeciwjądrowych ANA, czynnika reumatoidalnego RF) oraz dodatkowe testy (np. USG, biopsję).

Kolagenoza – podsumowanie

  • Kolagenozy to dawne określenie grupy przewlekłych chorób autoimmunologicznych tkanki łącznej, które mogą prowadzić do uszkodzenia wielu narządów i układów w organizmie. Obecnie stosuje się termin „choroby układowe tkanki łącznej”.
  • Objawy są niespecyficzne, a ich nasilenie zależy od rodzaju kolagenozy i stopnia zaawansowania choroby.
  • Dla utrzymania remisji i zmniejszenia ryzyka poważnych powikłań istotne znaczenie mają wczesna diagnostyka i indywidualnie dobrana terapia.

Opieka merytoryczna: lek. Maria Wydra

Bibliografia

  1. J. Świerkot, G. Kukiz-Świerkot, Zmiany obserwowane na śluzówkach jamy ustnej w przebiegu układowych chorób tkanki łącznej, Przewodnik Lekarza 7/2000
  2. A. Jasiewicz, J. Samochowiec, Zaburzenia psychiczne w chorobach tkanki łącznej, Psychiatria 2011, t. 8, nr 2, s. 39–45
  3. P. Bienias i in., Zaburzenia rytmu i przewodzenia u osób z chorobami układowymi tkanki łącznej, Kardiol Pol 2008; 66: 194–199
  4. M. Puszczewicz, Objaw Raynauda — problem interdyscyplinarny, Forum Medycyny Rodzinnej 2008, t. 2, nr 2, s. 121–126
  5. https://www.przegladreumatologiczny.pl/badania-laboratoryjne-w-chorobach-tkanki-lacznej (dostęp 05.08.2025)
  6. M. Puszczewicz, Badania laboratoryjne w chorobach tkanki łącznej, Przegląd Reumatologiczny 2014 (wersja online), dostęp 05.08.2025

Czym jest rezerwa jajnikowa, jak i po co ją sprawdzić?

Angelika Janowicz
-
0
Czym jest rezerwa jajnikowa, jak i po co ją sprawdzić?

Rezerwa jajnikowa to jedno z podstawowych pojęć w diagnostyce płodności kobiet. Określa liczbę i pośrednio jakość pozostałych pęcherzyków jajnikowych, z których może dojrzeć komórka jajowa. Jej ocena pozwala oszacować potencjał rozrodczy, a tym samym przewidzieć szanse na naturalne zajście w ciążę lub skuteczność leczenia niepłodności. Dowiedz się, jak zbadać rezerwę jajnikową i jakie czynniki wpływają na jej zmniejszenie.

Spis treści:

  1. Czym jest rezerwa jajnikowa?
  2. Dlaczego rezerwa jajnikowa może się wyczerpać?
  3. Rezerwa jajnikowa: płodność a wiek kobiety
  4. Niska rezerwa jajnikowa: objawy
  5. Badanie rezerwy jajnikowej: jak sprawdzić?
  6. Niska rezerwa jajnikowa a ciąża: czy możliwe jest poczęcie?
  7. FAQ. Rezerwa jajnikowa – często zadawane pytania
  8. Rezerwa jajnikowa: podsumowanie informacji

Czym jest rezerwa jajnikowa?

Rezerwa jajnikowa to termin medyczny określający pulę pęcherzyków jajnikowych, które mogą potencjalnie przekształcić się w dojrzałe komórki jajowe. Każda kobieta rodzi się z określoną liczbą oocytów, która osiąga maksimum w 16.–20. tygodniu życia płodowego (do 7 milionów), a w momencie narodzin wynosi około 1 milion. W kolejnych latach rezerwa jajnikowa systematycznie spada, aż do całkowitego wygaśnięcia funkcji jajników po menopauzie. Komórki jajowe nie namnażają się i nie uzupełniają w ciągu życia.

>> Zobacz także: Jajniki – budowa, funkcje, regulacja hormonalna

Dlaczego rezerwa jajnikowa może się wyczerpać?

Najważniejszym czynnikiem wpływającym na stopniowe wyczerpywanie się rezerwy jajnikowej jest wiek. Już po 30. roku życia obserwuje się zauważalny spadek liczby i jakości oocytów, a proces ten gwałtownie przyspiesza po ukończeniu 35 lat. Po 40. roku życia kobieta ma zaledwie kilka procent pierwotnego zasobu komórek jajowych. Tempo obniżania się rezerwy jajnikowej może być różne u każdej kobiety.

Szacuje się, że na początku dojrzewania płciowego liczba oocytów wynosi około 300–500 tysięcy. W okresie rozrodczym w każdym cyklu miesiączkowym ich pula zmniejsza się średnio o około 1000 komórek. Łącznie w całym okresie płodnym jedynie około 400–500 oocytów osiąga dojrzałość i może zostać uwolnionych podczas owulacji.

Inne czynniki przyczyniające się do obniżenia rezerwy jajnikowej to m.in.:

  • czynniki genetyczne,
  • zabiegi chirurgiczne w obrębie jajników lub miednicy,
  • leczenie onkologiczne (chemioterapia i radioterapia),
  • endometrioza,
  • palenie papierosów.
Po 35. roku życia nie tylko spada liczba pęcherzyków jajnikowych, ale również maleje ich zdolność do zapłodnienia.

Rezerwa jajnikowa: płodność a wiek kobiety

Zależność między wiekiem a płodnością kobiety jest ścisła i dobrze udokumentowana. Spadek rezerwy jajnikowej oznacza mniejsze szanse na spontaniczne poczęcie oraz trudności z utrzymaniem ciąży.

Rezerwa jajnikowa po pierwszej miesiączce

W momencie dojrzewania płciowego dziewczynka ma jeszcze około pół miliona pęcherzyków jajnikowych. W każdym cyklu miesiączkowym aktywowanych zostaje kilka z nich, ale tylko jeden – dominujący – dojrzewa i jest uwalniany podczas owulacji.

Rezerwa jajnikowa po 40. roku życia

Po ukończeniu 40 lat rezerwa jajnikowa jest znacznie ograniczona – zarówno pod względem ilości, jak i jakości komórek jajowych. Szanse na naturalne zajście w ciążę wynoszą wtedy zaledwie 5–10% w każdym cyklu. W tym wieku wzrasta również ryzyko poronień i wad genetycznych u płodu.

Z obserwacji wynika, że liczba pęcherzyków jajnikowych w wieku 37,5 lat może spaść do 25 tysięcy.

Rezerwa jajnikowa a menopauza

Menopauza oznacza całkowite wyczerpanie się rezerwy jajnikowej i trwałe ustanie cykli miesiączkowych. Kobieta traci zdolność do naturalnego poczęcia dziecka. Średni wiek menopauzy w Polsce wynosi 49–51 lat.

Jeżeli dojdzie do wyczerpania rezerwy jajnikowej przed 40. rokiem życia, mówimy o przedwczesnym wygasaniu funkcji jajników (POI). Stan ten prowadzi do zatrzymania miesiączkowania, niedoboru estrogenów, a w konsekwencji niepłodności. Może mieć podłoże genetyczne, autoimmunologiczne lub być wynikiem leczenia onkologicznego.

Niska rezerwa jajnikowa: objawy

Obniżona rezerwa jajnikowa przez długi czas może nie dawać żadnych charakterystycznych objawów. Często kobiety dowiadują się o niej dopiero w trakcie diagnostyki niepłodności. Sygnałami świadczącymi o spadku puli pęcherzyków jajnikowych mogą być nieregularne miesiączki i trudności z zajściem w ciążę.

Wskazaniem do konsultacji lekarskiej i badania rezerwy jajnikowej są m.in.:

  • niepowodzenia w staraniach o dziecko (12 miesięcy regularnych prób w przypadku kobiet przed 35. rokiem życia i 6 miesięcy po ukończeniu 35 lat),
  • zatrzymanie miesiączkowania przed 40. rokiem życia,
  • tzw. objawy wypadowe (np. uderzenia gorąca, nagłe zmiany nastroju, nocne poty).
Chociaż zauważalny spadek rezerwy jajnikowej obserwuje się zwykle po 35. roku życia, to w niektórych przypadkach może on wystąpić znacznie wcześniej – nawet u 20-latek. Wczesna diagnostyka pozwala na ocenę rezerwy jajnikowej i wdrożenie działań zwiększających szansę na zajście w ciążę.

Badanie rezerwy jajnikowej: jak sprawdzić?

Podstawowe badania rezerwy jajnikowej to:

  • badanie AMH (hormon anty-Müllerowski) – to hormon produkowany przez komórki otaczające pęcherzyki jajnikowe gotowe do wzrostu; badanie można wykonać w dowolnym dniu cyklu,
  • oznaczenie stężenia FSH (hormon folikulotropowy) – jest hormonem przysadki, który stymuluje wzrost pęcherzyków jajnikowych; jego poziom wzrasta, gdy rezerwa jajnikowa maleje; badanie należy wykonać w 2. lub 3. dniu cyklu,
  • ocena stężenia inhibiny B – to hormon wydzielany przez dojrzewające pęcherzyki jajnikowe; jej niski poziom może wskazywać na zmniejszoną liczbę aktywnych pęcherzyków.
Pakiet hormony kobiece - diagnostyka plodnosci (6 badan)_mobile baner na kategorie

Zalecane jest także wykonanie przezpochwowego badania USG z oceną liczby pęcherzyków antralnych (AFC – małych, widocznych w jajniku pęcherzyków) między 2. a 5. dniem cyklu.

Badanie AMH banerek

>> Zobacz także: AMH – znaczenie i zmienność stężenia wraz z wiekiem kobiety

Niska rezerwa jajnikowa a ciąża: czy możliwe jest poczęcie?

Mimo że niska rezerwa jajnikowa oznacza ograniczoną liczbę komórek jajowych, nie przekreśla całkowicie szansy na ciążę. W niektórych przypadkach możliwe jest zapłodnienie naturalne – zwłaszcza jeżeli kobieta ma mniej niż 35 lat i nie występują inne przyczyny niepłodności.

W przypadku trudności z zajściem w ciążę spowodowanych niską rezerwą jajnikową można skorzystać z technik wspomaganego rozrodu – w tym in vitro z komórką jajową od anonimowej dawczyni.

Obecnie nie istnieją żadne skuteczne metody leczenia niskiej rezerwy jajnikowej. Kobieta rodzi się z określoną pulą pęcherzyków jajnikowych, której nie można odbudować. Aby zwiększyć szanse na zajście w ciążę, lekarz może zdecydować o zastosowaniu leków pobudzających pozostałe komórki jajowe do szybszego wzrostu.

FAQ. Rezerwa jajnikowa – często zadawane pytania

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące rezerwy jajnikowej.

Ile powinna wynosić rezerwa jajnikowa?

Rezerwa jajnikowa jest zależna od wieku. W prawidłowych warunkach jej wyraźny spadek następuje po 35. roku życia. Za korzystny w kontekście płodności uznawany jest wynik badania AMH powyżej 1,3 µg/l.

Przy jakiej rezerwie jajnikowej można zajść w ciążę?

Nawet zmniejszona rezerwa jajnikowa nie wyklucza zajścia w ciążę. W niektórych przypadkach poczęcie wymaga wsparcia medycznego.

Co obniża rezerwę jajnikową?

Obniżenie rezerwy jajnikowej następuje wraz z wiekiem. Pula komórek jajowych może również zmniejszyć się pod wpływem czynników genetycznych, endometriozy, zabiegów chirurgicznych w obrębie jajników, leczenia onkologicznego lub palenia tytoniu.

Rezerwa jajnikowa: podsumowanie informacji

  • Rezerwa jajnikowa ocenia liczbę i pośrednio jakość pęcherzyków jajnikowych zdolnych do przekształcenia się w komórkę jajową.
  • Poziom rezerwy jajnikowej naturalnie maleje z wiekiem – szczególnie po 35. roku życia. Może zmniejszać się również pod wpływem czynników genetycznych, leczenia onkologicznego czy palenia tytoniu.
  • Badania oceniające rezerwę jajnikową to głównie AMH, FSH, inhibina B oraz USG przezpochwowe.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Ciepłucha

Bibliografia

  1. K. Zhang, L. Pal, Zmniejszona rezerwa jajnikowa: przedwczesne starzenie reprodukcyjne czy odmienny wzorzec utraty zdolności rozrodczych?, Ginekologia po Dyplomie 2011, s. 78–81
  2. M.A.Lemm, P. Skałba, Biologia starzenia się jajników, Przegląd Menopauzalny 3/2013
  3. B. Macura, L. Śliwa, Parametry rezerwy jajnikowej i ich przydatność w określaniu aktualnej i przyszłej płodności kobiety, Przegląd Lekarski 2014/71/12
  4. https://www.mp.pl/ginekologia/wytyczne/inne/114776,ocena-rezerwy-jajnikowej-opinia-acog (dostęp 04.08.2025)
  5. https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/amh-hormon-antymullerowski (dostęp 04.08.2025)

Grzybica zatok – objawy, przyczyny i leczenie grzybiczego zapalenia zatok?

Maria Wydra
-
0
Grzybica zatok – objawy, przyczyny i leczenie grzybiczego zapalenia zatok?

Zatkany nos, ból zatok i katar kojarzymy głównie z infekcją bakteryjną lub wirusową. Przyczyną mogą być jednak grzyby wywołujące grzybicze zapalenie zatok. W artykule wyjaśniamy, czym jest ta choroba, jak ją rozpoznać, kto jest najbardziej narażony i jak wygląda leczenie.

Spis treści:

  1. Grzybicze zapalenie zatok: co to za choroba?
  2. Przyczyny rozwoju grzybicy zatok
  3. Grzybica zatok: objawy zapalenia grzybicznego
  4. Kto najczęściej choruje na grzybiczne zapalenie zatok?
  5. Diagnostyka grzybicznego zapalenia zatok: jakie badania?
  6. Leczenie grzybicy zatok
  7. Profilaktyka grzybicy zatok
  8. Grzybica zatok: często zadawane pytania (FAQ)
  9. Grzybiczne zapalenie zatok: podsumowanie

Grzybicze zapalenie zatok: co to za choroba?

Grzybicze zapalenie zatok (grzybica zatok) to infekcja najczęściej wywoływana przez pleśnie z rodzaju Aspergillus, rzadziej Mucorales, Alternaria, czy drożdżaki Candida. Choć grzyby są powszechne w środowisku i nieustannie wdychamy ich mikroskopijne zarodniki, do zakażenia dochodzi tylko w sprzyjających warunkach (np. obniżonej odporności). W zależności od głębokości naciekania tkanek, grzybica zatok może mieć postać:

  • Nieinwazyjną – grzybniak (kulista masa strzępek w świetle zatoki), alergiczne grzybicze zapalenie zatok (AFS).
  • Inwazyjną – ostra lub przewlekła, z naciekaniem ścian zatoki.

Grzybica zatok: wydzielina i jej kolor

Charakterystyczna jest obfita, gęsta, śluzowo-ropna wydzielina z nosa o nieprzyjemnym zapachu. Jej kolor może być żółtawo-zielony, szary, a nawet ciemnobrunatny. W śluzie niekiedy można dostrzec grudki, pasma grzybni, skrzepy krwi czy martwicze fragmenty tkanki.

Przyczyny rozwoju grzybicy zatok

Zakażenie rozwija się, gdy bariera śluzówkowa zostaje naruszona przez:

  • przewlekłe zapalenia zatok, polipy,
  • długotrwałą antybiotykoterapię, glikokortykosteroidy,
  • długotrwałą ekspozycję na wilgoć, kurz, pleśń.

Rozwojowi choroby sprzyjają wady anatomiczne i zaburzony drenaż zatok oraz upośledzenie transportu śluzowo-rzęskowego (np. w mukowiscydozie). Zalegający śluz ułatwia zasiedlenie zatok przez grzyby. Przyczyną alergicznego grzybiczego zapalenia zatok jest nadmierna reakcja immunologiczna.

Grzybica zatok: objawy zapalenia grzybicznego

Najczęstsze objawy to:

  • przewlekły katar,
  • zatkany nos,
  • bóle zatok, głowy,
  • osłabienie węchu,

Brak poprawy po antybiotykach także może sugerować grzybicze podłoże.

Ostre grzybiczne zapalenie zatok: objawy

Ostra postać grzybicy zatok postępuje gwałtownie i szybko może dać ciężkie powikłania. Do jej objawów należą:

  • gorączka,
  • silny ból twarzy
  • obrzęk tkanek miękkich (policzków, powiek),
  • czarne, martwicze zmiany w obrębie śluzówki nosa,
  • objawy neurologiczne (drętwienie twarzy, osłabienie czucia, nagłe zaburzenia widzenia).

Konieczna jest pilna diagnostyka i leczenie, ponieważ infekcja może zająć oczodół i ośrodkowy układ nerwowy.

Przewlekłe grzybiczne zapalenie zatok: objawy

Przewlekła postać grzybicy zatok rozwija się wolniej, często skrycie. Typowe objawy obejmują:

  • długotrwałe, jednostronne uczucie zatkanego nosa,
  • gęstą, cuchnącą wydzielinę,
  • przewlekły ból/uczucie rozpierania w okolicach policzków, czoła lub nasady nosa,
  • okresowe krwawienia z nosa.

Ta postać nierzadko mylona jest z nawracającym bakteryjnym zapaleniem zatok.

Kto najczęściej choruje na grzybiczne zapalenie zatok?

Szczególnie narażeni na grzybicze zapalenie zatok są pacjenci:

  • z cukrzycą, nowotworami, po przeszczepach,
  • przyjmujący glikokortykosteroidy lub leki immunosupresyjne,
  • z przewlekłym zapaleniem zatok, polipami,
  • pracujący w wilgotnych, zapylonych pomieszczeniach.

Jeśli należysz do grupy ryzyka, zachowaj czujność przy długotrwałym katarze o nieprzyjemnym zapachu.

Diagnostyka grzybicznego zapalenia zatok: jakie badania?

Rozpoznanie grzybicy zatok wymaga połączenia obrazu klinicznego z badaniami obrazowymi (TK, MRI) i laboratoryjnymi.

Badania laboratoryjne w podejrzeniu grzybicy zatok

Badania laboratoryjne pozwalają potwierdzić etiologię grzybiczą i określić jej zasięg:

  • Badanie mikologiczne – posiew materiału z zatok lub wydzieliny z nosa pozwala określić gatunek grzyba.
  • Badanie histopatologiczne – ocena wycinka śluzówki w kierunku obecności strzępek grzyba i stopnia inwazji tkanek.
  • Profil immunologiczny – oznaczenie poziomów swoistych IgE przeciw pleśniom, morfologia z rozmazem z oceną eozynofilii oraz oznaczenie poziomu IgG i IgA.
  • Testy alergiczne – punktowe testy skórne lub serologiczne.
Posiew z nosa rozszerzony banerek

>> Dowiedz się więcej o diagnostyce alergii

Leczenie grzybicy zatok

Nieinwazyjny grzybniak usuwa się endoskopowo przez nos, a po zabiegu zaleca systematyczne płukanie zatok solą fizjologiczną.

Alergiczne grzybicze zapalenie zatok (AFS) może wymagać funkcjonalnej endoskopowej chirurgii zatok (FESS) w celu ich oczyszczenia i przywrócenia prawidłowego drenażu. Stosuje się donosowe glikokortykosteroidy, a w razie wskazań farmakoterapię przeciwgrzybiczą (np. itrakonazol).

Inwazyjna grzybica zatok wymaga skojarzenia zabiegu chirurgicznego z dożylną podażą leków przeciwgrzybicznych (np. amfoterycyny B, izawukonazolu), oraz stabilizacji chorób współistniejących.

Uzupełniająco laryngolog może włączyć:

  • leki przeciwhistaminowe – łagodzą komponentę alergiczną, zmniejszają obrzęk śluzówki,
  • mukolityki, hipertoniczne roztwory soli – ułatwiają odpływ wydzieliny

O terapii i leczeniu decyduje lekarz na podstawie badań i objawów.

Domowe sposoby grzybiczego zapalenia zatok

W łagodnych przypadkach domowe sposoby mogą przynieść ulgę. Należą do nich np.:

  • płukanie zatok solą fizjologiczną,
  • nawilżanie powietrza w domu,
  • inhalacje z olejkami eterycznymi,

Te metody mogą być wsparciem łagodzącym objawy, lecz nie zastępują leczenia specjalistycznego.

Profilaktyka grzybicy zatok

Leczenie grzybicy zatok jest trudne, dlatego warto zadbać o prewencję, zwłaszcza jeśli należysz do grupy ryzyka. Dlatego:

  • dbaj o drożność nosa i zatok,
  • stosuj antybiotyki wyłącznie zgodnie z zaleceniami lekarza,
  • zadbaj o odpowiednią wilgotność powietrza w domu (40–60%),
  • zakładaj maseczkę i rękawice przy kontakcie z glebą, kompostem, pleśnią.

Dzięki tym nawykom zmniejszysz ryzyko rozwoju grzybicy zatok.

Grzybica zatok: często zadawane pytania (FAQ)

Odpowiedzi na najczęstsze pytania związane z grzybiczym zapaleniem zatok.

Jak stwierdzić grzybicę zatok?

Rozpoznanie opiera się na analizie objawów, badaniach obrazowych (TK, MRI), badaniach mikologicznych i histopatologicznych. Niekiedy wykonuje się dodatkowe testy alergiczne, serologiczne.

Jaka wydzielina przy grzybiczym zapaleniu zatok?

Zwykle to gęsta, śluzowo-ropna, cuchnąca wydzielina o zielonym, brązowo-czarnym zabarwieniu.

Czy grzybicze zapalenie zatok jest zaraźliwe?

Nie. Zarodniki pleśni unoszą się w powietrzu, ale samo ich wdychanie nie wywołuje choroby. Grzybica zatok rozwija się, gdy bariera śluzówkowa i układ odpornościowy są osłabione.

Jak sprawdzić, czy mam grzybicę zatok?

Jeśli katar trwa ponad 12 tygodni, jest jednostronny, cuchnący i towarzyszy mu ból lub krwista wydzielina, skonsultuj się z lekarzem. Specjalista zleci odpowiednie badania, które potwierdzą lub wykluczą grzybicę.

Grzybiczne zapalenie zatok: podsumowanie

  1. Grzybica zatok to rzadka, lecz poważna infekcja.
  2. Rozpoznaje się ją na podstawie badań obrazowych i laboratoryjnych, a leczy endoskopowym oczyszczeniem zatok oraz lekami przeciwgrzybiczymi.
  3. Profilaktyka obejmuje utrzymanie drożności nosa, kontrolę chorób współistniejących i ograniczenie ekspozycji na pleśń.

Bibliografia

  1. Harrison’s Manual of Medicine, 20 ed. McGraw-Hill, 2020. Rozdział „Chronic fungal sinusitis”.
  2. Chakrabarti A., Denning D.W., Ferguson B.J. i wsp. Fungal rhinosinusitis: a categorization and definitional schema addressing current controversies. Laryngoscope 2009;119(9):1809-1818. Dostęp: 06.08.2025
  3. Tomczak H. Zakażenia grzybicze w laryngologii – problemy diagnostyki i leczenia. Postępy w Chirurgii Głowy i Szyi. 2008;2:51-57.
  4. Nowak K, Szyfter W. Problematyka zakażeń grzybiczych w obrębie zatok przynosowych. Otolaryngologia Polska. 2008;62(6):716-721.
  5. Cox G.M., Perfect J.R. Fungal rhinosinusitis. W: UpToDate [online] (red. nauk. Kauffman C.A., Deschler D.G.). Aktualizacja: 23 VI 2025; przegląd literatury: VII 2025.

Mięsak (guz) Ewinga – jakie daje objawy? Przyczyny, diagnostyka i leczenie choroby

Katarzyna Ciepłucha
-
0
Mięsak (guz) Ewinga – jakie daje objawy? Przyczyny, diagnostyka i leczenie choroby

Mięsak Ewinga to rzadka, ale bardzo poważna choroba nowotworowa, która najczęściej dotyka dzieci i młodzież w okresie intensywnego wzrostu. Może rozwijać się w kościach i tkankach miękkich, dając objawy przypominające uraz lub infekcję. W artykule przedstawiamy, czym jest mięsak Ewinga, jakie są jego objawy oraz jak przebiega diagnostyka i leczenie. Dowiedz się, na co zwrócić uwagę i jak rozpoznać sygnały, które mogą wymagać szybkiej konsultacji medycznej.

Spis treści:

  1. Czym jest mięsak Ewinga?
  2. Mięsak Ewinga: przyczyny rozwoju nowotworu złośliwego
  3. Mięsak Ewinga: objawy nowotworu
  4. Diagnostyka mięsaka Ewinga
  5. Mięsak Ewinga: leczenie nowotworu złośliwego
  6. Mięsak Ewinga: często zadawane pytania (FAQ)
  7. Mięsak (guz) Ewinga: podsumowanie

Czym jest mięsak Ewinga?

Mięsak Ewinga to złośliwy nowotwór należący do grupy mięsaków, czyli guzów wywodzących się z tkanki łącznej. Choroba rozwija się najczęściej w kościach, ale może też dotyczyć tkanek miękkich. W klasyfikacji ICD-10 ma przypisany numer C40–C41. Najczęściej rozwija się w kościach ud, miednicy, żeber lub kręgosłupa. Jest to nowotwór o szybkim przebiegu i skłonności do dawania przerzutów, co sprawia, że kluczowe jest jego wczesne wykrycie i rozpoczęcie leczenia.

>> Zobacz również: Nowotwór kości – objawy, przyczyny, badania i leczenie

U kogo może rozwinąć się guz Ewinga?

Mięsak Ewinga najczęściej rozwija się u dzieci i nastolatków w okresach intensywnego wzrostu, zazwyczaj między 10. a 20. rokiem życia, ale może wystąpić również u osób dorosłych, nawet po 30. roku życia. To drugi najczęstszy nowotwór kości u dzieci; w Polsce rozpoznaje się 40–60 przypadków rocznie.

Mięsak Ewinga: przyczyny rozwoju nowotworu złośliwego

Dokładna przyczyna rozwoju mięsaka Ewinga nie została dotąd poznana. Wiadomo jednak, że u większości pacjentów występuje charakterystyczna zmiana genetyczna – tzw. translokacja. To proces, w którym fragmenty dwóch różnych chromosomów zamieniają się miejscami. W przypadku mięsaka Ewinga dochodzi do połączenia genów EWSR1 i FLI1, co prowadzi do powstania nieprawidłowego białka zaburzającego pracę komórek. Choć podejrzewa się, że pewne czynniki środowiskowe (takie jak promieniowanie jonizujące) lub predyspozycje genetyczne mogą zwiększać ryzyko choroby, nie zostało to jednoznacznie potwierdzone.

>> Przeczytaj również: Wrodzona łamliwość kości – typy, objawy, dziedziczenie choroby

Guz Ewinga: czynniki ryzyka

Mięsak Ewinga nie ma jednoznacznych czynników ryzyka. Choroba rozwija się najczęściej spontanicznie, w wyniku mutacji somatycznej – czyli zmiany genetycznej powstałej w komórkach ciała już po urodzeniu, a nie odziedziczonej po rodzicach. Jednakże na podstawie danych epidemiologicznych można wskazać pewne cechy, które częściej towarzyszą występowaniu tego nowotworu:

  • płeć męska – choroba występuje częściej u chłopców,
  • rasa kaukaska – mięsak Ewinga rzadziej diagnozowany jest u osób pochodzenia azjatyckiego i afroamerykańskiego.

Mięsak Ewinga: objawy nowotworu

Najczęstszym objawem jest nasilający się ból kości, często promieniujący nocą i niereagujący na leki przeciwbólowe. Może mu towarzyszyć:

  • obrzęk i uczucie ocieplenia skóry nad guzem,
  • ograniczenie ruchomości stawu lub utykanie,
  • powiększenie obwodu kończyny,
  • złamanie patologiczne. Przy guzie w żebrach – duszność lub wysięk opłucnowy.

Objawy ogólnoustrojowe przy mięsaku Ewinga

U około 20 % pacjentów występuje tzw. „maska zapalna”. Towarzyszą jej objawy takie jak:

  • gorączka > 38 °C;
  • podwyższone CRP i OB;
  • niedokrwistość;
  • podwyższone stężenie LDH;
  • spadek masy ciała;
  • Ważne!Jeśli zauważysz podobne objawy, zwłaszcza utrzymujący się ból kości, nie zwlekaj z konsultacją ortopedyczną i badaniami obrazowymi. 
    ogólne osłabienie.

Diagnostyka mięsaka Ewinga

Proces diagnostyczny ma na celu potwierdzenie obecności nowotworu oraz ocenę stopnia jego zaawansowania. Wykorzystywane są następujące metody:

  • Biopsja – pobranie fragmentu podejrzanej tkanki i ocena mikroskopowa. To podstawowy etap rozpoznania nowotworu.
  • Badania molekularne – testy RT-PCR oraz FISH służą do wykrywania charakterystycznej zmiany genetycznej (translokacji genów EWSR1 i FLI1), która potwierdza rozpoznanie mięsaka Ewinga.
  • Badania obrazowe – służą ocenie zasięgu guza i przerzutów:
    • zdjęcie RTG,
    • rezonans magnetyczny (MRI),
    • tomografia PET-CT.
  • Badania laboratoryjne – m.in. morfologia krwi i oznaczenie poziomu LDH, które pomagają ocenić stan ogólny pacjenta i aktywność choroby.

Mięsak Ewinga: leczenie nowotworu złośliwego

Leczenie mięsaka Ewinga jest złożone i przebiega wieloetapowo. Wykorzystuje się różne metody, które wzajemnie się uzupełniają – ich celem jest zarówno usunięcie guza, jak i zapobieganie jego nawrotom oraz przerzutom. Najczęściej obejmuje:

  • Chemioterapię wstępną (indukcyjną) – stosowaną przed zabiegiem operacyjnym, aby zmniejszyć rozmiar guza i przygotować do leczenia miejscowego;
  • Leczenie miejscowe – czyli operację chirurgiczną w celu usunięcia guza. W przypadku braku możliwości operacji stosuje się radioterapię;
  • Chemioterapię pooperacyjną (konsolidacyjną) – ma na celu zniszczenie pozostałych komórek nowotworowych i zmniejszenie ryzyka nawrotu;
  • Radioterapię uzupełniającą – wdrażaną w wybranych przypadkach, zwłaszcza gdy operacja nie była możliwa lub nie udało się usunąć całego guza;
  • Leczenie wspomagające – potrzebna jest także rehabilitacja, wsparcie psychologiczne i kontrola działań niepożądanych.

Leczenie trwa zwykle 12–18 miesięcy.

Guz Ewinga: rokowanie

Pięcioletnie przeżycie przekracza 85 % w postaci zlokalizowanej i przy dobrej odpowiedzi na chemioterapię. Niestety, przy chorobie rozsianej odsetek ten spada do 15–20 %, zwłaszcza gdy przerzuty dotyczą kości lub szpiku. Niekorzystnie rokują także duży rozmiar guza, lokalizacja osiowa i brak możliwości radykalnej operacji.

Mięsak Ewinga: często zadawane pytania (FAQ)

Poniżej odpowiedzi na inne często zadawane pytania dotyczące mięsaka Ewinga.

Ile można żyć z mięsakiem Ewinga?

W postaci zlokalizowanej 5‑letnie przeżycie przekracza 85 %. W chorobie rozsianej wynosi zwykle 15–20 %, choć u pacjentów z przerzutami ograniczonymi wyłącznie do płuc może sięgać około 30 %. Rokowanie zależy m.in. od lokalizacji guza, odpowiedzi na leczenie i możliwości radykalnej operacji.

Mięsak Ewinga: czy jest wyleczalny?

Tak, około 70–80 % chorych z jednolokalizacyjnym guzem Ewinga można całkowicie wyleczyć. Kluczowe są szybka diagnoza, skuteczna chemioterapia i radykalna operacja.

Mięsak (guz) Ewinga: podsumowanie

  • Mięsak Ewinga to rzadki, złośliwy nowotwór kości występujący głównie u dzieci i młodzieży.
  • Typowe objawy to ból kości, obrzęk i maska zapalna.
  • Złotym standardem diagnostycznym jest biopsja z potwierdzeniem fuzji EWSR1‑FLI1.
  • Leczenie obejmuje chemioterapię, chirurgię i radioterapię.

Bibliografia

  1. Raciborska A. Mięsak Ewinga, w: Podręcznik Pediatrii, mp.pl (dostęp 05.08.2025).
  2. Świtaj T., Jagodzińska‑Mucha P. Mięsak Ewinga, Klinika Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków, CO‑I Warszawa.
  3. Styczyński J. Mięsak Ewinga. Serwis Ministerstwa Zdrowia i NFZ: chorobyrzadkie.gov.pl.

Guz Klatskina – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Katarzyna Ciepłucha
-
0
Guz Klatskina – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Guz Klatskina to rzadki, trudny do wczesnego rozpoznania nowotwór złośliwy dróg żółciowych, zlokalizowany w miejscu połączenia przewodów wątrobowych. Ponieważ zazwyczaj nie daje objawów na wczesnym etapie, jego diagnoza i leczenie są znacznie utrudnione. W tym artykule znajdziesz najważniejsze informacje dotyczące objawów, diagnostyki oraz możliwości leczenia tej choroby. Zadbaj o swoje zdrowie – przeczytaj i dowiedz się, na co szczególnie zwrócić uwagę.

Spis treści:

  1. Guz Klatskina: co to za nowotwór?
  2. Dlaczego rozwija się guz Klatskina: przyczyny nowotworu
  3. Rak zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych: objawy guza Klatskina
  4. Guz Klatskina: przebieg choroby
  5. Diagnostyka guza Klatskina
  6. Leczenie pacjentów z guzem Klatskina
  7. Guz Klatskina: często zadawane pytania (FAQ) 
  8. Guz Klatskina: podsumowanie informacji

Guz Klatskina: co to za nowotwór?

Guz Klatskina, znany również jako rak okołownękowy dróg żółciowych (ICD-10: C24.0), rozwija się w miejscu, gdzie prawy i lewy przewód wątrobowy łączą się, tworząc przewód żółciowy wspólny. W większości przypadków (ok. 95%) jest to gruczolakorak, czyli nowotwór wywodzący się z komórek nabłonka wyściełającego drogi żółciowe.

Guz Klatskina: podtypy nowotworu

Guz Klatskina to okołownękowy podtyp raka dróg żółciowych i zarazem najczęstsza odmiana – odpowiada za około 60–70 % wszystkich przypadków raka dróg żółciowych.

Pozostałe podtypy obejmują:

  • Wewnątrzwątrobowy rak dróg żółciowych (10–20 %) – rozwija się w drobnych przewodach znajdujących się wewnątrz wątroby.
  • Dystalny rak dróg żółciowych (około 20 %) – powstaje w dolnym odcinku przewodu żółciowego wspólnego, bliżej dwunastnicy.

Dlaczego rozwija się guz Klatskina: przyczyny nowotworu

Choć dokładne przyczyny pozostają nie do końca poznane, naukowcy zidentyfikowali kilka czynników ryzyka:

 >> Przeczytaj również: Charakterystyka kamicy żółciowej

Rak zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych: objawy guza Klatskina

Na wczesnym etapie choroby objawy są niespecyficzne. Najczęściej obserwuje się:

  • żółtaczkę cholestatyczną (związaną z utrudnionym odpływem żółci, prowadzącym do nagromadzenia barwników żółciowych we krwi),
  • uporczywy świąd skóry,
  • uczucie dyskomfortu lub bólu w prawym podżebrzu,
  • niezamierzoną utratę masy ciała,
  • przewlekłe uczucie zmęczenia.
Ważne:
Jeśli zauważysz nieustępującą żółtaczkę, świąd skóry lub niewyjaśnioną utratę wagi – nie zwlekaj z konsultacją lekarską!

Późne objawy raka zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych

W bardziej zaawansowanych stadiach choroby mogą pojawić się:

  • silne, napadowe bóle brzucha,
  • gorączka i objawy infekcji (wynikają z zastoju żółci; zalegająca żółć stanowi pożywkę dla bakterii, co sprzyja rozwojowi zapalenia dróg żółciowych – cholangitis),
  • powiększenie wątroby (wyczuwalne palpacyjnie),
  • obecność wyczuwalnego guza w prawym podżebrzu.

Guz Klatskina: przebieg choroby

Choroba rozwija się powoli i przez długi czas może nie dawać objawów. Nowotwór lokalizuje się w strategicznym miejscu wnęki wątroby, co prowadzi do zwężenia i zablokowania odpływu żółci. Stopniowo narasta cholestaza, czego skutkiem są objawy takie jak żółtaczka, świąd skóry, nudności czy zaburzenia trawienia tłuszczów. Upośledzona czynność wątroby prowadzi do zaburzeń metabolicznych, niedożywienia, ogólnego osłabienia i spadku masy ciała. W miarę postępu choroby guz może naciekać sąsiednie struktury oraz dawać przerzuty do węzłów chłonnych, wątroby, płuc lub kości.

Pakiet wątrobowy rozszerzony (8 badań) banerek

Diagnostyka guza Klatskina

Rozpoznanie opiera się na badaniach laboratoryjnych i obrazowych, które pozwalają ocenić lokalizację, wielkość i zasięg guza.

Badania laboratoryjne w rozpoznaniu guza Klatskina

Typowe nieprawidłowości:

Pakiet markery nowotworowe - kobieta (5 badań) banerek
Warto pamiętać!
Marker CA 19-9 może być także podwyższony w innych chorobach (np. zapaleniach lub kamicy), dlatego nie stanowi podstawy do rozpoznania bez potwierdzenia innymi badaniami. 

>> Zobacz również: Markery uszkodzenia wątroby i dróg żółciowych – enzymy wątrobowe

Badania obrazowe w diagnostyce guza Klatskina

W celu oceny zaawansowania guza wykonuje się:

  • ultrasonografię (USG) – pierwsze badanie oceniające poszerzenie dróg żółciowych,
  • tomografię komputerową (TK) – precyzyjna lokalizacja i ocena rozległości zmiany,
  • rezonans magnetyczny MRCP – uwidacznia zwężenia i dokładnie odwzorowuje układ dróg żółciowych,
  • endoskopową cholangiopankreatografię wsteczną (ECPW) – umożliwia jednocześnie diagnostykę i leczenie (biopsja, założenie stentu).

Leczenie pacjentów z guzem Klatskina

Leczenie zależy od stopnia zaawansowania nowotworu:

  • chirurgiczne wycięcie guza (resekcja dróg żółciowych, segmentu wątroby lub hemihepatektomia),
  • przeszczepienie wątroby – w wybranych przypadkach,
  • chemioterapia (najczęściej gemcytabina z cisplatyną),
  • leczenie paliatywne – radioembolizacja, stentowanie dróg żółciowych.
  • nowoczesne terapie celowane i immunoterapie.
Pakiet markery nowotworowe - mężczyzna (5 badań) banerek

Rokowanie pacjentów z guzem Klatskina

Rokowanie zależy głównie od stadium choroby w momencie rozpoznania. Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów pięcioletnie przeżycie w Polsce wynosi średnio około 6 %, a najdłużej żyją chorzy, u których możliwe było wykonanie doszczętnej resekcji guza we wczesnym stadium.

Guz Klatskina: powikłania

Do najczęstszych powikłań należą:

  • zakażenia dróg żółciowych,
  • niewydolność wątroby,
  • rozsiew nowotworu do innych narządów.

Guz Klatskina: często zadawane pytania (FAQ) 

Poniżej odpowiedzi na inne często zadawane dotyczące guza Klatskina.

Jaki jest marker nowotworowy guza Klatskina?

Najczęściej stosowanym markerem w diagnostyce jest CA 19-9. Jego podwyższony poziom może sugerować obecność nowotworu dróg żółciowych. Warto jednak pamiętać, że nie jest on swoisty i może wzrastać także w przebiegu innych chorób.

Ile się żyje z guzem Klatskina?

Średni czas przeżycia po rozpoznaniu to około 12 miesięcy. Długość życia zależy jednak od wielu czynników, w tym od możliwości leczenia chirurgicznego.

Jakie są objawy guza Klatskina?

Najczęstsze to: żółtaczka cholestatyczna, świąd skóry, spadek masy ciała, bóle w okolicy prawego podżebrza oraz przewlekłe zmęczenie.

Guz Klatskina: podsumowanie informacji

  • Guz Klatskina to okołownękowy rak dróg żółciowych.
  • Przez długi czas może przebiegać bezobjawowo.
  • Objawy obejmują żółtaczkę, świąd i wyniszczenie organizmu.
  • Diagnostyka opiera się na badaniach krwi i obrazowych.
  • Leczenie jest trudne, ale możliwe – zwłaszcza we wczesnych stadiach.
  • Regularna kontrola zdrowia zwiększa szanse na wykrycie nowotworu we wczesnej fazie.

Bibliografia

  1. P. Daniel, E. Małecka‑Wojciesko, W. M. Wysocki. Rak dróg żółciowych. W: Interna – mały podręcznik. mp.pl, dostęp: 2025‑08‑05.
  2. R. C. Lowe, C. D. Anderson, K. V. Kowdley. Clinical manifestations and diagnosis of cholangiocarcinoma. UpToDate, wyd. 2025, dostęp: 2025‑08‑05.
  3. T. Jastrzębski. Rak zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych wnęki wątroby (guz Klatskina). Onkonet.pl, dostęp: 2025‑08‑05.
  4. Krajowy Rejestr Nowotworów. Nowotwory złośliwe dróg żółciowych w Polsce – analiza przeżyć 5‑letnich. Narodowy Instytut Onkologii, Warszawa 2024, dostęp: 2025‑08‑05.
  5. Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej (PTOK). Zalecenia diagnostyczno‑terapeutyczne dla raka dróg żółciowych 2024. Warszawa 2024, dostęp: 2025‑08‑05.

Stłuszczenie trzustki – objawy, przyczyny, leczenie       

Katarzyna Koc
-
0
Stłuszczenie trzustki – objawy, przyczyny, leczenie       

Postęp cywilizacyjny na przestrzeni ostatnich lat sprawił, że coraz częściej rozpoznaje się zaburzenia metaboliczne u coraz młodszych osób. Nadwaga i otyłość są coraz bardziej powszechne nie tylko wśród dorosłych ale i w populacji dziecięcej. Niewłaściwe żywienie, brak aktywności fizycznej, duże wahania masy ciała, często prowadzą do dysfunkcji wielu narządów i układów, a co za tym idzie- do coraz gorszego samopoczucia.

Spis treści:

  1. Czym jest stłuszczenie trzustki?
  2. Jakie są objawy stłuszczenia trzustki?
  3. Przyczyny stłuszczenia trzustki
  4. Diagnostyka choroby stłuszczeniowej trzustki
  5. Stopnie stłuszczenia trzustki – co oznaczają?
  6. Czy stłuszczenie trzustki jest groźne?
  7. Jak leczyć stłuszczenie trzustki?
  8. Dieta w przypadku stłuszczenia trzustki
  9. Stłuszczenie trzustki – podsumowanie

Czym jest stłuszczenie trzustki?

U osób z chorobą otyłościową czy nadwagą często dochodzi do nadmiernej kumulacji tłuszczu w obrębie tkanki podskórnej trzewnej, w obrębie wątroby i pozostałych narządów wewnętrznych, jak i mięśni, nerek, serca czy trzustki.

Do stłuszczenia  dochodzi w sytuacji, gdy nadmierne stężenie trójglicerydów we krwi zaczyna kumulować się w komórkach ludzkiego organizmu, powodując lipotoksyczność i uszkodzenie narządu wewnętrznego.

Stłuszczenie trzustki jako termin medyczny, znany jest już od 1933 roku.

W nomenklaturze medycznej obowiązuje kilka schorzeń trzustki związanych z jej stłuszczeniem. Są to:

  • stłuszczenie trzustki;
  • stłuszczeniowa hipertrofia;
  • niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie trzustki;
  • niealkoholowa stłuszczeniowa choroba trzustki (NAFPD – Non-alcoholic fatty pancreas disease).

>> Przeczytaj także: Nadwaga a otyłość – czym się różnią? Klasyfikacja, leczenie i konsekwencje otyłości

Jakie są objawy stłuszczenia trzustki?

We wczesnym stadium choroby stłuszczeniowej trzustki chory często nie zgłasza żadnych objawów wynikających z dysfunkcji narządu. Wraz z rozwojem choroby pojawiają się:

  • dolegliwości dyspeptyczne, zwłaszcza po konkretnych, bardziej ciężkostrawnych posiłkach,
  • ból i dyskomfort trawienny,
  • nudności, wymioty, wzdęcia,
  • nadmierne odchodzenie gazów,
  • luźne stolce o konsystencji tłuszczowej,
  • osłabienie ogólne i zmęczenie.

>> Dowiedz się więcej: Ból trzustki – jakie mogą być przyczyny, gdzie lokalizuje się ból, jak postępować?

Przyczyny stłuszczenia trzustki

Wśród głównych czynników ryzyka wystąpienia niealkoholowej choroby stłuszczeniowej trzustki zaliczyć możemy:

Do pozostałych przyczyn prowadzących do stłuszczenia narządu zaliczamy:

  • hemochromatozę;
  • mukowiscydozę;
  • zespoły: Shwachmanna-Diamonda i Johansona-Blizzarda;
  • mutacje lipazy estrów karboksylowych;
  • niedobory żywieniowe;
  • infekcje wirusowe;
  • szkodliwe działanie leków i alkoholu.

Diagnostyka choroby stłuszczeniowej trzustki

W procesie diagnostycznym stłuszczenia trzustki wykorzystywanych jest szereg badań obrazowych, takich jak: badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej (USG); tomografia komputerowa jamy brzusznej; ultranonografia endoskopowa (EUS) czy rezonans magnetyczny jamy brzusznej.

Pakiet trzustkowy banerek

Jako uzupełnienie często wykorzytuje się także badania z zakresu diagnostyki laboratoryjnej jak:

Badanie lipidogram extra (6 badań) banerek

Stopnie stłuszczenia trzustki – co oznaczają?

Etapy rozwoju stłuszczenia trzustki możemy podzielić na 3 charakterystyczne etapy.

Pierwszy, często pozostaje bezobjawowy. Jest to stan nagromadzenia się tłuszczu w komórkach trzustki.

W drugim etapie choroby dochodzi do bardziej intensywnego kumulowania się tłuszczu w obrębie narządu, co zaczyna stopniowo powodować upośledzenie jego dotychczasowych funkcji. Chorzy zgłaszają dyskomfort trawienny, uczucie pełności w jamie brzusznej po posiłkach.

Trzecim etapem jest lipomatoza trzustki, czyli proces zaawansowanego stłuszczenia narządu.

W przebiegu stłuszczenia trzustki dochodzi do stopniowego wypełniania się narządu komórkami tłuszczowymi  (adipocytami), co z kolei prowadzi do konsekwencji zdrowotnych, jak: cukrzyca typu 2, upośledzenie funkcji zewnątrzwydzielniczych trzustki, raka trzustki czy ostrego zapalenia trzustki.

>> Warto przeczytać: Objawy raka trzustki. Przyczyny, diagnostyka, leczenie nowotworu

Czy stłuszczenie trzustki jest groźne?

Stłuszczenie trzustki prowadzi do zwiększania się działań toksycznych tłuszczu w obrębie miąższu narządu i uszkadza go, upośledzając funkcje. Ponadto sam fakt stłuszczenia prowadzić może zarówno do ostrego zapalenia trzustki, przewlekłego zapalenia trzustki, niewydolności zewnątrzwydzielniczej narządu i jego nowotworu.

Jak leczyć stłuszczenie trzustki?

Leczenie choroby stłuszczeniowej trzustki opiera się przede wszystkim na działaniach dietetycznych, mających na celu ograniczenie spożywania nadmiaru tłuszczów, na zwiększeniu aktywności fizycznej. Redukcja masy ciała, zdrowa i zbilansowana dieta a także działania mające na celu stabilizację poziomu glukozy we krwi, często pozwalają na stopniowe wycofywanie się stanu stłuszczenia i powrót trzustki do prawidłowego funkcjonowania.

Głównymi celami leczenia jest zmniejszenie dolegliwości trawiennych, ograniczenie ryzyka ewentualnych powikłań a także zahamowanie rozwoju choroby. 

Dieta w przypadku stłuszczenia trzustki

Postępowanie dietetyczne powinno stanowić podstawę leczenia choroby stłuszczeniowej trzustki.

 Posiłki powinny być lekkostrawne, spożywane częściej ale w mniejszych ilościach.

Zaleca się ograniczenie tłuszczy zwierzęcych, a także pełnotłustych produktów i przetworów mlecznych, zastępowanie ich tłuszczami roślinnymi. W diecie powinno znaleźć się miejsce na owoce, warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe i odpowiednie nawodnienie.

Stłuszczenie trzustki – podsumowanie

  1. Niewłaściwe nawyki żywieniowe poza nieprawidłowym przyrostem masy ciała prowadzą często do wielu schorzeń metabolicznych jak cukrzyca, otyłość czy zespół metaboliczny. Konsekwencją tego jest często kumulowanie się nadmiaru tłuszczy z diety w narządach wewnętrznych jak wątroba czy trzustka.
  2. Stłuszczenie trzustki, nieleczone lub leczone niewłaściwie, może doprowadzić do dalszego uszkodzenia narządu a także do ostrego lub przewlekłego zapalenia trzustki czy nowotworu złośliwego tego narządu.

Bibliografia

  1. Natalia Wasilewska, Aleksandra Filimoniuk, Magdalena Kucharska, Artur Rycyk, Dariusz M. Lebensztejn: „Niealkoholowa choroba stłuszczeniowa trzustki – nowa choroba czy kolejna manifestacja zespołu metabolicznego?”; STANDARDY MEDYCZNE/PEDIATRIA 2019 T. 16 182-186
  2. Michał Stasiak, Anita Gąsiorowska; „Stłuszczenie trzustki – etiologia, diagnostyka oraz rola w patogenezie zapaleń i raka trzustki”, Postępy Nauk Medycznych, t. XXVIII, nr 8B, 2015
  3. Andrzej Smereczyński, Katarzyna Kołaczyk: „ Czy otłuszczona trzustka to banalna zmiana?”; Journal of Ultrasonography 2016; 16: 273–280

Objawy udaru. Jak rozpoznać zbliżający się udar mózgu?

Damian Matusiak
-
0
Objawy udaru. Jak rozpoznać zbliżający się udar mózgu?

Udar mózgu to nagły stan zagrożenia życia, który wymaga natychmiastowej interwencji medycznej. Każdego roku w Polsce dotyka około 80 tysięcy osób, a na świecie ponad 15 milionów. Niestety wiele osób bagatelizuje pierwsze objawy udaru, co prowadzi do ciężkich powikłań, a nawet śmierci. Jak rozpoznać charakterystyczne objawy udaru? Co zrobić w przypadku ich wystąpienia? Odpowiedzi na powyższe oraz wiele innych ważnych pytań znajdziesz w poniższym opracowaniu.

Spis treści:

  1. Jakie są objawy udaru mózgu?
  2. Przepowiadające, wczesne objawy udaru
  3. Diagnostyka przy objawach udaru mózgu
  4. Leczenie udaru mózgu
  5. Skutki udaru mózgu
  6. Profilaktyka udaru mózgu
  7. Podsumowanie

Jakie są objawy udaru mózgu?

Objawy udaru mózgu pojawiają się nagle i zależą od lokalizacji uszkodzenia. Najważniejsze symptomy można zapamiętać dzięki akronimowi FAST, pod którym kryją się:

  • F (Face – twarz) – opadanie kącika ust po jednej stronie, asymetria twarzy przy próbie uśmiechu.
  • A (Arms – ręce) – osłabienie lub niedowład jednej kończyny, trudności w uniesieniu obu rąk (jedna opada).
  • S (Speech – mowa) – niewyraźna, bełkotliwa, trudności w rozumieniu słów (afazja).
  • T (Time – czas) – natychmiast wezwij pogotowie (tel. 112 lub 999)!

Inne objawy zbliżającego się udaru – objawy alarmowe

  • nagły, silny ból głowy („jak uderzenie pioruna”) – typowy dla udaru krwotocznego; najczęściej opisywany jako “najsilniejszy ból w życiu”.
  • zaburzenia widzenia (podwójne widzenie, utrata pola widzenia).
  • urata przytomności, drgawki.
Uwaga nr 1  
Udar może przebiegać nietypowo, np. tylko z zawrotami głowy (udar pnia mózgu) –wszystko zależy od lokalizacji uszkodzenia.

>> Warto także przeczytać: Mroczki przed oczami – o czym świadczą? Przyczyny i objawy

Przepowiadające, wczesne objawy udaru

Nawet na kilka dni lub godzin przed udarem mogą pojawić się niepokojące sygnały ostrzegawcze, które często są bagatelizowane. Należą do nich:

  • przemijające niedowłady – krótkotrwałe osłabienie ręki lub nogi, ustępujące samoistnie.
  • chwilowe zaburzenia mowy – nagła trudność w mówieniu lub rozumieniu słów, która mija po kilku minutach.
  • nagle pojawiające się zawroty głowy – szczególnie z towarzyszącymi problemami z równowagą.
  • przejściowe zaburzenia widzenia – np. krótkotrwałe niedowidzenie na jedno oko („zasłona przed oczami”).
  • silny ból głowy – pojawiający się nagle, bez wyraźnej przyczyny.
Uwaga nr 2  
Te objawy mogą ustąpić samoistnie, ale są sygnałem, że w ciągu najbliższych godzin lub dni może dojść do pełnego udaru. Każdy taki epizod wymaga natychmiastowej konsultacji lekarskiej, zwłaszcza jeśli występuje u osób z czynnikami ryzyka (nadciśnienie, migotanie przedsionków, miażdżyca)!  

>> Przeczytaj także: Arytmia serca – przyczyny, objawy, leczenie i rokowania

>> Chcesz sprawdzić układ krzepnięcia krwi? To badanie zrobisz w ALAB laboratoria:

Badanie APTT (czas kaolinowo - kefalinowy) banerek

Diagnostyka przy objawach udaru mózgu

Absolutnie kluczowe jest szybkie postawienie rozpoznania! W diagnostyce istnieje pewien „złoty standard”, który obejmuje:

Badania obrazowe:

  • tomografia komputerowa (TK) – różnicuje udar niedokrwienny od krwotocznego, wstępnie ocenia rozległość uszkodzenia,
  • rezonans magnetyczny (MRI) – dokładniejsza ocena zmian, szczególnie w małych ogniskach,
  • angio-TK/angio-MR – ocena naczyń mózgowych,

Badania dodatkowe:

  • EKG i echo serca (wykrycie migotania przedsionków),
  • badania krwi (morfologia, glukoza, koagulologia),
  • USG tętnic szyjnych (wykrycie zwężeń miażdżycowych).

>> Może Cię zainteresować także: Koagulogram – co to jest? Jakie są wskazania do badania? Wartości referencyjne i interpretacja wyników

>> Jeśli chcesz zadbać o swój organizm i zapobiec objawom udaru, sprawdź, jakie badania zrobisz w ALAB laboratoria:

Badanie lipidogram extra (6 badań) banerek

Leczenie udaru mózgu

Różni się ono w zależności od typu uszkodzenia:

Udar niedokrwienny:

  • tromboliza dożylna (rt-PA) – podana do 4 godzin od początku objawów,
  • trombektomia mechaniczna – usunięcie skrzepliny do 6-24 godzin (w wybranych przypadkach),

Udar krwotoczny:

  • kontrola ciśnienia tętniczego,
  • leczenie neurochirurgiczne (np. ewakuacja krwiaka).

Wspólnymi elementami pozostają:

  • rehabilitacja: fizjoterapia, terapia zajęciowa, logopedia,
  • wsparcie psychologiczne.

>> Przeczytaj także: Dieta po udarze mózgu – żywienie chorego

Skutki udaru mózgu

Najczęstszym powikłaniem jest różnego rodzaju niepełnosprawność o różnym stopniu nasilenia:

  • niedowłady lub paraliż (najczęściej połowiczy),
  • zaburzenia mowy (afazja) lub połykania (dysfagia),
  • problemy z pamięcią i koncentracją,
  • depresja pourazowa (występuje u 30-50% pacjentów).
UWAGA nr 3  
Im wcześniej wdrożone jest leczenie, tym większa szansa na istotnie mniejszy stopień niepełnosprawności lub niekiedy nawet jej brak.  

>> Przeczytaj też: Depresja. Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

>> Dowiedz się, jakie jeszcze badania możesz zrobić w ALAB laboratoria:

Badanie czasu protrombinowego (PT_INR) banerek

Profilaktyka udaru mózgu

Obejmuje ścisłą kontrolę nad modyfikowalnymi czynnikami ryzyka:

  • kontrola ciśnienia tętniczego (<140/90 mmHg),
  • leczenie migotania przedsionków (leki przeciwzakrzepowe),
  • regularna aktywność fizyczna (min. 150 minut/tydzień),

>> Przeczytaj też: Nadciśnienie tętnicze – nowe rekomendacje (cz.2). Ciśnienie tętnicze a styl życia

>> Sprawdź zakres pakietu badań w ALAB laboratoria:

Badanie glukozy banerek

Podsumowanie

Udar mózgu to stan zagrożenia życia – każda minuta opóźnienia zmniejsza szanse na powrót do zdrowia! Znajomość objawów (FAST) i szybkie wezwanie pomocy ratuje życie. Pamiętaj o profilaktyce – regularne badania i zdrowy styl życia zmniejszają ryzyko nawet o 80%.

Źródła

  1. Powers WJ, Rabinstein AA, Ackerson T, Adeoye OM, Bambakidis NC, Becker K, Biller J, Brown M, Demaerschalk BM, Hoh B, Jauch EC, Kidwell CS, Leslie-Mazwi TM, Ovbiagele B, Scott PA, Sheth KN, Southerland AM, Summers DV, Tirschwell DL. Guidelines for the Early Management of Patients With Acute Ischemic Stroke: 2019 Update to the 2018 Guidelines for the Early Management of Acute Ischemic Stroke: A Guideline for Healthcare Professionals From the American Heart Association/American Stroke Association. Stroke. 2019 Dec;50(12):e344-e418. doi: 10.1161/STR.0000000000000211. Epub 2019 Oct 30. Erratum in: Stroke. 2019 Dec;50(12):e440-e441. doi: 10.1161/STR.0000000000000215. PMID: 31662037.
    https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/STR.0000000000000211?rfr_dat=cr_pub++0pubmed&url_ver=Z39.88-2003&rfr_id=ori%3Arid%3Acrossref.org
  1. Bathla G, Ajmera P, Mehta PM, Benson JC, Derdeyn CP, Lanzino G, Agarwal A, Brinjikji W. Advances in Acute Ischemic Stroke Treatment: Current Status and Future Directions. AJNR Am J Neuroradiol. 2023 Jul;44(7):750-758. doi: 10.3174/ajnr.A7872. Epub 2023 May 18. PMID: 37202115; PMCID: PMC10337623.
    https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10337623
  1. Bushnell C, Kernan WN, Sharrief AZ, Chaturvedi S, Cole JW, Cornwell WK 3rd, Cosby-Gaither C, Doyle S, Goldstein LB, Lennon O, Levine DA, Love M, Miller E, Nguyen-Huynh M, Rasmussen-Winkler J, Rexrode KM, Rosendale N, Sarma S, Shimbo D, Simpkins AN, Spatz ES, Sun LR, Tangpricha V, Turnage D, Velazquez G, Whelton PK. 2024 Guideline for the Primary Prevention of Stroke: A Guideline From the American Heart Association/American Stroke Association. Stroke. 2024 Dec;55(12):e344-e424. doi: 10.1161/STR.0000000000000475. Epub 2024 Oct 21. Erratum in: Stroke. 2024 Dec;55(12):e439. doi: 10.1161/STR.0000000000000482. Erratum in: Stroke. 2025 Feb;56(2):e98. doi: 10.1161/STR.0000000000000486. PMID: 39429201.
    https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/STR.0000000000000475?rfr_dat=cr_pub++0pubmed&url_ver=Z39.88-2003&rfr_id=ori%3Arid%3Acrossref.org
  1. Feigin VL, Brainin M, Norrving B, Martins SO, Pandian J, Lindsay P, F Grupper M, Rautalin I. World Stroke Organization: Global Stroke Fact Sheet 2025. Int J Stroke. 2025 Feb;20(2):132-144. doi: 10.1177/17474930241308142. Epub 2025 Jan 3. PMID: 39635884; PMCID: PMC11786524.
    https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11786524

Page 3 of 150
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150
1234...150Strona 3 z 150

Zadbaj z nami o zdrowie - zapisz się na newsletter!

Otrzymuj praktyczne informacje na temat profilaktyki i badań laboratoryjnych, dzięki którym poszerzysz swoją wiedzę na temat świadomej troski o zdrowie. Zapisz się na newsletter i odbierz -20% zniżki na kolejny zakup w e-sklepie.

O nas

Firma ALAB laboratoria to ogólnopolska sieć najnowocześniejszych laboratoriów diagnostycznych w Polsce oferująca najszerszą ofertę ponad 3 500 badań diagnostycznych.

Nasz adres

ul. Stępińska 22/30, 00-739 Warszawa (22) 349 60 12 info@alab.com.pl © ALAB laboratoria Sp. z o.o.