Grasiczaki to grupa chorób nowotworowych występujących w obrębie grasicy – niewielkiego narządu położonego za mostkiem w obrębie klatki piersiowej. Pod względem anatomicznym należą do grupy nowotworów śródpiersia. To rzadka grupa chorób nowotworowych, która stanowi do 1,5% wszystkich chorób onkologicznych. Pomimo tego, że grasiczaki to rzadka grupa chorób, warto poznać podstawowe informacje na ich temat – przeczytaj artykuł, aby dowiedzieć się więcej.
Grasica to niewielki narząd (właściwie gruczoł) położony w obrębie śródpiersia. Jej główną funkcją jest wpływ na kształtowanie układu odpornościowego. Grasica ulega powiększeniu w ciągu pierwszych lat życia, po czym stopniowo zanika – warto jednak zaznaczyć, że nie zanika całkowicie – lepszym określeniem jest, że ulega stopniowej inwolucji. U osób, u których występuje wrodzony brak grasicy (lub jest ona niecałkowicie wykształcona), układ odpornościowy nie funkcjonuje prawidłowo.
Bardzo często choroby nowotworowe w początkowym stadium rozwoju nie dają żadnych charakterystycznych objawów. Podobnie jest w przypadku grasiczaków. U około 1/3 chorych początki choroby są bezobjawowe. U kolejnej 1/3 pacjentów symptomy wynikają z rozwoju tkanki nowotworowej i jej działania miejscowego na okoliczne tkanki – nacieku na opłucną i płuco. Może zatem pojawiać się kaszel, uczucie duszności, czy też ból w klatce piersiowej. Zazwyczaj grasiczaki rozwijają się miejscowo, a przerzuty odległe, do innych narządów zdarzają się rzadko.
W przypadku grasiczaków mogą pojawiać się tzw. zespoły paraneoplastyczne (inaczej paranowotworowe), czyli takie, które nie wynikają z miejscowego wzrostu tkanki nowotworowej.
W przypadku grasiczaków najczęstszym z nich jest wzmożona męczliwość mięśni, neuropatie, czy zaburzenia funkcjonowania układu odpornościowego.
Grasiczak – badania
W przypadku podejrzenia wystąpienia grasiczaka duże znaczenie diagnostyczne mają badania radiologii i diagnostyki obrazowej, do których należą tomografia komputerowa (TK), rezonans magnetyczny (MRI) czy też badania klasycznej rentgenodiagnostyki (RTG). W niektórych przypadkach konieczne jest wykonanie badania PET, czyli pozytronowej tomografii emisyjnej – jest to zintegrowana metoda badania izotopowego i radiologicznego.
Chociaż badania obrazowe są przydatne w diagnostyce grasiczaków, to należy wspomnieć, że pełne rozpoznanie jest możliwe po pobraniu materiału (wycinka) to badania histopatologicznego i jego oceny pod mikroskopem.
Bez wątpienia wystąpienie grasiczaka wymaga wdrożenia leczenia. Konieczna jest operacja – zabieg chirurgiczny, który polega na całkowitym usunięciu zmiany (guza) wraz z grasicą. Zabieg chirurgiczny zazwyczaj polega na sternotomii, czyli nacięciu mostka. Ostateczna decyzja co do sposobu wykonania zabiegu operacyjnego należy do lekarza chirurga.
W zależności od stanu zaawansowania, może okazać się konieczne wdrożenie dodatkowego leczenia jak chemioterapia, czy radioterapia. Chemioterapia znajduje zastosowanie zarówno jako leczenie indukujące (przed planowanym zabiegiem chirurgicznym) jak i jako terapia uzupełniająca. Podobnie jest w przypadku radioterapii, która jest leczeniem uzupełniającym, ale u niektórych chorych może być także zastosowana jako terapia poprzedzająca zabieg chirurgiczny. Terapia ma zatem charakter wielodyscyplinarny – w procesie bierze udział zarówno chirurg, onkolog jak i radioterapeuta.
Przyczyny występowania
Obecnie nie są znane czynniki ryzyka zachorowania na nowotwory grasicy.
Grasiczak – rokowania
W przypadku chorób nowotworowych dla rokowania kluczowe znaczenie ma stadium zaawansowania w chwili rozpoznania oraz wynikające z tego możliwości terapeutyczne. U niektórych chorych może dojść do uogólnienia choroby, czyli jej rozsiewu. Stan zaawansowania nowotworu grasicy oceniany jest według skali TNM, gdzie T odnosi się do cech guza, N do węzłów chłonnych, a M do obecności przerzutów.
Kontrole po zakończonym leczeniu chirurgicznym oraz ewentualnej chemio- i radioterapii są niezbędne i opierają się między innymi na badaniach obrazowych.
Grasiczak to choroba nowotworowa grasicy – narządu położonego za mostkiem. Często pierwsze objawy są niecharakterystyczne, dlatego w przypadku pojawienia się jakichkolwiek niepokojących objawów ze strony układu oddechowego (lub ogólnie objawów pochodzących z klatki piersiowej), wskazana jest kontrola lekarska oraz wykonanie niezbędnych badań. W przypadku podejrzenia chorób śródpiersia znaczenie diagnostyczne mają badania obrazowe takie jak tomografia komputerowa (TK) lub zdjęcie RTG.
2. Pierwotne nowotwory grasicy — obecny stan wiedzy, Primary thymic tumors — state of the art. Kinga Winiarczyk, Magdalena Knetki-Wróblewska, Dariusz M. Kowalski, Maciej Krzakowski
Klinika Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej, Centrum Onkologii — Instytut im. Marii Curie-Skłodowskiej
Anoreksja, nazywana również jadłowstrętem psychicznym, to zaburzenie psychosomatyczne, które może wiązać się z wystąpieniem poważnych powikłań oraz zagrożeniem zdrowia i życia pacjenta. Jakie są objawy anoreksji i jak wygląda leczenie tego schorzenia? Dowiedz się, jakie badania warto wykonać w przebiegu anoreksji i jakie są najczęstsze powikłania tej choroby.
Anoreksja to zespół chorobowy, którego istotą jest zmniejszenie masy ciała na skutek świadomego ograniczania przyjmowania pokarmów. W ogromnej większości (nawet 90% przypadków) przypadłość ta dotyka kobiet. Szczyt zachorowań przypada na drugą dekadę życia, a więc na okres nastoletni. Częstość występowania anoreksji w populacji dziewcząt oraz młodych kobiet wynosi około 0,22–0,85%.
Warto wspomnieć, że wyróżnić można dwa typy anoreksji, a mianowicie:
typ restrykcyjny – w czasie epizodu anorektycznego bardzo rzadko dochodzi do niepohamowanego przyjmowania pokarmów lub zjawisk takich jak prowokowanie wymiotów, przyjmowanie substancji przeczyszczających lub moczopędnych,
typ bulimiczno-wydalający – w tym typie jadłowstrętu w czasie trwającego epizodu anorektycznego regularnie dochodzi do niekontrolowanego przyjmowania pokarmów i czynności wymienionych w poprzednim akapicie.
Z czym można pomylić anoreksję?
Należy mieć świadomość, że brak apetytu, a także spadek masy ciała nie zawsze związane są z jadłowstrętem psychicznym. W rozpoznaniu różnicowym należy w tym przypadku wziąć pod uwagę również takie schorzenia jak:
W trakcie diagnostyki anoreksji konieczna może być konsultacja internistyczna i endokrynologiczna celem wykluczenia wyżej wymienionych jednostek chorobowych.
Anoreksja: grupa ryzyka
Zauważono, że niektórzy pacjenci są bardziej narażeni na wystąpienie anoreksji. Do czynników ryzyka rozwoju tego schorzenia zalicza się przede wszystkim:
płeć żeńska,
wiek nastoletni,
występowanie zaburzeń odżywiania lub innych schorzeń psychosomatycznych w rodzinie,
zaburzenia psychiatryczne w wywiadzie rodzinnym (na przykład depresja czy zaburzenia lękowe),
nieprawidłowości w relacjach z rodziną,
presja społeczna lub zawodowa w odniesieniu do szczupłej sylwetki i masy ciała,
Anoreksja jest zaliczana jest do zaburzeń odżywiania, które są chorobami z kręgu schorzeń psychiatrycznych. Jadłowstręt psychiczny jest też określany mianem schorzenia psychosomatycznego, co oznacza, że nieprawidłowości ze strony konkretnych tkanek i narządów wynikają pierwotnie z istnienia nieprawidłowości psychicznych.
Jak wygląda anoreksja?
Na pierwszy rzut oka wysuwa się przede wszystkim zanik tkanki tłuszczowej i tkanki mięśniowej. Skóra pacjentów z anoreksją jest typowo sucha i łuszcząca, a co charakterystyczne – pokrywa ją delikatny meszek (nazywany lanugo). Jest to meszek odpowiadający meszkowi płodowemu. Lokalizuje się on przede wszystkim w okolicy pleców i przedramion. Widoczne mogą być również obrzęki związane z niedoborem białek oraz zaburzeniami elektrolitowymi.
Objawy anoreksji
Inne, równie ważne objawy kliniczne, które mogą towarzyszyć anoreksji to:
obniżenie ciśnienia i spadek częstości pracy serca,
Nie jest znana jedna, konkretna przyczyna odpowiadająca za wystąpienie anoreksji. Na podłoże tej choroby składają się zarówno czynniki genetyczne, psychologiczne, jak i neurobiologiczne. Zauważono, że u pacjentów cierpiących na anoreksję widoczna jest nieprawidłowa aktywność układu opioidowego i dopaminergicznego. Co więcej, zaobserwowano u nich nieprawidłowe wydzielanie hormonów odpowiedzialnych za regulowanie ośrodka głodu i sytości, w tym leptyny i adiponektyny.
Pod względem psychologicznym, pacjentów z jadłowstrętem psychicznym cechuje ogromna potrzeba kontroli nad własnym ciałem i życiem, co skutkuje rygorystycznymi dietami i obsesyjnym kontrolowaniem masy ciała.
Anoreksja: kryteria diagnostyczne
W postawieniu diagnozy anoreksji niezbędne jest spełnienie specjalnych kryteriów American Psychiatric Association, które obejmują między innymi:
utrzymywanie masy ciała pacjenta przy dolnej granicy lub poniżej masy należnej,
odczuwanie silnego lęku przed zwiększeniem masy ciała lub otyłością i nadwagą,
nieprawidłowe postrzeganie własnego ciała,
negowanie niebezpieczeństwa związanego z nieprawidłowo niską masą ciała,
brak miesiączki dotyczący przynajmniej trzech kolejnych cykli.
Leczenie jadłowstrętu psychicznego wymaga holistycznego podejścia do pacjenta oraz współpracy różnych specjalistów. Kluczowe jest wyrównanie zaburzeń internistycznych oraz włączenie leczenia żywieniowego, którego celem jest wzrost masy ciała o 0,5–1,5 kg na tydzień podczas pobytu w szpitalu lub 250–500 g na tydzień, w sytuacji, gdy leczenie ma miejsce poza szpitalem. Należy jednak wyraźnie podkreślić, że leczenie żywieniowe nie będzie skuteczne bez jednoczesnej psychoterapii. W wielu przypadkach konieczna jest również terapia rodzinna.
W niektórych sytuacjach konieczne jest włączenie leczenia przeciwdepresyjnego, jednak zależy to od konkretnego przypadku – takie leczenie jest dobierane w sposób indywidualny. W sytuacji wystąpienia niedoborów witamin lub zaburzeń internistycznych, konieczne jest ich leczenie.
Jakie badania wykonać przed rozpoczęciem leczenia anoreksji?
W trakcie diagnozowania i leczenia anoreksji badania laboratoryjne odgrywają istotną rolę, ponieważ schorzeniu może towarzyszyć wiele odchyleń dotyczących innych układów. U pacjentów tych wykonuje się takie oznaczenia laboratoryjne jak na przykład:
morfologię krwi obwodowej – anoreksji może towarzyszyć niedokrwistość, neutropenia i małopłytkowość, a więc nieprawidłowo niska liczba płytek krwi,
zaburzeń hormonalnych, w tym zaburzeń miesiączkowania, zaburzeń płodności,
zaburzeń neurologicznych, w tym między innymi redukcji masy i objętości kory mózgowej,
spowolnienie motoryki przewodu pokarmowego,
zanik pochwy, zmniejszenie macicy.
Anoreksja to zaburzenie psychiczne, które wpływa na niemal wszystkie układy i narządy organizmu człowieka. Wczesne postawienie diagnozy i włączenie wielokierunkowego leczenia pozwala na zmniejszenie ryzyka wystąpienia poważnych powikłań. Leczeniem jadłowstrętu psychicznego zajmują się lekarze psychiatrzy oraz w razie potrzeby są do tego procesu włączani lekarze innych specjalności.
Bibliografia
P. Nogal, A. Lewiński, Jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa), Endokrynologia Polska, Tom 59, Numer 2/2008,
B. Baranowska, Zaburzenia zachowania związane z odżywianiem: Jadłowstręt psychiczny łac., ang. anorexia nervosa, Psychiatria w POZ, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/poz/psychiatria/inne_zaburzenia/89830,zaburzenia-zachowania-zwiazane-z-odzywianiem-cz-ijadlowstret-psychiczny-lac-ang-anorexia-nervosa (dostęp:02.10.2024),
F. Rybakowski i inni, Czynniki genetyczne w etiologii jadłowstrętu psychicznego, Psychiatria Polska 2001; 1: 71–8.
Fenyloketonuria to schorzenie wrodzone uwarunkowane genetycznie. Jej nazwa występuje także pod postacią akronimu – PKU. Choroba została poraz pierwszy opisana przez norweskiego lekarza w III dekadzie XX wieku. Początkowo fenyloketonuria nie daje znać o sobie, a objawy pojawiają się wraz z rozwojem dziecka. Na 28 czerwca przypada światowy dzień fenyloketonurii. Z artykułu dowiesz się najważniejszych informacji o fenyloketonurii.
Fenyloketonuria jest rzadką chorobą o podłożu genetycznym. Szacuje się, że jest schorzeniem występującym u 1:10000 – 1:15000 urodzonych dzieci. Według danych statystycznych, PKU rzadziej występuje w krajach północnych.
To zaburzenie o typie metabolicznym, w wyniku którego dochodzi do zwiększenia stężenia fenyloalaniny w organizmie człowieka. Niestety, pomimo rozwoju medycyny, nadal nie jest możliwa przyczynowa terapia fenyloketonurii, a zastosowanie znajduje jedynie leczenie objawowe. Nieleczona fenyloketonuria powoduje nieodwracalne zmiany w organizmie człowieka.
Jak wcześniej wspomniano, przyczyny fenyloketonurii (PKU) mają podłoże genetyczne. Nieprawidłowość ta jest dziedziczona w sposób autosomalny recesywny.
Choroba należy do enzymopatii – dochodzi w niej do zaburzenia genetycznego (mutacji) w genie związanym z hydrokslazą fenyloalaninową (phenylalanine hydroxylase, PAH). U osób zmagających się z tym schorzeniem aktywność enzymu jest niska lub w ogóle nie występuje.
W wyniku tego defektu dochodzi do gromadzenia fenyloalaniny i jej produktów ubocznych w organizmie człowieka, doprowadzając do szeregu powikłań, głównie ze strony układu nerwowego. Wysoki poziom aminokwasu – fenyloalaniny (w skrócie: Phe) we krwi nazywany jest hiperfenyloalaninemią.
Objawy fenyloketonurii
Objawy fenyloketonurii związane są przede wszystkim z funkcjonowaniem układu nerwowego. Kluczowe jest natychmiastowe rozpoznanie schorzenia – jeśli choroba nie zostanie rozpoznana odpowiednio wcześnie, w wyniku jej rozwoju może dojść do nieodwracalnych zmian.
Jednym z charakterystycznych symptomów towarzyszących fenyloketonurii jest mysi zapach moczu i ciała. Do objawów, które towarzyszą PKU zaliczamy niepełnosprawność intelektualną, której mogą towarzyszyć zaburzenia zachowania. Występują także drgawki. Fenyloketonuria może mieć także swoje odzwierciedlenie w układzie mięśniowo–szkieletowym – choroba doprowadza do zaburzeń chodu czy też nieprawidłowości ze strony stawów, doprowadzając do ich zesztywnienia. Pojawia się także zaburzenie prawidłowego wzrostu oraz małogłowie.
W przebiegu fenyloketonurii występują także objawy skórne, które nie są charakterystyczne i typowe – są podobne do zmian, które widoczne są w przebiegu zmian o tle alergicznym lub zapalnym.
Fenyloketonuria – objawy u noworodka
Początkowo, zaraz po urodzeniu u dziecka, nie występują żadne charakterystyczne cechy. U noworodka poziom stężenia fenyloalaniny we krwi może być prawidłowy w wyniku działania tego enzymu u matki, jednak u dziecka, u którego występuje fenyloketonuria poziom fenyloalaniny szybko wzrasta.
Fenyloketonuria – diagnostyka i leczenie
Nieodwracalność powikłań, które występują w wyniku wysokiego stężenia fenyloalaniny we krwi powoduje, że w trzeciej dobie życia u noworodków wykonywane są testy przesiewowe mające na celu wczesne wykrycie choroby. Badanie wykonywane jest u wszystkich dzieci z krwi pobieranej z okolicy pięty. Badanie to nazywane jest „testem suchej kropli krwi”.
Fenyloketonuria – jakie badanie wykonać?
Jak wcześniej wspomniano, badania w kierunku fenyloketonurii wykonywane są u noworodków zaraz po urodzeniu. W monitorowaniu skuteczności leczenia stosuje się oznaczenie stężenia fenyloalaniny we krwi.
Leczenie fenyloketonurii
Podstawą leczenia fenyloketonurii jest odpowiednia dieta, której przestrzeganie jest niezbędne dla zapewnienia prawidłowego rozwoju dziecka.
Fenyloketonuria – dieta
Dieta w fenyloketonurii jest dość rygorystyczna –wyeliminowanie produktów, w których zawarta jest fenyloalanina, powoduje, że osoby zmagające się z tym schorzeniem muszą zrezygnować ze spożywania mięsa, ryb czy produktów mlecznych i ich przetworów. Zastosowanie znajdują za to produkty odpowiednio modyfikowane, zapewniające dostarczenie odpowiednich ilości substancji odżywczych.
Fenyloketonuria to schorzenie genetyczne w wyniku którego dochodzi do zaburzeń metabolicznych. Dzięki zastosowaniu testów przesiewowych możliwe jest wykrycie choroby na wczesnym etapie oraz zastosowanie właściwej terapii, która opiera się przede wszystkim na odpowiedniej diecie eliminacyjnej.
Każdy z nas obawia się zachorowania na nowotwór złośliwy, dlatego poszukujemy wiedzy nt. możliwych objawów choroby nowotworowej. Jakie nowotwory najczęściej występują w Polsce u kobiet i mężczyzn, jakie czynniki mogą sprzyjać rozwojowi choroby?Zachęcamy do lektury tekstu.
Jakie nowotwory występują u kobiet i mężczyzn? Zachorowalność na nowotwory a śmiertelność z powodu nowotworów
Zachorowalność na nowotwory w Polsce różni się w zależności od płci.
Mężczyźni – na jakie nowotwory w Polsce najczęściej chorują i z powodu jakich nowotworów najczęściej umierają?
Dominującą przyczyną zgonów z powodu nowotworów u mężczyzn pozostaje rak płuc, chociaż od kilkunastu lat spada zachorowalność na ten nowotwór, co wiąże się ze zmniejszeniem odsetka palaczy tytoniu wśród płci męskiej w ciągu ostatnich kilku dekad.
Kobiety – jaki jest najczęstszy rak u kobiet? Z powodu jakich nowotworów kobiety umierają najczęściej?
Najczęstszym nowotworem u kobiet jest rak piersi, jednak pierwszą przyczyną zgonów spowodowanych nowotworem wśród kobiet również jest rak płuc. Umieralność z powodu raka piersi została zahamowana w połowie lat dziewięćdziesiątych XX w, a na początku XXI w. zanotowano spadek liczby zgonów z tego powodu. Dzieje się tak dlatego, iż nowotwory piersi u kobiet są coraz lepiej leczone. Niestety kobiety zaczęły palić więcej tytoniu, dlatego rak płuc staje się u nich główną przyczyną śmierci spowodowanej nowotworem.
W populacji polskich kobiet rak trzustki ma mniejszą częstość występowania w porównaniu z innymi nowotworami. Niestety niski wskaźnik przeżywalności i późna wykrywalność plasuje go w czołówce nowotworów, które są przyczyną śmierci kobiet w Polsce.
Częstość występowania nowotworów rośnie z wiekiem. W całej Polsce na nowotwór choruje rocznie ok. 1 tys. dzieci i ok. 60 tys. osób po 65 r.ż.
Trochę inna jest również struktura zachorowalności i śmiertelności z powodu raka w różnych grupach wiekowych.
Najczęstsze nowotwory u mężczyzn w Polsce w zależności od wieku
U młodych mężczyzn (20-44 r.ż.) ważną rolę odgrywają nowotwory jąder, chłoniak nieziarniczy (non-Hodgkin lymphoma – NHL), nowotwory jamy ustnej (powodowane zakażeniem HPV) oraz rak mózgu. Do 65 r.ż znaczenia nabierają również nowotwory trzustki.
Najczęstsze nowotwory u kobiet w Polsce w zależności od wieku
U młodych kobiet (20-44 r.ż.) notuje się dużą zachorowalność na raka szyjki macicy, raka tarczycy oraz rak mózgu. W grupie kobiet do 65 r.ż śmiertelne żniwo zbiera rak szyjki macicy, pomimo, że nie występuje w grupie najczęstszych nowotworów tej grupy wiekowej.
Choroba nowotworowa zazwyczaj rozwija się przez lata, a jej objawy nie są widoczne. Obecność nowotworu w organizmie można zauważyć dopiero wówczas, gdy:
komórki nowotworowe wydzielają w większych ilościach aktywną biologicznie substancję (cytokinę zapalną lub hormon);
ognisko nowotworu powoduje ucisk na jakąś strukturę, powodując zablokowanie przewodu (np. przewodu żółciowego, a w efekcie żółtaczkę) lub naruszając ciągłość tkanek wewnętrznych lub zewnętrznych;
znacząca liczba komórek nowotworowych ulega martwicy wywołując reakcję zapalną w organizmie;
ognisko nowotworu, guz, rozwija się w miejscu widocznym lub oglądanym w celach profilaktycznych.
Niestety takie objawy nowotworu często wykrywa się w późnym stadium choroby nowotworowej, dlatego tak ważna jest profilaktyka raka, w tym wykonywanie badań profilaktycznych.
Czynniki rakotwórcze – kancerogenne. Co sprzyja powstawaniu nowotworów?
Ok. 80-90 % nowotworów złośliwych wiąże się z:
niewłaściwym stylem życia – w tym brakiem aktywności fizycznej i złymi nawykami żywieniowymi;
miejscem pracy i narażeniem na działanie czynników kancerogennych;
miejscem zamieszkania;
zachowaniami społeczno-kulturalnymi.
Nowotwory złośliwe określane są jako „man made diseases” – czyli schorzenia wywoływane przez człowieka.
Palenie tytoniu a nowotwory
Szacuje się, iż około 50% zgonów z powodu nowotworów ma związek z nowotworami, w tym
30% ma pewny i udowodniony związek z tym nałogiem,
20% zgonów pośrednio zależy od palenia tytoniu,
10 % zgonów to związek prawdopodobny.
Palenie tytoniu to:
85% nowotworów płuc,
rak pęcherza moczowego – zaprzestanie palenia nawet już po rozpoznaniu choroby nowotworowej aż 80% zmniejsza ryzyko śmierci,
rak przełyku,
rak trzustki.
Otyłość a choroby nowotworowe
Otyłość jest drugim – po paleniu papierosów – czynnikiem ryzyka rozwoju nowotworu złośliwego. Ma związek z następującymi nowotworami:
rak jelita grubego,
rak piersi u kobiet po menopauzie,
rak trzonu macicy,
rak nerki,
rak przełyku,
prawdopodobnie rak pęcherzyka żółciowego.
Zakażenia wirusowe i bakteryjne a choroby nowotworowe
Niektóre wirusy i bakterie człowieka ułatwiają występowanie nowotworów złośliwych, ich obecność lub wywołane przez nie choroby, stwarzają warunki do rozwoju raka.
Jakie bakterie i wirusy mogą być groźne?
HPV – rak szyjki macicy, rak odbytu, rak jamy ustnej;
Z tego powodu warto wykonywać badania wykrywające obecność tych drobnoustrojów w organizmie. Wykrycie infekcji umożliwia eradykację czynnika chorobotwórczego lub wnikliwszą obserwację pacjenta i zapobiega ewentualnemu rozwojowi choroby.
Czynniki fizyczne i chemiczne występujące w środowisku
Czynniki fizyczne sprzyjające powstawaniu nowotworów to ekspozycja na światło słoneczne – rak skóry.
Czynniki chemiczne to azbest i inne czynniki środowiska pracy, na które narażeni są szczególnie pracownicy przemysłu chemicznego, hut, cementowni, fabryk farb i lakierów, itp.
Podsumowanie
Nowotwory złośliwe są przyczyną przedwczesnych zgonów bardzo wielu Polaków. Dobra informacja jest taka, iż bardzo duża część naszego zdrowia leży w naszych rękach, mamy bardzo duży wpływ na to, aby nie zachorować na nowotwór. Wystarczy aktywność fizyczna, zdrowe nawyki żywieniowe oraz badania profilaktyczne i możemy cieszyć się dobry zdrowiem do późnego wieku.
1. Charliński G., Jak zostać mistrzem diagnostyki hematoonkologicznej w POZ?, wykład XI Ogólnopolska Konferencja Pułapki Codziennej Praktyki Lekarskiej, online 04.09.2024-05.09.2024
2. Szczepański T., Czy zwiększoną aktywność LDH można uznać za jeden z przesiewowych parametrów u pacjentów z nawet minimalnym ryzykiem nowotworu (nieswoiste objawy)?, https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.11.6.1, 22.01.2015, dostęp 24.09.2024
3. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2020 roku; Urszula Wojciechowska, Klaudia Barańska, Irmina Michałek, Paweł Olasek, Marta Miklewska, Joanna A. Didkowska; Warszawa 2022.
4. https://ecis.jrc.ec.europa.eu
5. Kobiela-Mednis A. Wybrane wskaźniki stanu zapalnego, Centrum Wiedzy ALAB laboratoria, 24 lipca 2023, https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/wybrane-wskazniki-stanu-zapalnego/ , dostęp 24.09.2024
Endometrioza to przewlekła choroba ginekologiczna, która charakteryzuje się obecnością ektopowego endometrium rozwijającego się poza jamą macicy. W tej chorobie ektopowe (nieprawidłowo położone) endometrium znajduje się głównie w jajnikach, ale może rozprzestrzeniać się również na otrzewną miednicy, więzadła maciczno-krzyżowe, jajowody, więzadła szerokie oraz jelita.
Szacuje się, że endometrioza może dotyczyć nawet 10–15% kobiet w wieku rozrodczym, przy czym częstość jej występowania jest wyraźnie większa wśród kobiet niepłodnych (25–50%). Warto również zauważyć, że u 30–50% pacjentek z tą chorobą występują trudności z zajściem w ciążę.
Endometrioza pod względem rozwoju należy do chorób wieloczynnikowych, a jej etiopatogeneza nie jest do końca poznana. Teorią wyjaśniającą pochodzenie ektopowej tkanki endometrialnej, która zyskała dość szeroką akceptację, jest koncepcja „miesiączki wstecznej”.
Zakłada ona cofanie się resztek menstruacyjnych wraz z żywymi komórkami endometrium przez jajowody do jamy miednicy. Tak przemieszczone komórki endometrium muszą przylgnąć do powierzchni otrzewnej (zjawisko adhezji), a następnie namnożyć się, aby przekształcić się w zmiany inwazyjne.
Komórki endometrium u kobiet cierpiących na endometriozę wykazują zwiększone właściwości adhezyjne w wyniku dwóch mechanizmów:
Zmienionego profilu specyficznych białek zwanych integrynami, które są odpowiedzialne za przyleganie komórek.
Adhezja komórkowa jest dodatkowo zwiększona przez zmienione zapalnie środowisko otrzewnej, które jest postrzegane jako cecha charakterystyczna endometriozy. Ogromną rolę odgrywa tu działanie prozapalnej cytokiny interleukiny-8, która moduluje początkowe stadium choroby.
Endometrioza a mikrobiota. Czy dysbioza ma wpływ na rozwój endometriozy?
Rozwój ognisk endometriozy uzależniony jest również od pewnej dysfunkcji układu odpornościowego. U pacjentek z endometriozą obserwuje się różnice w inicjacji i intensywności odpowiedzi immunologicznej.
Wykazano, że głównym czynnikiem regulującym te procesy jest mikrobiota jelitowa. Obecność określonych bakterii w jelitach wstępnie stymuluje neutrofile i przygotowuje je do mobilizacji w ogniskach zapalnych w otrzewnej. Dodatkowo, dysbioza jelitowa upośledza funkcję barierową, powodując zwiększoną przepuszczalność jelit, co może dodatkowo intensyfikować zapalenie.
Finalnie wzrasta liczba makrofagów w otrzewnej, ale nie są one pełnowartościowe, gdyż ich zdolność do fagocytozy nowo wszczepionych zmian endometrialnych jest ograniczona, co ułatwia przeżycie takich wszczepów.
Zaburzenia immunologiczne powodowane dysbiozą przewodu pokarmowego stanowią czynnik stymulujący przewlekły stan zapalny, który jest ściśle związany z endometriozą. To z kolei stwarza środowisko sprzyjające neoangiogenezie (tworzeniu nowych naczyń krwionośnych), włóknieniu i zrostom, czyli krytycznym cechom tej choroby.
Obecnie powszechnie akceptowana jest teza, że wysokie stężenie miejscowe cytokin powodujące odczyn zapalny w otrzewnej jest cechą charakterystyczną endometriozy. Samo zjawisko wysokich stężeń cytokin może mieć również swoje implikacje w funkcjonowaniu przewodu pokarmowego, np. hamowaniu perystaltyki jelit i wydzielania kwasu solnego w żołądku.
Takie warunki są mniej sprzyjające dla gatunków Lactobacilli i pozwalają na rozrost bakterii Gram-ujemnych, co wykazano na modelu zwierzęcym.
Rola estrobolomu w rozwoju endometriozy
Innym zjawiskiem wiążącym mikrobiotę jelitową z endometriozą jest regulacja puli ogólnoustrojowego estrogenu. Wiadomo, że część bakterii jelitowych wykazuje aktywność enzymu β-glukuronidazy. Enzym ten przekształca estrogeny w ich aktywne formy, dzięki czemu mogą one ponownie wiązać się z receptorem estrogenowym.
Zbiór genów kodujących enzymy metabolizujące estrogeny w mikrobiocie jelitowej jest powszechnie znany jako „Estrobolom”. W przypadku dysbiozy jelitowej może dochodzić do zwiększonego wydzielania β-glukuronidazy przez drobnoustroje, co niesie ze sobą zwiększenie ogólnej puli estrogenów.
Aktywny estrogen w jelitach może być następnie transportowany naczyniami krwionośnymi do różnych tkanek organizmu. Obecnie podejrzewa się, że mikrobiota jelitowa pacjentek z endometriozą wykazuje większą liczebność bakterii wytwarzających β-glukuronidazę.
Analiza genomu drobnoustrojów ujawniła, że kilka rodzajów bakterii wchodzących w skład mikrobioty jelitowej, w tym Bacteroides, Bifidobacterium, Escherichia coli i Lactobacillus, może wytwarzać β-glukuronidazę.
Co ciekawe, badania wykazały znaczny wzrost liczebności Escherichia coli w stolcu pacjentek z endometriozą. Odkrycia te sugerują, że mikrobiota jelitowa może przyczyniać się do podwyższonego stężenia estrogenów, tworząc środowisko sprzyjające postępowi endometriozy.
Dodatkowo konsekwencje związane z dysbiozą i zaburzonym stosunkiem Firmicutes/Bacteroidetes mogą również skutkować rozregulowaniem metabolizmu estrogenów, ponieważ drobnoustroje w tych gromadach posiadają geny związane z glukuronidazą. Do najliczniejszych typów bakterii w stolcu pacjentek z endometriozą zaliczają się Firmicutes, Bacteroidetes i Proteobacteria, wszystkie z częstością występowania >90%.
Analizując liczebność poszczególnych rodzajów bakterii w stolcu pacjentek chorujących na endometriozę, wykazano, że rodzaje Sneathia, Barnesiella i Gardnerella były znacząco zmniejszone.
Analiza konkretnych taksonów wykazała, że liczebność Clostridia Clostridiales, Lachnospiraceae Ruminococcus, Clostridiales Lachnospiraceae i Ruminococcaceae Ruminococcus była znacząco niższa, podczas gdy Eggerthella lenta i Eubacterium dolichum wykazywały podwyższoną liczebność w stolcu pacjentek z endometriozą w porównaniu z grupą kontrolną.
Badania przeprowadzone przez Svenssona i wsp. wykazały, że mikrobiota jelitowa pacjentek z endometriozą wykazywała mniejsze zróżnicowanie w porównaniu z kobietami zdrowymi z grupy kontrolnej.
Endometrioza – objawy jelitowe
Wśród kobiet z histologicznie potwierdzoną endometriozą aż 90% zgłaszało objawy ze strony przewodu pokarmowego. Najczęściej zgłaszanym objawem były wzdęcia, które dotyczyły 83% chorych. Co ciekawe, tylko niewielki odsetek kobiet z objawami żołądkowo-jelitowymi miał endometriozę jelit. To dowodzi, że objawy gastroenterologiczne w endometriozie nie zależą wyłącznie od nacieku endometrialnego jelit.
Częstość występowania różnych objawów u pacjentek z endometriozą
Częstość występowania endometriozy jelit wynosi 3-37% wszystkich kobiet dotkniętych tą chorobą. Najczęstszą lokalizacją jest:
odbytnica i esica (70-93%),
okolica krętniczo-kątnicza,
wyrostek robaczkowy,
inne odcinki okrężnicy i jelita cienkiego.
Endometrioza jelit zwykle jest bezobjawowa. Często zostaje rozpoznana dopiero po zabiegach operacyjnych wykonanych z innych wskazań. Objawy, jeżeli występują, często są niespecyficzne. Niemniej należy pamiętać, że czasem naciek endometrialny na jelita może być powodem ostrych bólów brzucha, których przyczyną jest niedrożność przewodu pokarmowego.
Endometrioza jelit – trudności diagnostyczne
Współwystępowanie objawów żołądkowo-jelitowych u pacjentek chorych na endometriozę, nawet bez zajęcia jelit, ma swoje implikacje w dwóch obszarach. Po pierwsze, zwiększa ryzyko błędnej diagnozy lub zjawiska nakładania się chorób, takich jak zespół jelita nadwrażliwego (IBS) lub nieswoistej choroby zapalnej jelit (IBD). Po drugie, jest to pośredni dowód współistniejących w endometriozie zaburzeń mikrobioty jelitowej, których głównym objawem mogą być właśnie wzdęcia.
Objawy żołądkowo-jelitowe w endometriozie
Warto zwrócić uwagę na inne, poza wzdęciami, objawy żołądkowo-jelitowe, które często zgłaszają kobiety z endometriozą. Należą do nich:
Należy podkreślić, że u większości pacjentek przed ostatecznym rozpoznaniem wyżej wymienione objawy żołądkowo-jelitowe trwają długo (powyżej 5 lat). Pacjentki te, w 21% przypadków, były wcześniej diagnozowane i leczone w kierunku zespołu jelita nadwrażliwego.
Endometrioza jelit – leczenie
Czy leczenie endometriozy poprzez zabieg laparoskopowy zmniejsza objawy gastroenterologiczne? Przeprowadzone badania zdają się potwierdzać tę tezę. Istotną poprawę w zakresie objawów żołądkowo-jelitowych zgłosiło 72,6% chorych po sześciu miesiącach i 52,1% po 12 miesiącach od zabiegu.
Podsumowanie
Endometrioza jest częstą chorobą ginekologiczną, której objawy – nie zawsze specyficzne i zazwyczaj obejmujące przewód pokarmowy – powodują, że rozpoznanie i leczenie bywa opóźnione. Przedstawione powyżej argumenty przemawiają za istnieniem interakcji pomiędzy endometriozą a dysbiozą jelitową, a poznanie tych zależności może przyczynić się do poprawy diagnostyki i leczenia tej choroby.
Piśmiennictwo
1. Zizolfi B, Foreste V, Gallo A, i wsp. Endometriosis and dysbiosis: State of art. Front Endocrinol (Lausanne). 2023 Feb 20;14:1140774.
2. Practice Committee of the American Society for Reproductive Medicine . Endometriosis and infertility. Fertil Steril (2004) 81(5):1441–6.
3. Machairiotis N, Stylianaki A, Dryllis G, i wsp. Extrapelvic endometriosis: A rare entity or an under diagnosed condition? Diagn Pathol (2013) 8(1):194.
4. Yovich J.L., Rowlands P.K., Lingham S., Sillender M., Srinivasan S. Pathogenesis of Endometriosis: Look No Further than John Sampson. Reprod. Biomed. Online. 2020;40:7–11.
5.Halme J., Hammond M.G., Hulka J.F., Ri wsp. Retrograde Menstruation in Healthy Women and in Patients with Endometriosis. Obstet. Gynecol. 1984;64:151–154
6. Klemmt P.A.B., Carver J.G., Koninckx P. i wsp. Endometrial Cells from Women with Endometriosis Have Increased Adhesion and Proliferative Capacity in Response to Extracellular Matrix Components: Towards a Mechanistic Model for Endometriosis Progression. Hum. Reprod. 2007;22:3139–3147.
7. Garcia-Velasco J.A., Arici A. P-255. Interleukin-8 Stimulates Endometrial Stromal Cell Adhesion to Fibronectin. Hum. Reprod. 1999;14:268.
8. Laschke M.W., Menger M.D. The Gut Microbiota: A Puppet Master in the Pathogenesis of Endometriosis? Am. J. Obstet. Gynecol. 2016;215:68.e1–68.e4.
9. Bailey M.T., Coe C.L. Endometriosis Is Associated with an Altered Profile of Intestinal Microflora in Female Rhesus Monkeys. Hum. Reprod. 2002;17:1704–1708.
10. Ervin SM, L i H, Lim L, i wspGut microbial β-GlucuronidasesReactivate estrogens as components of the estrobolome that reactivate estrogens. J Biol Chem (2019) 294:18586–99.
11. Baker JM, Al-Nakkash L, Herbst-Kralovetz MM. Estrogen–gut microbiome axis: Physiological and clinical implications. Maturitas (2017) 103:45–53.
12. Huang L, Liu B, Liu Z, i wsp.. Gut Microbiota Exceeds Cervical Microbiota for Early Diagnosis of Endometriosis. Front Cell Infect Microbiol. 2021 Dec 7;11:788836.
13. Svensson A., Brunkwall L., Roth B., i wsp. Associations between endometriosis and gut microbiota. Reprod. Sci. 2021;28:2367–2377.
14. Greene R., Stratton P., Cleary S.D., i wsp. Diagnostic experience among 4,334 women reporting surgically diagnosed endometriosis. Fertil. Steril. 2009;91:32–39.
15. Hu S., Ding Q., Zhang W. i wsp. Gut microbial beta-glucuronidase: A vital regulator in female estrogen metabolism. Gut Microbes. 2023;15:2236749.
16. Maroun P., Cooper M.J.W., Reid G.D., i wsp. Relevance of gastrointestinal symptoms in endometriosis. Aust. N. Z. J. Obstet. Gynaecol. 2009;49:411–414.
17. Paixão-Barradas F.P., Sousa V., Pereira D., i wsp. Endometriosis and Crohn’s Disease Side by Side: A Case Report. J. Endometr. Pelvic Pain Disord. 2016;8:24–27.
18. . Viganò D., Zara F., Usai P. i wsp. Irritable bowel syndrome and endometriosis: New insights for old diseases. Dig. Liver Dis. 2018;50:213–219.
19. Xholli A, Cremonini F, Perugi I, i wsp. Gut Microbiota and Endometriosis: Exploring the Relationship and Therapeutic Implications. Pharmaceuticals (Basel). 2023 Dec 7;16(12):1696.
Jelita to duży narząd, którego choroby mogą manifestować się na wiele różnych sposobów. Niejednokrotnie wyrazem zaburzeń jelitowych jest skóra. Jedną z takich chorób jest opryszczkowate zapalenie skóry. Skąd bierze się to schorzenie? Jakie wywołuje objawy i jak przebiega? Co jest niezbędne do postawienia rozpoznania? Przeczytaj, a dowiesz się, kiedy podejrzewać chorobę Duhringa.
Opryszczkowate zapalenie skóry, zwane inaczej chorobą Duhringa, jest zapalną chorobą skóry o przewlekłym, nawrotowym przebiegu, z wielopostaciowymi swędzącymi zmianami.
Jest ona skórną manifestacją celiakii (inaczej choroby trzewnej), w której przebiegu dochodzi do nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego po spożyciu glutenu – białka zawartego w ziarnach wielu zbóż.
Jak objawia się choroba Duhringa?
Obraz kliniczny opryszczkowatego zapalenia skóry jest dość charakterystyczny i obejmuje:
swędzącą wysypkę występującą w pobliżu łokci, powierzchni wyprostnej przedramion, kolan i pośladków, w tym w okolicy krzyżowej,
wysypka ma charakter polimorficzny i składa się z małych pęcherzy, grudek i otaczającego je rumienia,
nadżerki, strupy i przebarwienia pozapalneze względu na intensywny świąd i związane z nim drapanie,
nasilenie wysypki jest różne u poszczególnych osób, a zmiany skórne mogą również dotyczyć innych miejsc, takich jak skóra głowy, twarz i górna część pleców.
Zmiany skórne nie zawsze są bardzo nasilone od samego początku, dlatego należy zwrócić uwagę na występowanie dolegliwości, które można wiązać z celiakią, a są to:
u młodszych dzieci: biegunka, zaparcia, utrata apetytu, wzdęcia brzucha i brak prawidłowego rozwoju,
u starszych dzieci: biegunka, zaparcia, wzdęcia, bóle brzucha lub utrata masy ciała u dzieci starszych,
u dorosłych: może pojawić się zespół złego wchłaniania z przewlekłą biegunką, utratą masy ciała i znacznym osłabieniem.
Jak wygląda osoba z chorobą Duhringa?
Choroba może wystąpić w każdym wieku, od wczesnego dzieciństwa do starości, jednak wyróżnia się dwa szczyty zachorowań: w pierwszych dwóch latach, następnie w drugiej lub trzeciej dekadzie życia.
Na tej podstawie można przedstawić dwóch “modelowych” pacjentów:
małe dziecko z licznymi, drobnymi pęcherzykami i/lub krostkami zlokalizowanymi symetrycznie w okolicy łokci, przedramion, kolan i pośladków; w zależności od nasilenia choroby podstawowej dziecko może być niskiego wzrostu i drobnej budowy ciała,
młody dorosły z podobnymi objawami, jednak obraz zmian skórnych może być zamazany przez przeczosy powstałe wskutek drapania; mogą być widoczne cechy niedożywienia.
Choroba Duhringa: diagnostyka
Charakterystyczny obraz kliniczny stanowi podstawę do wysunięcia podejrzenia choroby, którą potwierdza się przy pomocy biopsji skóry o prawidłowym wyglądzie, sąsiadującej z wysypką, czyli skóry wokół zmian chorobowych. Uwidocznienie ziarnistych złogów przeciwciał w klasie IgA w obrębie warstw skóry właściwej pozwala na rozpoznanie choroby.
Jakie badania krwi wykonać przy podejrzeniu choroby Duhringa?
Obecność choroby Duhringa stanowi wskazanie do rozszerzenia diagnostyki w kierunku celiakii:
Leczenie składa się z elementu głównego – eliminacji glutenu z diety przez całe życie, która rozpoczyna się tuż po potwierdzeniu rozpoznania. Oprócz tego stosowane są leki, które mają za zadanie złagodzenie przebiegu choroby:
większość pacjentów, szczególnie tych z rozległą wysypką i intensywnym świądem, wymaga dodatkowego leczenia dapsonem,
gdy ten powoduje poważne skutki uboczne lub jego stosowanie jest przeciwwskazane to należy zastosować inne leki (np. sulfasalazynę lub rytuksymab),
miejscowe łagodzenie zmian skórnych można osiągnąć stosując maści sterydowe.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie choroby Duhringa?
Pacjenci przestrzegający ściśle diety bezglutenowej mają doskonałe rokowanie. Dane literaturowe pokazują, że jakość życia tej grupy chorych jest porównywalna z populacją ogólną.
Obecnie nie ma danych medycznych dotyczących powrotu do normalnej diety po osiągnięciu remisji, stąd rozsądne jest, aby wszyscy pacjenci utrzymywali dietę bezglutenową przez całe życie.
Czy nieleczona choroba Duhringa jest niebezpieczna?
Tak, nieleczona choroba Duhringa może powodować poważne powikłania:
Opryszczkowate zapalenie skóry to manifestacja skórna choroby trzewnej – celiakii. W jej przebiegu, wskutek nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego na gluten, dochodzi do niszczenia kosmków jelitowych odpowiedzialnych za wchłanianie strawionego pokarmu.
Typowe zmiany skórne to pęcherzyki i grudki zlokalizowane na łokciach, przedramionach, kolanach i pośladkach, ale mogą też wystąpić w innych miejscach. Zmianom towarzyszy uporczywy świąd.
Leczenie to przede wszystkim dieta bezglutenowa, pozwalająca na całkowite ustąpienie zmian skórnych.
Źródła
Antiga E, Caproni M. The diagnosis and treatment of dermatitis herpetiformis. Clin Cosmet Investig Dermatol. 2015 May 13;8:257-65. doi: 10.2147/CCID.S69127. PMID: 25999753; PMCID: PMC4435051. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4435051/
Nguyen CN, Kim SJ. Dermatitis Herpetiformis: An Update on Diagnosis, Disease Monitoring, and Management. Medicina (Kaunas). 2021 Aug 20;57(8):843. doi: 10.3390/medicina57080843. PMID: 34441049; PMCID: PMC8400185. https://www.mdpi.com/1648-9144/57/8/843
Reunala T, Hervonen K, Salmi T. Dermatitis Herpetiformis: An Update on Diagnosis and Management. Am J Clin Dermatol. 2021 May;22(3):329-338. doi: 10.1007/s40257-020-00584-2. PMID: 33432477; PMCID: PMC8068693. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8068693/
Caio G, Volta U, Sapone A, Leffler DA, De Giorgio R, Catassi C, Fasano A. Celiac disease: a comprehensive current review. BMC Med. 2019 Jul 23;17(1):142. doi: 10.1186/s12916-019-1380-z. PMID: 31331324; PMCID: PMC6647104. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6647104/
Neutrofile to komórki, zaliczane do leukocytów, które pełnią istotną rolę w procesach odpornościowych. O jakich schorzeniach może świadczyć obniżenie liczby neutrofili we krwi? Czy wzrost ich liczby wiąże się tylko z infekcjami bakteryjnymi? Dowiedz się więcej na temat neutrocytów.
Neutrofile (neutrocyty) to jeden z rodzajów leukocytów, a więc krwinek białych. Komórki te nazywane są również granulocytami obojętnochłonnymi.
Neutrocyty to najliczniejsza populacja leukocytów – komórki te stanowią bowiem aż 50-70% wszystkich krwinek białych. Neutrofile należą do granulocytów, a więc krwinek białych, które cechują się licznymi ziarnistościami w cytoplazmie komórkowej. Oprócz neutrofili do tej grupy zaliczamy również eozynofile i bazofile. Komórki te produkowane są w szpiku kostnym.
W prawidłowych warunkach neutrofile krążą we krwi obwodowej, jednak mogą również wędrować do narządów i tkanek.
Neutrofile odgrywają niezwykle istotną rolę w procesach odpornościowych przebiegających w organizmie człowieka. Neutrocyty odpowiedzialne są między innymi za:
proces fagocytozy patogenów – reakcja ta polega na pochłanianiu patogenów lub ich fragmentów oraz ich „unicestwianiu”,
unieszkodliwianie patogenów z wykorzystaniem enzymów o działaniu przeciwbakteryjnym przeciwwirusowym i przeciwgrzybiczym,
zwalczanie patogenów z wykorzystaniem reaktywnych form tlenu (reakcje wybuchu tlenowego),
wiązanie żelaza – w neutrofilach znajduje się białko nazywane laktoferyną, które zdolne jest do wiązania żelaza, a więc mikroelementu, który jest niezbędny do życia niektórym gatunkom bakterii.
Jakie badanie pozwala zbadać poziom neutrocytów we krwi?
Badaniem, które pozwala na określenie liczby neutrofili we krwi, jest morfologia krwi obwodowejz rozmazem automatycznym. Badanie to jest podstawowym badaniem laboratoryjnym, które pozwala również na ocenę liczby pozostałych rodzajów leukocytów oraz – między innymi – na oznaczenie liczby erytrocytów, leukocytów, płytek krwi, a także stężenia hemoglobiny.
Morfologia jest wykonywana z próbki krwi żylnej i nie wymaga od pacjenta specjalnego przygotowania. Przed udaniem się na badanie najlepiej pozostać na czczo, a poprzedniego dnia zjeść lekką kolację.
Podwyższone lub obniżone neutrocyty we krwi – co oznacza wynik badania?
Obniżenie i podwyższenie liczby neutrofili może towarzyszyć wielu jednostkom chorobowym. Samo odchylenie w liczbie neutrofili nie pozwala na ustalenie konkretnego rozpoznania. Badanie to należy interpretować w połączeniu z innymi badaniami laboratoryjnymi lub obrazowymi. Należy wziąć również pod uwagę obraz kliniczny prezentowany przez pacjenta.
Jakiekolwiek odchylenia w morfologii krwi obwodowej powinny być interpretowane w gabinecie lekarskim. W pierwszej kolejności należy udać się do lekarza rodzinnego lub internisty.
Podwyższone neutrofile. Co wpływa na wzrost stężenia granulocytów obojętnochłonnych?
Podwyższona liczba neutrofili we krwi obwodowej nazywana jest w mianownictwie medycznym neutrofilią. Neutrofilia towarzyszy takim stanom klinicznym jak:
Poziom neutrofili poniżej normy u dziecka lub podwyższone. Jak zinterpretować wyniki badań?
Zmiany liczby neutrofili u dzieci są najczęściej związane z infekcjami. W przypadku infekcji bakteryjnych obserwuje się typowo wzrost ich liczby, z kolei w trakcie infekcji wirusowych – spadek liczby neutrocytów, a więc neutropenię. Należy jednak wyraźnie podkreślić, że wszelkie niepokojące objawy i odchylenia w badaniach laboratoryjnych u najmłodszych należy konsultować z lekarzem pediatrą. Uwagę powinno zwrócić przede wszystkim znaczne obniżenie liczby neutrofili i częste infekcje, ale również przewlekłe utrzymywanie się nieprawidłowej liczby neutrocutów w wyniku morfologii krwi obwodowej.
Obniżone lub podwyższone stężenie neutrocytów w ciąży. Czy jest groźne?
Okres ciąży to taki czas, w którym w organizmie kobiety zachodzi wiele zmian. Dotyczy to również funkcjonowania układu immunologicznego. W czasie ciąży obserwuje się wzrost produkcji neutrofili i spadek ich apoptozy – a więc „zaprogramowanej” śmierci.
Jak pokazują doniesienia naukowe, w okresie ciąży neutrocyty wykazują zachowanie określane mianem chemotaksji i przemieszczają się do miejsca, gdzie toczy się stan zapalny. Procesem tym steruje hormon – progesteron. Ma to na celu zapobieganie nadmiernej reakcji immunologicznej przeciwko rozwijającemu się płodowi.
Warto wiedzieć: Okres ciąży wiąże się ze zwiększeniem tolerancji immunologicznej, co ma na celu zapobieganie odrzucaniu płodu.
Czy poziom neutrofili można ustabilizować?
Ustabilizowanie liczby neutrofili wymaga leczenia choroby podstawowej, która spowodowała wystąpienie tego odchylenia. Neutrofilia i neutropenia nie są schorzeniami samymi w sobie, lecz objawami laboratoryjnymi innych stanów klinicznych. Jeżeli zmiana liczby neutrofili jest związana z infekcją bakteryjną, wirusową lub grzybiczą, to wraz ze zdrowieniem liczba tych komórek będzie wracać do normy.
Neutrofile to komórki należące do krwinek białych, które odgrywają bardzo ważną rolę w obronie organizmu przed patogenami. Ich zdolność do przeprowadzania procesu fagocytozy oraz zawartość związków przeciwdrobnoustrojowych w ziarnistościach sprawia, że są niezbędne do utrzymywania prawidłowej odporności. Oznaczenie liczby neutrofili można wykonać wykorzystując do tego proste badanie, jakim jest morfologia krwi obwodowej. Wszelkie odchylenia dotyczące liczby neutrofili lub innych składowych morfologii powinno się skonsultować z lekarzem.
Bibliografia
A. Szczeklik i inni, Choroby wewnętrzne, PZWL 2018/2019,
A. Dembińska-Kieć i inni, Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2005 (dodruk), s. 654–659,
E. Bańkowski, Biochemia podręcznik dla studentów uczelni medycznych. Wrocław: Elsevir Urban & Partner, 2010,
S. Dockree i inni, White blood cells in pregnancy: reference intervals for before and after delivery, ebioMedicine, Volume 74, December 2021.
Wirus opryszczki jest bardzo powszechny i może się rozwinąć zarówno u kobiet, jak i mężczyzn w każdym wieku. Zazwyczaj zmiany są zlokalizowane na czerwieni wargowej , ale również mogą pojawić się na skórze otaczającej czerwień oraz w obrębie błony śluzowej jamy ustnej. Jak je rozpoznać i skutecznie wyleczyć? Dowiesz się z naszego artykułu.
Opryszczka wargowa to schorzenie wirusowe, które pojawia się zazwyczaj w okolicy czerwieni wargowej, choć może pojawić się również w obrębie innych obszarów ciała, a także na śluzówkach. Do pierwszego kontaktu z wirusem opryszczki dochodzi najczęściej u dzieci. Opryszczka wargowa to choroba zakaźna, która bardzo łatwo przenosi się przez kontakt bezpośredni. Nie zawsze jednak od razu manifestuje się na skórze. Przez wiele lat może pozostawać w postaci utajonej. Ma charakter nawrotowy, co oznacza, że u niektórych osób może pojawić się wielokrotnie.
Jak wygląda opryszczka w nosie?
Opryszczka w obrębie błony śluzowej nosa powoduje duży dyskomfort. Zazwyczaj towarzyszy jej obrzęk, który w zaawansowanych postaciach może prowadzić do trudności z oddychaniem. Przypadłości tej towarzyszy również swędzenie, pieczenie i mrowienie. Podobnie, jak w przypadku opryszczki wargowej, pojawiają się pęcherze wypełnione płynem surowiczym. Po kilku dniach pękają, na ich miejscu powstają nadżerki, a następnie strupy. Z łatwością można je rozdrapać podczas wydmuchiwania nosa czy pocierania go palcem, co wydłuża proces gojenia. W ten sposób można również przenieść opryszczkę na kolejne części ciała lub na inne osoby.
Opryszczka wargowa wygląda podobnie, jak zmiany zlokalizowane w nosie. Dla wielu osób stanowi ona problem natury estetycznej. Częste dotykanie zmiany czy naruszanie jej podczas jedzenia czy mycia twarzy może skutkować przeniesieniem jej, nadkażeniem bakteryjnym i wydłużeniem procesu leczenia. Zarówno opryszczka na ustach, jak i w nosie trwa ok. 2 tygodni i zazwyczaj zanika samoistnie.
Przyczyny opryszczki
Za pojawienie się opryszczki na czerwieni wargowej odpowiedzialny jest w większości przypadków wirus HSV-1 (Herpes simplex virus). Szacuje się, że ponad 90% populacji jest jego nosicielami, co oznacza, że pod wpływem określonych bodźców mogą wystąpić opisywane zmiany na wargach czy w nosie. Najczęściej opryszczka na ustach pojawia się w wyniku osłabienia odporności, czyli:
w przypadku przyjmowania leków obniżających odporność (immunosupresyjnych).
Przyczyny opryszczki wargowej
Usta są miejscem bardzo narażonym na pojawienie się opryszczki. Poza obniżeniem odporności może być ona wynikiem urazu, np. podczas jedzenia, ekspozycji na promienie słoneczne czy stosowania pomadki innej osoby, która jest nosicielem wirusa. Wystarczy lekkie przeziębienie, zmęczenie czy intensywny okres w pracy, aby na ustach pojawiły się swędzące pęcherzyki z płynem.
Opryszczką na ustach można się zarazić nie tylko podczas pocałunków, ale również korzystając z przedmiotów należących do innych osób, jak ręcznik, kosmetyki, szczoteczka do zębów, sztućce czy pościel.
Opryszczka na nosie – przyczyny
Opryszczka w nosie może pojawić się, kiedy organizm jest osłabiony i bardziej narażony na różne czynniki wyzwalające. Zakażenie wirusem HSV może rozwinąć się również podczas innych zakażeń, np. COVID-19.
Warto prawidłowo odróżnić opryszczkę w nosie od innych przypadłości, które mogą mieć podobny przebieg. Podczas kataru w jamie nosowej również mogą pojawiać rany i strupy, wynikające z częstego wydmuchiwania i wycierania nosa i związanego z tymi czynnościami podrażnienia śluzówki nosa.
Czasami opryszczka wymaga różnicowania z innymi schorzeniami. Podobne zmiany na skórze lub w obrębie śluzówek mogą również świadczyć o:
półpaścu,
liszajcu pęcherzowym,
postaci śluzówkowej pęcherzycy zwykłej,
aftach,
zespole Stevensa-Johnsona.
W celu rozwiania wątpliwości, wskazana jest konsultacja z lekarzem.
Diagnostyka opryszczki
W diagnostyce opryszczki niezbędny jest wnikliwy wywiad i badanie lekarskie. Rozpoznanie stawia się typowo na podstawie obrazu klinicznego. W przypadku wątpliwości, rozwiązaniem mogą być dodatkowe badania różnicowe, takie jak badanie mikroskopowe, serologiczne, wykrywanie materiału genetycznego wirusa czy jego izolacja. W przypadku wątpliwości diagnostycznych, gdy zmiany skórne zlokalizowane są w nietypowych lokalizacjach konieczne może być pobranie wycinka do badania histopatologicznego lub immunopatologicznego. Jest to niezbędne na przykład w przypadku podejrzenia pęcherzycy.
Warto pamiętać, że opryszczka ma wpływ na wyniki badań krwi. Może zaburzyć morfologię krwi, a także CRP i OB., których stężenie może być wyższe podczas aktywnego stanu zapalnego w organizmie. Chcąc wykonać badania należy odczekać przynajmniej tydzień po ustaniu wszelkich dolegliwości związanych z opryszczką.
Leczenie opryszczki na twarzy
Leczenie opryszczki na ustach jest ustalane przez lekarza. Zazwyczaj polega ono na połączeniu doustnego leku przeciwwirusowego z leczeniem miejscowym. Leki miejscowe łagodzą ból i przyspieszają gojenie się zmian. Warto również zadbać o odporność organizmu. Opryszczka na ustach w okresie ciąży może być leczona bezpiecznymi lekami przeciwwirusowymi, które hamują namnażanie się patogenu, zmniejszają objawy i jednocześnie nie zagrażają płodowi.
Zmiany na ustach czy w nosie o niewielkim nasileniu można leczyć samodzielnie, wykorzystując preparaty do stosowania miejscowego, jak maści, kremy czy plasterki. Popularnym środkiem jest pasta cynkowa, która ma działanie wysuszające. Aby nie przenosić zmian na inne partie należy zadbać o higienę rąk i unikać dotykania zakażonych miejsc.
Opryszczka może powodować dyskomfort, a także stanowić problem natury estetycznej. Jeśli pojawia się często warto udać się do lekarza i wykonać niezbędne badania. Po ocenie stanu klinicznego pacjenta, lekarz zaproponuje odpowiednie postępowanie diagnostyczno-lecznicze.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk
Bibliografia
A.Lesiak, J. Narbutt, Kompleksowe leczenie opryszczki wargowej, „Forum Dermatologicum” 2017, t. 3, nr 4, s. 147–151.
A.Karowicz-Bilińska, E. Kurowska, E. Nowak-Markwitz i wsp., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące postępowania w przypadku zakażenia wirusem HSV w położnictwie, „Ginekologia Polska” 2015, nr 86, s. 715–717.
E. Biało-Wójcicka, S. Majewski, K. Łoza, Zakażenie wirusem opryszczki pospolitej – badanie ankietowe dotyczące wiedzy na temat infekcji wirusem opryszczki wśród osób w wieku 18–35 lat, „Przegląd Dermatologiczny” 2015, nr 102, s. 8–13.
Nowotwory jądra i prostaty stanowią znaczący odsetek wszystkich zachorowań na raka w populacji męskiej. W kontekście skutecznego radzenia sobie z konsekwencjami tych schorzeń kluczową rolę odgrywa wczesna diagnostyka, która wydatnie zwiększa szanse na całkowite wyleczenie. Przeczytaj nasz artykuł i zapoznaj się z najważniejszymi badaniami przesiewowymi oraz dowiedz się, jak ważna jest profilaktyka w odniesieniu do raka jąder i gruczołu krokowego.
Rak prostaty. Jakie daje objawy i kiedy udać się do specjalisty?
Początkowe objawy raka prostaty mają niespecyficzny charakter, przez co na wczesnym etapie choroby ich podłoże może zostać błędnie zinterpretowane. Tego typu symptomy najczęściej pojawiają się po 50 roku życia i obejmują między innymi:
zaburzenia oddawania moczu – uczucie niepełnych wypróżnień i zwiększenie ich częstotliwości, wydłużenie czasu mikcji, osłabienie strumienia moczu, nykturię (częstomocz nocny), a także pojawienie się krwiomoczu oraz problemów z kontrolowaniem wypróżnień,
zaburzenia seksualne – problemy z erekcją,
dolegliwości bólowe – najczęściej w okolicy podbrzusza, miednicy, krocza oraz odcinka lędźwiowego kręgosłupa.
Należy pamiętać o tym, że obecność niepokojących objawów z powyższej listy powinna skłonić do niezwłocznej wizyty u specjalisty z zakresu urologii. Aspekt ten jest niezwykle ważny, ponieważ część symptomów charakterystycznych dla raka prostaty jest zbliżonych do tych, które występują w przebiegu przerostu gruczołu krokowego. Może to zatem skutkować opóźnieniem postawienia właściwego rozpoznania choroby, a tym samym zmniejszyć szansę na wdrożenie skutecznego, celowanego sposobu leczenia.
Nowotwory prostaty – wczesne wykrywanie
Nowotwory prostaty mogą w początkowej fazie przebiegać w sposób bezobjawowy, dlatego podstawą wczesnej diagnostyki są badania laboratoryjne. W przypadku tej choroby najistotniejszą klinicznie procedurą jest badanietPSA, czyli określenie całkowitego poziomu PSA (glikoproteiny będącej markerem przerostu i nowotworzenia komórek prostaty).
Warto jednak pamiętać o tym, że wyniki badania należy w każdym przypadku skonsultować z lekarzem specjalistą urologii. Uzyskanie trafnej diagnozy wymaga bowiem porównania wartości określonych parametrów z wnioskami, jakie płyną z przeprowadzonego przez specjalistę badania fizykalnego.
W celach przesiewowych należy również regularnie wykonywać badanie per rectum. Prostata zlokalizowana jest tuż pod pęcherzem moczowym, dlatego najprostszym sposobem zbadania jej powierzchni tylnej i tylno-bocznej jest ocena poprzez dostęp odbytniczy. To właśnie w obrębie tych części narządu najczęściej pojawiają się bowiem zmiany o charakterze guzków. Badanie per rectum jest szybkie i bezbolesne oraz dostarcza bezcennych informacji w kontekście diagnostycznym.
Mężczyźni po 50. roku życia (lub po 40. roku życia, w przypadku obciążonego wywiadu rodzinnego) powinni wykonywać badanie tPSA cyklicznie (np. raz w roku), natomiast badanie per rectum co najmniej raz na 12 miesięcy.
Rak jąder: jakie objawy powinny Cię zaniepokoić?
Znacznie młodszej części populacji dotyczy występowanie raka jądra – choroba ta dotyka bowiem najczęściej mężczyzn w przedziale wiekowym od 14 do 35 roku życia. Objawy kliniczne obejmują wówczas najczęściej:
powiększenie jądra (również bezbolesne),
pojawienie się w uczucia ciężaru w mosznie,
zmianę kształtu, konsystencji oraz struktury w obrębie jądra,
uczucie bólu i dyskomfortu w okolicy narządów płciowych.
Nie każda zmiana o charakterze wypukłości oznacza raka jądra, ponieważ pojawienie się masy w tej okolicy może być także spowodowane stanem zapalnym (np. jądra lub najądrza), skrętem jądra lub łagodnymi zmianami w postaci guzków i torbieli.
Rak jąder – ocena laboratoryjna i samobadanie jąder
W kontekście wczesnego wykrywania raka jąder najwięcej informacji dostarczają wyniki dwóch parametrów – AFP (alfa-fetoproteiny) oraz beta-HCG (podjednostki beta gonadotropiny kosmówkowej). Zarówno oznaczanie stężenia AFP, jak i badanie beta-HCG, są powszechnie wykorzystywanymi w praktyce sposobami różnicowania oraz monitorowania raka jąder u mężczyzn.
Każdy mężczyzna powinien regularnie wykonywać także samodzielne badanie jąder. Cyklicznie przeprowadzana ocena tego typu daje bowiem największe szanse na wykrycie zmian. Ta prosta procedura sprowadza się do oceny wizualnej worka mosznowego oraz palpacyjnego wykrycia potencjalnych zgrubień i guzków w obrębie jądra. Całość nie zajmuje więcej niż kilka minut, a jednocześnie pozwala na zwiększenie własnych szans w walce z nowotworem poprzez wczesne rozpoznanie choroby.
Rak jądra i prostaty. Czy można im zapobiec?
Zapobieganie chorobom nowotworowym to jedno z największych wyzwań współczesnej medycyny. Nawet rygorystyczne przestrzeganie zasad zdrowego trybu życia nie daje pełnej gwarancji na uniknięcie tych schorzeń w przyszłości. Badania wykazują jednak, że obniżenie ryzyka zachorowania i zmniejszenie prawdopodobieństwa zgonu w ich przebiegu jest możliwe do uzyskania poprzez:
regularną aktywność fizyczną i unikanie siedzącego trybu życia,
rzucenie palenia,
ograniczenie lub całkowitą rezygnację ze spożywania alkoholu,
stosowanie zdrowej diety, która jest oparta na tłuszczach nienasyconych, warzywach i owocach (w szczególności pomidorach), zbożach oraz rybach,
Nowotwory męskich narządów płciowych – jak zadbać o swoje zdrowie?
Regularne przeprowadzanie badań przesiewowych – zarówno laboratoryjnych, jak i fizykalnych (np. samodzielne badanie jąder, badanie per rectum) ma kluczowe znaczenie w kontekście chorób nowotworowych męskich narządów płciowych. Zarówno w przypadku raka jądra, jak i nowotworu prostaty, działania umożliwiające wczesne wykrycie chorobypozwalają uzyskać wysokie wskaźniki przeżyć 5-letnich (67%, rak prostaty) oraz całkowitych wyleczeń (około 90%, rak jądra).Pamiętaj o zatem, aby:
regularnie wykonywać badania kluczowe dla rozpoznawania raka jąder i prostaty,
decydować się na wizyty u lekarzy specjalistów w przypadku pojawienia się niepokojących objawów,
wykonywać zlecone przez lekarzy badania,
przestrzegać zasad obniżające ryzyko zachorowania.
Warto również zadbać o przeprowadzanie cyklicznych, kompleksowych badań diagnostycznych, takich jak np. badanie ogólne moczu, morfologia krwi, profil lipidowy, próby wątrobowe oraz ocena laboratoryjna stężenia kreatyniny, glukozy i kwasu moczowego we krwi.
Takie postępowanie jest w połączeniu ze zdrowym trybem życia najskuteczniejszym orężem w walce z nowotworami męskich narządów. Badaj zatem swoje jądra przez całe życie, kontroluj stan swojej prostaty raz w roku po wejściu w szóstą dekadę życia i pamiętaj, że w starciu z nowotworem nie jesteś na straconej pozycji.
Perdana NR, Mochtar CA, Umbas R, Hamid ARA. The Risk Factors of Prostate Cancer and Its Prevention: A Literature Review. Acta Medica Indonesiana [Internet]. 2016 Jul 1;48(3):228–38.
Wprost o prostacie. Co należy zmienić w systemie opieki nad chorymi z nowotworem gruczołu krokowego w Polsce. Wielgus M, Karasek J, Okulicz-Kozaryn N, Wiśniewski W, Pączka A. Federacja Przedsiębiorców Polskich. Warszawa. 2023.
Bergengren O, Pekala KR, Matsoukas K, Fainberg J, Mungovan SF, Bratt O, et al. 2022 Update on Prostate Cancer Epidemiology and Risk Factors—A Systematic Review. European Urology. 2023 May 1;84(2).
Nowotwór jądra to jeden z najczęściej diagnozowanych nowotworów u mężczyzn w wieku od 15 do 40 lat. Stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia i życia, zwłaszcza gdy zostanie zdiagnozowany zbyt późno. Natomiast jego wczesne wykrycie znacząco zwiększa szansę na całkowite wyleczenie. Dlatego bardzo ważne jest podejmowanie działań profilaktycznych. Dowiedz się, jak rozpoznać nowotwór jądra.
Nowotwór jądra to nowotwór złośliwy rozwijający się w tkankach jądra – męskiego narządu rozrodczego odpowiedzialnego za produkcję plemników i hormonów płciowych. W większości przypadków rozwija się w jednym jądrze, ale zdarza się także, że proces nowotworowy obejmuje oba jądra jednocześnie (1–3% zachorowań).
Liczba przypadków nowotworu jądra stale rośnie. Najczęściej chorują mężczyźni między 15. a 40. rokiem życia [2]. Natomiast szczyt zachorowalności przypada między 25. a 30. rokiem życia.
Histologicznie wyróżnia się 2 główne grupy nowotworów jądra:
guzy germinalne,
guzy gonadalne.
Ponad 95% stanowią guzy germinalne. Dzieli się je na nasieniaki i nienasieniaki.
Jak wygląda nowotwór jądra?
Nowotwór jądra zazwyczaj przybiera postać bezbolesnego zgrubienia lub guzka w jądrze. Często jest on niewielki, ale z czasem może się powiększać. Niekiedy występuje także obrzęk moszny. Przez długi czas nowotwór jądra może być trudny do zauważenia, dlatego mężczyźni powinni przykładać ogromną wagę do regularnego samobadania jąder.
Przyczyny nowotworu jądra
Przyczyny nowotworu jądra nie są w pełni poznane. Do czynników mogących zwiększać ryzyko jego rozwoju zalicza się głównie:
wnętrostwo (niezstąpienie jąder do moszny),
nowotwór jądra u krewnych I stopnia (szczególnie brata),
wcześniejsze zachorowanie na nowotwór jądra,
dysgenezja gonad (nieprawidłowe wykształcenie się gruczołów rozrodczych),
Na podstawie badań dużych grup pacjentów ustalono, że urazy nie zwiększają ryzyka nowotworu jądra.
Objawy nowotworu jądra
Objawy nowotworu jądra to m.in.:
niebolesny guzek lub zgrubienie wyczuwalne palpacyjnie,
zmiana wielkości jądra,
stwardnienie moszny,
obrzęk moszny,
uczucie ciężkości w mosznie.
Zdarza się, że pierwszymi objawami nowotworu jądra są dolegliwości związane z przerzutami. Mogą to być m.in. krwioplucie, bóle pleców, bóle brzucha, powiększone węzły chłonne. Niekiedy dochodzi do obustronnego powiększenia piersi.
Warto wiedzieć Przerzuty nowotworu jądra najczęściej szerzą się spływem chłonki. Występują w węzłach chłonnych, płucu, wątrobie i kościach.
Nowotwór jądra – jakie badania wykonać?
Diagnostyka nowotworu jądra rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu lekarskiego i badania przedmiotowego. Pacjent zwykle jest kierowany na USG jąder, a niekiedy także na inne badania obrazowe (np. rezonans magnetyczny). W celu postawienia ostatecznego rozpoznania przeprowadza się biopsję, którą wykonuje się po chirurgicznym usunięciu jądra.
Badania krwi w diagnostyce nowotworu jądra to przede wszystkim markery nowotworowe. Zalecane jest oznaczenie podjednostki beta gonadotropiny kosmówkowej (beta-HCG), alfa-fetoproteiny (AFP) oraz dehydrogenazy mleczanowej (LDH).
Nowotwór jądra – leczenie
Podstawą leczenia nowotworu jądra jest chirurgiczne usunięcie jądra wraz z powrózkiem nasiennym (orchidektomia). Dotyczy to chorych we wszystkich stadiach zaawansowania nowotworu.
W zależności od stopnia zaawansowania choroby, rodzaju guza i stanu chorego terapię uzupełnia się o chemioterapię i/lub radioterapię. Każdy pacjent powinien pozostawać pod ścisłą kontrolą lekarza. Należy mieć świadomość, że w każdym momencie guz może pojawić się również w drugim jądrze.
Czy nowotwór jądra jest wyleczalny?
Nowotwór jądra może być w pełni wyleczalny – szczególnie gdy zostanie wykryty na bardzo wczesnym etapie. W przypadku nowotworów germinalnych odsetek wyleczeń wynosi niemal 100% (w I stopniu zaawansowania choroby). Natomiast gorsze jest rokowanie w nienasieniakowych nowotworach jądra. Odsetek 5-letnich przeżyć wynosi około 50%.
Profilaktyka nowotworu jądra
Profilaktyka obejmuje przede wszystkim regularne samobadanie jąder. Pozwala ono na wczesne wykrycie guzów na jądrze. Zalecane jest, aby wykonywać je raz w miesiącu – najlepiej po ciepłej kąpieli, gdy skóra moszny jest rozluźniona. Podczas badania należy zwrócić uwagę na wszelkie zgrubienia, guzki czy zmiany w konsystencji i wielkości jąder.
Ponadto wskazane są regularne wizyty u urologa (zwłaszcza u mężczyzn obciążonych czynnikami ryzyka) oraz badanie jąder przez lekarza raz na 3 lata. W ramach profilaktyki należy także prowadzić zdrowy styl życia, który obejmuje m.in. dobrze zbilansowaną dietę, regularną aktywność fizyczną oraz rezygnację z używek.
Warto wiedzieć Na całym świecie miesiącem świadomości i profilaktyki nowotworu jądra jest listopad. W Polsce co roku organizowana jest akcja „Mosznowładcy”. Jej organizatorzy uczą mężczyzn samobadania jąder, edukują na temat niepokojących objawów, a także przeprowadzają bezpłatne badania USG w mobilnych gabinetach.
Nowotwór jądra to poważna, ale w wielu przypadkach całkowicie wyleczalna choroba – zwłaszcza gdy zostanie wykryta na wczesnym etapie. Regularne samobadanie oraz znajomość niepokojących objawów mogą uratować życie. Dolegliwości, takie jak wyczuwalny guzek lub zgrubienie w jądrze, obrzęk moszny, stwardnienie moszny oraz zmiana wielkości jądra powinny być zawsze skonsultowane z lekarzem.
Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski
Bibliografia
M. Rabijewski, Nowotwory jąder, Wielka Interna. Endokrynologia, red. W. Zgliczyński, Medical Tribune Polska 2011
T. Sarosiek i in., Nasieniak z przerzutem zaotrzewnowym o innej komponencie guza – opis przypadku, Review of MedicalPractice 2023, vol. XXIX, nr 3, s. 57–62
A. Sugajska i in., Ryzyko wystąpienia raka jądra w świadomości młodych mężczyzn, Biuletyn Polskiego Towarzystwa Onkologicznego NOWOTWORY 2020, t. 5, nr 6, s. 321–326
Krajowy Rejestr Nowotworów, Nowotwór jądra
A. Witkoś i in., Chemioterapia radykalna raka jądra w stadium masywnego rozsiewu u 24-letniego chorego z towarzyszącą ostrą niewydolnością nerek i kacheksją nowotworową — opis przypadku, Onkologia w Praktyce Klinicznej – Edukacja 2017, t. 3, nr 3
