Sklep
Strona główna Blog Strona 17

Czy rak jest dziedziczny? Fakty i mity na temat dziedziczenia nowotworu

Kacper Staniszewski
-
0
Czy rak jest dziedziczny? Fakty i mity na temat dziedziczenia nowotworu

Nowotwory stanowią jedną z głównych przyczyn zachorowalności i umieralności na całym świecie. Pomimo ogromnego postępu w diagnostyce, leczeniu i profilaktyce, rak wciąż jest chorobą, która dotyka miliony osób rocznie.

Powszechnie wiadomo, że czynniki zewnętrzne, takie jak palenie tytoniu, dieta, promieniowanie czy zanieczyszczenie środowiska, mają kluczowy wpływ na rozwój wielu typów nowotworów. Jednak nie wszystkie przypadki raka mają swoją genezę w czynnikach środowiskowych. W coraz większym stopniu rozpoznawane są przypadki, w których rozwój nowotworu jest wynikiem dziedzicznych mutacji genetycznych. W takim kontekście pojawia się pytanie: czy rak może być dziedziczny?

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie kluczowych faktów i mitów dotyczących dziedziczenia nowotworów, z uwzględnieniem najnowszych odkryć w dziedzinie genetyki i onkologii.

Spis treści:

  1. Czy rak jest dziedziczny?
  2. Dziedziczenie raka po matce, ojcu czy dziadkach: kiedy mówi się o predyspozycji do zachorowania?
  3. „Nowotwory dziedziczne”: przykłady chorób
  4. Dziedziczność nowotworów: kto jest najbardziej narażony na rozwój choroby?
  5. Czy można zapobiec rozwojowi nowotworów?

Czy rak jest dziedziczny?

Kiedy mówimy o dziedziczeniu raka, odnosimy się do przekazywania genów, które mogą zwiększać ryzyko rozwoju nowotworu w późniejszym życiu. Zdecydowana większość przypadków raka wynika z czynników środowiskowych, takich jak palenie papierosów, czynniki narażające, dieta czy zanieczyszczenie środowiska. Jednak niektóre przypadki są wynikiem mutacji genetycznych, które mogą być dziedziczone z pokolenia na pokolenie. Mutacje w określonych genach mogą wpływać na zdolność komórek do naprawy uszkodzonego DNA, kontrolowanie wzrostu komórek czy regulowanie mechanizmów obronnych organizmu. W efekcie, dziedziczenie określonych mutacji może zwiększać ryzyko zachorowania na nowotwór.

>> Sprawdź: Markery nowotworowe – czym są i jakich informacji dostarczają?

Jak sprawdzić, czy ma się predyspozycje do powstawania nowotworów?

Możliwości określenia predyspozycji genetycznych do rozwoju nowotworów opierają się na badaniach genetycznych. W tym kontekście istnieje kilka metod, które pozwalają na dokładną analizę DNA:

  1. Sekwencjonowanie DNA metodą Sangera

Jest to podstawowa technika pozwalająca na precyzyjne określenie sekwencji DNA w konkretnych, analizowanych genach. Aby jednak metoda ta była skuteczna, kluczowe jest, by wcześniej wiedzieć, w jakich genach należy szukać mutacji. Technika ta jest stosunkowo dokładna i szeroko wykorzystywana w diagnostyce, zwłaszcza do oceny pojedynczych, specyficznych mutacji w genach, które są znane z predyspozycji do nowotworów, takich jak BRCA1 czy BRCA2.

>> Zobacz też: Diagnostyka BRCA1 i BRCA2 – pełne sekwencjonowanie genów metodą NGS

  1. Sekwencjonowanie celowane w panelu genów

W zależności od tego, czego szukamy w badaniu, wykonuje się sekwencjonowanie celowane na wybrane grupy genów. W ramach tego badania analizowane są tylko te fragmenty DNA, które są związane z danym schorzeniem – w tym przypadku nowotworami. W tzw. panelach genowych badane są konkretne geny, które wiążą się z większym ryzykiem zachorowań na raka.

  1. Sekwencjonowanie całego eksomu (WES)

WES to technika, która obejmuje badanie wszystkich regionów kodujących w naszym genomie. Stosowana jest gdy podejrzewamy mutacje w rzadko występujących genach związanych z rakiem, które mogą nie być zawarte w standardowych panelach.

>> Przeczytaj: Czy warto poznać swoje geny? Znaczenie badań genetycznych w diagnostyce i leczeniu chorób

  1. Sekwencjonowanie całego genomu (WGS)

WGS jest bardziej kompleksowe niż WES. Obejmuje całość materiału genetycznego – zarówno obszary kodujące, jak i niekodujące DNA. Choć nie jest to standardowa metoda wykorzystywana w diagnostyce, WGS pozwala na pełną analizę genomu i może być użyteczne w wykrywaniu rzadkich mutacji, które mogą predysponować do rozwoju nowotworów. Jest to najpełniejsza metoda badania genomu, ale ze względu na jej koszt i czasochłonność rzadziej stosowana w praktyce klinicznej.

  1. Mikromacierze SNP (Single Nucleotide Polymorphism)

Jest to technika diagnostyczna, która umożliwia nie tylko identyfikację mutacji pojedynczych nukleotydów, ale również zmian strukturalnych w obrębie genów, które mogą predysponować do rozwoju nowotworów. Zmiany te, takie jak delecje czy duplikacje, są niemożliwe do wykrycia metodą sekwencjonowania.

Wszystkie z wymienionych metod pozwalają na wykrycie mutacji genetycznych, które mogą wskazywać na zwiększone ryzyko wystąpienia nowotworu. Ich wybór zależy od konkretnego przypadku, rodzaju nowotworu, a także dostępnych zasobów.

Badania te są szczególnie istotne dla osób, które w rodzinie mają przypadki nowotworów dziedzicznych.

Predyspozycja do rozwoju nowotworów - uniwersalny panel przesiewowy - analiza 105 genów banerek

Dziedziczenie raka po matce, ojcu czy dziadkach: kiedy mówi się o predyspozycji do zachorowania?

Warto zaznaczyć, że nie istnieje zjawisko dziedziczenia raka w kontekście przenoszenia samej choroby na potomstwo. Rak nie jest bytem dziedzicznym – nie można „odziedziczyć” raka od rodziców czy dziadków, jak na przykład cech zewnętrznych (takich jak kolor oczu czy grupa krwi). To, co jest dziedziczne, to predyspozycja do rozwoju nowotworów. Oznacza to, że poprzez dziedziczenie mutacji w określonych genach, możemy być bardziej podatni na zachorowanie na nowotwory.

>> To może Cię zainteresować: Co to jest kinaza kreatynowa i kiedy wykonać badanie?

O dziedzicznej predyspozycji do nowotworów można mówić, gdy w rodzinie występuje wiele przypadków zachorowań na ten sam typ nowotworu lub gdy choroba pojawia się u młodszych osób. Często dotyczy to osób, które mają bezpośrednich krewnych, takich jak rodzice czy rodzeństwo, u których wystąpiły te same nowotwory lub inne schorzenia związane z danym dziedzicznym zespołem. W przypadku, gdy w rodzinie występują jedynie pojedyncze przypadki nowotworów, ryzyko dziedziczenia jest znacznie mniejsze.

Warto jednak podkreślić, że predyspozycja do zachorowania na nowotwór nie zawsze jest jednoznaczna z pewnością rozwoju choroby. Istnieje wiele czynników wpływających na rozwój choroby, w tym styl życia, środowisko, a także tzw. czynniki nabywane. Niemniej jednak osoby z rodzinną historią nowotworów, zwłaszcza gdy występują one u najbliższych krewnych, powinny skonsultować się z lekarzem, aby przeprowadzić odpowiednią diagnostykę genetyczną i ocenić swoje indywidualne ryzyko.

>> Sprawdź także: Rozpoznawanie nowotworów a badania laboratoryjne. Co może sugerować obecność nowotworu?

„Nowotwory dziedziczne”: przykłady chorób

Wśród najczęściej występujących syndromów związanych z dziedzicznym ryzykiem raka wymienia się:

  • Zespół Lyncha – zwiększa ryzyko raka jelita grubego, a także raka macicy, jajników, żołądka i pęcherza moczowego (geny: MLH1, MSH2, MSH6, PMS2, EPCAM).
  • Zespół Li-Fraumeni – wiąże się z wyższym ryzykiem rozwoju m.in. raka piersi, mózgu, białaczki, raka nadnerczy (gen: TP53).
  • Zespół von Hippla-Lindaua – predysponuje do guzów nerkowych, nowotworów naczyń krwionośnych oraz trzustki (gen: VHL).
  • Dziedziczny rak piersi i jajników – mutacje w genach BRCA1 i BRCA2.
  • Zespół Cowdena – wiąże się z ryzykiem rozwoju m.in. raka piersi, tarczycy, endometrium (gen: PTEN).
  • Zespół Peutz-Jeghersa – predysponuje m.in. do raka jelita grubego oraz trzustki (gen: STK11).
  • Zespół Blooma – związany z większym ryzykiem zachorowania m.in na białaczkę oraz chłoniaka (gen: BLM).
  • Zespół Ataksja-Teleangiektazja – wiąże się z większym ryzykiem raka piersi, białaczki i chłoniaka (gen: ATM).

>> Przeczytaj również: Rak rdzeniasty tarczycy – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Dziedziczność nowotworów: kto jest najbardziej narażony na rozwój choroby?

Jak już wspomniano, na rozwój nowotworów dziedzicznych najbardziej narażone są osoby, które mają w swojej rodzinie przypadki raka występujące we wcześniejszych pokoleniach, zwłaszcza, jeśli zachorowania miały miejsce w młodszym wieku lub dotyczyły kilku osób w tej samej rodzinie.

Ciekawostka
Rasa i etniczne pochodzenie mają związek z wyższym ryzykiem zachorowania na niektóre nowotwory. Na przykład Afroamerykanie mają większą skłonność do rozwoju raka prostaty, a chorują na niego częściej w młodszym wieku. Z kolei kobiety pochodzenia żydowskiego ashkenazyjskiego są bardziej narażone na raka piersi i jajników, głównie z powodu mutacji w genach BRCA1 i BRCA2. Wśród Azjatów z Azji Wschodniej występuje z kolei wyższe ryzyko raka żołądka, często związane z mutacjami w genie CDH1.

Czy można zapobiec rozwojowi nowotworów?

Choć nie można całkowicie wyeliminować ryzyka zachorowania na nowotwór, istnieje wiele działań, które mogą znacznie zmniejszyć to ryzyko. Profilaktyka nowotworowa obejmuje zarówno zmiany w stylu życia, jak i regularne badania diagnostyczne. Przestrzeganie zdrowej diety, regularna aktywność fizyczna, unikanie używek takich jak papierosy i nadmierne spożycie alkoholu to podstawowe kroki w zapobieganiu wielu nowotworom. Ponadto, regularne badania profilaktyczne, takie jak mammografia, kolonoskopia czy testy na obecność HPV, mogą pozwolić na wykrycie zmian we wczesnym stadium, co znacznie zwiększa szanse na skuteczne leczenie. W przypadku osób z mutacjami genetycznymi, monitorowanie stanu zdrowia oraz rozważenie interwencji medycznych, jak profilaktyczne usunięcie narządu, może pomóc zmniejszyć ryzyko zachorowania.

Warto także pamiętać, że w przypadku niektórych nowotworów, jak np. rak szyjki macicy, szczepienia (np. przeciwko HPV) mogą znacząco zmniejszyć ryzyko zachorowania.

Predyspozycje genetyczne mają istotny wpływ na rozwój wielu nowotworów, ale nie determinują one jednoznacznie wystąpienia choroby. Zrozumienie mechanizmów dziedziczenia i identyfikacja genów związanych z ryzykiem nowotworów pozwala na wcześniejsze wykrycie zagrożeń i podejmowanie odpowiednich działań profilaktycznych. Ważne jest, aby osoby z rodzinną historią nowotworów były świadome swoich predyspozycji genetycznych i regularnie poddawały się badaniom, które mogą pomóc we wczesnym wykryciu zmian.

Bibliografia

  1. Lynch HT, Shaw TG, Lynch JF. Inherited predisposition to cancer: a historical overview. Am J Med Genet C Semin Med Genet. 2004 Aug 15;129C(1):5-22.
  2. Garber JE, Offit K. Hereditary cancer predisposition syndromes. J Clin Oncol. 2005 Jan 10;23(2):276-92.
  3. Michael F.Walsh MF, Cadoo K, Salo-Mullen EE. et al. 13 – Genetic Factors: Hereditary Cancer Predisposition Syndromes. Abeloff’s Clinical Oncology (Sixth Edition), 2020, Pages 180-208.e11.

Półpasiec rozsiany – co to jest i jakie daje objawy? Diagnostyka i leczenie

Katarzyna Banaszczyk
-
0
Półpasiec rozsiany – co to jest i jakie daje objawy? Diagnostyka i leczenie

Półpasiec to choroba wirusowa, cechująca się charakterystycznym obrazem klinicznym i tendencją do występowania u osób starszych. Choroba ta ma jednak kilka postaci klinicznych, a jedną z nich jest półpasiec rozsiany. Jak objawia się półpasiec rozsiany i jakie są jego przyczyny? Na czym polega diagnostyka i leczenie tej odmiany półpaśca? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się więcej na temat półpaśca rozsianego.

Spis treści:

  1. Półpasiec rozsiany – co to za choroba?
  2. Przyczyny półpaśca rozsianego
  3. Objawy półpaśca rozsianego
  4. Jak wygląda półpasiec rozsiany?
  5. Diagnoza półpaśca rozsianego
  6. Leczenie półpaśca rozsianego

Półpasiec rozsiany – co to za choroba?

Półpasiec rozsiany to jedna z postaci klinicznych półpaśca, czyli choroby zakaźnej, wywołanej przez wirusa Varicella-Zoster (VZV). Jest to ten sam wirus, który odpowiada za pojawienie się ospy wietrznej. Istotą choroby jest uczynnienie się utajonego wirusa Varicella-Zoster.Co to znaczy?U osób, które przechorowały ospę wietrzną, wirus ten pozostaje w organizmie w postaci utajonej i spoczywa w obrębie elementów układu nerwowego (dokładniej w komórkach zwojowych korzeni grzbietowych i zwojach nerwów czaszkowych). W momencie osłabienia organizmu, dochodzi do reaktywacji wirusa, co skutkuje manifestacją kliniczną półpaśca. Zgodnie z danymi statystycznymi półpasiec stanowi około 1% wszystkich infekcyjnych schorzeń dermatologicznych.

Przyczyny półpaśca rozsianego

Jak już wspomniano, przyczyną półpaśca jest wirus Varicella-Zoster (VZV). Ludzie są jedynym rezerwuarem tego wirusa. Znając przyczyny półpaśca i mechanizm reaktywacji wirusa, można w uproszczeniu stwierdzić, że jest to choroba infekcyjna, którą nie zarażamy się od chorego pacjenta. Istnieją jednak pewne czynniki, które zwiększają ryzyko uaktywnienia się wirusa Varicella-Zoster oraz pojawienia się go w postaci rozsianej.

Zalicza się do nich przede wszystkim:

  • starszy wiek, a zwłaszcza 8. i 9. dekada życia,
  • nowotwory złośliwe, szczególnie nowotwory hematologiczne,
  • leczenie onkologiczne z wykorzystaniem chemioterapii, radioterapii,
  • przyjmowanie leków immunosupresyjnych, które mogą obniżać odporność pacjenta,
  • zakażenie wirusem HIV,
  • niedobory odporności,
  • stan po przeszczepie.

Warto wspomnieć, że zwiększonym ryzykiem ujawnienia się półpaśca cechują się dzieci, których matki będąc w ciąży przechorowały ospę wietrzną. Ryzyko to jest większe, gdy ciężarna zachorowała po 20 tygodniu ciąży.

>> Przeczytaj także: Półpasiec u dzieci

Objawy półpaśca rozsianego

Na wstępie tego akapitu warto wspomnieć o obrazie klinicznym klasycznej postaci półpaśca. W tym przypadku mamy do czynienia z pojawieniem się charakterystycznych zmian skórnych w obrębie jednego dermatomu, czyli w obrębie jednego obszaru na skórze, który jest unerwiony przez dany nerw rdzeniowy. Klasyczna postać półpaśca występuje więc po jednej stronie ciała, co jak można zauważyć – nawiązuje do nazewnictwa tej jednostki chorobowej.

Warto wspomnieć, że w przebiegu półpaśca zmiany skórne są poprzedzone dolegliwościami bólowymi i przeczulicą w obrębie tego obszaru skóry, gdzie pojawią się wykwity.

Jak wygląda półpasiec rozsiany?

W przebiegu półpaśca rozsianego zmiany skórne nie ograniczają się do jednego dermatomu, lecz zajmują całe ciało. Zmiany skórne początkowo mają postać rumieniowo-plamistą, po czym po 1-2 dobach pojawiają się rumieniowe grudki, a następnie po kolejnych dniach powstają pęcherzyki wypełnione początkowo surowiczym, potem mętnym płynem. Po tym etapie, po kolejnych 4–5 dobach pęcherzyki te pękają, pozostawiając po sobie bolesne nadżerki (niekiedy pojawiają się zmiany głębsze – a więc owrzodzenia), które pokrywają się strupami.

Półpasiec rozsiany ze względu na swoją rozległość przypomina ospę wietrzną, ponieważ w jej przebiegu zmiany skórne również pojawiają się na całym ciele. Jednak w przebiegu półpaśca rozsianego zmiany skórne wiążą się ze zdecydowanie większymi dolegliwościami bólowymi, niż w przebiegu klasycznej ospy wietrznej.

>> To warto wiedzieć: Półpasiec i możliwości zapobiegania tej chorobie

Diagnoza półpaśca rozsianego

Ze względu na nietypową manifestację kliniczną, diagnostyka półpaśca rozsianego może niekiedy przysparzać problemów diagnostycznych. Bardzo ważny jest skrupulatnie przeprowadzony wywiad i badanie przedmiotowe. Należy szczególną uwagę zwrócić na wspomniane już objawy towarzyszące (ból i parestezje typowe dla półpaśca). Istotne są również informacje dotyczące przechorowania ospy wietrznej w przeszłości, ponieważ choroba ta pozostawia po sobie odporność na całe życie. Jeżeli mamy do czynienia z objawami półpaśca rozsianego u pacjenta, który przechorował ospę wietrzną, to wskazuje to na rozpoznanie półpaśca.

Z jakimi jednostkami chorobowymi należy różnicować półpaśca rozsianego? W diagnostyce różnicowej oprócz ospy wietrznej należy wziąć pod uwagę również takie rozpoznania jak:

  • rozsiana postać opryszczki zwykłej,
  • osutki alergiczne, osutki polekowe,
  • trądzik pospolity,
  • manifestacje skórne zakażenia wirusem Coxsackie lub enterowirusami,
  • liczne ukąszenia owadów.

W diagnostyce półpaśca rozsianego wykorzystywane są niekiedy badania pomocnicze, w tym:

  • hodowla komórkowa i badanie PCR – materiałem do badań jest w tym przypadku płyn pobrany z pęcherzyka,
  • wykrywanie antygenów wirusa w komórkach naskórka – materiałem są zeskrobiny z dna pęcherzyka, a samo badanie wykonuje się metodą immunofluorescencji bezpośredniej,
  • badania serologiczne – w tym wykrywanie przeciwciał IgG, badanie to wykorzystuje się do potwierdzenia przebytego zakażenia.
Badanie ospa wietrzna i półpasiec - badanie przeciwciał IgG banerek

Leczenie półpaśca rozsianego

Półpasiec rozsiany jest zaawansowaną postacią tej choroby, dlatego wymaga podjęcia szybkiego leczenia. Terapią przyczynową jest leczenie przeciwwirusowe z wykorzystaniem acyklowiru. W klasycznej postaci półpaśca preparat ten można stosować w formie doustnej, jednak w ciężkich postaciach choroby i u pacjentów z istotnie obniżoną odpornością wybiera się podaż dożylną tego leku. U pacjentów tych stosuje się acyklowir w formie dożylnej, zazwyczaj w dawce 10 mg na kilogram masy ciała, trzy razy na dobę (co 8 godzin) przez 7–14 dni. Dawkę należy dostosować do stężenia kreatyniny i wartości GFR. Równocześnie należy rozpocząć leczenie przeciwbólowe, które polega na stosowaniu substancji przeciwbólowych, w tym opioidowych, a niekiedy także leków przeciwdrgawkowych i przeciwdepresyjnych.

>> Przeczytaj także: Szczepienie na półpasiec – jak działa szczepionka i kiedy je zrobić?

Półpasiec rozsiany to poważny stan kliniczny, który występuje typowo u pacjentów z ciężkimi chorobami współistniejącymi i istotnie obniżoną odpornością. Jego diagnostyka skupia się na dokładnie zebranym wywiadzie chorobowym, badaniu przedmiotowym oraz badaniach dodatkowych. Ważne jest wczesne włączenie odpowiedniego leczenia przeciwwirusowego, co pozwala na zmniejszenie ryzyka pojawienia się groźnych powikłań.  

Bibliografia

  1. G. Biesiada i inni, Zachorowania na półpasiec u ludzi w starszym wieku na materiale Kliniki Chorób Zakaźnych w latach 2001–2003. Ger Pol 2005; 13: 177-180,
  2. M. Adamski i inni, Półpasiec – częsta choroba zakaźna u pacjentów leczonych onkologicznie i wymagających opieki paliatywnej, Medycyna Paliatywna 2015; 7(4): 284–286,
  3. L. Szenborn i inni, Ospa wietrzna i półpasiec, Medycyna Praktyczna 2015; 2: 108-112,
  4. A. Szczeklik, Piotr Gajewski, Interna Szczeklika, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020/2021

    Łuszczyca odwrócona – objawy, diagnostyka i leczenie

    Katarzyna Banaszczyk
    -
    0
    Łuszczyca odwrócona – objawy, diagnostyka i leczenie

    Zmiany łuszczycowe to jedna z częstszych przyczyn wizyt w gabinetach dermatologicznych. Łuszczyca odwrócona, nazywana również wyprzeniową to jedna z rzadszych postaci łuszczycy. Jakie są objawy łuszczycy odwróconej? Jak diagnozuje się łuszczycę odwróconą i na czym polega leczenie tej jednostki chorobowej? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się więcej na temat tej postaci łuszczycy.

    Spis treści:

    1. Co to jest łuszczyca odwrócona?
    2. Przyczyny łuszczycy odwróconej 
    3. Pierwsze objawy łuszczycy odwróconej
    4. Diagnostyka łuszczycy odwróconej
    5. Leczenie łuszczycy odwróconej

    Co to jest łuszczyca odwrócona?

    Łuszczyca to przewlekła, zapalna choroba ogólnoustrojowa, która dotyka nawet 1-3% populacji. To schorzenie dermatologiczne występuje w kilku podstawowych odmianach klinicznych. Łuszczyca odwrócona to jedna z postaci łuszczycy, która cechuje się dość charakterystyczną lokalizacją zmian  chorobowych, co w pewnych przypadkach może przysparzać wątpliwości diagnostycznych. Ta postać łuszczycy nazywana jest również łuszczycą wyprzeniową lub łuszczycą fałdów skórnych.

    Przyczyny łuszczycy odwróconej 

    Nie ma jednej, konkretnej przyczyny pojawienia się łuszczycy. Na patogenezę tej jednostki chorobowej składają się zarówno czynniki genetyczne, immunologiczne, jak i środowiskowe. Szacuje się, że nawet u 30% pacjentów łuszczyca ma podłoże rodzinne. Można się tego dowiedzieć, przeprowadzając z pacjentem wnikliwy wywiad chorobowy. Jeżeli obydwoje rodzice chorują na łuszczycę, to ryzyko wystąpienia tej dermatozy u dziecka wynosi aż 50-70%.

    W przebiegu łuszczycy, na skutek nieprawidłowej reakcji immunologicznej dochodzi do nadmiernego namnażania się keratynocytów, a więc do nadmiernej proliferacji komórek naskórka. Skutkuje to parakeratozą, czyli przyśpieszonym procesem przechodzenia keratynocytów z warstwy podstawnej do warstwy rogowej naskórka. Można więc powiedzieć, że czas trwania procesu dojrzewania i różnicowania się keratynocytów jest istotnie skrócony.

    Warto mieć świadomość, że wiele czynników środowiskowych może indukować pojawienie się zmian łuszczycowych lub sprzyjać zaostrzeniom choroby. Należy w tym miejscu wymienić przede wszystkim:

    • przyjmowanie niektórych leków, w tym preparatów litu, b-blokerów, cymetydyny, leków przeciwmalarycznych,
    • nadwagę i otyłość,
    • alkohol,
    • palenie tytoniu,
    • infekcje – bakteryjne, wirusowe, jak i grzybicze,
    • oparzenia – chemiczne, termiczne, w tym te spowodowane przez promieniowanie UV,
    • urazy mechaniczne – w tym zadrapania, skaleczenia, zabiegi operacyjne,
    • okres ciąży i porodu,
    • okres okołomenopauzalny,
    • silny stres, czynniki emocjonalne,
    • dieta bogata w tłuszcze nasycone,
    • zaburzenia metaboliczne, w tym cukrzyca.

    Dane literaturowe donoszą, że pewną rolę w pojawieniu się zmian łuszczycowych w okolicach wyprzeniowych odgrywać mogą nadkażenia grzybicze w tych obszarach. Jednak należy w tym miejscu wyraźnie podkreślić, że łuszczyca, w tym łuszczyca odwrócona to schorzenie, którym nie można się zarazić. Nie odpowiada za nią bowiem bezpośrednio żaden patogen – wirus, grzyb czy bakteria. Trzeba o tym mówić, ponieważ świadomość społeczna na temat tej choroby jest ciągle niezadowalająca.

    Pierwsze objawy łuszczycy odwróconej

    Symptomy łuszczycy odwróconej odbiegają nieco od klasycznego obrazu łuszczycy pospolitej. Pierwsze objawy tego rodzaju łuszczycy manifestują się typowo jako pojawienie się gładkich, połyskujących ognisk rumieniowych, bez typowej dla tej choroby srebrzysto-białej łuski. Zmianom skórnym towarzyszy niekiedy maceracja naskórka i pojawienie się drobnych, płytkich nadżerek. Co więcej, pacjenci zgłaszają często podrażnienie skóry i pojawianie się świądu.

    Zmiany skórne w przebiegu łuszczycy odwróconej umiejscawiają się przede wszystkim w takich lokalizacjach jak:

    • zgięcia stawowe (doły podkolanowe, doły łokciowe – lokalizacja ta przypomina więc obszary zajmowane typowo w atopowym zapaleniu skóry),
    • szpara międzypośladkowa,
    • okolica podpiersiowa,
    • okolica płciowa,
    • okolica pępka,
    • okolica pachwinowa.

    Należy mieć świadomość, że pojawienie się zmian skórnych w okolicy typowej dla łuszczycy odwróconej nie wyklucza pojawienia się zmian łuszczycowych w klasycznych lokalizacjach (okolica wyprostna w rzucie stawów łokciowych, kolanowych, w okolicy krzyżowo-lędźwiowej, owłosionej skóry głowy), a także zmian paznokciowych.

    Diagnostyka łuszczycy odwróconej

    Pierwszym krokiem diagnostycznym jest przeprowadzenie wnikliwego wywiadu chorobowego oraz badania przedmiotowego. Warto pamiętać, że należy wykonać badanie całej skóry pacjenta, w tym skóry owłosionej głowy oraz płytek paznokciowych. W przypadku typowej łuszczycy odwróconej, zmiany skórne nie są aż tak charakterystyczne, jak w łuszczycy pospolitej. Z tego powodu rozpoznanie łuszczycy odwróconej wymaga wykonania biopsji skóry i badania histopatologicznego.

    W postawieniu diagnozy pomocne jest również wykonanie dermatoskopii. Oglądanie zmian skórnych pod dermatoskopem (w powiększeniu) pozwala na zobrazowanie dodatkowych cech, które nie są widoczne gołym okiem.

    Pomocne w diagnostyce łuszczycy i łuszczycowego zapalenia stawów jest również oznaczenie genu HLA-Cw6.

    Badanie OB (odczyn Biernackiego) banerek

    >> Dowiedz się więcej: Odkrywanie tajemnic HLA-Cw6: klucz do zrozumienia łuszczycy i łuszczycowego zapalenia stawów

    Leczenie łuszczycy odwróconej

    Leczenie łuszczycy odwróconej polega zarówno na stosowaniu preparatów miejscowych (w tym kremów, maści) oraz leków stosowanych ogólnie. W leczeniu miejscowym zastosowanie znajdują takie substancje jak:

    • glikokortykosteroidy miejscowe – o małej i średniej sile działania,
    • substancje przeciwgrzybicze,
    • antybiotyki (mupirocyna, kwas fusydowy) – szczególnie przy towarzyszącym nadkażeniu bakteryjnym,
    • inhibitory kalcyneuryny (takrolimus, pimekrolimus).

    Warto mieć świadomość, że w delikatne okolice fałdów skórnych nie powinno się stosować preparatów cygnoliny i dziegci, ponieważ mogą one doprowadzić do pojawienia się podrażnień. Co więcej, należy podkreślić, że glikokortykosteroidy miejscowe powinny być stosowane w okolicę fałdów również w sposób ostrożny, ponieważ w tych miejscach dochodzi do zwiększonego przezskórnego wchłaniania tych substancji. Te obszary są również bardziej narażone na działania niepożądane miejscowych steroidów, w tym teleangiektazje i atrofię skóry, czyli jej zanik.

    >> Przeczytaj także: Dieta w łuszczycy. Co jeść a czego unikać? Przykładowy jadłospis

    W zaawansowanych przypadkach i przy niepowodzeniu leczenia miejscowego, do dyspozycji dermatologów i pacjentów pozostają leki ogólne, w tym metotreksat, acytretyna, cyklosporyna, a w kolejnych etapach także leczenie biologiczne. Włączenie tych leków wymaga wykonania odpowiednich badań diagnostycznych oraz okresowej, regularnej kontroli lekarskiej.

    Łuszczyca odwrócona to jedna z odmian łuszczycy, która cechuje się występowaniem zmian skórnych w lokalizacjach szczególnych, w tym w okolicy płciowej, pachwinowej, międzypośladkowej czy podpiersiowej. Diagnostyka tej odmiany wymaga zazwyczaj pobrania wycinka skóry i wykonania badania histopatologicznego. Wybór opcji terapeutycznej zależy przede wszystkim od rozległości zmian skórnych i zaawansowania procesu chorobowego.

    Bibliografia

    1. L. Rudnicka i inni, Współczesna Dermatologia, PZWL, Warszawa 2022,
    2. L. Bolognia i inni, Fourth Edition Dermatologia, Medipage, Warszawa 2022,
    3. A. Reich i inni, Łuszczyca. Rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, część I, Przegląd Dermatologiczny 2020, 107, 92-108,
    4. I. M. Michalek, A systematic review of worldwide epidemiology of psoriasis. J Eur Acad Dermatol Venereol 2017, 31, 205-212.

    Rak brodawkowaty tarczycy – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie      

    Sara Aszkiełowicz
    -
    0
    Rak brodawkowaty tarczycy – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie      

    Rak brodawkowaty tarczycy to najczęstszy nowotwór złośliwy tego gruczołu, stanowiący około 80% wszystkich przypadków raka tarczycy. Choć jest nowotworem złośliwym, wyróżnia się stosunkowo dobrym rokowaniem. Jakie są jego przyczyny i objawy? Jak wygląda diagnostyka oraz leczenie? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule.

    Spis treści:

    1. Przyczyny raka brodawkowatego tarczycy
    2. Diagnostyka raka brodawkowatego tarczycy
    3. Leczenie raka brodawkowatego tarczycy
    4. Ile się żyje z rakiem brodawkowatym tarczycy?
    5. Podsumowanie

    Przyczyny raka brodawkowatego tarczycy

    Przyczyny raka brodawkowatego tarczycy nie są do końca poznane, jednak w literaturze medycznej wyróżnia się kilka czynników ryzyka:

    • Promieniowanie jonizujące – ekspozycja na promieniowanie, zwłaszcza w dzieciństwie, uważa się za czynnik znacząco zwiększający ryzyko zachorowania. Wpływ ten jest szczególnie zauważalny u osób poddanych radioterapii w okolicy głowy i szyi.
    • Czynniki genetyczne – uważane są za mające mniejsze znaczenie w występowaniu raka brodawkowatego tarczycy. Mutacja genu BRAF V600E jest najczęściej obserwowaną zmianą genetyczną w tym typie raka tarczycy i wiąże się z bardziej agresywnym przebiegiem choroby.
    • Nadmiar jodu– przewlekły nadmiar tego pierwiastka może przyczyniać się do rozwoju brodawkowatego raka tarczycy (w przeciwieństwie do raka pęcherzykowatego, dla którego za czynnik ryzyka uważa się niedobór jodu).
    • Choroby tarczycy – niektóre doniesienia naukowe sugerują, że choroba Hashimoto może zwiększać ryzyko rozwoju raka brodawkowatego, jednakże mechanizm tego zjawiska nie jest jednak w pełni wyjaśniony.

    Co więcej, rak brodawkowaty tarczycy jest rozpoznawalny częściej u kobiet niż u mężczyzn, a zapadalność na niego wzrasta wraz z wiekiem.

    >> Przeczytaj także: Jod – rola w organizmie, źródła, nadmiar i niedobór jodu

    Diagnostyka raka brodawkowatego tarczycy

    Diagnostyka raka brodawkowatego tarczycy obejmuje szereg badań, które pozwalają na dokładne określenie rodzaju zmiany i ewentualne monitorowanie dalszego leczenia:

    • Badanie podmiotowe i przedmiotowe – pacjenci mogą niekiedy zgłaszać objawy takie jak chrypka, trudności w połykaniu, uczucie ucisku w szyi lub wyczuwalne powiększone węzły chłonne. W badaniu palpacyjnym lekarz może wykryć obecność guzka w obrębie tarczycy – warto jednak podkreślić, że rak brodawkowaty tarczycy może latami nie dawać żadnych objawów i najczęściej zostaje wykryty przypadkowo.
    • Badanie ultrasonograficzne (USG) – podstawowe narzędzie do obrazowania zmian ogniskowych w tarczycy. W ocenie zmian ogniskowych w obrębie gruczołu stosuje się skalę EU-TIRADS PL, która rozróżnia zmiany od łagodnych (EU-TIRADS PL 1) po wysoce podejrzane (EU-TIRADS PL 5) i klasyfikuje je do BACC. Zmiany ogniskowe oznaczone jako EU-TIRADS PL 4 i 5 wymagają dalszej diagnostyki. W badaniu ultrasonograficznym wskazana jest również ocena okolicznych węzłów chłonnych.
    • Biopsja cienkoigłowa celowana (BACC) – pobranie materiału z podejrzanej zmiany do badania histopatologicznego. Należy pamiętać, że raka tarczycy rozpoznaje się dopiero na podstawie analizy materiału pobranego podczas zabiegu operacyjnego, a rozpoznanie ustalone w oparciu o BACC jest jedynie rozpoznaniem wstępnym.
    • Badania laboratoryjne (tzw. pakiet tarczycowy) – oznaczanie poziomu TSH oraz hormonów tarczycy w celu wykluczenia zaburzeń czynności tarczycy, a po przebytej tyreoidektomii – monitorowania leczenia preparatem L-tyroksyny.
    • Tomografia komputerowa (TK) i rezonans magnetyczny (MRI) – stosowane w przypadku podejrzenia przerzutów.
    Pakiet tarczycowy (TSH, fT3, fT4) banerek

    Leczenie raka brodawkowatego tarczycy

    Podstawą leczenia jest zabieg chirurgiczny, który w zależności od kryteriów klinicznych, cytologicznych, ultrasonograficznych, technicznych może obejmować:

    • Tyreoidektomię całkowitą – usunięcie całej tarczycy.
    • Lobektomię – usunięcie tylko jednego płata tarczycy.

    Ponadto pacjenci poddawani są również:

    • Uzupełniającemu leczeniu jodem radioaktywnym – stosowanym po operacji w celu zniszczenia pozostałych komórek nowotworowych i prewencji ewentualnej wznowie choroby.
    • Terapii hormonalnej – pacjenci po zabiegu tyreoidektomii wymagają terapii substytucyjnej L-tyroksyną, aby utrzymać prawidłowe funkcje regulacyjne organizmu.
    • Kontrolom onkologicznym – regularne badania kontrolne, w tym badanie ultrasonograficzne, są niezbędne dla monitorowania ewentualnych wznów choroby.

    >> Warto wiedzieć czym jest: Niedoczynność tarczycy

    Czy rak brodawkowaty tarczycy jest wyleczalny?

    Rak brodawkowaty tarczycy jest jednym z najlepiej rokujących nowotworów. Charakteryzuje się powolnym wzrostem, niską agresywnością oraz wysoką skutecznością leczenia. Dzięki zaawansowanym metodom chirurgicznym oraz leczeniu uzupełniającemu, takim jak terapia jodem radioaktywnym, ryzyko wznowy choroby jest niewielkie. Co więcej, większość pacjentów po leczeniu może prowadzić normalne życie, bez większych ograniczeń. Odpowiednia kontrola endokrynologiczna i regularne badania kontrolne pozwalają na monitorowanie stanu zdrowia i szybkie wykrycie ewentualnych niepokojących zmian.

    Czy rak brodawkowaty tarczycy daje przerzuty?

    Rak brodawkowaty tarczycy rzadko daje przerzuty odległe, jednak może rozprzestrzeniać się do okolicznych węzłów chłonnych. Przerzuty do płuc czy kości występują sporadycznie i dotyczą głównie zaawansowanych przypadków. Dzięki skutecznej diagnostyce oraz leczeniu możliwe jest ograniczenie ryzyka przerzutów i kontrolowanie choroby.

    Ile się żyje z rakiem brodawkowatym tarczycy?

    Rokowania w przypadku raka brodawkowatego tarczycy są bardzo dobre. Wskaźnik przeżycia 10-letniego wynosi ponad 90%, a w przypadku młodych pacjentów nawet 98%. Kluczowe znaczenie ma wczesna diagnostyka i odpowiednie leczenie, które pozwala na długie i zdrowe życie.

    Podsumowanie

    Rak brodawkowaty tarczycy to nowotwór o wysokim wskaźniku wyleczalności i stosunkowo łagodnym przebiegu. Mimo to jego wczesne wykrycie jest kluczowe dla skutecznego leczenia i uniknięcia powikłań. W ostatnich latach odnotowuje się wzrost liczby przypadków raka tarczycy, co może wynikać zarówno z lepszej diagnostyki, jak i czynników środowiskowych. Regularne badania USG tarczycy, szczególnie u osób z grupy ryzyka, pozwalają na szybkie rozpoznanie zmian nowotworowych i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Jeśli zauważysz u siebie objawy takie jak przewlekła chrypka, trudności w połykaniu lub wyczuwalny guzek na szyi, nie zwlekaj – skonsultuj się z endokrynologiem.

    Bibliografia

    1. Lewiński A., „Diagnostyka i leczenie chorób tarczycy”, Wydawnictwo Medyczne, 2020.
    2. Zygmunt A.,”Nowotwory tarczycy – aspekty kliniczne i molekularne”, Endokrynologia Polska, 2021.
    3. Lewiński A., „Rak tarczycy – epidemiologia i patogeneza”, Medycyna Praktyczna, 2018.
    4. Jarząb B., „Diagnostyka i leczenie raka tarczycy u chorych dorosłych – Rekomendacje Polskich Towarzystw Naukowych oraz Narodowej Strategii Onkologicznej. Aktualizacja na rok 2022.” Endokrynologia Polska, 2022.

    Otępienie czołowo-skroniowe. Etapy, przyczyny, diagnostyka choroby

    Katarzyna Ciepłucha
    -
    0
    Otępienie czołowo-skroniowe. Etapy, przyczyny, diagnostyka choroby

    Otępienie czołowo-skroniowe to grupa chorób neurodegeneracyjnych, które prowadzą do postępujących zaburzeń zachowania, funkcji poznawczych oraz mowy. W niniejszym artykule przedstawimy, czym jest otępienie czołowo-skroniowe, jakie są jego etapy, jakie objawy występują oraz jak przebiega diagnostyka i leczenie tej choroby.

    Spis treści:

    1. Co to jest otępienie czołowo-skroniowe?
    2. Jaka jest długość życia przy otępieniu czołowo-skroniowym?
    3. Objawy otępienia czołowo-skroniowego
    4. Otępienie czołowo-skroniowe – jak wygląda diagnostyka?
    5. Leczenie otępienia czołowo-skroniowego
    6. Podsumowanie

    Co to jest otępienie czołowo-skroniowe?

    Otępienie czołowo-skroniowe (FTD) to choroba mózgu, w której dochodzi do zaniku komórek nerwowych w płatach czołowych i skroniowych. Stanowi ono czwartą najczęstszą przyczynę otępienia (po chorobie Alzheimera, otępieniu naczyniopochodnym i otępieniach z ciałami Lewy’ego), dotykającą 1–16% pacjentów z demencją. FTD jest najczęstszą formą otępienia u osób poniżej 60. roku życia i występuje podobnie u obu płci. W przebiegu choroby dochodzi do patologicznego odkładania się białka tau – substancji, która w normalnych warunkach stabilizuje mikrotubule w komórkach – oraz do ubikwitynizacji, czyli procesu, w którym do wadliwych białek przyłączana jest ubikwityna sygnalizująca potrzebę ich rozkładu lub naprawy. Oba mechanizmy przyczyniają się do degeneracji neuronów.

    Etapy otępienia czołowo-skroniowego

    Postęp otępienia czołowo-skroniowego można podzielić na kilka etapów:

    • wczesny etap: na początku dominują zmiany w zachowaniu i osobowości. Pacjenci mogą doświadczać apatii, utraty empatii, impulsywności oraz niestosownych zachowań społecznych;
    • środkowy etap: w miarę postępu choroby nasilają się problemy z komunikacją – pojawiają się trudności z płynnością mowy, artykulacją oraz budowaniem poprawnych zdań. Mogą wystąpić również drobne zaburzenia pamięci i koncentracji;
    • późny etap: w zaawansowanym stadium dochodzi do znaczącego upośledzenia funkcji poznawczych i językowych, co znacząco utrudnia codzienne funkcjonowanie pacjenta.

    Jaka jest długość życia przy otępieniu czołowo-skroniowym?

    Rokowania w przypadku otępienia czołowo-skroniowego są zróżnicowane. Średnia długość życia pacjentów wynosi około 10 lat, jednak obserwuje się duże rozpiętości – od 2 do nawet 20 lat. Na rokowanie wpływają tempo postępu choroby oraz występowanie dodatkowych problemów zdrowotnych, takich jak infekcje czy komplikacje związane z ograniczoną mobilnością.

    Objawy otępienia czołowo-skroniowego

    Objawy otępienia czołowo-skroniowego mogą być różnorodne i zależą od dominującego wariantu choroby. Do najczęściej występujących należą:

    • zmiana osobowości i zachowania: utrata empatii, impulsywność, naruszanie norm społecznych oraz pojawienie się niestosownych zachowań;
    • zaburzenia mowy: problemy z artykulacją, utrata płynności wypowiedzi i trudności w budowaniu poprawnych zdań;
    • objawy behawioralne: powtarzanie tych samych czynności (perseweracja), apatia oraz hiperoralność, czyli skłonność do wkładania przedmiotów do ust;
    • problemy z funkcjami wykonawczymi: trudności w planowaniu, koncentracji oraz podejmowaniu decyzji.

    Wczesne zmiany w zachowaniu i mowie stanowią kluczowy element różnicowania FTD od innych form demencji, na przykład choroby Alzheimera.

    >> Przeczytaj także: Choroba Alzheimera: wczesne sygnały ostrzegawcze dla pacjenta

    Otępienie czołowo-skroniowe – jak wygląda diagnostyka?

    Diagnostyka otępienia czołowo-skroniowego opiera się na kilku głównych elementach:

    • wywiad medyczny: zbierane są szczegółowe informacje od pacjenta oraz jego opiekunów dotyczące zmian w zachowaniu, mowie i funkcjach poznawczych;
    • badania neuropsychologiczne: testy te oceniają funkcje wykonawcze, pamięć oraz zdolności językowe, pomagając określić stopień upośledzenia;
    • badania obrazowe:
      • MRI (rezonans magnetyczny) – technika, która przy użyciu silnego pola magnetycznego i fal radiowych pozwala na uzyskanie szczegółowego obrazu struktur mózgu bez użycia promieniowania jonizującego,
      • SPECT (jednofotonowa tomografia emisyjna) – metoda obrazowania wykorzystująca radioizotopy do oceny przepływu krwi w mózgu, co umożliwia wykrycie obszarów o obniżonej perfuzji,
      • PET (pozytonowa tomografia emisyjna) – technika, która dzięki zastosowaniu promieniotwórczych znaczników pozwala ocenić metaboliczną aktywność mózgu;
    • diagnostyka molekularna

    W przypadku podejrzenia dziedzicznej postaci choroby stosuje się badania genetyczne, które umożliwiają identyfikację mutacji w genach związanych z FTD.

    Otępienie czołowo-skroniowe (FTD) – badanie genetyczne banerek
    Warto wiedzieć
    Uznaje się, że 20–50% pacjentów z otępieniem czołowo-skroniowym cierpi na rodzinną postać choroby, najczęściej uwarunkowaną mutacjami na chromosomie 17.

    Ważne jest również wykluczenie innych przyczyn zaburzeń poznawczych, takich jak choroba Alzheimera czy zaburzenia psychiatryczne.

    >> Przeczytaj także tekst: Choroba Alzheimera – badania genetyczne

    Leczenie otępienia czołowo-skroniowego

    Obecnie nie istnieje metoda leczenia przyczynowego otępienia czołowo-skroniowego, dlatego terapia koncentruje się na łagodzeniu objawów oraz wsparciu pacjenta i jego opiekunów. W leczeniu stosuje się:

    • leczenie farmakologiczne:
      • SSRI (selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny) – grupa leków przeciwdepresyjnych, która zwiększa dostępność serotoniny w mózgu, pomagając poprawić nastrój oraz łagodzić niektóre zaburzenia behawioralne.
      • Trazodon – lek o działaniu przeciwdepresyjnym, działający również jako antagonista receptorów serotoninowych, stosowany przy zaburzeniach nastroju.
      • Walproinian – lek przeciwdrgawkowy i stabilizator nastroju, wykorzystywany m.in. w terapii zaburzeń afektywnych.
      • Klonazepam – lek z grupy benzodiazepin o działaniu uspokajającym i przeciwlękowym, wspomagający redukcję nadmiernej aktywności nerwowej.
    • interwencje niefarmakologiczne:
      • modyfikacja otoczenia – dostosowanie środowiska życia pacjenta w celu zminimalizowania stresu oraz ograniczenia ryzyka sytuacji niebezpiecznych.
      • wsparcie psychologiczne i terapia zajęciowa – działania mające na celu utrzymanie funkcji społecznych oraz poprawę jakości codziennego życia.

        Indywidualne podejście do terapii oraz ścisła współpraca z zespołem specjalistów są kluczowe dla poprawy komfortu życia osób dotkniętych chorobą.

    Podsumowanie

    Otępienie czołowo-skroniowe to skomplikowana choroba, która już na wczesnych etapach objawia się zmianami w zachowaniu i zaburzeniami mowy. Dzięki kompleksowej diagnostyce – obejmującej badania neuropsychologiczne, obrazowe (MRI, SPECT, PET) oraz badania genetyczne – możliwe jest wczesne rozpoznanie schorzenia. Choć nie ma jeszcze metody leczenia przyczynowego, stosowane terapie pozwalają na łagodzenie objawów i poprawę jakości życia pacjentów. Wiedza o przebiegu choroby, jej etapach oraz dostępnych metodach leczenia jest niezwykle istotna zarówno dla chorych, jak i ich rodzin.

    Bibliografia

    1. Gałecki, Szulc – Psychiatria, 2018
    2. Jarema – Psychiatria, 2011.
    3. Lee, Suzee E. – Frontotemporal Dementia: Clinical Features and Diagnosis, UpToDate.
    4. Lee, Suzee E. – Frontotemporal Dementia: Epidemiology, Pathology, and Pathogenesis, UpToDate.

    Wrodzona łamliwość kości – typy, objawy, dziedziczenie choroby

    Sara Aszkiełowicz
    -
    0
    Wrodzona łamliwość kości – typy, objawy, dziedziczenie choroby

    Wrodzona łamliwość kości (osteogenesis imperfecta, OI) to rzadka choroba genetyczna, która ujawnia się już od najmłodszych lat, powodując znaczne osłabienie struktury kostnej i zwiększoną skłonność do złamań. Jej przebieg bywa bardzo zróżnicowany – od łagodnych postaci po ciężkie, zagrażające życiu deformacje szkieletu. W artykule omówimy charakterystykę choroby, jej typy, mechanizmy dziedziczenia oraz metody diagnostyki i leczenia, w tym także możliwości wykrycia OI w okresie prenatalnym.

    Spis treści:

    1. Wrodzona łamliwość kości – charakterystyka choroby
    2. Typy wrodzonej łamliwości kości
    3. Wrodzona łamliwość kości – dziedziczenie choroby
    4. Jak często występuje wrodzona łamliwość kości?
    5. Wrodzona łamliwość kości – objawy
    6. Wrodzona łamliwość kości – rozpoznanie choroby
    7. Wrodzona łamliwość kości – metody leczenia
    8. Podsumowanie

    Wrodzona łamliwość kości – charakterystyka choroby

    Osteogenesis imperfecta (OI) jest rzadką chorobą genetyczną wynikającą z mutacji wpływających na produkcję kolagenu typu I – kluczowego składnika tkanki łącznej, który zapewnia kościom wytrzymałość i elastyczność. Główną przyczyną OI są mutacje w genach COL1A1 i COL1A2, które kodują łańcuchy prokolagenu.
    Mutacje te mogą prowadzić do:
    – Zmniejszonej produkcji prawidłowego kolagenu – co występuje w łagodniejszych postaciach choroby
    – Produkcji nieprawidłowego kolagenu – co skutkuje poważniejszymi objawami i cięższymi deformacjami kości
    Zaburzenia w syntezie kolagenu powodują osłabienie struktury kości, czyniąc je bardziej podatnymi na złamania nawet przy niewielkich urazach. Ponadto choroba może wpływać na inne układy i narządy – np. prowadzić do problemów ze słuchem, wiotkości więzadeł, nieprawidłowego rozwoju zębów (dentinogenesis imperfecta) oraz zmian w gałkach ocznych (charakterystyczne niebieskie twardówki).

    >> Przeczytaj także: Kolagen – czym jest, jakie pełni funkcje w organizmie, kolagenozy

    Typy wrodzonej łamliwości kości

    OI dzieli się na kilka typów, różniących się nasileniem objawów i rokowaniem:
    – Typ I – najłagodniejsza forma, charakteryzująca się umiarkowaną kruchością kości i sporadycznymi złamaniami. Pacjenci mają normalny wzrost i funkcjonowanie.
    – Typ II – najcięższa postać, często letalna już w okresie noworodkowym ze względu na liczne, wewnątrzmaciczne złamania i ciężkie deformacje.
    – Typ III – bardzo ciężka postać prowadząca do znacznych deformacji szkieletu i ograniczenia sprawności ruchowej.
    – Typ IV – postać umiarkowana, cechująca się częstymi złamaniami i skróceniem wzrostu, ale z lepszym rokowaniem niż typ III.
    Wyróżnia się także inne, rzadsze warianty OI, które mogą mieć różny mechanizm dziedziczenia i różne objawy kliniczne.

    Wrodzona łamliwość kości – dziedziczenie choroby

    Wrodzona łamliwość kości dziedziczy się głównie w sposób autosomalny dominujący, co oznacza, że wystarczy jedna kopia zmutowanego genu, aby choroba mogła się ujawnić. W pewnych przypadkach obserwuje się dziedziczenie autosomalne recesywne, gdzie konieczne jest odziedziczenie dwóch uszkodzonych kopii genu – po jednej od każdego rodzica. W obu przypadkach istotne jest zebranie szczegółowego wywiadu rodzinnego, który może pomóc w ocenie ryzyka wystąpienia choroby u kolejnych pokoleń. Konsultacja z genetykiem jest niezbędna, aby uzyskać pełen obraz dziedzicznego charakteru tej choroby oraz zaplanować dalsze kroki diagnostyczne.

    >> To także może Cię zainteresować: Osteoporoza – cicha choroba kości

    Jak często występuje wrodzona łamliwość kości?

    Wrodzona łamliwość kości należy do rzadkich schorzeń genetycznych – szacuje się, że występuje u około 1 na 15 000 do 20 000 osób. Mimo że choroba dotyka niewielki odsetek populacji, jej wpływ na codzienne funkcjonowanie chorych jest bardzo znaczący. Częste złamania, deformacje szkieletu oraz inne objawy mogą mocno ograniczać aktywność fizyczną i wpływać na rozwój dziecka. Dlatego tak ważne jest wczesne wykrycie choroby, co umożliwia szybkie wdrożenie leczenia oraz minimalizację powikłań.

    >> Warto przeczytać: Choroba Pageta– objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

    Wrodzona łamliwość kości – objawy

    Zakres i nasilenie objawów zależą od typu choroby. Najczęstsze symptomy to:
    – nawracające złamania, nawet po niewielkich urazach;
    – niebieskie twardówki oczu;
    – skrócenie wzrostu i deformacje kości;
    – osłabienie mięśni i wiotkość stawów;
    – problemy ze słuchem (niedosłuch postępujący);
    – wady zębów (dentinogenesis imperfecta).

    Wrodzona łamliwość kości – rozpoznanie choroby

    W ciężkich postaciach choroby możliwe jest wykrycie zmian już w okresie płodowym. Ultrasonografia płodu wykonywana w drugim trymestrze ciąży może ujawnić cechy sugerujące OI, takie jak krótkie, zdeformowane kości długie lub złamaniawewnątrzmaciczne. W przypadkach wysokiego ryzyka dziedziczenia choroby można wykonać badania genetyczne płodu na podstawie próbki uzyskanej z biopsji kosmówki lub amniopunkcji.

    Proces diagnostyczny obejmuje kompleksową ocenę kliniczną, rozpoczynającą się od wywiadu medycznego oraz rodzinnego. W diagnostyce przeprowadzanej po urodzeniu wykorzystywane są tradycyjne badania obrazowe, takie jak zdjęcia rentgenowskie, które pozwalają wykryć ewentualne deformacje. Należy również podkreślić rolę badania densytometrycznego kości – metody pozwalającej na ocenę gęstości mineralnej tkanki kostnej, co jest niezwykle istotne przy monitorowaniu postępu choroby oraz skuteczności wdrożonych terapii. Warto wspomnieć także o badaniach genetycznych w kierunku wrodzonej łamliwości kości, umożliwiających potwierdzenie obecności mutacji w genach odpowiedzialnych za produkcję kolagenu (COL1A1, COL1A2). Wczesne i kompleksowe rozpoznanie schorzenia pozwala na szybkie wdrożenie właściwych interwencji terapeutycznych.

    Wrodzona łamliwość kości – badanie genetyczne banerek

    Wrodzona łamliwość kości – metody leczenia

    Leczenie wrodzonej łamliwości kości opiera się na wielokierunkowym podejściu, obejmującym zarówno interwencje farmakologiczne, jak i rehabilitacyjne. Jednym ze stosowanych elementów farmakoterapii jest podawanie bisfosfonianów (np. pamidronianu) – leków, które wzmacniają strukturę kości poprzez hamowanie procesu resorpcji kostnej, co przyczynia się do zmniejszenia częstości złamań. Równocześnie, regularna fizjoterapia odgrywa kluczową rolę w poprawie siły mięśniowej, koordynacji ruchowej oraz zapobieganiu deformacjom szkieletu. W sytuacjach wymagających stabilizacji struktur kostnych lub korekty istniejących deformacji, zaleca się interwencje ortopedyczne. Skuteczne leczenie wymaga współpracy zespołu specjalistów – lekarzy, fizjoterapeutów oraz genetyków – co pozwala na kompleksowe wsparcie pacjenta na każdym etapie terapii.

    Podsumowanie

    Wrodzona łamliwość kości to schorzenie, które wpływa na całe życie pacjentów, ograniczając ich mobilność i powodując liczne złamania. Dzięki nowoczesnym metodom diagnostycznym, w tym diagnostyce prenatalnej, możliwe jest wczesne wykrycie choroby i odpowiednie przygotowanie do jej leczenia.

    Chociaż OI nie jest uleczalna, nowoczesna terapia, rehabilitacja oraz wsparcie specjalistów pozwalają na znaczną poprawę jakości życia pacjentów. W przypadku rodzinnego występowania choroby warto skorzystać z konsultacji genetycznej, aby ocenić ryzyko i zaplanować dalsze działania.

    Bibliografia

    1. Nowak, A. (2018). Wrodzona łamliwość kości – aspekty genetyczne i kliniczne. Medycyna Praktyczna.
    2. Zielińska, E. (2019). Diagnostyka i leczenie osteogenesis imperfecta. Przegląd Lekarski.
    3. Majewski, M. (2020). Aktualne metody terapeutyczne w leczeniu wrodzonej łamliwości kości. Journal of Pediatric Orthopedics.
    4. Leczenie dzieci z wrodzoną łamliwością kości (osteogenesis imperfecta). (2022). Ginekologia i Perinatologia Praktyczna.
    5. Rusińska, A. (2016). Zróżnicowanie objawów klinicznych wrodzonej łamliwości kości u dzieci – trudności diagnostyczne na podstawie doświadczeń własnych. Borgis – Postępy Nauk Medycznych.
    6. Beska, K. (2014). Uwarunkowania genetyczne wrodzonej łamliwości kości – przegląd aktualnego piśmiennictwa. Endokrynologia Pediatryczna.

    Neutropenia – niski poziom neutrofili. Przyczyny, objawy, leczenie

    Agata Strukow
    -
    0
    Neutropenia – niski poziom neutrofili. Przyczyny, objawy, leczenie

    Neutropenia oznacza zbyt niski poziom neutrofili we krwi. Neutrofile, określane również jako granulocyty obojętnochłonne, to rodzaj białych krwinek – leukocytów, biorących udział w budowaniu odporności człowieka.

    Artykuł omawia przyczyny neutropenii, jej objawy, diagnostykę i postępowanie z pacjentem. Zachęcamy do przeczytania.

    Więcej o tym, czym są neutrofile w artykule: Neutrofile (neutrocyty) – czym są? O czym świadczy podwyższony i obniżony poziom?

    Spis treści:

    1. Neutrofile – budowa i rola w organizmie. Granulocyty segmentowe
    2. Neutrofile – wartości prawidłowe. Czym jest neutropenia?
    3. Neutropenia u dzieci i niemowląt
    4. Neutropenia – przyczyny
    5. Diagnostyka neutropenii
    6. Neutropenia – objawy
    7. Czy neutropenia jest groźna?
    8. Leczenie neutropenii. Czy neutropenia jest wyleczalna?
    9. Neutropenia – podsumowanie

    Neutrofile – budowa i rola w organizmie. Granulocyty segmentowe

    Neutrocyty to najliczniejsza wśród krwinek białych grupa komórek. Stanowi ponad 50%-55% krążących we krwi leukocytów. Dojrzały neutrofil ma charakterystyczny wygląd, jego jądro składa się z 2-5 płatów, dlatego bywa nazywany neutrofilem segmentowanym lub granulocytem segmentowym. Neutrofil niedojrzały natomiast ma jądro pałeczkowate – tego rodzaju granulocyty równie mogą być obecne w krwiobiegu.

    neutrofil infografika

    Neutrofile są częścią mechanizmu odporności nieswoistej (wrodzonej), stanowiąc pierwszą linię obrony komórkowej przed różnymi patogenami. Granulocyty obojętnochłonne funkcjonują jako tzw. komórki żerne. Ich funkcja dokładnie odpowiada nazwie – neutrofile mają za zadanie pochłanianie (fagocytozę) patogenów lub ich fragmentów, biorą również udział w procesach zapalnych i alergicznych.

    >> Przeczytaj też: Leukocyty w moczu – co oznaczają, jakie są normy i wskazania do badania?

    Neutrofile – wartości prawidłowe. Czym jest neutropenia?

    Badanie liczby neutrofili jest częścią morfologii krwi, prawidłową ich liczbę określają granice 1 500 – 8 000/μl. Dokładne wartości mogą różnić się nieznacznie w zależności od laboratorium, dlatego interpretację zawsze należy odnosić do norm podanych na wyniku.

    Drugim parametrem określającym ilość tych krwinek – również widocznym w morfologii – jest % jaki stanowią neutrofile w całej grupie leukocytów.

    Neutropenia jest zaburzeniem dosyć często stwierdzanym w badaniu morfologii. Oznacza obniżenie liczby granulocytów obojętnochłonnych poniżej 1500/μl. Zmniejszenie liczby neutrocytów poniżej 500/μl określane jest jako agranulocytoza. Powyższe wartości odnoszą się do osób dorosłych.

    Neutropenia_infografika

    Neutropenia jest zaburzeniem, które może nie mieć znaczenia klinicznego. Może również być objawem poważnych chorób hematologicznych. Agranulocytoza natomiast jest poważnym osłabieniem odporności, predysponuje do wystąpienia infekcji bakteryjnych lub grzybiczych, ich następstwem może być nawet zagrażająca życiu sepsa.

    Neutropenia_ramka_1

    Neutropenia u dzieci i niemowląt

    Obniżony poziom neutrofili u dzieci rozpoznaje się na podstawie innych kryteriów niż u osób dorosłych – normy granulocytów obojętnochłonnych zmieniają się w zależności od wieku.

    Rozpoznanie neutropenii u dzieci:

    • noworodki (w 1 dobie) <<6000/μl,
    • niemowlęta w 1 r.ż. <1000/μl,
    • dzieci 1-8 r.ż. <1500 μl,
    • dzieci powyżej 8 r.ż. <1800/μl.

    Neutropenia – przyczyny

    Neutropenia nie jest chorobą, lecz objawem, którego przyczynę należy wyjaśnić.

    Przyczyny neutropenii możemy podzielić na:

    • wrodzone,
    • nabyte.

    Neutropenia nabyta oznacza obniżony poziom neutrofili występujący w przebiegu różnych chorób lub będący skutkiem działania leków. Neutropenie nabyte są najczęstszą postacią tego zaburzenia.

    Neutrofilia wrodzona to poziom neutrofili poniżej normy związany z mutacjami pewnych genów.

    Przyczyny neutropenii nabytej

    Neutropenia w infekcjach

    1. Niski poziom neutrofili może być spowodowany infekcjami. Mogą to być zakażenia różnego pochodzenia.

    Obniżony poziom neutrofili może występować w przebiegu sepsy, jest wówczas złym czynnikiem rokowniczym.

    Neutropenia_ramka_2
    Pakiet po infekcji (4 badania) banerek

    Neutropenia polekowa

    Zbyt niski poziom neutrocytów może wystąpić na skutek zażywania niektórych leków. Należą do nich:

    • antybiotyki: penicyliny, cefalosporyny,
    • trimetoprim-sulfametoksazol (Biseptol),
    • niesterydowe leki przeciwzapalne: ibuprofen,
    • paracetamol, metamizol (Pyralgina),
    • klozapina – lek przeciwpsychotyczny,
    • karbamazepina – lek przeciwpadaczkowy,
    • tiamazol – lek stosowany w nadczynności tarczycy,
    • sulfasalazyna.

    Obniżony poziom neutrocytów powodowany zażywaniem leków może wystąpić na początku terapii, ale może mieć również miejsce później. Dlatego pacjent przyjmujący leki mogące skutkować neutropenią w przypadku wystąpienia infekcji przebiegającej z gorączką powinien udać się jak najszybciej do lekarza w celu wykonania badań krwi w kierunku agranulocytozy i zweryfikowania diagnozy.

    Neutropenia po chemioterapii

    Chemioterapia jest czynnikiem ryzyka wystąpienia obniżonego poziomu neutrocytów. Zaburzenia w liczbie neutrofili mogą mieć różny stopień nasilenia. Najczęściej w czasie chemioterapii występuje neutropenia łagodna, która nie daje żadnych objawów klinicznych.

    Rzadziej występuje ciężka neutropenia, z zagrażającą życiu gorączkę neutropeniczną – u pacjentów w trakcie chemioterapii może ona się pojawić przy liczbie neutrocytów ok. 1000/μl.

    Neutropenia autoimmunologiczna

    Przyczyną tej postaci neutropenii są choroby autoimmunologiczne, zbyt niski poziom granulocytów obojętnochłonnych może być pierwszym objawem choroby. Badania wskazują, iż blisko 50% pacjentów z SLE ma neutropenię, która jednak nie wywołuje objawów klinicznych.

    Obniżony poziom granulocytów obojętnochłonnych może być też objawem tocznia.

    Jedną z chorób autoimmunologicznych występujących z neutropenią jest choroba Felty, dla której charakterystyczna jest triada objawów:

    • RZS,
    • splenomegalia (powiększenie śledziony),
    • obniżony poziom neutrofili.

    Neutropenia autoimmunologiczna przebiega również pod postacią neutropenii idiopatycznej, która częściej występuje u dorosłych kobiet. Diagnostyka tej postaci obniżonego poziomi neutrofili polega m.in. na:

    • wykonywaniu testu aglutynacji granulocytów (GAT),
    • oraz testu immunofluorescencyjnego (GIFT).

    Neutropenia w chorobach hematologicznych

    Neutrofile poniżej normy stwierdza się w szeregu chorób hematologicznych. Należą do nich:

    • białaczki – przewlekła białaczka limfocytowa, białaczka włochatokomórkowa, ostre białaczki
    • zespoły mielodysplastyczne,
    • anemia aplastyczna,
    • nocna napadowa hemoglobinuria,
    • przerzuty guzów litych do szpiku kostnego.

    >> Przeczytaj także: Białaczka (leukemia, rak krwi) – objawy, rodzaje, diagnostyka i leczenie

    Neutropenia niedoborowa

    Do rzadkich przyczyn neutropenii należą niedobory kwasu foliowego (witaminy B9), witaminy B12 lub miedzi.

    >> Przeczytaj też: Jak diagnozować wczesny niedobór witaminy B12?

    Przyczyny neutropenii wrodzonej

    1. Łagodna rodzinna neutropenia – liczba neutrofili nie spada poniżej 1000/μl, pacjenci nie są zagrożenie poważnymi infekcjami.
    2. Ciężka wrodzona neutropenia – u około połowy chorych związana jest z mutacją genu ELANE, polega na zahamowaniu wytwarzania neutrofili w szpiku kostnym.
    3. Cykliczna neutropenia – również związana z mutacją genu ELANE, charakteryzuje się nawracającymi epizodami neutropenii co 2-5 tygodni, zwykle co 21 dni. Sama neutropenia trwa 3-6 dni.
    4. Neutropenia związana z wadami wrodzonymi – diagnozowana jest we wczesnym dzieciństwie.
    5. Neutropenia etniczna – prawdopodobnie związana z mutacją genu DARC, nie ma znaczenia klinicznego. Dotyczy osób z korzeniami z Afryki lub Bliskiego Wschodu, ciekawostką jest, iż mutacja genu DARC (Duffy-Ag receptors for chemokines) – fenotyp Duffy ujemny chroni krwinki czerwone przed Plasmodium vivax, patogenem wywołującym malarię.

    Oprócz wymienionych postaci neutropenii wrodzonej pojawiają się inne choroby dziedziczne, w których stwierdza się niski poziom neutrocytów. Dlatego w rodzinach, w których występują wrodzone postacie neutropenii, powinno przeprowadzać się konsultacje i badania genetyczne.

    Diagnostyka neutropenii

    Neutropenię stwierdza się, wykonując badanie morfologii krwi. Kluczowe znaczenie ma pogłębiona diagnostyka problemu i znalezienie przyczyny jego przyczyny.

    Niezwykle ważne jest również rozpoznanie pacjentów, którzy wymagają natychmiastowej pomocy.  

    Pilnej interwencji wymaga pacjent:

    • z gorączką neutropeniczną, czyli temperaturą ≥38,5°C, utrzymującą się przez ponad 1 h,
    • oraz liczbą neutrofilów <500/μl.

    Neutropenia 1000–1500/μl nie jest zaburzeniem obciążonym zwiększonym ryzykiem infekcji, ale oczywiście wymaga poszukiwania jej przyczyn. Pacjent powinien wówczas wykonać trzykrotnie morfologię, w odstępach jednomiesięcznych.

    Jeśli liczba granulocytów obojętnochłonnych nie spada i nie występują objawy infekcji, uznaje się, iż jest to wariant normy dla danej osoby. Liczba neutrocytów poniżej 1000/μl zawsze jest wskazaniem do pogłębionej diagnostyki, nawet jeśli pacjent nie prezentuje objawów zakażenia.

    Pacjenci z neutropenią – poza morfologią – wymagają badań funkcji wątroby i nerek oraz diagnostyki w kierunku zakażenia wirusem HIV, ewentualnie WZW B lub C. Pozostałe badania zależą od obrazu klinicznego choroby i mogą obejmować:

    • biopsję szpiku,
    • oznaczenie przeciwciał przeciwneutrofilowych, ANA, ACPA,
    • czynnika reumatoidalnego.

    Pacjent może wymagać również badania poziomu witaminy B12 i kwasu foliowego.

    W przypadkach neutropenii wrodzonej rekomendowana jest konsultacja i diagnostyka genetyczna.

    Morfologia banerek

    Neutropenia – objawy

    Neutrofile odgrywają ważną rolę w utrzymaniu odporności organizmu. Dlatego objawem neutropenii są nawracające infekcje bakteryjne lub wirusowe. Mogą to być:

    • zapalenie zatok – zwłaszcza z ropną wydzieliną z nosa i gorączką,
    • zapalenie płuc,
    • zapalenia ucha środkowego,
    • zapalenie jamy ustnej – owrzodzenia, afty – usytuowane w całej jamie ustnej, także na podniebieniu i języku, mogą prowadzić do utraty uzębienia,
    • zakażenia skóry i tkanek miękkich.

    W przebiegu neutropenii może wystąpić również sepsa.

    Czy neutropenia jest groźna?

    Powikłania neutropenii zależą tego:

    • jak głębokie jest obniżenie poziomu neutrofili,
    • jaka jest jej przyczyna,
    • czy pacjent ma choroby współistniejące.

    Jeśli mamy do czynienia z agranulocytozą – czyli zmniejszeniem liczby neutrocytów poniżej 500/μl – jej konsekwencją najczęściej jest uogólniona infekcja, u co 10 pacjenta może wystąpić sepsa.

    Rokowanie jest gorsze u pacjentów:

    • z nowotworami, zwłaszcza jeśli dają objawy kliniczne,
    • z POChP – przewlekłą obturacyjną chorobą płuc,
    • w wieku > 60 lat.

    Neutropenia w przebiegu większości chorób wirusowych jest zaburzeniem, które ma tendencję do samoograniczania – czyli mija wraz z powrotem pacjenta do zdrowia po infekcji.

    Leczenie neutropenii. Czy neutropenia jest wyleczalna?

    Neutropenia jest objawem, dlatego postępowanie i ewentualne leczenie należy skorelować z przyczyną zaburzenia.

    W przypadku infekcji nie jest konieczne żadne dodatkowe działanie, należy leczyć chorobę podstawową i dbać o dobrostan pacjenta (odpowiednie nawodnienie i odżywianie).

    Jeśli przyczyną obniżonych neutrofili jest choroba autoimmunologiczna, np. RZS, leczenie jest prowadzone przez lekarza reumatologa.

    Jeśli źródłem problemu jest wirusowe zapalenie wątroby lub zakażenie wirusem HIV pacjent trafi do lekarza chorób zakaźnych.

    Jeśli przyczyną neutropenii są niedobory kwasu foliowego lub witaminy B12 leczeniem będzie uzupełnienie tych witamin z dietą i/lub suplementacją.

    U pacjenta z neutropenią w przebiegu wymienionych chorób zwiększa się ryzyko wystąpienia infekcji i gorączki neutropenicznej. Dlatego osoby z tym zaburzeniem powinny przestrzegać zasad, które zapobiegają zakażeniom. Mycie rąk wodą i mydłem, unikanie tłumnych miejsc.

    Dzieci z neutropenią łagodną i umiarkowaną mogą chodzić do przedszkola i do szkoły, jednak powinny unikać kontaktu z dziećmi chorymi. W przypadku ciężkiej neutropenii wymagana jest jednak ściślejsza izolacja.

    W zapobieganiu zakażeniom – zarówno u osób dorosłych, jak i dzieci – szczególnie ważna jest higiena jamy ustnej i opieka stomatologiczna.

    >> Warto wiedzieć: Jak wzmocnić układ immunologiczny u dorosłych i dzieci?

    Neutropenia – podsumowanie

    Neutropenia jest zaburzeniem dosyć często występującym. O postępowaniu z pacjentem, który ma neutrofile poniżej, normy decyduje wiele czynników. Jednym z podstawowych jest przyczyna wystąpienia tego zaburzenia oraz jaki jest poziom granulocytów obojętnochłonnych. Dlatego zawsze w przypadku niepokojących wyników morfologii należy skonsultować się z lekarzem, który zadecyduje o dalszym postępowaniu.

    Bibliografia

    1. Stefaniuk P., Szymczyk A., Podhorecka M., Neutropenia dorosłych jako istotny problem diagnostyczny, Pielęgniarstwo XXI wieku 2018.  doi: 10.2478/pielxxiw-2018-0006. (dostęp 17.02.2025)
    2. https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/745,struktura-hemoglobiny-charakterystyka-krwi-i-elementow-morfotycznych. (dostęp 17.02.2025)
    3. Segel George B., Halterman Jill S., Neutropenia w praktyce pediatrycznej, Pediatria po Dyplomie, 2009. (dostęp 17.02.2025)

    Torbiel na trzustce – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

    Katarzyna Ciepłucha
    -
    0
    Torbiel na trzustce – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

    Torbiel na trzustce to zmiana w obrębie trzustki, która może rozwijać się bezobjawowo i być wykrywana przypadkowo. W niektórych przypadkach jednak prowadzi do powikłań, takich jak ból, zaburzenia trawienia czy ucisk na sąsiadujące narządy. W tym artykule przybliżymy najważniejsze informacje dotyczące torbieli trzustki – ich rodzaje, objawy, przyczyny, metody diagnostyki oraz sposoby leczenia. Dowiesz się, kiedy konieczna jest konsultacja lekarska i jakie badania warto wykonać, aby monitorować stan zdrowia.

    Spis treści:

    1. Torbiel trzustki – co to jest?
    2. Torbiele na trzustce – objawy
    3. Torbiel na trzustce – przyczyny występowania
    4. Torbiele trzustki – diagnostyka. Jakie badania wykonać?
    5. Leczenie torbieli trzustki
    6. Torbiel na trzustce – rokowania

    Torbiel trzustki – co to jest?

    Torbiel trzustki to zbiornik płynu, który może zawierać wydzielinę trzustkową. Wyróżniamy torbiele prawdziwe (posiadające wyściełaną ścianę nabłonkową) oraz torbiele pozapalne, które najczęściej powstają w wyniku ostrego lub przewlekłego zapalenia trzustki.

    Jak często występują torbiele trzustki?

    Torbiele na trzustce są wykrywane przypadkowo podczas badań obrazowych jamy brzusznej. Ich częstość występowania wynosi od 2,4% do 13,5% i wzrasta wraz z wiekiem. U osób powyżej 70. roku życia, które poddawane są rezonansowi magnetycznemu jamy brzusznej z innych powodów niż podejrzenie choroby trzustki, torbiele te stwierdza się nawet u 40% pacjentów.

    Jak szybko rośnie torbiel trzustki?

    Tempo wzrostu torbieli zależy przede wszystkim od jej rodzaju. W przypadku pseudotorbieli, które powstają w wyniku zapalenia, często obserwuje się samoistne wchłanianie zmiany w ciągu 6–12 tygodni. Natomiast torbiele nowotworowe, zwłaszcza mucynowe (torbiele wypełnione śluzem, które mogą mieć potencjał nowotworowy), mogą rosnąć szybciej, co wiąże się z podwyższonym ryzykiem złośliwości. W sytuacji, gdy zmiana systematycznie się powiększa lub osiąga średnicę powyżej 3 cm, konieczna jest konsultacja ze specjalistą.

    Pakiet trzustkowy banerek

    Torbiele na trzustce – objawy

    Wielu pacjentów nie doświadcza żadnych objawów, a torbiel jest wykrywana przypadkowo podczas badań obrazowych. W niektórych przypadkach mogą pojawić się następujące dolegliwości:

    • uczucie dyskomfortu lub bólu w nadbrzuszu,
    • nudności i wymioty,
    • utrata apetytu oraz spadek masy ciała,
    • objawy związane z uciskiem na przewody żółciowe, np. żółtaczka.

    >> Przeczytaj: Ostre zapalenie trzustki – objawy, przyczyny, badania i leczenie

    Czy torbiel na trzustce boli?

    Nie wszystkie torbiele trzustki powodują ból. W przypadku zmian pozapalnych ból może wystąpić, szczególnie gdy torbiel jest duża lub powoduje ucisk na otaczające struktury. Jeśli jednak doświadczasz przewlekłego bólu w okolicy nadbrzusza, warto skonsultować się ze specjalistą – zwłaszcza, gdy ból ten może sugerować ból trzustki.

    >> Zobacz też: Ból brzucha z lewej strony – co może oznaczać? Jakie mogą być przyczyny?

    Torbiel trzustki a rak

    Często pojawia się pytanie: „Czy torbiel trzustki to rak?” Większość torbieli, zwłaszcza te pozapalne, nie stanowi zagrożenia nowotworowego. Niemniej jednak torbiele nowotworowe, takie jak mucynowe, mogą mieć potencjał złośliwy. Dlatego tak ważna jest odpowiednia diagnostyka i monitorowanie zmian, szczególnie gdy w obrębie torbieli pojawiają się twarde struktury lub guzki.

    >> Sprawdź: Objawy raka trzustki. Przyczyny, diagnostyka, leczenie nowotworu

    Torbiel na trzustce – przyczyny występowania

    Przyczyny powstawania torbieli na trzustce są zróżnicowane. Do głównych należą:

    • przebyty ostry lub przewlekły stan zapalny trzustki (OZT, PZT),
    • urazy trzustki, w tym powikłania pooperacyjne,
    • wrodzone zmiany, takie jak torbiele skórzaste (rzadkie torbiele zawierające elementy tkanek, np. włosy czy gruczoły łojowe).
    Pakiet trzustkowy rozszerzony banerek

    Torbiele trzustki – diagnostyka. Jakie badania wykonać?

    Diagnostyka torbieli trzustki opiera się na badaniach obrazowych, analizie płynu z torbieli oraz badaniach laboratoryjnych. W zależności od sytuacji, lekarz może zlecić:

    Badania obrazowe:

    • USG jamy brzusznej – podstawowe badanie wykrywające zmiany,

    • EUS (endosonografia) – badanie ultrasonograficzne wykonywane przez przełyk lub żołądek, które umożliwia dokładną ocenę struktury torbieli oraz pobranie materiału do analizy,

    • MRI/MRCP – nieinwazyjna metoda obrazowania zapewniająca doskonałą wizualizację trzustki,

    • tomografia komputerowa (TK) – stosowana w określonych sytuacjach, szczególnie gdy inne badania obrazowe są przeciwwskazane lub gdy wymagana jest bardziej precyzyjna ocena struktury torbieli.

    Badania laboratoryjne:

    >> To może Cię zainteresować: Enzymy trzustkowe i profil trzustkowy – czym są? Po co bada się poziom enzymów trzustkowych?

    Czy torbiel trzustki może się wchłonąć?

    Torbiele pozapalne często ulegają samoistnej resorpcji w ciągu 6-12 tygodni, szczególnie jeśli są pojedyncze i niewielkie. Regularne badania kontrolne pozwalają na monitorowanie tego procesu.

    Leczenie torbieli trzustki

    Metody leczenia torbieli zależą od jej rodzaju, wielkości oraz obecności objawów. Do podstawowych metod należą:

    • Obserwacja i kontrola obrazowa – stosowana w przypadku bezobjawowych torbieli, które nie wykazują cech złośliwości.
    • Drenaż endoskopowy – procedura polegająca na usunięciu płynu z torbieli za pomocą endoskopu wprowadzanego przez przewód pokarmowy, co zmniejsza objawy uciskowe i ryzyko powikłań.
    • Leczenie chirurgiczne – wskazane w torbielach nowotworowych lub dużych, objawowych torbielach, szczególnie gdy istnieje ryzyko transformacji nowotworowej.

    >> Sprawdź: Najczęstsze nowotwory u kobiet i mężczyzn

    Torbiel na trzustce – rokowania

    Rokowania zależą głównie od rodzaju torbieli i zastosowanego leczenia. W przypadku torbieli pozapalnych rokowania są zazwyczaj korzystne, gdyż większość z nich ulega resorpcji. Natomiast torbiele nowotworowe wymagają bardziej agresywnego podejścia – wcześnie postawiona diagnoza oraz leczenie chirurgiczne znacząco poprawiają rokowania.

    Podsumowując, torbiel na trzustce to schorzenie, które może przebiegać bezobjawowo, ale wymaga odpowiedniej diagnostyki – aby wykluczyć możliwość transformacji nowotworowej. Regularne kontrole stanu trzustki oraz niebagatelizowanie objawów, takich jak ból brzucha czy utrata masy ciała, są kluczowe. W razie jakichkolwiek niepokojących symptomów skonsultuj się ze specjalistą.

    Bibliografia

    • Dąbrowski A., Daniluk J., „Torbiele trzustki”, Podręcznik Interna Szczeklika, mp.pl.
    • Khalid A., McGrath K., „Pancreatic cystic neoplasms: Clinical manifestations, diagnosis, and management”, UpToDate.com.
    • Lipiński M., Degowska M., Rydzewska G., „Zmiany torbielowate w trzustce”, Przegląd Gastroenterologiczny 2007; 2 (6): 315–319.

    Ból pęcherza – możliwe przyczyny, objawy, badania i leczenie 

    Angelika Janowicz
    -
    0
    Ból pęcherza – możliwe przyczyny, objawy, badania i leczenie 

    Ból pęcherza moczowego to dolegliwość, która może znacznie obniżyć komfort życia i utrudnić codzienne funkcjonowanie. Objaw często sygnalizuje problemy zdrowotne, które wymagają leczenia pod okiem lekarza. Dlatego nigdy nie należy go bagatelizować. Dowiedz się, jakie są przyczyny bólu pęcherza moczowego u kobiet i mężczyzn oraz jakie badania wykonać w celu ich zdiagnozowania.

    Spis treści:

    1. Najczęstsze przyczyny bólu pęcherza
    2. Objawy mogące towarzyszyć bólowi pęcherza moczowego
    3. Ból pęcherza u kobiet i mężczyzn – różnice
    4. Jakie badania wykonać przy bólu pęcherza?
    5. Jak leczyć ból pęcherza?

    Najczęstsze przyczyny bólu pęcherza

    Ból pęcherza może wynikać m.in. z podrażnienia błony śluzowej, stanu zapalnego czy nadmiernego rozciągnięcia. Jego przyczyny często są związane z czynnikami infekcyjnymi, ale zdarza się, że wywołują go inne choroby – nie tylko ze strony układu moczowego.

    Jedną z głównych przyczyn bólu pęcherza moczowego jest zakażenie układu moczowego (ZUM). U kobiet infekcja rozwija się wyjściowo w obrębie cewki moczowej i rozprzestrzenia drogą wstępującą do       pęcherza moczowego. Najczęstszym patogenem odpowiedzialnym za ZUM jest E.coli.

    Ból pęcherza moczowego może być objawem zespołu bolesnego pęcherza. W jego przebiegu obecny jest przewlekły stan zapalny błony śluzowej pęcherza moczowego. Dokładna przyczyna nie została poznana. Schorzenie może mieć związek z uszkodzeniem warstwy ochronnej urotelium (nabłonka dróg moczowych), co ułatwia czynnikom drażniącym wnikanie do tkanek pęcherza.

    Ból pęcherza moczowego u kobiet w wieku rozrodczym może być spowodowany endometriozą. Jest to choroba, w której komórki błony śluzowej macicy są obecne poza macicą – np. właśnie w pęcherzu moczowym. Dolegliwości bólowe mogą być powiązane z cyklem menstruacyjnym lub występować przewlekle.

    Ból pęcherza moczowego u mężczyzn może być związany z przerostem lub ostrym zapaleniem gruczołu krokowego. Dolegliwości są umiejscowione w kroczu lub nad spojeniem łonowym i często towarzyszy im również bolesne parcie na mocz.

    Może wystąpić również ból pęcherza od jelit. Schorzeniem, które dość często powoduje powikłania ze strony układu moczowego jest choroba Leśniowskiego-Crohna. W jej przebiegu dochodzi m.in. do powstania przetok do pęcherza moczowego, zapalenia pęcherza czy kamicy nerkowej.

    Inne możliwe przyczyny bólu pęcherza moczowego to:

    • zapalenie narządów miednicy mniejszej,
    • kamica nerkowa,
    • nowotwór pęcherza moczowego,
    • nadreaktywny pęcherz moczowy.

    Pojawienie się bólu pęcherza moczowego może być sygnałem, że dzieje się coś niepokojącego. Dlatego należy skonsultować się z lekarzem, przeprowadzić szczegółową diagnostykę oraz rozpocząć ewentualne leczenie. W przeciwnym razie może dojść do powikłań, które poważnie zagrażają zdrowiu.

    >> Zobacz także: Zapalenie pęcherza moczowego. Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

    Objawy mogące towarzyszyć bólowi pęcherza moczowego

    Ból pęcherza rzadko występuje samodzielnie. Częściej towarzyszą mu różnego rodzaju objawy dodatkowe. Mogą to być m.in.:

    • naglące parcie na mocz,
    • pieczenie lub dyskomfort podczas oddawania moczu,
    • zwiększona częstotliwość oddawania moczu,
    • trudności w oddawaniu moczu,
    • uczucie niepełnego wypróżnienia pęcherza,
    • krwiomocz,
    • gorączka,
    • złe samopoczucie.

    Sam ból pęcherza moczowego ma różne nasilenie i charakter. Może być np. kłujący, uciskający czy rozpierający. Zdarza się, że nasila się w pewnych sytuacjach – podczas oddawania moczu, wraz z wypełnianiem się pęcherza czy po stosunku.

    >> Zobacz także: Częstomocz, wielomocz i oddawanie moczu w nocy – jakie są przyczyny?

    Ból pęcherza u kobiet i mężczyzn – różnice

    Ból pęcherza u kobiet najczęściej jest związany z zakażeniem układu moczowego. Podatność na infekcję wynika z budowy anatomicznej. Cewka moczowa jest krótsza niż u mężczyzn, a jej ujście znajduje się w bliskiej odległości od przedsionka pochwy i odbytu. Z tego powodu bakterie mogą w łatwy sposób przedostać się do dróg moczowych.

    Ponadto u kobiet znacznie częściej niż u mężczyzn występuje zespół bolesnego pęcherza. Choruje aż 52–500 kobiet na 100 tysięcy, a mężczyzn 8–41 na 100 tysięcy.

    Ból pęcherza u mężczyzn również może być wywołany zakażeniem układu moczowego. Jednak występuje ono znacznie rzadziej niż u kobiet. Częściej przyczyny dolegliwości są związane z gruczołem krokowym.

    Warto również dodać, że mężczyźni częściej niż kobiety chorują na nowotwór pęcherza moczowego. Nawet ponad 80% wszystkich zachorowań dotyczy populacji męskiej.

    Jakie badania wykonać przy bólu pęcherza?

    W celu ustalenia przyczyny bólu pęcherza lekarz może zlecić wykonanie następujących badań diagnostycznych:

    W przypadku podejrzenia, że ból pęcherza jest spowodowany zaburzeniami ginekologicznymi wykonuje się badanie ginekologiczne. Natomiast gdy dolegliwości mogą być związane z problemami ze strony gruczołu krokowego, konieczna jest konsultacja urologiczna i badanie per rectum.

    Pakiet zakażenie układu moczowego (2 badania) banerek

    Jak leczyć ból pęcherza?

    Leczenie zależy od przyczyny bólu pęcherza. W przypadku zakażenia układu moczowego podaje się leki przeciwdrobnoustrojowe zgodne z wynikiem posiewu z moczu. Przy zespole bolesnego pęcherza stosuje się terapię objawową, która polega m.in. na podawaniu wlewek dopęcherzowych z kwasu hialuronowego. Endometrioza może wymagać zabiegu chirurgicznego, podobnie jak nowotwór pęcherza.

    Ból pęcherza nigdy nie powinien być ignorowany. Może być objawem infekcji lub poważniejszych schorzeń – m.in. kamicy nerkowej, zapalenia gruczołu krokowego, endometriozy czy nowotworu. Często towarzyszą mu jeszcze inne dolegliwości, takie jak np. częste oddawanie moczu, pieczenie podczas oddawania moczu, nagłe parcie na pęcherz. Podstawowymi badaniami w diagnostyce bólu pęcherza są badanie ogólne moczu i posiew moczu. W przypadku podejrzenia przyczyny innej niż zakażenie układu moczowego diagnostykę rozszerza się o dodatkowe testy – m.in. badania obrazowe lub endoskopowe.

    Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk

    Bibliografia

    1. T. Rechberger, E. Rechberger, Zakażenia dróg moczowych u kobiet – jak diagnozować i skutecznie leczyć, Lekarz POZ 3/2020, s. 185–195
    2. T. Ząbkowski i in., Zespół bolesnego pęcherza – problem urologiczno-ginekologiczny, Ginekologia Polska 2011, 82, s. 210–213
    3. A.K. Stępniewska i in., Endometrioza głęboko naciekająca – istotny problem kliniczny w ginekologii, Lekarz Wojskowy 1/2017, s. 99–105
    4. https://www.mp.pl/pacjent/urologia/168074,ostre-zapalenie-gruczolu-krokowego-prostaty (dostęp 11.02.2025)
    5. A. Wawryniuk i in., Choroba Leśniowskiego-Crohna będąca przewlekłym stanem zapalnym przewodu pokarmowego, Journal of Education, Health and Sport  2017, 7(8), s. 80–98
    6. http://www.przeglad-urologiczny.pl/artykul.php?2638 (dostęp 11.02.2025)
    7. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.14.13. (dostęp 11.02.2025)

    Nadmierna potliwość (nadpotliwość) – przyczyny, badania i leczenie

    Angelika Janowicz
    -
    0
    Nadmierna potliwość (nadpotliwość) – przyczyny, badania i leczenie

    Nadmierna potliwość, zwana również hiperhydrozą, to problem, który dotyka wielu osób, niezależnie od wieku czy płci. Chociaż pocenie się jest naturalnym procesem fizjologicznym, służącym regulacji temperatury ciała, wzmożone wydzielanie potu może znacząco obniżyć komfort życia. Niekiedy jest też objawem różnych schorzeń – m.in. zaburzeń hormonalnych. Dowiedz się, o czym może świadczyć nadmierne pocenie się u kobiet, mężczyzn i dzieci oraz na czym polega leczenie nadpotliwości.

    Spis treści:

    1. Co to jest nadmierna potliwość, czyli hiperhydroza?
    2. Nadmierna potliwość całego organizmu – przyczyny nadpotliwości
    3. Jakie badania zrobić przy nadmiernej potliwości?
    4. Leczenie nadpotliwości

    Co to jest nadmierna potliwość, czyli hiperhydroza?

    Nadmierna potliwość to stan, w którym organizm produkuje znacznie więcej potu, niż jest to konieczne do regulacji temperatury ciała. Może dotyczyć całego ciała (nadpotliwość uogólniona) lub tylko konkretnych obszarów, takich jak dłonie, stopy, pachy czy twarz (nadpotliwość miejscowa).

    W warunkach fizjologicznych dobowe wydzielane potu to około 500 mililitrów. Ilość ta może się znacznie zwiększać podczas wysiłku fizycznego lub przebywania w otoczeniu o wysokiej temperaturze.

    Szacuje się, że nadpotliwość dotyczy 1–3% ludzi. Hiperhydroza może być uciążliwa i przyczyniać się do obniżenia jakości życia, spadku samooceny, poczucia wstydu, a także wpływać negatywnie na życie socjalne, zawodowe i ekonomiczne.

    Nadmierna potliwość może objawiać się wilgotną lub mokrą skórą (np. dłoni, podeszew stóp, twarzy). Osoby dotknięte problemem zwykle muszą częściej zmieniać ubranie z powodu jego przemoczenia lub nieprzyjemnego zapachu. Ponadto są bardziej narażone na infekcje skóry z powodu maceracji naskórka.

    >> Zobacz także: Grzybice powierzchowne skóry

    Nadmierna potliwość całego organizmu – przyczyny nadpotliwości

    Hiperhydroza nie jest związana ze zmianą wielkości, budowy lub liczby gruczołów potowych. Nadmierne pocenie się jest spowodowane ich nadmierną stymulacją przez autonomiczny układ nerwowy.

    Ze względu na przyczynę nadmiernej potliwości wyróżnia się:

    • nadpotliwość pierwotną (idiopatyczną),
    • nadpotliwość wtórną.

    Nadpotliwość pierwotna nie jest wynikiem choroby. Zwykle jej przyczyna pozostaje nieznana, ale najczęściej wiąże się ją z czynnikami genetycznymi, środowiskowymi lub emocjonalnymi (np. stres). Ten rodzaj stanowi nawet 90% wszystkich przypadków hiperhydrozy.

    Wtórna nadpotliwość ma podłoże chorobowe lub jest spowodowana stosowaniem leków. Może być również związana ze stanami fizjologicznymi, takimi jak ciąża czy menopauza.

    Najczęściej nadpotliwość miejscowa jest idiopatyczna, natomiast nadpotliwość uogólniona ma przyczynę w chorobach ogólnoustrojowych.

    O czym może świadczyć nadmierne pocenie się?

    Przyczyny nadmiernej potliwości to m.in.:

    Przyczyną nadpotliwości może być także nadużywanie alkoholu lub substancji psychoaktywnych.

    Nadmierna potliwość u dzieci – możliwe przyczyny

    Nadmierna potliwość u dzieci również ma związek z nadmiernym pobudzeniem aktywności gruczołów potowych i może być pierwotna lub wtórna. Oznacza to, że do przyczyn nadpotliwości u dzieci także należą m.in. infekcje, zaburzenia endokrynologiczne, nowotwory, otyłość czy stosowanie niektórych leków.

    Hiperhydroza u dzieci może pojawić się już w wieku poniemowlęcym. Bardzo często problem dotyczy nastolatków, co jest związane z intensywnymi zmianami hormonalnymi. Jeżeli dziecko nadmiernie się poci, należy zwrócić uwagę, czy obecne są także inne objawy. Wszystkie niepokojące dolegliwości powinny być skonsultowane z lekarzem.

    Nadmierna potliwość w nocy

    Nocne pocenie się nie zawsze wiąże się z groźną chorobą. Najczęściej jest spowodowane zbyt wysoką temperaturą otoczenia lub zbyt ciepłym ubraniem, spożywaniem alkoholu, menopauzą, paleniem tytoniu czy zespołem niespokojnych nóg. Do chorobowych przyczyn nadmiernej potliwości w nocy zalicza się m.in. otyłość, cukrzycę, nadczynność tarczycy, gruźlicę, chłoniaka Hodgkina, reumatoidalne zapalenie stawów, nowotwory złośliwe, zaburzenia lękowe czy chorobę refluksową przełyku.

    Nadpotliwość u kobiet

    Nadmierna potliwość u kobiet bardzo często związana jest ze zmianami hormonalnymi towarzyszącymi m.in. menopauzie, ciąży, zaburzeniom tarczycy czy zespołowi policystycznych jajników. Jedną z przyczyn hiperhydrozy może być stosowanie hormonalnej terapii zastępczej.

    tarczycowy_rozszerzony_mobile baner na kategorię

    Nadmierne pocenie się u mężczyzn

    Nadmierna potliwość u mężczyzn może być spowodowana hipogonadyzmem, czyli niedostateczną syntezą testosteronu. Przyczyna zaburzenia może dotyczyć jąder lub układu podwzgórze-przysadka. W takim przypadku hiperhydroza występuje najczęściej w nocy.

    Jakie badania zrobić przy nadmiernej potliwości?

    Badania laboratoryjne, które może zlecić lekarz w diagnostyce przyczyny nadmiernej potliwości to m.in.:

    • morfologia krwi obwodowej, wraz z rozmazem,
    • poziom glukozy na czczo lub hemoglobina glikowana,
    • badania hormonalne (m.in. TSH, poziom testosteronu),
    • testy w kierunku infekcji i chorób zakaźnych.
    Morfologia banerek
    Badanie glukozy banerek

    Dodatkowo w celu ustalenia przyczyny mogą pomóc m.in. badania obrazowe (np. USG tarczycy) czy badanie neurologiczne.

    Badaniem, które pozwala na uwidocznienie obszarów wzmożonej potliwości jest próba Minora. Polega na posmarowaniu skóry jodyną, a następnie pokryciu jej skrobią. Miejsca zwiększonej produkcji potu wybarwiają się na fioletowo.
    OB odczyn Biernackiego baner

    Leczenie nadpotliwości

    Istnieje kilka metod leczenia nadmiernego pocenia się, a każda z nich ma inną skuteczność. W przypadku wtórnej nadpotliwości bardzo ważne jest ustalenie przyczyny problemu i wdrożenie terapii choroby podstawowej.

    Do metod leczenia nadpotliwości pierwotnej zalicza się m.in.:

    • stosowanie preparatów z chlorkiem glinu,
    • doustne leki antycholinergiczne,
    • iniekcje z toksyny botulinowej,
    • jonoforezę,
    • radiofrekwencję mikroigłową,
    • laseroterapię,
    • terapię ultradźwiękami,
    • chirurgiczne wycięcie gruczołów potowych,
    • odnerwienie gruczołów potowych (sympatektomię).

    Nadmierna potliwość to problem, który znacząco wpływa na jakość życia. Należy pamiętać, że może być objawem innych schorzeń – m.in. zaburzeń hormonalnych, chorób neurologicznych lub infekcji. Dlatego bardzo ważne jest, aby nadmierne pocenie się skonsultować z lekarzem i wykonać odpowiednie badania.

    Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk

    Bibliografia

    1. D.M. Wydro, Leczenie nadpotliwości dłoni i pach toksyną botulinową typu A metodą mezoporacji, Academy of Cosmetics and Health Care 2015
    2. H. Szczuraszek i in., Treatment of hyperhidrosis andthe role of Botulinum Toxin Type A in therapy – a literature review, Quality in Sport 2023, 10(1), s. 41–51
    3. O. Jabłonowska i in., Nadmierna potliwość – przyczyny i możliwości terapeutyczne, Przegl Dermatol 2020, 107, s. 246–256
    4. https://www.mp.pl/pediatria/artykuly-wytyczne/artykuly-przegladowe/116333,nadmierna-potliwosc-u-dzieci-aktualny-stan-wiedzy (dostęp 03.02.2025)
    5. https://www.mp.pl/medycynarodzinna/praktyka-kliniczna/280784,uporczywe-nocne-poty-postepowanie-diagnostyczne (dostęp 03.02.2025)
    Page 17 of 124
    1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124
    1...161718...124Strona 17 z 124

    Zadbaj z nami o zdrowie - zapisz się na newsletter!

    Otrzymuj praktyczne informacje na temat profilaktyki i badań laboratoryjnych, dzięki którym poszerzysz swoją wiedzę na temat świadomej troski o zdrowie. Zapisz się na newsletter i odbierz -20% zniżki na kolejny zakup w e-sklepie.

    O nas

    Firma ALAB laboratoria to ogólnopolska sieć najnowocześniejszych laboratoriów diagnostycznych w Polsce oferująca najszerszą ofertę ponad 3 500 badań diagnostycznych.

    Nasz adres

    ul. Stępińska 22/30, 00-739 Warszawa (22) 349 60 12 info@alab.com.pl © ALAB laboratoria Sp. z o.o.