Dieta jest najważniejszym elementem terapii w przypadku AZT – autoimmunologicznego zapalenia tarczycy typu Hashimoto. Zapalenia Hashimoto nie można wyleczyć, ale z pomocą diety można wpłynąć na spowolnienie lub zahamowanie procesów zapalnych w gruczole tarczowym. Należy podkreślić, że w profilaktyce chorób tarczycy niezwykle ważna jest normalizacja masy ciała i zmiana stylu życia.
Z niniejszego artykułu dowiemy się jakie są najważniejsze zasady diety w chorobie Hashimoto. Co wolno jeść przy Hashimoto, a jakie produkty są zakazane?
Spis treści:
- Jaką stosować dietę w Hashimoto? Zasady diety
- Dieta przy Hashimoto – produkty dozwolone
- Produkty zakazane w diecie przy Hashimoto
- Przykładowy jadłospis diety w Hashimoto
- Podsumowanie
Jaką stosować dietę w Hashimoto? Zasady diety
Dieta w zapaleniu Hashimoto powinna być dobrze zbilansowana i dostarczać organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Duże znaczenie mają witaminy i minerały, które wspierają pracę tarczycy i produkcję hormonów tarczycy (jod, selen, żelazo, cynk i witamina D).
Ważne jest także, aby dieta była bogata w pełnowartościowe białko, tłuszcze roślinne, węglowodany złożone. W diecie należy ograniczyć spożywanie cukrów prostych, wielonasyconych kwasów tłuszczowych oraz żywności wysoko przetworzonej.
>> Dowiedz się więcej: Objawy niedoczynności tarczycy – maski Hashimoto
Zasady diety i prawidłowego stylu życia przy AZT Hashimoto:
- powinna obejmować dążenie do uzyskania BMI w przedziale 18,5-25 kg/m2.
- tempo utraty masy ciała powinno być dostosowane do możliwości i stanu zdrowia indywidualnego pacjenta, zalecany spadek wagi powinien wahać się pomiędzy 0,5-1 kg/tydzień.
- u osób z prawidłową masą ciała zmiany nawyków żywieniowych powinny opierać się na zasadach prawidłowego żywienia osób zdrowych, bilansowanie posiłków w oparciu o Talerz Zdrowego Żywienia, zaleca się:
- spożywanie 4-5 posiłków w ciągu doby,
- w regularnych odstępach czasu co 3-4 godziny, zapobiega to obniżaniu tempa przemiany materii, zwłaszcza przy współwystępującej niedoczynności tarczycy.
- pierwszy posiłek warto zjeść w ciągu 1 godzin od wstania z łóżka, ostatni na około 3 godziny przed snem. Natomiast osoby przyjmujące lek lewotyroksynę powinny zachować przerwę między przyjęciem leku na czczo, a śniadaniem w przedziale 30-45 minut. Należy pamiętać, że na ograniczenie wchłaniania leku wpływają: kawa, sok grejpfrutowy oraz produkty sojowe.
- właściwa podaż błonnika pokarmowego wspiera proces redukcji masy ciała, korzystnie wpływa na perystaltykę jelit. Dieta powinna zawierać pełnoziarniste produkty zbożowe, płatki/otręby – np. owsiane, żytnie, orzechy i nasiona chia czy babka płesznik.
- białko jest kluczowym makroskładnikiem diety wspierającym funkcjonowanie hormonów tarczycy zbyt mała podaż białka w diecie wpływa hamująco na ich wydzielanie, szczególnie na TSH lub na zmniejszenie stężenia FT3
- białko sprzyja redukcji masy ciała, powoduje najwyższą termogenezę (proces związany z okresowym wzrostem natężenia przemiany materii) oraz zwiększa uczucie sytości po jedzeniu.
- w AZT typu Hashimoto istotne jest spożywanie produktów białkowych pochodzenia zwierzęcego:
- chudego mięsa drobiu i cielęciny
- ryb morskich oraz owoców morza
- jaj
- mleka i przetworów mlecznych bogactwo aminokwasów
- spożywanie bogatych w tyrozynę produktów roślinnych – sojowych. Produkty roślinne to źródła białka, które mogą stanowić cenne uzupełnienie diety.
- Ważne – spożywanie pełnowartościowego białka może również przyczynić się do zahamowania procesu wypadania włosów, co jest częstym objawem choroby. W uzasadnionych przypadkach u pacjentów zaleca się zwiększenie jego udziału nawet do 25% energii z diety.
- w AZT typu Hashimoto istotne jest spożywanie produktów białkowych pochodzenia zwierzęcego:
- tłuszcze – WNKT – wielonienasycone kwasy tłuszczowe n-3 (omega-3), wpływają na regulację:
- procesów zapalnych w gruczole tarczowym
- mogą zwiększać syntezę hormonów tarczycy
- łagodzić objawy skórne choroby Hashimoto
- z codziennej diety chorego na zapalenie Hashimoto eliminujemy produkty bogate w NKT:
- tłuste mięsa,
- pełnotłusty nabiał, masło
- zamieniamy je na produkty bogate w kwasy tłuszczowe omega 3:
- tłuste ryby – łososia, halibut, makrela, śledzie,
- orzechy, nasiona i pestki dyni czy słonecznika,
- awokado, olej rzepakowy czy oliwa z oliwek
- witaminy – szczególnie zalecane w prawidłowym funkcjonowaniu tarczycy sąwitaminy A, C, D i E.Przykłady produktów będących źródłem witamin A, C, D i E zostały przedstawione w poniższej tabeli.
- składniki mineralne – jod, selen, żelazo i cynk są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania tarczycy;
- przykłady produktów będących źródłem selenu, jodu, cynku i żelaza zostały przedstawione w poniższej tabeli.
Niektóre badania wykazują, że u chorych z autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy typu Hashimoto istnieje większe ryzyko wystąpienia choroby trzewnej. Odpowiednie modyfikacje diety wprowadza się dopiero po zdiagnozowaniu nietolerancji czy alergii na gluten lub celiakii.
Wprowadzenie diety bezglutenowej w zapaleniu Hashimoto tylko profilaktycznie jest bezzasadne. Nie powinno się także ograniczać w diecie spożycia nabiału czy laktozy bez konkretnych wskazań. Nie ma jednoznacznych dowodów naukowych na korzyści płynące z wprowadzania diety bezmlecznej u wszystkich pacjentów z zapaleniem Hashimoto.
>> Przeczytaj też: Objawy choroby Hashimoto – skórne, kardiologiczne, psychiczne, neurologiczne. Nietypowe objawy Hashimoto
Dieta przy Hashimoto – produkty dozwolone
Zalecane produkty żywieniowe u chorych z zapaleniem Hashimoto:
- warzywa zielone bogate w antyoksydanty:
- jarmuż, szpinak,
- natka pietruszki
- papryka czerwona
- marchew
- dynia
- brokuł, brukselka w ograniczonych ilościach
- owoce – owoce jagodowe:
- maliny, jagody, borówki, jeżyny, poziomki,
- jabłka, kiwi, porzeczki, pomarańcze, ananas,
- awokado – bogate w zdrowe tłuszcze
- pełnoziarniste produkty zbożowe:
- pieczywo razowe, pełnoziarniste
- brązowy ryż, komosa ryżowa,
- chude mięso:
- drób – kurczak, indyk
- cielęcina
- ryby morskie:
- łosoś,
- halibut,
- śledzie,
- makrela
- jaja
- rośliny strączkowe:
- soczewica, ciecierzyca, fasola
- zdrowe tłuszcze roślinne:
- oliwa z oliwek, olej rzepakowy,
- awokado
- orzechy
- nabiał o obniżonej zawartości tłuszczu
- napoje:
- woda
- owocowa i zielona herbata
- napary ziołowe
- kawa w małych ilościach
Produkty zakazane w diecie przy Hashimoto
Produkty zakazane w diecie, u chorych na Hashimoto:
- żywność wysokoprzetworzona:
- żywność typu fast-food
- dania typu instant
- gotowe do spożycia sosy i dressingi
- słodycze – ciasta, ciastka, lody, desery mleczne, słodzone płatki śniadaniowe
- słone przekąski – paluszki, krakersy
- przetwory mięsne jak parówki, kiełbasy, bekon
- słodkie napoje niegazowane, napoje gazowane, energetyki
- warzywa kapustne: kalafior, brokuł, brukselka stosowane w diecie nadmiarze ze względu na związki wolotwórcze
- przetwory mięsne jak parówki, kiełbasy, bekon
- alkohol
- kofeina
- tłuszcze trans i nasycone kwasy tłuszczowe (pochodzenia zwierzęcego)
Wolotwórcze działanie żywności – właściwości goitrogenne inaczej wolotwórcze, mogą wykazywać:
- izoflawonoidy zawarte w nasionach soi;
- tioglikozydy zawarte w warzywach kapustnych – kapuście, kalarepie, brokułach, kalafiorze;
- siarkocyjanki, rodanki i glikozydy cyjanowe – zawarte głównie w orzechach arachidowych.
Dlatego w warunkach niedoboru jodu przy jednoczesnym dużym spożyciu substancji goitrogennych z pożywieniem może dojść do tworzenia się wola. A to sprzyja rozwojowi chorób tarczycy. Należy wówczas zadbać o takie skomponowanie diety, aby kontrolować ilość i jakość spożycia warzyw krzyżowych oraz soi.
Maksymalne spożycie produktów wolotwórczych w diecie to 3-4 porcje tygodniowo w formie ugotowanej lub przygotowanej na parze. Codzienny jadłospis powinien być bogaty w produkty spożywcze zawierające jod – mięso białych ryb morskich (dorsz, mintaj, makrela, flądra), owoce morza, algi, zboża czy drożdże.
Przykładowy jadłospis diety w Hashimoto
- I śniadanie
Sałatka z tuńczyka ze słoiczka w oliwie, jajka, sałata dowolny rodzaj, ogórek kiszony. Wszystko rozdrabniamy i mieszamy z jogurtem naturalnym 2%. Podajemy z pieczywem pełnoziarnistym.
- II śniadanie
Płatki owsiane z owocami jagody i maliny (mogą być z mrożonki). Do tego mleko roślinne migdałowe. Uprażone pestki dyni i nasiona babki płesznik (jajowatej).
- Obiad
Gulasz drobiowy (indyk/kurczak) z mieszanką warzywną (marchew, cukinia, pietruszka).
Podane z kaszą jaglaną ugotowaną al dente.
- Podwieczorek
Carpaccio z pieczonego buraka.
- Kolacja
Wrap posmarowany pastą z hummusu, do tego chuda wędlina drobiowa, garść rukoli, papryka czerwona pokrojona w słupki i posiekana natka z pietruszki.
Podsumowanie
W zapaleniu Hashimoto dieta odgrywa kluczową rolę w łagodzeniu objawów i wspomaganiu leczenia. Jadłospis powinien opierać się na pełnowartościowych, jak najmniej przetworzonych produktach, z ograniczeniem żywności przetworzonej oraz powodującej powstawanie wola.
Regularna aktywność fizyczna, dbałość o higienę snu i radzenie sobie ze stresem powinny towarzyszyć nam każdego dnia. Edukacja żywieniowa w profilaktyce chorób tarczycy powinna odgrywać kluczową rolę.
Nieprawidłowe nawyki żywieniowe, takie jak stosowanie bardzo niskokalorycznych diet czy niedobory białka i kluczowych dla funkcjonowania tarczycy witamin i składników mineralnych, mogą przyczynić się do wywołania lub pogłębienia procesu chorobowego.
Zmiana sposobu żywienia jest więc niezbędnym elementem poprawy lub zachowania zdrowia na wiele lat.
Bibliografia
- Lachowicz K., Stachoń M., Pałkowska-Goździk E., Lange E.: Fizjologiczne aspekty postępowania dietetycznego w chorobie Hashimoto. Kosmos 2019, 68(2), 201-214.
- Jarosz M., Rychlik E., Stoś K., Charzewska J. (red.): Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. NIZP-PZH, Warszawa, 2020
- Ihnatowicz P., Drywień M., Wątor P., Wojsiat J.: The importance of nutritional factors and dietary management of Hashimoto’s thyroiditis. Annals of Agricultural and Environmental Medicine 2020; 27(2): 184-193.
- Jurczak R.: Istotne składniki odżywcze w diecie osób z chorobą Hashimoto. Acta Salutem Scientiae 2019, 1, 27-41.
- Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej. “AZT typu Hashimoto – profilaktyka żywieniowa i wsparcie dietą w chorobie”, część 2, Autor mgr Anna Krzemińska.
