Ospa wietrzna to choroba wirusowa wieku dziecięcego, która cechuje się bardzo dużą zakaźnością i pozostawieniem po sobie trwałej odporności. To schorzenie zakaźne najczęściej ujawnia się między 2. a 6. rokiem życia. Jak można zarazić się ospą wietrzną i jakie są objawy tej choroby? Co robić w razie zachorowania? Czy ospa wietrzna może dawać groźne powikłania? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się więcej o tej chorobie wirusowej.

Spis treści:

1. Ospa wietrzna u dziecka: objawy choroby
   • Osutka w przebiegu ospy wietrznej u dzieci
2. Ospa wietrzna u dzieci: przyczyny
   • Ile trwa ospa wietrzna u dzieci?
3. Diagnostyka ospy wietrznej u dziecka
4. Ospa wietrzna: powikłania u dzieci
5. Metody leczenia ospy wietrznej u dziecka
6. Czy można zapobiec rozwojowi ospy wietrznej u dziecka?

Ospa wietrzna u dziecka: objawy choroby

Okres wylęgania choroby, a więc czas od zakażenia do pojawienia się pierwszych symptomów wynosi średnio 14 dni. Choroba rzadko ma przebieg bezobjawowy. Początkowo pojawiają się tak zwane objawy zwiastunowe, a więc:

• gorączka, stan podgorączkowy,
• bóle głowy,
• bóle kostno-stawowe,
• zapalenie gardła,
• nieżyt nosa,
• pogorszenie apetytu,
• niekiedy bóle brzucha, nudności i biegunka.

Objawy zwiastunowe poprzedzają zwykle na 1-2 dni ujawnienie się charakterystycznych zmian skórnych.

Osutka w przebiegu ospy wietrznej u dzieci

Osutka w przebiegu ospy wietrznej cechuje się tak zwanym ewolucyjnym przebiegiem. Co to oznacza?

Początkowo na skórze pacjenta pojawiają się zmiany rumieniowe, a więc czerwone, drobne plamki, które następnie przekształcają się w niewielkie pęcherzyki, zawierające na początku jasny, surowiczy płyn. Po około 2–3 dniach z pęcherzyków powstają krostki, które w kolejnym etapie zasychają w niewielkie strupki. W przypadkach niepowikłanych nadkażeniami bakteryjnymi, strupki odpadają bez pozostawienia blizny. Niekiedy pozostają jedynie niewielkie, ustępujące z czasem przebarwienia.

W jakich lokalizacjach pojawia się osutka w przebiegu ospy? Należy tu wymienić przede wszystkim:

• skórę gładką ciała, zarówno tułów, twarz, jak i kończyny,
• skórę owłosioną głowy,
• błony śluzowe jamy ustnej i gardła,
• spojówkę i rogówkę.

>> Przeczytaj też: Półpasiec – choroba jednej połowy ciała

Ospa wietrzna u dzieci: przyczyny

Przyczyną ospy wietrznej jest wirus ospy wietrznej i półpaśca. Jedynym rezerwuarem tego patogenu jest człowiek. Jak można się zarazić? Najczęściej zakażenie przenosi się drogą kropelkową (kichanie, kaszel), ale również przez kontakt bezpośredni z chorym oraz przez łożysko (co dotyczy ospy wietrznej wrodzonej).

Wrotami zakażenia są najczęściej górne drogi oddechowe, gdzie dochodzi do wnikania wirusa. Następnie wirusy dostają się do węzłów chłonnych, a potem do wątroby i śledziony, gdzie dochodzi do ich namnażania się.

Wirus ospy wietrznej i półpaśca zakaża przede wszystkim komórki nabłonkowe. Po ustaniu ostrej fazy zakażenia dochodzi do przejścia wirusa w tak zwaną postać utajoną, co oznacza, że wędruje on do elementów układu nerwowego, a dokładniej do komórek zwojowych rdzenia i zwojów nerwów czaszkowych. Po pewnym czasie (nawet po wielu latach) może dojść do reaktywacji „uśpionego” wirusa, co manifestuje się klinicznie jako półpasiec.

>> To może Cię zainteresować: Półpasiec u dzieci

Ile trwa ospa wietrzna u dzieci?

Schorzenie trwa typowo około 14 dni. Jednak przy obniżeniu odporności i pojawieniu się powikłań, czas trwania objawów może się istotnie przedłużyć. Jeżeli objawy trwają zbyt długo i pojawiają się nowe dolegliwości, konieczna jest rekonsultacja w gabinecie lekarza rodzinnego lub pediatry.

>> Sprawdź również: Jak wzmocnić układ immunologiczny u dorosłych i dzieci?

Diagnostyka ospy wietrznej u dziecka

W klasycznych przypadkach rozpoznanie jest stawiane w oparciu o badanie przedmiotowe i wywiad obejmujący informację na temat kontaktu z chorym na ospę pacjentem. Badania dodatkowe mogą być jednak konieczne u pacjentów z obniżoną odpornością oraz u kobiet w ciąży. Pomocniczo wykonuje się między innymi takie badania jak:

• oznaczenie stężenia swoistych IgG w surowicy – ma to na celu potwierdzenie przebycia zakażenia i wytworzenia odporności,
• pobranie zeskrobin z dna pęcherzyka – w celu identyfikacji antygenów wirusa z wykorzystaniem metody immunofluorescencji bezpośredniej,
• pobranie płynu z pęcherzyka – w celu wykonania hodowli komórkowej lub identyfikacji DNA wirusa metodą PCR.

Z kolei przy podejrzeniu powikłań ospy wietrznej konieczne może być wykonanie takich badań laboratoryjnych i procedur jak:

• oznaczenie stężenia CRP, kreatyniny, prób wątrobowych, elektrolitów,
• wykonanie morfologii krwi obwodowej,
• RTG klatki piersiowej,
• EKG,
• ECHO serca,
• pobranie płynu mózgowo-rdzeniowego.

>> Chcesz kontrolować funkcje wątroby i sprawdzić, czy nie doszło do infekcji? Wykonaj nasz pakiet wątrobowy (rozszerzony)

Ospa wietrzna: powikłania u dzieci

Niestety, w niektórych przypadkach ospa wietrzna może wiązać się z pojawieniem pewnych powikłań. Należą do nich przede wszystkim:

• wtórne nadkażenia bakteryjne, w tym ropień, ropowica, róża,
• martwicze zapalenie powięzi, a także w konsekwencji sepsa,
• zapalenie płuc (zarówno ospowe oraz wtórne bakteryjne),
• zapalenie opon mózgowo rdzeniowych i zapalenie mózgu,
• zapalenie móżdżku (zespół ataksji móżdżkowej),
• zespół Guillaina i Barrégo,
• porażenie nerwów czaszkowych,
• zapalenie siatkówki,
• zapalenie mięśnia sercowego,
• zapalenie wątroby,
• małopłytkowość,
• zapalenie cewki i/lub pęcherza moczowego.

Przeczytaj też:

>> Wysypka u dzieci – możliwe przyczyny, diagnostyka i leczenie

>> Ospa wietrzna a ospa małpia. Czy mają ze sobą coś wspólnego?

Metody leczenia ospy wietrznej u dziecka

W łagodnych przypadkach i u pacjentów poniżej 12. roku życia stosuje się wyłącznie leczenie objawowe, w tym przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Należy zaznaczyć, że nie powinno się stosować leków z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, ponieważ substancje te zwiększają ryzyko nadkażenia bakteryjnego zmian skórnych. Z powodzeniem można zastosować paracetamol. W razie pojawienia się świądu można wspomóc się lekami przeciwhistaminowymi, np. z zawartością dimetyndenu.

Skóra pacjentów z ospą wietrzną wymaga codziennej kąpieli i delikatnej pielęgnacji. Niezalecane jest stosowanie popularnych niegdyś papek i pudrów, ponieważ zwiększają one ryzyko nadkażenia bakteryjnego i tym samym bliznowacenia.

U pacjentów powyżej 12. roku życia, z obniżoną odpornością i przy wystąpieniu powikłań, konieczne może okazać się włączenie leczenia przeciwwirusowego w postaci acyklowiru. Substancję tę stosuje się w postaci doustnej lub dożylnej. Przy podaży dożylnej konieczne jest zapewnienie pacjentowi odpowiedniego nawodnienia, ponieważ istnieje ryzyko wytrącania się tej substancji w obrębie nerek. Konieczne jest również monitorowanie stężenia kreatyniny w surowicy.

Czy można zapobiec rozwojowi ospy wietrznej u dziecka?

Należy pamiętać, że do dyspozycji jest szczepienie ochronne przeciwko ospie wietrznej, które w Polsce należy do szczepień zalecanych. Szczepienie ochronne zmniejsza ryzyko zachorowania i wystąpienia groźnych powikłań choroby.

Podstawowy schemat szczepienia obejmuje dwie dawki podawane podskórnie lub domięśniowo w odstępie 6–8 tygodni. Postępowaniem zmniejszającym ryzyko infekcji jest oczywiście unikanie przebywania w dużych zbiorowiskach oraz izolowanie się od osób chorych na ospę wietrzną.

Zobacz także:

>> Odra – czy grozi nam powrót zapomnianej choroby?

>> Różyczka – objawy, leczenie, profilaktyka

Ospa wietrzna to zakaźna choroba wirusowa, która pozostawia po sobie trwałą odporność. Choć w większości przypadków ospy wietrznej przebieg choroby wymaga jedynie leczenia objawowego i odpoczynku, to zdarzają się również poważne powikłania. U pacjentów z obniżoną odpornością śmiertelność może wynosić nawet do 15%, a w przebiegu zapalenia płuc u kobiet ciężarnych nawet 40%. W celu zmniejszenia ryzyka ciężkiego przebiegu warto zaszczepić się przeciwko ospie.

Bibliografia

1. L. Rudnicka i inni, Współczesna Dermatologia, PZWL, Warszawa 2022,
2. A. Szczeklik, Piotr Gajewski, Interna Szczeklika, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020/2021,
3. A. Dembińska-Kieć i inni, Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2005 (dodruk), s. 654–659.

Atopowe zapalenie skóry to jedna przypadłości dermatologicznych, która przebiega w sposób nawrotowy. Jakie są przyczyny atopowego zapalenia skóry? Czym charakteryzuje się obraz kliniczny AZS? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się więcej na temat atopowego zapalenia skóry.

Spis treści:

1. Przyczyny atopowego zapalenia skóry (AZS) u dzieci
2. Jak często rozwija się AZS u dzieci?
3. Atopowe zapalenie skóry u dziecka: objawy
4. Diagnostyka AZS u dzieci
   • Kryteria diagnostyczne Hanifina i Rajki
   • Skórne testy punktowe
   • Atopowe zapalenie skóry u dzieci: badania laboratoryjne z krwi
5. Co na atopowe zapalenie skóry u dziecka?
6. Atopowe zapalenie skóry u dziecka: dieta i jej znaczenie
7. Co po zakończeniu leczenia AZS u dziecka?

Przyczyny atopowego zapalenia skóry (AZS) u dzieci

Niestety nie jest znana jedna, konkretna przyczyna atopowego zapalenia skóry. Na wystąpienie tej choroby składają się zarówno czynniki genetyczne, immunologiczne i środowiskowe. Ważną rolę w patogenezie AZS odgrywa genetyka. Szacuje się, że dodatni wywiad rodzinny występuje nawet u 70% pacjentów z AZS.

Istotą choroby są zaburzenia budowy bariery naskórkowej, które sprawiają, że skóra pacjentów z atopowym zapaleniem skóry zaczyna przypominać nieszczelny mur. Uszkodzona bariera naskórkowa sprawia, że wgłąb skóry z łatwością mogą przenikać alergeny, które nasilają stan zapalny. Ponadto, do głębszych warstw skóry mogą wnikać drobnoustroje, co sprawia, że pacjenci z AZS są bardziej narażeni na infekcje skóry.

Należy mieć świadomość, że pewne czynniki sprzyjają pogorszeniu stanu skóry w przebiegu AZS. Zalicza się do nich:

• zmiany temperatur,
• narażenie na suche powietrze,
• nadmierne pocenie i przegrzewanie organizmu,
• narażenie na dym tytoniowy,
• stres,
• kontakt skóry z chlorem,
• narażenie na detergenty,
• infekcje – wirusowe, bakteryjne, grzybicze.

Jak często rozwija się AZS u dzieci?

AZS może rozwinąć się w każdym wieku, jednak istotnie częściej dotyka najmłodszych pacjentów. Szacuje się bowiem, że na pewnym etapie życia nawet 20% populacji pediatrycznej ujawnia objawy AZS. Jeśli chodzi o osoby dorosłe, na AZS choruje około 1-2% z nich. Schorzenie to często współwystępuje z innymi chorobami alergicznymi, w tym alergicznym nieżytem nosa, alergicznym zapaleniem spojówek, czy astmą alergiczną.

>> Przeczytaj także: Diagnostyka alergii u dzieci

Atopowe zapalenie skóry u dziecka: objawy

Główną manifestacją skórną AZS są zmiany wypryskowe o charakterze rumieniowo-złuszczającym. Lokalizacja, w jakiej pojawiają się zmiany skórne zależy przede wszystkim od wieku pacjenta. U niemowląt zmiany skórne ujawniają się głównie w obrębie twarzy, co określane jest mianem wyprysku niemowlęcego. Z kolei u dzieci starszych i osób dorosłych zmiany lokalizują się głównie w obrębie zgięć stawowych (łokciowych, podkolanowych), w okolicy nadgarstków i na grzbietach rąk. Należy mieć świadomość, że zmiany wypryskowe to nie jedyne symptomy atopowego zapalenia skóry. Na pierwszy plan wysuwa się również bardzo intensywny świąd skóry, który upośledza codzienne funkcjonowanie oraz zaburza sen.

Diagnostyka AZS u dzieci

Atopowe zapalenia skóry rozpoznawane jest na podstawie obrazu klinicznego i obecności kryteriów Hanifina i Rajki. W klasycznej postaci atopowego zapalenia skóry nie jest konieczne wykonywanie biopsji skóry i badania histopatologicznego. Jednak jeśli manifestacja skórna nie jest typowa – konieczne jest wykonanie tej procedury.

Jednak jeżeli mamy do czynienia z pierwszą manifestacją atopowego zapalenia skóry w starszym wieku, to konieczne jest pobranie biopsji i wykonanie badania histopatologicznego. Ma to na celu wykluczenie chłoniaków skóry, które są poważnymi stanami dermatologicznymi i mogą niekiedy imitować AZS.

Kryteria diagnostyczne Hanifina i Rajki

W jaki sposób ustala się rozpoznanie AZS na podstawie kryteriów Hanifina i Rajki? Kryteria te dzieli się na większe i mniejsze. Do kryteriów większych zaliczamy między innymi:

• obecność świądu skóry,
• nawrotowy przebieg choroby,
• typowe umiejscowienie zmian skórnych,
• obecność atopii u pacjenta lub dodatni wywiad rodzinny w tym kierunku.

Kryteriów mniejszych jest znacznie więcej, zaliczamy do nich m. in. takie stany jak:

• wybitna suchość skóry,
• obecność dodatkowego fałdu skóry w okolicy powieki dolnej – co nazywane jest fałdem Dennie-Morgana,
• intensywny świąd skóry po spoceniu,
• obecność dodatkowego fałdu skórnego w obrębie szyi,
• zapalenie czerwieni wargowej,
• zasinienie wokół oczu,
• rogowacenie mieszkowe – a więc obecność drobnych, białawych grudek na skórze ciała,
• stan zapalny skóry wokół brodawek sutkowych,
• częstsze współistnienie schorzeń okulistycznych – w tym zaćmy, czy stożka rogówki.

Do postawienia rozpoznania AZS konieczne jest spełnienie co najmniej 3 z 4 kryteriów dużych oraz 3 kryteriów mniejszych.

Skórne testy punktowe

Badania alergologiczne pozwalają na identyfikację tych alergenów, które mogą być odpowiedzialne za nawroty w przebiegu AZS. W tym celu wykonuje się między innymi punktowe testy skórne, a także naskórkowe testy płatkowe. Skórne testy punktowe pozwalają na zidentyfikowanie alergii np. na pyłki roślin, sierść zwierząt, czy roztocze kurzu domowego. Testy te są wykonywane i interpretowane przez lekarza alergologa.

Atopowe zapalenie skóry u dzieci: badania laboratoryjne z krwi

Atopowe zapalenie skóry zazwyczaj nie wymaga wykonywania badań z krwi, jednak pomocniczo realizuje się niekiedy takie oznaczenia jak:

• stężenie IgE całkowitego,
• stężenie IgE swoistych,
• morfologia krwi obwodowej, stężenie białka CRP – np. przy rozległych nadkażeniach.

Jeżeli pacjent ma być zakwalifikowany do leczenia ogólnego (np. z wykorzystaniem cyklosporyny), konieczne jest wykonanie dodatkowych badań, w tym m. in. dwukrotne oznaczenie stężenia kreatyniny, wykonanie rozmazu krwi, czy badań w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B i C.

Co na atopowe zapalenie skóry u dziecka?

Podstawą leczenia w przebiegu atopowego zapalenia skóry jest stosowanie emolientów, a więc dermokosmetyków, które uszczelniają uszkodzoną barierę naskórkową oraz ograniczają utratę wody.

Przy zaostrzeniach, poza emolientami stosuje się również inne substancje, w tym przede wszystkim:

• miejscowe preparaty sterydowe o różnej sile działania – w postaci kremów, maści, lotionów,
• sterydowe leki doustne – stosuje się je w krótkotrwałym, doraźnym leczeniu,
• miejscowe inhibitory kalcyneuryny (takrolimus, pimekrolimus) – można je stosować na te obszary skóry, gdzie przeciwwskazane jest nakładanie preparatów sterydowych (twarz, okolica płciowa),
• cyklosporynę – lek stosowany doustnie, który wykazuje działanie immunosupresyjne, a więc wyciszające układ immunologiczny,
• leczenie biologiczne – z wykorzystaniem takich substancji, jak dupilumab, baricytinib, czy upadacytynib.

Atopowe zapalenie skóry u dziecka: dieta i jej znaczenie

Atopowe zapalenie skóry nie wymaga eliminacji z diety konkretnych pokarmów. Jednak jeśli choroba współwystępuje z alergiami pokarmowymi, konieczne jest dostosowanie diety. Aby zidentyfikować alergię pokarmową należy wykonać odpowiednie badania alergologiczne, w tym próby prowokacji z użyciem danego alergenu. Niewskazane jest wyłączanie produktów na ślepo, ponieważ może to skutkować niedoborami i rozwojem niedożywienia.

Co po zakończeniu leczenia AZS u dziecka?

W momencie gdy zmiany skórne ustępują po zastosowanym leczeniu, nadal konieczne jest odpowiednie postępowanie dermatologiczne. Wymienione już wyżej emolienty to produkty, które powinny być stosowane nie tylko przy zaostrzeniach, ale przez cały czas, również w fazach wyciszenia objawów chorobowych. Codzienne stosowanie emolientów zmniejsza bowiem częstość zaostrzeń AZS. Warto również unikać czynników, które predysponują do zaostrzeń – m. in. narażenia na dym tytoniowy, detergenty, czy przegrzewania organizmu.

Atopowe zapalenie skóry to przewlekłe, nawrotowe schorzenie o charakterze zapalnym. Nieleczone AZS istotnie obniża jakość życia i codzienne funkcjonowanie pacjenta. Leczeniem AZS zajmuje się lekarz dermatolog. Jeżeli występują u nas objawy, sugerujące atopowe zapalenie skóry, to zdecydowanie warto udać się na konsultację do specjalisty. Warto mieć świadomość, że mamy obecnie do zaoferowania pacjentom znacznie więcej, niż tylko preparaty zewnętrzne.

Bibliografia

1. L. Rudnicka i inni, Współczesna Dermatologia, PZWL, Warszawa 2022,
2. L. Bolognia i inni, Fourth Edition Dermatologia, Medipage, Warszawa 2022,
3. R. Nowicki i inni, Atopowe zapalenie skóry. Interdyscyplinarne rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2019, 106, 354–371,
4. R. J. Nowicki, ABC atopowego zapalenia skóry, AZS w pytaniach i odpowiedziach, Termedia, Poznań 2022.

Padaczka, znana również jako epilepsja, to przewlekłe zaburzenie neurologiczne, które dotyka zarówno dzieci, jak i dorosłych. Schorzenie to jest wynikiem nieprawidłowych wyładowań elektrycznych w mózgu, prowadzących do powtarzających się napadów padaczkowych. W przypadku dzieci padaczka stanowi szczególne wyzwanie diagnostyczne i terapeutyczne – jej objawy mogą być subtelne, a przyczyny zróżnicowane. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie nie tylko poprawiają jakość życia dziecka, ale także wspierają jego prawidłowy rozwój. Jak rozpoznać tę chorobę, co ją powoduje i jakie kroki podjąć, by skutecznie jej przeciwdziałać? Na te kluczowe pytania odpowiadamy w poniższym artykule.

Spis treści:

1. Padaczka u dzieci – co to za choroba?
2. Padaczka u dzieci – objawy epilepsji dziecięcej
3. Przyczyny padaczki u dzieci
4. Rodzaje padaczki dziecięcej
5. Padaczka u dzieci – jakie badania wykonać?
6. Padaczka u dziecka – jak reagować podczas ataku?
7. Czy padaczka u dzieci jest uleczalna? Przebieg leczenia epilepsji u dziecka

Padaczka u dzieci – co to za choroba?

Padaczka to zaburzenie neurologiczne, które objawia się powtarzającymi napadami padaczkowymi. W wyniku nadmiernej, chaotycznej aktywności elektrycznej neuronów w mózgu dochodzi do zaburzenia normalnego funkcjonowania organizmu. Napady mogą mieć różną intensywność i objawy, w zależności od rodzaju padaczki. W przypadku dzieci przyjmują różnorodne formy, od krótkich epizodów nieobecności (tzw. petit mal), przez złożone napady częściowe, po uogólnione napady toniczno-kloniczne.

Często padaczka u dzieci nie jest  chorobą jednostkową, lecz objawem innych zaburzeń lub chorób. Może mieć podłoże genetyczne, metaboliczne, strukturalne lub idiopatyczne. Szacuje się, że około 4-10 na 1000 dzieci cierpi na padaczkę, co czyni ją jednym z najczęstszych schorzeń neurologicznych w tej grupie wiekowej.

>> Przeczytaj także: Padaczka (epilepsja) – rodzaje, objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Padaczka u dzieci – objawy epilepsji dziecięcej

Objawy padaczki u dzieci mogą być bardzo zróżnicowane i zależą od rodzaju napadów oraz lokalizacji patologicznej aktywności w mózgu. Do najczęstszych objawów należą:

• utrata świadomości – dziecko może nagle stracić kontakt z otoczeniem, co może objawiać się zamieraniem, brakiem reakcji na bodźce zewnętrzne lub nieświadomymi ruchami.
• drgawki i skurcze mięśni – najczęściej obejmujące kończyny, ale mogą także występować w innych częściach ciała.
• ruchy mimowolne – dziecko może wykonywać powtarzające się, niekontrolowane ruchy, np. trzepotanie rąk, mruganie oczami czy gryzienie języka.
• zmiany w zachowaniu – napady mogą powodować nagłe zmiany w zachowaniu, takie jak dezorientacja, agresja, lęk lub euforia.
• zaburzenia sensoryczne – dziecko może doświadczać nieprzyjemnych doznań, takich jak mroczki przed oczami, dziwne zapachy, dźwięki czy smaki.

Objawy mogą być subtelne (zwłaszcza u młodszych dzieci), a napady krótkie i niezauważone przez otoczenie.

Przyczyny padaczki u dzieci

Do najczęstszy przyczyn padaczki dziecięcej należą:

• czynniki genetyczne – mutacje w genach odpowiedzialnych za funkcjonowanie kanałów jonowych i receptorów neuronalnych mogą prowadzić do zaburzeń aktywności mózgu.
• choroby metaboliczne – takie jak fenyloketonuria czy inne zaburzenia przemiany materii.
• uszkodzenia mózgu – takie jak niedotlenienie okołoporodowe, urazy głowy, infekcje mózgu (zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu).
• wady rozwojowe układu nerwowego – np. malformacje korowe, które wpływają na prawidłowy rozwój neuronów.

W wielu przypadkach przyczyna padaczki pozostaje nieznana, mimo dokładnych badań. Takie przypadki określane są jako idiopatyczne.

Rodzaje padaczki dziecięcej

Wyróżnia się następujące rodzaje padaczki u dzieci:

1. Padaczka idiopatyczna, której jedną z najczęstszych form jest padaczka rolandyczna, występująca u dzieci w wieku przedszkolnym. Objawia się głównie napadami, które obejmują twarz i język. Często ustępuje samoistnie w okresie dojrzewania.

2. Padaczka z napadami ogniskowymi – rodzaj padaczki, w którym napady zaczynają się w jednym miejscu w mózgu i mogą rozprzestrzeniać się na inne obszary. Napady ogniskowe mogą obejmować drgawki i skurcze mięśni w jednej części ciała oraz zaburzenia sensoryczne.

3. Padaczka miokloniczna – charakteryzuje się nagłymi, krótkotrwałymi skurczami mięśni, które mogą obejmować całe ciało lub jedynie jego część.

4. Zespół Dravet – ciężka forma padaczki, która pojawia się zwykle w pierwszym roku życia. Napady są trudne do opanowania, a dzieci często doświadczają opóźnień w rozwoju oraz innych trudności neurologicznych. Zwykle jest to wynik mutacji w genie SCN1A.

5. Padaczka noworodkowa – występuje w pierwszych dniach życia i może być związana z zaburzeniami strukturalnymi mózgu, infekcjami lub problemami metabolicznymi. Wymaga szybkiego leczenia, ponieważ może prowadzić do poważnych konsekwencji neurologicznych.

6. Padaczka dziecięca związana z zespołem Westa – zespół padaczkowy, który pojawia się u niemowląt w wieku 3-12 miesięcy. Charakteryzuje się napadami o charakterze krótkotrwałych skurczów ciała (tzw. napadami infantylnymi) oraz opóźnieniem rozwoju. Może być związana z zaburzeniami genetycznymi lub metabolicznymi.

7. Padaczka z napadami toniczno-klonicznymi (grand mal) – w tym typie padaczki napady obejmują zarówno fazę tonicznej sztywności ciała, jak i klonicznych, rytmicznych skurczów. Jest to klasyczny rodzaj padaczki, który może obejmować utratę świadomości i często pojawia się w różnych formach padaczki u dzieci.

8. Zespół Lennoxa-Gasta – ciężka forma padaczki, która pojawia się u dzieci między 1. a 8. rokiem życia. Charakteryzuje się napadami różnych typów, w tym toniczno-klonicznymi, a także opóźnieniem rozwoju psychoruchowego. Wymaga intensywnego leczenia.

Padaczka u dzieci – jakie badania wykonać?

W diagnostyce padaczki u dzieci kluczowe są badania, które pozwalają określić przyczynę napadów. W praktyce diagnostycznej wykonuje się:

• elektroencefalogram (EEG) rejestruje aktywność elektryczną mózgu, co pomaga w wykryciu zmian charakterystycznych dla padaczki,
• rezonans magnetyczny (MRI) dostarcza szczegółowych obrazów mózgu, umożliwiając wykrycie ewentualnych zmian strukturalnych, takich jak guzy czy uszkodzenia,
• tomografię komputerowa (CT) stosowaną w nagłych przypadkach, gdy podejrzewa się urazy mózgu,
• badania laboratoryjne sprawdzające poziom elektrolitów, glukozy czy witamin, które mogą wpływać na napady,
• badanie neurologiczne oceniające stan układu nerwowego dziecka, w tym odruchów, koordynacji i innych funkcji neurologicznych.

Jeśli podejrzewa się podłoże genetyczne, wykonuje się badania wykrywające mutacje odpowiedzialne za dziedziczne formy padaczki.

>> Przeczytaj także: Sekwencjonowanie egzomu

Padaczka u dziecka – jak reagować podczas ataku?

Podczas napadu padaczkowego niezwykle ważne jest zachowanie spokoju i skupienie się na zapewnieniu dziecku bezpieczeństwa. Po zauważeniu pierwszych oznak ataku, należy delikatnie ułożyć dziecko na lewym boku, aby zapobiec zadławieniu się śliną lub wymiocinami. Koniecznym jest usunięcie z otoczenia wszystkich twardych i ostrych przedmiotów, które mogłyby spowodować uraz. Warto pamiętać, że nie wolno wkładać niczego do ust dziecka ani próbować na siłę powstrzymywać jego ruchów, gdyż może to prowadzić do dodatkowych obrażeń.

Napad zazwyczaj trwa kilka minut. Jeśli jednak epizod przedłuża się powyżej pięciu minut lub dziecko nie odzyskuje przytomności po zakończeniu napadu, konieczne jest niezwłoczne wezwanie pogotowia. Po zakończeniu napadu dziecko może być zdezorientowane i osłabione.

Czy padaczka u dzieci jest uleczalna? Przebieg leczenia epilepsji u dziecka

Leczenie padaczki u dzieci zależy od wielu czynników, takich jak przyczyna, rodzaj napadów oraz ogólny stan zdrowia dziecka. W większości przypadków podstawą terapii są leki przeciwpadaczkowe, które pomagają kontrolować napady. Dobór odpowiedniego leku wymaga indywidualnego podejścia, a czasami konieczna jest zmiana lub modyfikacja terapii w zależności od reakcji organizmu dziecka.

W niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy napady są trudne do kontrolowania, po konsultacji lekarskiej stosuje się alternatywne metody leczenia, takie jak dieta ketogenna. Jest to specjalistyczna dieta wysokotłuszczowa, która w określonych sytuacjach może znacząco zmniejszyć częstotliwość napadów. W przypadkach opornych na leczenie farmakologiczne możliwe jest także zastosowanie metod chirurgicznych, takich jak resekcja obszaru mózgu odpowiedzialnego za napady, lub wszczepienie urządzenia do stymulacji nerwu błędnego (VNS).

Rokowania w padaczce dziecięcej są różnorodne. U wielu dzieci, zwłaszcza przy wczesnym rozpoznaniu i odpowiedniej terapii, udaje się osiągnąć pełną remisję napadów. W niektórych przypadkach choroba ustępuje samoistnie wraz z wiekiem, co jest typowe dla łagodniejszych form padaczki, takich jak padaczka rolandyczna.

Padaczka u dzieci to złożona choroba, która wymaga kompleksowego podejścia diagnostycznego i terapeutycznego. Kluczowe znaczenie ma wczesne rozpoznanie i właściwe leczenie, które pozwalają na minimalizowanie wpływu napadów na życie dziecka oraz jego rozwój. Dzięki nowoczesnym metodom diagnostycznym i terapeutycznym wiele dzieci z padaczką może prowadzić normalne, aktywne życie.

Bibliografia

1. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/choroby-neurologiczne/138834,padaczka-u-dziecka
2. https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/epilepsy/seizures-and-epilepsy-in-children
3. Minardi C., Minacapelli R. Valastro P. et al. Epilepsy in Children: From Diagnosis to Treatment with Focus on Emergency. J Clin Med. 2019 Jan 2;8(1):39.
4. Gogou M., Cross JH. Seizures and Epilepsy in Childhood. Continuum (Minneap Minn). 2022 Apr 1;28(2):428-456.