Sklep
Strona główna Blog Strona 2

Dieta Montignaca – na czym polega i jakie są jej efekty?

Matylda Konowrocka
-
0
Dieta Montignaca – na czym polega i jakie są jej efekty?

Dieta Montignaca to sposób odżywiania, którego fundamentem jest wybór produktów węglowodanowych według ich indeksu glikemicznego (IG). Dzięki temu metoda ta ma wspierać redukcję masy ciała, poprawę metabolizmu oraz zmniejszenie ryzyka chorób cywilizacyjnych. W artykule poznasz zasady diety, jej fazy, przykładowy jadłospis, a także potencjalne zalety i wady. Zapoznaj się z artykułem i sprawdź, czy ta metoda może być odpowiednia dla Ciebie. Dowiedz się, jak może wpływać na twoje zdrowie.

Spis treści:

  1. Na czym polega dieta Montignaca?
  2. Zasady diety Montignaca
  3. Dieta Montignaca – tabela indeksu glikemicznego wybranych produktów
  4. Wady i zalety diety Montignaca
  5. Dieta Montignaca – przykładowe jadłospisy
  6. Komu polecana jest dieta Montignaca?
  7. Efekty diety Montignaca
  8. Skutki uboczne diety Montignaca
  9. Podsumowanie

Na czym polega dieta Montignaca?

Założenia diety Montignaca polegają na doborze węglowodanów na podstawie ich indeksu glikemicznego (IG). Pokarmy o IG 35 lub mniej wywołują ograniczone wydzielanie insuliny, co pozwala działać lipazie i powoduje utratę zbędnych kilogramów.

Wybór tłuszczów zależy od ich wpływu na układ sercowo-naczyniowy. Co więcej określone rodzaje tłuszczów istotnie zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób serca i ułatwiają chudnięcie.

Rozdzielenie czasowe spożycia pewnych grup makroskładników, np. unikanie łączenia wysokotłuszczowych składników z węglowodanami o wysokim IG w jednym posiłku (to jedno z bardziej kontrowersyjnych wytycznych).

>> Może Cię zainteresować: Dieta z niskim Indeksem glikemicznym (IG). Dla kogo jest wskazana? Przykładowy jadłospis

Fazy diety Montignaca

Dieta Montignaca dzieli się na dwie fazy. Faza I jest nazywana utratą masy ciała, a faza druga to zachowanie prawidłowej masy ciała.

  • Faza I: utrata masy ciała

W tej fazie dieta jest bardziej restrykcyjna. Wybieramy węglowodany o IG nie większym niż 50 (często ≤ 35 w różnych wersjach zależnie od autora), unikamy dużych dawek „złych” węglowodanów oraz zwracamy zwiększoną uwagę na białko i „dobre” tłuszcze. Czas trwania tej fazy zależy od docelowej utraty wagi.

>> Sprawdź też: Zdrowe tłuszcze. Które tłuszcze są zdrowe i w czym je znaleźć?

  • Faza II: utrzymanie masy ciała

W tej fazie zasady dotyczące IG nadal mają znaczenie, ale zakres produktów jest szerszy. Dopuszcza się niektóre węglowodany o wyższym IG, pod warunkiem że są spożywane w kontekście posiłków, które neutralizują skoki glukozy (np. poprzez dodatek błonnika, białka lub tłuszczów jednonienasyconych).

Warto wiedzieć:
INDEKS GLIKEMICZNY (IG) to wskaźnik, który pokazuje, jak szybko i w jakim stopniu dany produkt spożywczy podnosi poziom glukozy we krwi po jego spożyciu.
pakiet wskaźnik insulinooporności banerek

Zasady diety Montignaca

  1. Węglowodany są klasyfikowane jako „dobre” lub „złe” na podstawie ich IG.
  2. „Złe” węglowodany (o wysokim IG) są albo ograniczane albo całkowicie unikanie, zwłaszcza w fazie I.
  3. Tłuszcze powinny być jakościowe – wybierane są tłuszcze jednonienasycone i wielonienasycone; tłuszcze nasycone ograniczane.
  4. Produkty bardzo przetworzone, słodycze oraz fast-food dotykają negatywnie IG i/lub ładunek glikemiczny – są odradzane.
  5. Zwraca się uwagę także na ładunek glikemiczny (glycemic load), czyli nie tylko na IG, ale i na to, ile cukrów „wchodzi do krwi” w kontekście porcji; mieszanie składników (błonnik, białko, tłuszcz) wpływa na tempo wchłaniania glukozy.

Dieta Montignaca – tabela indeksu glikemicznego wybranych produktów

Podział produktów w zależności od wskaźnika IG:

  • produkty o niskim indeksie glikemicznym (IG < 35)
  • produkty o średnim indeksie glikemicznym (IG 35-50)
  • produkty o wysokim indeksie glikemicznym (IG >50)
Grupa produktówIG < 35IG 35- 50IG >50
Zboża/ produkty zbożowepełnoziarnisty chleb, płatki owsiane, brązowy ryżkasze, makaron pełnoziarnisty, pieczywo mieszanebiały chleb, biały ryż, ryż paraboiled, makaron zwykły
Warzywa/ owocewarzywa liściaste, fasola, większość owoców jagodowychmarchew ugotowana, banan lekko dojrzałyarbuz, ziemniaki, sok owocowy
Produkty mleczne i nabiałjogurt naturalny, twaróg, rybymleko, sery mniej tłustemleko słodzone, deser czekoladowy
Tłuszczeoliwa, oleje roślinne nierafinowanetłuszcze mieszane, orzechy 

Wady i zalety diety Montignaca

  • ZALETY DIETY
    1. Poprawa kontroli glukozy i insuliny – diety o niskim IG są związane z mniejszymi wyrzutami glukozy po posiłku i mniejszym zapotrzebowaniem na insulinę. W przeglądach wykazano, że diety o niskim lub umiarkowanym IG mogą poprawić wrażliwość na insulinę.
    2. Zmniejszenie ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego – lepsza kontrola glukozy i niższe stężenia trójglicerydów, LDL-cholesterolu, poprawa profilu lipidowego. Diety niskiego IG potrafią obniżyć poziom LDL i trójglicerydów w porównaniu do diety standardowej.
    3. Potencjalne wsparcie w utracie masy ciała – poprzez kontrolę apetytu, zmniejszenie wyrzutów insuliny, co może ograniczać magazynowanie tłuszczu. Skuteczność bywa przypisywana też temu, że diety o niskim IG często zawierają więcej błonnika, mniej produktów wysokoprzetworzonych.
  • WADY DIETY
    1. Niewystarczające potwierdzenie naukowe dla wszystkich założeń Montignaca, np. prace krytyczne wskazują, że wiele hipotez dotyczących łączenia węglowodanów i tłuszczów albo insuliny jako kluczowego czynnika, nie znalazły solidnego potwierdzenia.
    2. Możliwość niedoborów składników odżywczych – jeśli ktoś bardzo restrykcyjnie unika wielu produktów o wyższym IG, może ograniczyć spożycie niektórych warzyw, owoców lub produktów pełnoziarnistych, co wpływa na witaminy, minerały, błonnik.
    3. Brak długoterminowych danych w niektórych aspektach – skuteczność w utrzymaniu wagi po wielu latach, bezpieczeństwo przy różnych stanach zdrowotnych (cukrzyca, problemy nerkowe, sercowo-naczyniowe) nie jest tak dobrze udokumentowana.

>> Warto przeczytać: Jak łączyć witaminy i minerały? Synergizm i antagonizm składników odżywczych

Dieta Montignaca – przykładowe jadłospisy

Jadłospis w I fazie diety Montignaca

  • Śniadanie: musli bez cukru + jogurt naturalny + owoce o niskim IG (np. jagody, maliny); kawa/herbata bez dodatku cukru
  • Przekąska: garść orzechów + surowe warzywa
  • Obiad: grillowana pierś z kurczaka / ryby + warzywa duszone lub sałatka + niewielka porcja pełnoziarnistego ryżu lub brązowego makaronu (o niskim IG)
  • Podwieczorek: jogurt naturalny lub twarożek + owoce o niskim IG do godziny 16
  • Kolacja: duszone warzywa + białko (np. ryby, drób) + oliwa z oliwek; unika się węglowodanów wysokiego IG wieczorem

Jadłospis w II fazie diety Montignaca

  • Śniadanie: płatki owsiane z owocami + mleko lub napój roślinny
  • Przekąska: owoc średni (np. jabłko) + garść migdałów
  • Obiad: pełnoziarnisty makaron z sosem warzywnym + sałatka + tłuszcze zalecane (np. oliwa)
  • Podwieczorek: warzywa + hummus
  • Kolacja: pieczony łosoś + ziemniaki całe z wody + warzywa surowe np. mizeria z jogurtem naturalnym

Komu polecana jest dieta Montignaca?

Dieta Montignaca jest polecana i skierowana do osób, które:

  • Pragną schudnąć i utrzymać prawidłową masę ciała.
  • Mają nadmierną masą ciała lub otyłość, szczególnie gdy istnieje insulinooporność.
  • Chcą zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego.
  • Chcą zapobiec cukrzycy.

>> Przeczytaj też: Insulinooporność a dieta. Zasady, jadłospis diety insulinowej

Efekty diety Montignaca

  • Spadek masy ciała zazwyczaj w fazie I, choć tempo i wielkość redukcji zależy od indywidualnych warunków (wyjściowej masy, poziomu aktywności fizycznej, restrykcyjności diety).
  • Poprawa wrażliwości na insulinę, zmniejszenie insulinemii poposiłkowej.
  • Poprawa profilu lipidowego – obniżenie trójglicerydów, często zmniejszenie LDL, poprawa stosunku LDL do HDL.
  • Stabilizacja poziomu glukozy na czczo – mniejsze skoki glukozy po posiłkach.

>> Może Ci się przydać: Cholesterol HDL – co to jest dobry cholesterol i co zrobić, gdy jego poziom jest za niski?

Skutki uboczne diety Montignaca

Potencjalne negatywy i ryzyka to:

  • możliwość niedoborów mikro- i makroskładników, gdy dieta jest bardzo restrykcyjna lub źle zbilansowana (np. niedostateczna ilość błonnika, witamin, minerałów).
  • ryzyko efektu jo-jo, jeśli po zakończeniu fazy restrykcyjnej wróci się do tradycyjnego sposobu żywienia bez zachowania zasad II fazy.
  • u niektórych osób dieta może być trudna do utrzymania z powodu ograniczeń żywieniowych, konieczności stałego monitorowania produktów wg IG, planowania posiłków.
  • w przypadku istniejących chorób (np. nerek, cukrzycy) nadmierne ograniczenia węglowodanów lub tłuszczów oraz spożywanie dużych ilości białka i pewnych tłuszczów wymaga konsultacji lekarskiej.

Podsumowanie

Dieta Montignaca opiera się na kontroli jakości spożywanych węglowodanów i tłuszczów, co może sprzyjać redukcji masy ciała, poprawie profilu lipidowego i stabilizacji poziomu glukozy we krwi. Jej zwolennicy podkreślają korzyści dla zdrowia metabolicznego i sercowo-naczyniowego, jednak krytycy zwracają uwagę na brak długoterminowych badań i ryzyko niedoborów przy jej nieumiejętnym stosowaniu. Jeśli rozważasz wdrożenie tej metody, pamiętaj o konsultacji z dietetykiem i wykonaniu badań kontrolnych. Zadbaj o swoje zdrowie świadomie i sprawdź, czy dieta Montignaca jest dla Ciebie odpowiednia.

Opieka merytoryczna: lek. Agata Strukow

Bibliografia

  1. PMC PubMed Central; Effects of High vs Low Glycemic Index of Dietary Carbohydrate on Cardiovascular Disease Risk Factors and Insulin Sensitivity
  2. PMC; The Montignac method: scientific foundation debatable
  3. Wolever TM, Gibbs AL, Mehling C, et al. The Canadian Trial of Carbohydrates in Diabetes (CCD), a 1-y controlled trial of low-glycemic-index dietary carbohydrate in type 2 diabetes: no effect on glycated hemoglobin but reduction in C-reactive protein. Am J Clin Nutr. 
  4. Atkinson FS, Foster-Powell K, Brand-Miller JC. International tables of glycemic index and glycemic load values: 2008. Diabetes Care.
  5. Sloth B, Krog-Mikkelson I, Flint A, et al. No difference in body weight decrease between a low-glycemic-index and a high-glycemic-index diet but reduced LDL cholesterol after 10-wk ad libitum intake of the low-glycemic-index diet. Am J Clin Nutr. 
  6. Shikany JM, Phadke RP, Redden DT, Gower BA. Effects of low- and high-glycemic index/glycemic load diets on coronary heart disease risk factors in overweight/obese men. Metabolism. 

Siemię lniane – jakie ma właściwości i na co pomaga? Wartości odżywcze i przeciwwskazania

Magdalena Konowrocka
-
0
Siemię lniane – jakie ma właściwości i na co pomaga? Wartości odżywcze i przeciwwskazania

Siemię lniane od lat cieszy się opinią jednego z najzdrowszych dodatków do diety. Te niepozorne nasiona kryją w sobie błonnik, kwasy omega-3 i lignany, które wspierają jelita, serce i metabolizm. Z niniejszego artykułu dowiesz się, jakie właściwości ma siemię lniane, na co pomaga i jak najlepiej je stosować, aby wykorzystać jego moc. Zachęcamy do przeczytania artykułu i sprawdzenia, czy warto włączyć siemię lniane do swojej codziennej diety. Czy twoje zdrowie może na tym skorzystać.

Spis treści:

  1. Jakie właściwości ma siemię lniane?
  2. Siemię lniane – wartości odżywcze
  3. Zastosowanie – na co pomaga siemię lniane?
  4. Jak stosować siemię lniane?
  5. Siemię lniane – skutki uboczne i przeciwwskazania
  6. Podsumowanie
  7. FAQ. Siemię lniane – często zadawane pytania

Jakie właściwości ma siemię lniane?

Siemię lniane (łac. Linum usitatissimum) to małe nasiona, w których kryje się sporo cennych składników:

  • Śluz roślinny (mucylaginy) – po zalaniu wodą nasiona otacza lepki żel. Ten śluz działa jak naturalna „osłonka” dla żołądka i jelit, a dodatkowo zmiękcza masy kałowe i ułatwia wypróżnianie.
  • Błonnik – siemię zawiera zarówno błonnik rozpuszczalny, jak i nierozpuszczalny. To on odpowiada za uczucie sytości, wspiera prawidłową pracę jelit, a także pomaga regulować poziom cholesterolu i cukru we krwi.
  • Lignany – to związki roślinne o działaniu antyoksydacyjnym i fitoestrogenowym. Badania sugerują, że mogą wspierać układ sercowo-naczyniowy, a także korzystnie działać u kobiet po menopauzie.
  • Kwas alfa-linolenowy (ALA, roślinny omega-3) – pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu lipidów we krwi, wspiera zdrowie serca i może obniżać ciśnienie tętnicze.

Dzięki tej wyjątkowej kombinacji składników siemię lniane:

  • łagodzi podrażnienia przewodu pokarmowego,
  • wspiera regularne wypróżnienia,
  • pomaga w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych,
  • ma działanie ochronne na organizm dzięki antyoksydantom.

>> Warto przeczytać także: Zaparcie czynnościowe – problem współczesnych czasów

Co zawiera siemię lniane? Składniki odżywcze

Typowy skład (100 g) siemienia lnianego:

  • energia ok. 530-535 kcal,
  • białko ~18-20 g,
  • tłuszcz ~37-42 g (w tym znaczny udział ALA),
  • węglowodany ~29 g,
  • błonnik ogółem ~24-27 g;
  • minerały (Mg, K, P) i fitozwiązki – lignany (0,7-1,5% nasiona; w przeliczeniu 9-30 mg/g w niektórych pracach).

Dokładne wartości różnią się między partiami i odmianami.

Siemię lniane – wartości odżywcze

Baza USDA FoodData Central potwierdza wysoką gęstość odżywczą: ok. 42 g tłuszczu/100 g (z przewagą PUFA), ~18 g białka oraz bardzo wysoki udział błonnika pokarmowego. To połączenie sprzyja niskiej odpowiedzi glikemicznej, uczuciu sytości i modyfikacji profilu lipidowego.

>> Może Cię zainteresować: Co to jest ładunek glikemiczny (ŁG) i jak go obliczyć?

Badanie lipidogram extra (6 badań) banerek

Zastosowanie – na co pomaga siemię lniane?

Siemię lniane to nie tylko popularny domowy sposób na problemy z jelitami, ale też roślina dobrze przebadana naukowo. Najczęściej opisuje się jego działanie w kilku obszarach:

  • Zaparcia i dolegliwości trawienne – siemię zawiera dużo śluzów roślinnych i błonnika, które pęcznieją w jelitach, ułatwiają wypróżnianie i łagodzą podrażnienia żołądka czy przełyku. Dlatego poleca się je przy zaparciach, lekkiej niestrawności czy zgadze.
  • Cholesterol i profil lipidowy – regularne spożywanie siemienia może obniżać „zły” cholesterol LDL i cholesterol całkowity. Najlepsze efekty obserwuje się, gdy stosuje się całe lub mielone nasiona (a nie tylko olej lniany).
  • Ciśnienie tętnicze – w badaniach osoby z nadciśnieniem, które jadły codziennie siemię lniane, miały po kilku miesiącach niższe wartości ciśnienia – często o kilka do kilkunastu mmHg. To niewielki, ale ważny efekt wspierający leczenie.
  • Cukrzyca i kontrola cukru – dodanie 1-2 łyżek mielonego siemienia do posiłku może spowalniać wzrost poziomu cukru po jedzeniu. Przy regularnym stosowaniu zauważono też poprawę wyników u osób z cukrzycą typu 2 lub stanem przedcukrzycowym.
  • Ochrona serca i metabolizmu – siemię jest bogate w kwas alfa-linolenowy (ALA – roślinny kwas omega-3) i lignany (przeciwutleniacze roślinne). Te składniki wspierają zdrowie serca, naczyń krwionośnych i mogą zmniejszać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.

>> Przeczytaj także: Kwasy omega-3 – EPA i DHA – znaczenie w depresji. Rola i źródła kwasów omega 3

Badanie kwasów omega-3 banerek

Siemię lniane na jelita

Siemię lniane jest bardzo dobre dla jelit, bo zawiera dużo błonnika i śluzu roślinnego. Nasiona chłoną wodę i pęcznieją, dzięki czemu zwiększają objętość treści w jelitach i ułatwiają wypróżnianie. Badania pokazują, że regularne jedzenie siemienia (ok. 10-30 g dziennie) poprawia konsystencję stolca i zmniejsza zaparcia. Śluzy z nasion dodatkowo łagodzą podrażnienia jelit i wspierają barierę ochronną w przewodzie pokarmowym.

>> Więcej o perystaltyce jelit przeczytasz w artykule: Leniwe jelita – jak poprawić perystaltykę jelit?

Siemię lniane a cukrzyca – indeks glikemiczny siemienia lnianego

Nasiona lnu prawie nie zawierają przyswajalnych węglowodanów, za to są bogate w błonnik. Dlatego nie podnoszą szybko poziomu cukru we krwi. Badania interwencyjne pokazują, że dodatek 10-15 g mielonego siemienia do posiłku może istotnie obniżyć po posiłkową glikemię. Przy dłuższym stosowaniu (kilkanaście tygodni) zauważano też poprawę wskaźnika średniego poziomu cukru.

Siemię lniane na zaparcia

Siemię (zwłaszcza całe lub grubo mielone) to klasyczny środek masowy: śluzy (mucylaginy) i błonnik chłoną wodę, zwiększają objętość treści jelitowej, zmiękczają stolec i przyspieszają pasaż. Badania kliniczne potwierdzają, że siemię działa podobnie jak babka płesznik czy laktuloza.

Siemię lniane na refluks

Dzięki mucylaginom siemię działa osłaniająco. Tworzy warstwę ochronną na błonie śluzowej i może łagodzić objawy pieczenia i podrażnienia w przełyku czy żołądku. Nie jest to lek zastępujący terapię przepisaną przez lekarza, ale może być stosowane jako naturalne wsparcie.

>> Dowiedz się więcej z artykułu: Refluks przełyku – farmakogenetyka i zoptymalizowane podejście do leczenia

Siemię lniane a zakrzepica

Nie ma dowodów, że siemię działa jak lek przeciwzakrzepowy. W badaniach na ludziach nie wykazano, aby istotnie zmniejszało krzepliwość krwi. Może jednak wpływać na wchłanianie niektórych leków, np. warfaryny, dlatego trzeba zachować odstęp czasowy (pół do jednej godziny) między siemieniem a lekami.

Siemię lniane na odchudzanie

Siemię nie jest „cudownym spalaczem tłuszczu”, ale może pomóc w kontroli masy ciała. Dzieje się tak, ponieważ:

  • błonnik i śluzy zwiększają sytość,
  • posiłki z siemieniem mają mniejszą gęstość kaloryczną,
  • fermentacja błonnika może korzystnie działać na metabolizm.

Czy siemię lniane obniża cholesterol?

Tak. Wiele badań pokazuje, że siemię może obniżać poziom cholesterolu całkowitego i LDL („złego”). Najlepsze efekty uzyskuje się u kobiet po menopauzie i osób z podwyższonym cholesterolem, gdy stosuje się całe lub mielone nasiona, a nie sam olej.

Siemię lniane a nadciśnienie tętnicze

W badaniach klinicznych regularne spożywanie ok. 30 g zmielonego siemienia dziennie przez 6 miesięcy obniżało ciśnienie nawet o 10/7 mmHg. To niewielki, ale istotny efekt, który może wspierać leczenie nadciśnienia.

Siemię lniane na chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy

Nie ma badań klinicznych, które potwierdzałyby leczenie wrzodów siemieniem. Ale dzięki swoim śluzom siemię może działać osłonowo i zmniejszać dolegliwości, np. ból czy pieczenie w żołądku. To raczej metoda wspomagająca, a nie leczenie podstawowe.

>> Sprawdź:

Jak stosować siemię lniane?

  • Jak przygotować siemię lniane?
    • Na zaparcia: 1-2 łyżki nasion (10-15 g) 2-3 razy dziennie, popić dużą ilością wody.
    • Dla ochrony żołądka: zalać 1-2 łyżki letnią wodą, poczekać aż zrobi się żel i wypić.
    • W kuchni: mielone siemię można dodawać do owsianki, koktajli, jogurtu, chleba.
  • Kiedy spożywać?
    • Na zaparcia: w ciągu dnia, zawsze z wodą.
    • Na żołądek/refluks: najlepiej przed posiłkiem, aby śluzy utworzyły warstwę ochronną.

Siemię lniane – skutki uboczne i przeciwwskazania

Skutkami ubocznymi przy spożywaniu siemienia lnianego mogą być wzdęcia lub gazy wytwarzane na skutek fermentacji błonnika.

Przeciwwskazania:

  • trudności z połykaniem,
  • zwężenie przełyku lub jelit,
  • nagłe, niewyjaśnione problemy jelitowe (np. krwawienie).

W ciąży i karmieniu piersią typowe dawki w jedzeniu uznaje się za bezpieczne, ale leki z siemienia nie są zalecane ze względu na brak badań.

>> Przeczytaj również: Dieta na wzdęcia i gazy jelitowe. Co jeść, by ograniczyć wzdęcia i gazy?

Uwaga toksykologiczna:
Siemię zawiera naturalne glikozydy cyjanogenne – ryzyko dotyczy głównie bardzo dużych ilości świeżo rozdrobnionych nasion bez obróbki. Przeglądy bezpieczeństwa podkreślają, że stosowane w typowych porcjach żywieniowych jest bezpieczne, ale nie powinno się przekraczać wysokich dawek długoterminowo i należy unikać podawania dzieciom bez wskazań.

Podsumowanie

Siemię lniane to prosty, naturalny produkt, który łączy w sobie kilka ważnych działań:

  • poprawia pracę jelit,
  • wspiera kontrolę poziomu cukru i cholesterolu,
  • pomaga przy nadciśnieniu,
  • działa ochronnie na cały układ krążenia.

Dzięki dużej zawartości błonnika, śluzów roślinnych i kwasów omega-3 stanowi cenny element zdrowej diety. Warto jednak pamiętać o umiarze, odpowiednim przygotowaniu i regularności. Jeśli masz problemy zdrowotne, dobrze jest omówić włączenie siemienia z lekarzem lub dietetykiem.

Zrób pierwszy krok – włącz siemię lniane do swojego menu i sprawdź, jak wpłynie na Twoje samopoczucie. Jeśli masz podwyższony cholesterol, cukier we krwi czy ciśnienie – wykonaj badania kontrolne i przekonaj się, czy ta mała zmiana przyniesie duże korzyści.

FAQ. Siemię lniane – często zadawane pytania

Przy jakich lekach nie wolno pić siemienia lnianego?

Przede wszystkim zachować odstęp 0,5-1 h od wszystkich leków (opóźnia wchłanianie). Ostrożność przy lekach przeciwzakrzepowych (teoretyczne zwiększenie ryzyka krwawień, zwłaszcza przy oleju lnianym/dużych dawkach ALA).

Czy siemię lniane ma działanie przeciwzakrzepowe?

Nie. W badaniach nie udowodniono, żeby zmniejszało krzepliwość krwi w sposób klinicznie istotny.

Czy siemię lniane ma działanie osłonowe na żołądek?

Tak – śluzy z siemienia tworzą ochronny żel, który łagodzi podrażnienia.

Czy siemię lniane jest dobre na wątrobę?

Tak – w badaniach u osób ze stłuszczeniem wątroby 30 g mielonego siemienia dziennie poprawiało wyniki badań krwi i zmniejszało ilość tłuszczu w wątrobie.

Bibliografia

  1. National Library of Medicine; ,,Potent antihypertensive action of dietary flaxseed in hypertensive patients”
  2. National Library of Medicine; ,,Meta-analysis of the effects of flaxseed interventions on blood lipids”
  3. EMA- European Medicines Agency, European Union Herbal Monograph on Linum usitatissimum L., semen
  4. PMC PubMed Central ,,Acute Flaxseed Intake Reduces Postprandial Glycemia in Subjects with Type 2 Diabetes: A Randomized Crossover Clinical Trial”
  5. Science Direct ,,Evaluating the health impact of increased linseed consumption in the Danish population”.

Zespół krótkiego jelita: przyczyny, objawy, leczenie i dieta

Adrianna Dąbrowska-Hulka
-
0
Zespół krótkiego jelita: przyczyny, objawy, leczenie i dieta

Zespół krótkiego jelita to poważne schorzenie, które może znacznie wpłynąć na codzienne funkcjonowanie i stan zdrowia pacjenta. Z artykułu dowiesz się, jakie są przyczyny i objawy tego zespołu, na czym polega diagnostyka i leczenie oraz jaką rolę odgrywa dieta.

Spis treści:

  1. Czym jest zespół krótkiego jelita?
  2. Przyczyny zespołu krótkiego jelita
  3. Objawy zespołu krótkiego jelita
  4. Zespół krótkiego jelita – diagnostyka
  5. Leczenie zespołu krótkiego jelita
  6. Czy zespół krótkiego jelita da się całkowicie wyleczyć?
  7. Zespół krótkiego jelita – profilaktyka
  8. Podsumowanie

Czym jest zespół krótkiego jelita?

Zespół jelita krótkiego (SBS, ang. Short Bowel Syndrome) jest wynikiem chirurgicznego usunięcia lub wyłączenia z procesu trawienia znacznej części jelita cienkiego. Pozostała długość jelita (w ciągłości) jest niewystarczająca do zapewnienia absorpcji składników odżywczych, wody i elektrolitów, by utrzymać zdrowie pacjenta bez wsparcia, np. ze strony żywienia pozajelitowego.

Przyczyny zespołu krótkiego jelita

Rozległe operacje chirurgiczne, podczas których usuwa się znaczne części jelita cienkiego, stanowią główny czynnik prowadzący do rozwoju zespołu krótkiego jelita. Wśród przyczyn wymagających resekcji jelit, które prowadzą do SBS, można wyróżnić kilka kluczowych:

  • powikłania pooperacyjne,
  • choroby nowotworowe,
  • radioterapia jamy brzusznej,
  • choroby naczyniowe krezki,
  • choroby zapalne jelit, w tym choroba Crohna,
  • urazy mechaniczne.

>> Dowiedz się więcej o mikrobiocie z artykułu: Postaw na zdrowe jelita!

Objawy zespołu krótkiego jelita

Objawy zespołu krótkiego jelita mogą się różnić w zależności od pierwotnej przyczyny, która doprowadziła do SBS u pacjenta, a także w zależności od długości i funkcjonowania pozostałej części jelita cienkiego. Możliwe objawy zespołu krótkiego jelita to:

  • Biegunka (często przewlekła i wodnista) – spowodowana upośledzoną absorpcją wody i elektrolitów, zaburzeniami działania soli żółciowych.
  • Stolce tłuszczowe – wynik niedostatecznej powierzchni do trawienia tłuszczów lub braku jelita krętego oraz zaburzeń soli żółciowych.
  • Odwodnienie i zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej – wynik zmniejszonej absorpcji płynów i soli mineralnych oraz biegunek, jeśli występują.
  • Niedobory makro- i mikroskładników – mogą pojawić się niedobory witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K), witamin z grupy B (zwłaszcza B12 przy resekcji jelita krętego), a także składników mineralnych takich jak: żelazo, magnez, cynk, wapń.
  • Utrata masy ciała – skutek niedostatecznego wchłaniania składników odżywczych.
  • Zmęczenie, osłabienie – efekt niedożywienia, niedoborów żywieniowych i zaburzeń równowagi wodno-elektrolitowej.
  • Zaburzenia wzrostu u dzieci – zespół krótkiego jelita u dzieci może skutkować zaburzeniami wzrostu i rozwoju ze względu na wyżej wymienione objawy.

Dodatkowo pacjenci z zespołem krótkiego jelita narażeni są na rozwój innych schorzeń jako powikłań SBS. Do najczęstszych należą:

  • Anemia – zwłaszcza z niedoboru żelaza, witaminy B12, niekiedy również kwasu foliowego.
  • Zespół przerostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO, ang. Small Intestinal Bacterial Overgrowth).
  • Zaburzenia funkcji wątroby, np. cholestaza.
  • Niedożywienie jakościowe.
  • Niedożywienie ilościowe.

>> Sprawdź też: Kwas foliowy, czyli witamina B9

Zespół krótkiego jelita – diagnostyka

Diagnoza SBS jest stawiana, gdy pozostała długość jelita cienkiego jest krótsza niż 200 cm w ciągłości od więzadła Treitza [6]. Ze względu na możliwe powikłania u pacjentów z zespołem jelita krótkiego często wykonywane są badania diagnostyczne w kierunku:

Pakiet zdrowe jelita banerek

Leczenie zespołu krótkiego jelita

W przypadku zespołu krótkiego jelita leczenie jest złożone oraz może obejmować zarówno metody chirurgiczne, jak i farmakologiczne. Kluczowe jest odpowiednie postępowanie żywieniowe, które jest niezbędnym elementem procesu terapeutycznego.

Okres okołooperacyjny – po operacji resekcji jelita

W okresie okołooperacyjnym (zwykle pierwsze 3-4 tygodnie po operacji resekcji jelita) dochodzi do zaburzeń metabolicznych, utraty płynów i elektrolitów. W tym okresie stosuje się żywienie pozajelitowe (parenteralne), by zapewnić podaż płynów, elektrolitów i składników odżywczych.

Gdy tylko perystaltyka jelitowa zostanie wznowiona, pacjent stopniowo zaczyna otrzymywać żywienie dojelitowe (enteralne), aby stymulować adaptację jelitową. Na tym etapie konieczne jest uważne monitorowanie bilansu płynów i elektrolitów, by uniknąć takich powikłań jak odwodnienie czy hiponatremia. Pacjenci otrzymują również leki przeciwbiegunkowe.

Adaptacja – żywienie

Faza adaptacji polega na zmianach morfologicznych i funkcjonalnych resztkowego jelita cienkiego (wydłużenie kosmków, pogrubienie śluzówki, spowolnienie pasażu). Czas trwania tego etapu jest indywidualny i zależy od wieku, stanu ogólnego pacjenta czy też przyczyny resekcji.

Adaptację przyspiesza żywienie dojelitowe oraz w miarę możliwości doustne. Pacjent na początku otrzymuje kilka niewielkich objętościowo łatwostrawnych posiłków na dobę. Bardzo ważne jest, aby ograniczyć składniki osmotycznie czynne, takie jak cukry proste.

W okresie adaptacji zalecenia żywieniowe są ściśle indywidualne na podstawie fragmentu jelit, który ulegał resekcji. Na przykład osoby, które mają zachowany fragment okrężnicy mogą otrzymywać rozpuszczalną frakcję błonnika pokarmowego, co nie będzie możliwe u pacjentów, u których ten fragment został poddany resekcji.

Długotrwałe leczenie – dieta

W fazie stabilnej po zakończeniu okresu adaptacji celem jest utrzymanie stanu odżywienia, minimalizacja objawów (biegunki, odwodnienia) i dążenie do maksymalnej niezależności od żywienia pozajelitowego. Wciąż zalecenia żywieniowe powinny być zindywidualizowane w zależności od stanu pacjenta, ale warto zwrócić uwagę na ogólne zasady na tym etapie terapii SBS:

  • Wybieranie częstszych, za to mniejszych objętościowo posiłków.
  • Unikanie cukrów prostych na rzecz węglowodanów złożonych.
  • Unikanie substancji słodzących takich jak ksylitol, mannitol, sorbitol.
  • Włączenie frakcji rozpuszczalnej błonnika pokarmowego, jeśli istnieje zachowany fragment okrężnicy.
  • Indywidualna suplementacja dobrana na podstawie wyników badań pacjenta.
  • Umiarkowana lub niska zawartość tłuszczów w diecie.
  • Stosowanie średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych (MCT) – które nie wymagają pełnego działania enzymów trawiennych i soli żółciowych.
  • Korzystanie z izotonicznych roztworów nawadniających (Oral Rehydration Solutions).

>> Przeczytaj również: Zdrowe tłuszcze. Które tłuszcze są zdrowe i w czym je znaleźć? 

Chirurgiczne leczenie zespołu jelita krótkiego – operacja rekonstrukcyjna

Jeśli leczenie farmakologiczne i żywieniowe nie przyniesie skutku, istnieje możliwość chirurgicznego leczenia SBS. Operacje te należą do grupy zabiegów rekonstrukcyjnych. Jedną z technik jest zabieg polegający na podłużnym wydłużaniu i modelowaniu jelit, znany jako LILT. Inną metodą jest procedura opracowana przez Bianchiego.

Dodatkowo stosuje się również seryjną enteroplastykę poprzeczną, znaną pod skrótem STEP. Każda z tych technik ma na celu poprawę funkcjonowania jelit u pacjentów z SBS, jednak w przypadku ich niepowodzenia w ciężkich przypadkach zespołu krótkiego jelita, należy stosować domowe żywienie pozajelitowe na stałe.

Czy zespół krótkiego jelita da się całkowicie wyleczyć?

W niektórych przypadkach obserwuje się całkowite ustępowanie objawów zespołu jelita krótkiego w wyniku leczenia oraz postępowania żywieniowego, co jest wynikiem zdolności adaptacyjnych jelit. Proces adaptacji może trwać wiele lat i polega na stopniowym zwiększaniu się powierzchni wchłaniania dzięki wydłużeniu kosmków jelitowych.

Warto zaznaczyć, że zdolność jelita do odzyskania swoich funkcji absorpcyjnych zależy od kilku czynników. Do najważniejszych należą rodzaj choroby, która była przyczyną resekcji, długość pozostałej części jelita cienkiego oraz obecność zastawki krętniczo-kątniczej i możliwość oraz skuteczność operacji rekonstrukcyjnej.

Zespół krótkiego jelita – profilaktyka

Niestety nie da się uniknąć rozwoju zespołu jelita krótkiego, jeśli już dojdzie do resekcji chirurgicznej znacznej części jelita cienkiego. Jednak można profilaktycznie działać, aby unikać rozwoju powikłań SBS i jak najszybciej uzyskać adaptację jelita. W tym celu warto zadbać o stosowanie zaleceń żywieniowych opisanych w artykule, regularnie monitorować stan odżywienia, gospodarki wodno-elektrolitowej, funkcjonowanie wątroby za pomocą odpowiednich badań diagnostycznych oraz dbać o stosowanie farmakoterapii zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego.

FloraGEN – badanie genetyczne mikrobioty jelitowej z konsultacją

Podsumowanie

  • Zespół krótkiego jelita (SBS) powstaje w wyniku chirurgicznego usunięcia znacznej części jelita cienkiego, co prowadzi do upośledzonego wchłaniania składników odżywczych, wody i elektrolitów.
  • Pacjenci często cierpią na przewlekłą biegunkę, odwodnienie, niedobory witamin i składników mineralnych, utratę masy ciała oraz zmęczenie. Mogą również rozwinąć się powikłania, takie jak anemia, zespół przerostu bakteryjnego jelita czy zaburzenia funkcji wątroby.
  • Kluczowe jest systematyczne wykonywanie badań kontrolnych, aby monitorować stanu odżywienia, gospodarki wodno-elektrolitowej oraz diagnostyka niedoborów, aby odpowiednio dopasować suplementację i leczenie u pacjentów z zespołem jelita krótkiego.
  • Terapia SBS opiera się na żywieniu pozajelitowym i dojelitowym (zwłaszcza we wczesnym okresie), indywidualnie dobranej diecie, farmakoterapii, a w niektórych przypadkach na operacjach rekonstrukcyjnych jelit. Adaptacja resztkowego jelita może z czasem poprawić wchłanianie i zmniejszyć objawy.

Bibliografia

  1. F. Navarro i R. i Quiros-Tejeira, „Zespół jelita krótkiego: powikłania, leczenie i zagadnienia nierozstrzygnięte”, Pediatr Dypl, t. 14, s. 71–82, 2010.
  2. P. Radwan i K. Radwan, „Zaburzenia wchłaniania jelitowego–zasady diagnostyki i leczenia”.
  3. P. Seetharam i G. Rodrigues, „Short Bowel Syndrome: A Review of Management Options”, Saudi J Gastroenterol, t. 17, nr 4, s. 229–235, 2011, doi: 10.4103/1319-3767.82573.
  4. H. Westergaard, „Short bowel syndrome”, Semin Gastrointest Dis, t. 13, nr 4, s. 210–220, paź. 2002.
  5. J. S. Thompson, „Short Bowel Syndrome and Malabsorption – Causes and Prevention”, Viszeralmedizin, t. 30, nr 3, s. 174–178, cze. 2014, doi: 10.1159/000363276.
  6. L. Pironi, „Definition, classification, and causes of short bowel syndrome”, Nutr Clin Pract, t. 38 Suppl 1, s. S9–S16, maj 2023, doi: 10.1002/ncp.10955.
  7. J. K. DiBaise, R. J. Young, i J. A. Vanderhoof, „Enteric Microbial Flora, Bacterial Overgrowth, and Short-Bowel Syndrome”, Clinical Gastroenterology and Hepatology, t. 4, nr 1, s. 11–20, sty. 2006, doi: 10.1016/j.cgh.2005.10.020.
  8. C. Pogatschnik i L. Russell, „Dietary Interventions for Short Bowel Syndrome in Adults”, Nutrients, t. 17, nr 13, s. 2198, sty. 2025, doi: 10.3390/nu17132198.
  9. S. Massironi, F. Cavalcoli, E. Rausa, P. Invernizzi, M. Braga, i M. Vecchi, „Understanding short bowel syndrome: Current status and future perspectives”, Digestive and liver Disease, t. 52, nr 3, s. 253–261, 2020.

Jak obniżyć poziom kwasu moczowego? Leczenie, dieta i domowe sposoby

Maria Wydra
-
0
Jak obniżyć poziom kwasu moczowego? Leczenie, dieta i domowe sposoby

Hiperurykemia, czyli podwyższone stężenie kwasu moczowego, nie jest stanem korzystnym dla organizmu. W tym artykule znajdziesz informacje o domowych sposobach wspierających obniżanie kwasu moczowego i dowiesz się więcej o badaniach oraz możliwościach leczenia.

Spis treści:

  1. Jak szybko obniżyć poziom kwasu moczowego?
  2. Podwyższony poziom kwasu moczowego – co jeść?
  3. Badanie stężenia kwasu moczowego – jaki wynik jest niepokojący?
  4. Podwyższony kwas moczowy – leczenie
  5. Profilaktyka – jak utrzymać niski poziom kwasu moczowego?
  6. Jak obniżyć poziomu kwasu moczowego: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)
  7. Jak obniżyć poziom kwasu moczowego: podsumowanie informacji

Jak szybko obniżyć poziom kwasu moczowego?

Hiperurykemia (w klasyfikacji ICD-10 oznaczona kodem E79) oznacza podwyższony poziom kwasu moczowego, który jest naturalnym produktem rozpadu puryn – związków obecnych w DNA i RNA, a także dostarczanych z pożywieniem. Stan ten sprzyja odkładaniu się kryształów moczanu sodu w stawach (rozwojowi dny moczanowej) i może zwiększać prawdopodobieństwo kamicy nerkowej oraz chorób sercowo-naczyniowych.

Dobrą informacją jest to, że już proste zmiany mogą wspierać organizm w obniżaniu kwasu moczowego. Są to:

  • regularne, odpowiednie nawodnienie (2-2,5 litra płynów dziennie) – wspiera nerki w wydalaniu moczanów,
  • rezygnacja z alkoholu – zwłaszcza piwa i mocnych trunków, które nasilają produkcję kwasu moczowego i utrudniają jego wydalanie,
  • unikanie nagłych głodówek, drastycznych diet – gwałtowna utrata masy ciała powoduje wzrost poziomu ciał ketonowych, co nasila zatrzymywanie moczanów w organizmie,
  • regularna, rozsądna aktywność fizyczna – poprawia metabolizm i sprzyja redukcji wagi, jednak zbyt intensywny trening może podnosić poziom kwasu moczowego.

>> Przeczytaj też: Podwyższony kwas moczowy – objawy, przyczyny i diagnostyka hiperurykemii

Podwyższony poziom kwasu moczowego – co jeść?

Skuteczna kontrola poziomu kwasu moczowego wymaga długoterminowych rozwiązań, m.in. odpowiedniej diety.

Dieta na obniżenie poziomu kwasu moczowego

Zaleca się dietę niskopurynową opartą na warzywach, owocach, produktach pełnoziarnistych oraz chudym nabiale. Ograniczyć należy czerwone mięso, a także słodzone napoje i żywność wysokoprzetworzoną.

>> Zobacz: Dowiedz się więcej o diecie w hiperurykemii i dnie moczanowej

Zioła na obniżenie poziomu kwasu moczowego

Uzupełnieniem diety mogą być napary z pokrzywy, mniszka lekarskiego czy skrzypu polnego. Wspierają one diurezę i ułatwiają wydalanie kwasu moczowego, ale nie zastępują leczenia ani modyfikacji stylu życia. Przy chorobach nerek, ciąży czy stosowaniu niektórych leków ich użycie należy skonsultować z lekarzem.

Domowe sposoby na obniżenie poziomu kwasu moczowego

Poza dietą i zmianami stylu życia warto wspomóc się domowymi produktami i metodami:

  • Witamina C – zwiększa wydalanie moczanów przez inhibicję kanalikowego wchłaniania zwrotnego w nerkach. Badania wykazują, że dawka 500 mg witaminy C na dobę przez 4-8 tygodni może obniżyć poziom kwasu moczowego o około 0,3-0,5 mg/dl. Dlatego warto sięgać po produkty takie jak owoce dzikiej róży (250-800mg wit. C w 100 g owoców), papryka (szczególnie żółta – nawet 180mg/100 g), kiwi (jeden owoc dostarcza ok. 70 mg wit. C) i owoce rokitnika (do 900mg/100 g).
  • Sok z cytryny – poza tym, że cytryny są bogate w witaminę C, zawierają też związki bioaktywne, np. hesperydynę, która hamuje oksydazę ksantynową (enzym odpowiedzialny za produkcję kwasu moczowego) oraz potas, który alkalizuje mocz i sprzyja urykozurii. Badania wskazują, że sok z ~2 cytryn pity codziennie przez 6 tygodni, potrafi obniżyć stężenie kwasu moczowego średnio o 1,3 mg/dl.
  • Wiśnie i sok wiśniowy – ich polifenole, antocyjany, zmniejszają syntezę kwasu moczowego. Mają także działanie przeciwzapalne, zawierają witaminę C oraz naturalne kwasy organiczne (np. kwas jabłkowy), mogące sprzyjać lekkiej alkalizacji moczu, co ułatwia wydalanie moczanów przez nerki. Regularne picie 1 szklanki (240 ml) soku wiśniowego dziennie może obniżyć stężenie kwasu moczowego o 0,5-1 mg/dl.
  • Kawa – zawarte w niej polifenole oraz kofeina mogą zwiększać wydalanie kwasu moczowego i poprawiać wrażliwość na insulinę. Badania obserwacyjne wskazują, że spożycie 1–3 filiżanek dziennie może wiązać się z istotnie niższym stężeniem kwasu moczowego, zwłaszcza u mężczyzn.
  • Migdały –zawierają błonnik, zdrowe tłuszcze, magnez i związki bioaktywne, które mogą korzystnie wpływać na metabolizm kwasu moczowego. W badaniach regularne spożywanie ok. 10 g migdałów dziennie (8-10 sztuk) przez 12 tygodni powodowało umiarkowane obniżenie stężenia kwasu moczowego we krwi.
  • Zielona herbata – bogata w katechiny, które wykazują działanie antyoksydacyjne i mogą hamować oksydazę ksantynową, a także nasilać wydalanie moczanów przez nerki. Efekt na obniżenie kwasu moczowego jest umiarkowany i zależy od ilości spożywanej herbaty, najczęściej zaleca się 1–2 filiżanki dziennie jako element zdrowej diety i źródło nawodnienia.
  • Kwercetyna – naturalny flawonoid występujący m.in. w cebuli, jabłkach i winogronach. W badaniach suplementacja 500 mg kwercetyny przez 4 tygodnie powodowała obniżenie kwasu moczowego o ok. 0,44 mg/dl.
  • Kurkuma – kurkumina zawarta w kurkumie wykazuje właściwości przeciwzapalne oraz antyoksydacyjne i może wpływać na metabolizm puryn. Poprawia również profil lipidowy. Aby zwiększyć przyswajalność kurkuminy, warto łączyć ją z pieprzem.
  • Utrzymywanie prawidłowych poziomów cynku i magnezu – pierwiastki te mają wpływ na enzymy biorące udział w przemianie puryn. Dieta bogata w cynk i magnez (pestki dyni, orzechy, nasiona) może wspierać wydalanie kwasu moczowego.
  • Dbanie o optymalny poziom witaminy D – metaanalizy dowodzą, że suplementacja witaminy D w dawce 400-2000 IU prowadzi do znacznego spadku stężenia kwasu moczowego, szczególnie u osób z dużym wyjściowym niedoborem. Suplementacja powinna być prowadzona zgodnie z zaleceniami lekarza.
  • Higiena snu i redukcja stresu – przewlekły stres i niedobór snu sprzyjają rozwojowi insulinooporności, otyłości i nadciśnienia, które utrudniają wydalanie kwasu moczowego i nasilają jego syntezę.

Domowe sposoby nie zastąpią leczenia, ale są cennym uzupełnieniem codziennej profilaktyki.

Badanie stężenia kwasu moczowego – jaki wynik jest niepokojący?

Podstawą diagnostyki hiperurykemii jest oznaczenie stężenia kwasu moczowego w surowicy krwi. W badaniach laboratoryjnych zakresy referencyjne mogą się nieco różnić między laboratoriami. W praktyce klinicznej hiperurykemię definiuje się jako stężenie kwasu moczowego we krwi przekraczające 7 mg/dl (420 µmol/l) u mężczyzn i 6 mg/dl (360 µmol/l) u kobiet.

Badanie kwasu moczowego banerek

Wartość 6,8 mg/dl odpowiada progowi rozpuszczalności moczanu sodu – jego przekroczenie sprzyja tworzeniu się kryształów i złogów, choć u wielu osób podwyższone stężenie nie wiąże się z objawami klinicznymi.

Badanie poziomu kwasu moczowego wykonuje się z próbki krwi żylnej na czczo. W uzasadnionych przypadkach dodatkowo oznacza się utratę kwasu moczowego w dobowej zbiórce moczu wraz z oceną pH moczu. Umożliwia to ocenę, czy podwyższone stężenie wynika głównie ze zwiększonej produkcji w organizmie, czy z upośledzonego wydalania przez nerki.

Wynik należy interpretować w odniesieniu do stanu klinicznego pacjenta. Regularne monitorowanie stężenia jest zalecane, zwłaszcza u osób z czynnikami ryzyka metabolicznego, chorobami nerek lub leczonych farmakologicznie.

Podwyższony kwas moczowy – leczenie

Leczenie hiperurykemii zależy od stanu klinicznego pacjenta. Jeśli przebiega bezobjawowo, często wystarczy modyfikacja stylu życia – zdrowa dieta, unikanie alkoholu i fruktozy, utrzymanie prawidłowej wagi.

Farmakoterapia jest wskazana m.in. u osób z bardzo wysokim stężeniem kwasu moczowego, chorobami nerek, powtarzającymi się napadami dny moczanowej lub kamicą moczanową.

Stosuje się leki zmniejszające stężenie kwasu moczowego: inhibitory oksydazy ksantynowej – allopurynol, a w przypadku jego nietolerancji febuksostat.

U osób z prawidłową funkcją nerek można rozważyć leki urykozuryczne (np. probenecyd), pamiętając o odpowiednim nawodnieniu.

Profilaktyka – jak utrzymać niski poziom kwasu moczowego?

Utrzymanie prawidłowego stężenia kwasu moczowego wymaga konsekwencji i zdrowych nawyków.

  • Prawidłowa masa ciała – nadwaga sprzyja hiperurykemii, a stopniowa, rozsądna redukcja wagi obniża stężenie moczanów.
  • Umiarkowana aktywność fizyczna – wspiera metabolizm i poprawia wrażliwość na insulinę.
  • Stałe nawodnienie – przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów (2-2,5 litra na dobę), najlepiej wody, zmniejsza ryzyko tworzenia się złogów moczanowych.
  • Unikanie alkoholu i nadmiaru fruktozy – oba czynniki istotnie podnoszą stężenie kwasu moczowego.
  • Kontrola chorób towarzyszących – nadciśnienia, cukrzycy, hiperlipidemii, chorób nerek.

Dzięki tym działaniom można nie tylko zapobiegać hiperurykemii, ale także zmniejszyć ryzyko chorób metabolicznych i sercowo-naczyniowych.

Jak obniżyć poziomu kwasu moczowego: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)

Odpowiedzi na najczęstsze pytania dotyczące obniżania poziomu kwasu moczowego.

Co pić przy podwyższonym poziomie kwasu moczowego?

Najlepszym wyborem jest woda. Korzystne mogą być też napary z pokrzywy czy mniszka. Należy unikać alkoholu i słodzonych napojów.

Od czego podnosi się stężenie kwasu moczowego?

Wzrost wywołują dieta bogata w puryny, alkohol i słodzone napoje, a także niektóre leki (np. tiazydy). Ponadto uraz, duży wysiłek, zabieg operacyjny czy zakażenie.

Jaki owoc obniża poziom kwasu moczowego?

Szczególnie korzystne są wiśnie, cytrusy, owoce dzikiej róży i rokitnika.

Jak obniżyć poziom kwasu moczowego: podsumowanie informacji

  • Hiperurykemia to stan zwiększonego stężenia kwasu moczowego. Sprzyja odkładaniu się kryształów moczanu sodu w stawach (rozwojowi dny moczanowej) i może zwiększać prawdopodobieństwo kamicy nerkowej oraz chorób sercowo-naczyniowych.
  • Na poziom kwasu moczowego wpływa dieta (puryny, fruktoza, alkohol), styl życia, choroby przewlekłe i leki.
  • Diagnostyka hiperurykemii polega na badaniu stężenia kwasu moczowego w surowicy krwi. Można także oznaczyć dobową utratę kwasu moczowego w porannej próbce moczu.
  • Leczenie i profilaktyka opierają się na utrzymywaniu kwasu moczowego poniżej progu krystalizacji oraz zmianach stylu życia.

Bibliografia

  1. Mandl P., D’Agostino M.A., Navarro-Compán V., et al. 2023 EULAR recommendations on imaging in diagnosis and management of crystal-induced arthropathies in clinical practice. Ann Rheum Dis. 2024;83:752–759.
  2. Mount D.B. Asymptomatic hyperuricemia. UpToDate. Literature review current through: Aug 2025. Wolters Kluwer.
  3. Zimmermann-Górska I., Goncerz G. Dna moczanowa. Medycyna Praktyczna – Interna Szczeklika.
  4. Goncerz G., Tuchocka-Kaczmarek A.: Leczenie dny moczanowej. Podsumowanie wytycznych American College of Rheumatology 2020. Med. Prakt., 2021; 4: 48–58
  5. Kakutani-Hatayama M, Kadoya M, Okazaki H, Kurajoh M, Shoji T, Koyama H, Tsutsumi Z, Moriwaki Y, Namba M, Yamamoto T. Nonpharmacological Management of Gout and Hyperuricemia: Hints for Better Lifestyle. Am J Lifestyle Med. 2015 Sep 2;11(4):321-329. doi: 10.1177/1559827615601973.
  6. Juraschek SP, Miller ER 3rd, Gelber AC. Effect of oral vitamin C supplementation on serum uric acid: a meta-analysis of randomized controlled trials. Arthritis Care Res (Hoboken). 2011 Sep;63(9):1295-306. doi: 10.1002/acr.20519. PMID: 21671418; PMCID: PMC3169708.
  7. E.K. Biernatkaluza, N. Schlesinger, SAT0318 Lemon Juice Reduces Serum Uric Acid Level Via Alkalization of Urine in Gouty and Hyperuremic Patients- A Pilot Study, Annals of the Rheumatic Diseases, Volume 74, Supplement 2, 2015,Page 774, ISSN 0003-4967, https://doi.org/10.1136/annrheumdis-2015-eular.5147.
  8. Ferro Y, Maurotti S, Mazza E, Pujia R, Sciacqua A, Musolino V, Mollace V, Pujia A, Montalcini T. Citrus Bergamia and Cynara Cardunculus Reduce Serum Uric Acid in Individuals with Non-Alcoholic Fatty Liver Disease. Medicina (Kaunas). 2022 Nov 26;58(12):1728. doi: 10.3390/medicina58121728. PMID: 36556930; PMCID: PMC9784233.
  9. Kawakami Y, Yasuda A, Hayashi M, Akiyama M, Asai T, Hosaka T, Arai H. Acute effect of green tea catechins on uric acid metabolism after alcohol ingestion in Japanese men. Clin Rheumatol. 2021 Jul;40(7):2881-2888. doi: 10.1007/s10067-021-05625-7. Epub 2021 Feb 10. PMID: 33569708.
  10. Jamshed H, Gilani AU, Sultan FA, Amin F, Arslan J, Ghani S, Masroor M. Almond supplementation reduces serum uric acid in coronary artery disease patients: a randomized controlled trial. Nutr J. 2016 Aug 19;15(1):77. doi: 10.1186/s12937-016-0195-4. PMID: 27543277; PMCID: PMC4991057.
  11. Zhang, Y., & Qiu, H. (2018). Dietary Magnesium Intake and Hyperuricemia among US Adults. Nutrients, 10(3), 296. https://doi.org/10.3390/nu10030296.
  12. Luis E. Simental-Mendía, Yéssika Weyman-Vela, Mario Simental-Mendía, Effect of vitamin D administration on serum uric acid concentrations: A systematic review and meta-analysis of clinical trials,  PharmaNutrition,  Volume 28,  2024,  100391,  ISSN 2213-4344,  https://doi.org/10.1016/j.phanu.2024.100391.
  13. Kyu Yong Park, Hyun Jung Kim, Hyeong Sik Ahn, Sun Hee Kim, Eun Ji Park, Shin-Young Yim, Jae-Bum Jun, Effects of coffee consumption on serum uric acid: systematic review and meta-analysis, Seminars in Arthritis and Rheumatism, Volume 45, Issue 5,  2016, https://doi.org/10.1016/j.semarthrit.2016.01.003.
  14. Jafari-Nozad AM, Jafari A, Yousefi S, Bakhshi H, Farkhondeh T, Samarghandian S. Anti-gout and Urate-lowering Potentials of Curcumin: A Review from Bench to Beside. Curr Med Chem. 2024;31(24):3715-3732. doi: 10.2174/0929867331666230721154653. PMID: 37488765.
  15. Shi Y, Williamson G. Quercetin lowers plasma uric acid in pre-hyperuricaemic males: a randomised, double-blinded, placebo-controlled, cross-over trial. Br J Nutr. 2016 Mar 14;115(5):800-6. doi: 10.1017/S0007114515005310. Epub 2016 Jan 20. PMID: 26785820.

Rzekomobłoniaste zapalenie jelit – jakie daje objawy? Diagnostyka i leczenie

Katarzyna Ciepłucha
-
0
Rzekomobłoniaste zapalenie jelit – jakie daje objawy? Diagnostyka i leczenie

Rzekomobłoniaste zapalenie jelit (RZJ) to jedna z najcięższych postaci biegunki poantybiotykowej. Początkowo może przebiegać łagodnie, ale nieleczone szybko prowadzi do odwodnienia i powikłań. Dowiedz się, jak rozpoznać pierwsze symptomy, kiedy zgłosić się na badania i jakie terapie oferuje współczesna medycyna – sprawdź, jak skutecznie chronić siebie i swoich bliskich.

Z tego artykułu dowiesz się:

  • czym dokładnie jest rzekomobłoniaste zapalenie jelit i co je wywołuje,
  • jakie objawy powinny Cię zaalarmować i skłonić do wizyty u lekarza,
  • jak krok po kroku wygląda diagnostyka laboratoryjna i obrazowa,
  • jakie są aktualne metody leczenia oraz rokowania, a także jak zapobiegać nawrotom.

Spis treści:

  1. Czym jest rzekomobłoniaste zapalenie jelit?
  2. Przyczyny rzekomobłoniastego zapalenia jelit
  3. Objawy rzekomobłoniastego zapalenia jelit
  4. Diagnostyka – jakie badania wykonać?
  5. Jak leczyć rzekomobłoniaste zapalenie jelit?
  6. Rzekomobłoniaste zapalenie jelit – najczęstsze pytania (FAQ)
  7. Podsumowanie

Czym jest rzekomobłoniaste zapalenie jelit?

Rzekomobłoniaste zapalenie jelit (w klasyfikacji ICD-10 oznaczone kodem A04.7) to ostra, gwałtownie rozwijająca się postać zapalenia jelita grubego, wywołana przez toksynotwórcze szczepy Clostridioides difficile. Toksyny bakteryjne (A i B) niszczą komórki nabłonka, tworząc żółtawe „błony rzekome” widoczne w badaniu endoskopowym. Choroba jest uznawana za najcięższe powikłanie biegunki poantybiotykowej, dlatego wymaga szybkiej diagnozy i leczenia. Niepodjęcie terapii może skutkować ostrym rozdęciem okrężnicy (tzw. megacolon toxicum), czyli gwałtownym poszerzeniem jelita, pęknięciem jego ściany (perforacją) oraz uogólnionym zakażeniem organizmu prowadzącym do wstrząsu septycznego.

>> Przeczytaj również: Biegunka z krwią – możliwe przyczyny. Co mogą oznaczać krwawe biegunki?

Przyczyny rzekomobłoniastego zapalenia jelit

Najczęstszą przyczyną rozwoju rzekomobłoniastego zapalenia jelit jest stosowanie antybiotyków, które zaburzają równowagę naturalnej mikroflory jelitowej. Szczególnie niebezpieczne są leki o szerokim spektrum działania, takie jak klindamycyna, fluorochinolony oraz cefalosporyny drugiej i trzeciej generacji – zwłaszcza ceftriakson, szeroko stosowany w leczeniu infekcji szpitalnych. Ryzyko zakażenia wzrasta u osób starszych (powyżej 65. roku życia), hospitalizowanych, przewlekle leczonych inhibitorami pompy protonowej lub lekami immunosupresyjnymi. Bakterie Clostridioides difficile przenoszą się głównie drogą pokarmową – poprzez połknięcie opornych spor obecnych na niedostatecznie zdezynfekowanych powierzchniach, sprzęcie medycznym lub w kontakcie z osobą zakażoną.

>> Dowiedz się więcej: Antybiotyki – do czego prowadzi ich nadużywanie i jak temu przeciwdziałać?

Objawy rzekomobłoniastego zapalenia jelit

Najczęstsze symptomy to:

  • wodnista biegunka (nawet ≥10 luźnych stolców/dobę) o ostrym zapachu,
  • kurczowy ból i wzdęcie brzucha,
  • gorączka i ogólne osłabienie,
  • nudności, utrata łaknienia, odwodnienie.

Objawy często ustępują po odstawieniu antybiotyku. W cięższych przypadkach może dojść do powikłań wymagających interwencji:

  • toksemia (zatrucie organizmu toksynami),
  • ostre rozdęcie jelita (megacolon toxicum),
  • zapalenie otrzewnej, perforacja jelita,
  • wstrząs.
Ważne!
Rzekomobłoniaste zapalenie jelit może rozwijać się bardzo szybko. Jeśli po antybiotykoterapii pojawi się intensywna biegunka, gorączka i ból brzucha – nie zwlekaj z konsultacją lekarską. Wczesna diagnoza zmniejsza ryzyko powikłań. 

>> Przeczytaj również: Zespół jelita nadwrażliwego – objawy, diagnostyka, leczenie

Diagnostyka – jakie badania wykonać?

Rozpoznanie opiera się na wykryciu toksyn C. difficile w kale pacjenta z biegunką.

Badania wykonuje się tylko u osób z objawami – nie ma potrzeby powtarzać ich w trakcie leczenia ani po zakończeniu terapii.

Najczęściej stosowany algorytm:

  1. Test na dehydrogenazę glutaminianową (GDH) – bardzo czuły, ale nie odróżnia szczepów toksynotwórczych.
  2. Test na toksyny A/B w kale – potwierdza, czy bakteria produkuje toksyny.
  3. PCR (NAAT) – badanie genetyczne toksyn, stosowane przy niejednoznacznych wynikach.
Pakiet stanu zapalnego jelit (5 badania) banerek

Dodatkowo lekarz może zlecić:

  • morfologię i kreatyninę – do oceny ogólnego stanu chorego,
  • kalprotektynę w kale – marker stanu zapalnego jelit,
  • kolonoskopię – tylko w nietypowych lub ciężkich przypadkach, np. przy podejrzeniu powikłań.

>> Przeczytaj też: Kalprotektyna w kale – marker stanu zapalnego jelit

Jak leczyć rzekomobłoniaste zapalenie jelit?

Celem leczenia jest zahamowanie namnażania bakterii, usunięcie toksyn i przywrócenie równowagi mikroflory jelitowej.

Leczenie opiera się na dwóch głównych krokach:

  • Odstawienie antybiotyku, który doprowadził do zaburzenia mikroflory jelitowej.
  • Wdrożenie leczenia przyczynowego, skierowanego przeciwko Clostridioides difficile.

Stosowane leki:

  • fidaksomycyna – najczęściej zalecana ze względu na skuteczność i niskie ryzyko nawrotów,
  • wankomycyna doustna – alternatywa w przypadku braku fidaksomycyny,
  • metronidazol – rzadziej stosowany, zarezerwowany dla wyjątkowych sytuacji.

W razie nawrotów:

  • można zastosować zmodyfikowane schematy leczenia lub
  • Leki przeciwbiegunkowe (np. loperamid) nie są zalecane, ponieważ mogą nasilać przebieg choroby. 
    rozważyć przeszczep mikrobioty jelitowej (FMT).

Rokowania

Szybkie wdrożenie leczenia prowadzi do wyleczenia u >90 % chorych. Nawroty występują jednak u 20–30 %. Gorsze rokowanie obserwuje się u osób starszych, z chorobami współistniejącymi lub zakażonych szczególnie agresywnym szczepem Clostridioides difficile 027. Niekorzystnie rokują też wysokie wskaźniki zapalne (CRP, leukocytoza) przy przyjęciu.

Rzekomobłoniaste zapalenie jelit – najczęstsze pytania (FAQ)

Jakie antybiotyki najczęściej powodują rzekomobłoniaste zapalenie jelit?

Największe ryzyko wiąże się z klindamycyną, fluorochinolonami (np. cyprofloksacyna) i cefalosporynami wyższych generacji. Średnie – z penicylinami i makrolidami, najmniejsze – z aminoglikozydami czy tetracyklinami.

Ile może trwać rzekomobłoniaste zapalenie jelit?

Objawy zwykle ustępują w ciągu 3–5 dni od rozpoczęcia terapii, jednak pełny kurs leczenia trwa 10 dni, a monitorowanie nawrotów – do 8 tygodni.

Co jeść przy rzekomobłoniastym zapaleniu jelit?

Zalecana jest lekkostrawna dieta: kleik, gotowane warzywa, chudy drób, banany. Unikaj nabiału, cukru i błonnika nierozpuszczalnego, które nasilają biegunkę. Nawadniaj się doustnymi płynami elektrolitowymi.

Czy rzekomobłoniaste zapalenie jelit jest zaraźliwe?

Tak – odporne formy przetrwalnikowe (spory) bakterii C. difficile przenoszą się drogą fekalno‑oralną, czyli przez kontakt z zakażonymi powierzchniami lub brudnymi rękami. Myj ręce wodą z mydłem, używaj własnego ręcznika i dezynfekuj powierzchnie środkami niszczącymi spory.

Dlaczego klindamycyna powoduje rzekomobłoniaste zapalenie jelit?

Klindamycyna zaburza równowagę mikroflory jelitowej, eliminując pożyteczne bakterie chroniące jelito przed patogenami. W takiej sytuacji C. difficile może łatwiej się namnażać i wytwarzać toksyny prowadzące do zapalenia.

Podsumowanie

  • Rzekomobłoniaste zapalenie jelit to ciężkie powikłanie antybiotykoterapii, wywołane toksynami Clostridioides difficile.
  • Alarmujące objawy to wodnista biegunka, ból brzucha i gorączka po antybiotykach.
  • Diagnostyka opiera się na wykryciu toksyn w kale i badaniach molekularnych.
  • Leczeniem z wyboru jest fidaksomycyna lub wankomycyna; nawroty wymagają indywidualnej strategii.
  • Profilaktyka obejmuje racjonalne stosowanie antybiotyków i higienę rąk.

Bibliografia

  1. Fleischer‑Stępniewska K. i wsp. Zakażenie Clostridioides difficile i rzekomobłoniaste zapalenie jelit. Interna Szczeklika.
  2. Kuchar E. Rzekomobłoniaste zapalenie jelit. mp.pl.
  3. Clark T., Wiselka M. Zakażenie Clostridium difficile. podyplomie.pl

Ciśnienie w ciąży – jakie jest prawidłowe? Czy nadciśnienie w ciąży jest groźne?

Kacper Staniszewski
-
0
Ciśnienie w ciąży – jakie jest prawidłowe? Czy nadciśnienie w ciąży jest groźne?

Ciąża to wyjątkowy czas, w którym organizm kobiety przechodzi wiele zmian adaptacyjnych. Jedną z nich jest modyfikacja układu sercowo-naczyniowego. Serce pompuje więcej krwi, zwiększa się objętość osocza, a ciśnienie tętnicze ulega naturalnym wahaniom. Dla przyszłej mamy i lekarza prowadzącego kontrola wartości ciśnienia ma ogromne znaczenie, ponieważ zbyt wysokie lub zbyt niskie wyniki mogą świadczyć o zaburzeniach wymagających interwencji.

W artykule przedstawiamy, jakie ciśnienie w ciąży uznaje się za prawidłowe, jakie wartości są niebezpieczne, jakie objawy mogą towarzyszyć nadciśnieniu, a także jak wygląda diagnostyka i postępowanie zgodnie z wytycznymi.

Spis treści:

  1. Prawidłowe ciśnienie w ciąży: czyli jakie?
  2. Wysokie ciśnienie w ciąży: objawy
  3. Przyczyny za wysokiego ciśnienia w ciąży
  4. Czy wysokie ciśnienie w ciąży jest niebezpieczne?
  5. Jakie badania wykonać przy wysokim ciśnieniu w ciąży?
  6. Jak obniżyć ciśnienie w ciąży?
  7. Ciśnienie w ciąży: najczęstsze pytania (FAQ)
  8. Ciśnienie w ciąży: podsumowanie informacji

Prawidłowe ciśnienie w ciąży: czyli jakie?

U zdrowej kobiety w ciąży wartości ciśnienia tętniczego nie powinny przekraczać 140/90 mmHg. W I trymestrze ciśnienie zwykle spada, a najniższe wartości obserwuje się w okolicach 20. tygodnia ciąży. Następnie stopniowo wraca ono do poziomów sprzed ciąży.

Za optymalne uznaje się wartości w przedziale:

  • skurczowe: 110-130 mmHg,
  • rozkurczowe: 70-85 mmHg.

Ważne jest, by ciśnienie mierzyć prawidłowo: na siedząco, po kilku minutach odpoczynku, w spoczynku fizycznym i emocjonalnym.

>> Zobacz: Niskie ciśnienie: objawy, przyczyny. Czym grozi i kiedy wymaga leczenia?

Jakie ciśnienie w ciąży jest niebezpieczne?

Za nieprawidłowe uznaje się wartości ≥140/90 mmHg w co najmniej dwóch pomiarach wykonanych w odstępie kilku godzin. Szczególnie niebezpieczne są:

  • ≥160/110 mmHg – nadciśnienie ciężkie, wymagające pilnej interwencji,
  • nagły wzrost ciśnienia u dotychczas zdrowej ciężarnej,
  • towarzyszące objawy uszkodzenia narządowego (np. białkomocz, zaburzenia widzenia, bóle głowy).

>> Zobacz: Badania laboratoryjne dla kobiet w ciąży – okiem ginekologa

Wysokie ciśnienie w ciąży: objawy

Nadciśnienie w ciąży może długo nie dawać objawów, dlatego regularne pomiary są kluczowe. Gdy symptomy się pojawiają, obejmują najczęściej:

  • bóle i zawroty głowy,
  • zaburzenia widzenia („mroczki” przed oczami),
  • obrzęki rąk i twarzy,
  • ból w nadbrzuszu, nudności,
  • kołatanie serca, duszność.

Wystąpienie takich objawów wymaga pilnego kontaktu z lekarzem.

Przyczyny za wysokiego ciśnienia w ciąży

Podwyższone wartości mogą wynikać z różnych mechanizmów i pojawiać się zarówno u kobiet wcześniej zdrowych, jak i u tych z chorobami współistniejącymi. Najczęstsze przyczyny to:

  • Nadciśnienie przewlekłe – rozpoznawane, gdy podwyższone wartości ciśnienia występowały jeszcze przed zajściem w ciążę lub ujawniają się przed 20. tygodniem. Może być związane z czynnikami genetycznymi, stylem życia czy chorobami sercowo-naczyniowymi.
  • Nadciśnienie ciążowe – pojawia się po 20. tygodniu ciąży, bez obecności białkomoczu i zwykle ustępuje po porodzie. Może jednak zwiększać ryzyko rozwoju stanu przedrzucawkowego, dlatego wymaga kontroli.
  • Stan przedrzucawkowy – to nadciśnienie z towarzyszącym białkomoczem lub objawami uszkodzenia narządowego (np. zaburzeniami ze strony wątroby, nerek, układu nerwowego). Jest jedną z najgroźniejszych komplikacji położniczych, obciążoną ryzykiem dla matki i płodu.
  • Nadciśnienie wtórne – występuje rzadziej i bywa związane z chorobami współistniejącymi, np. przewlekłą chorobą nerek, nadczynnością lub niedoczynnością tarczycy, guzem chromochłonnym nadnerczy czy zwężeniem tętnicy nerkowej. W takich przypadkach konieczna jest diagnostyka ukierunkowana na przyczynę podstawową.

Czy wysokie ciśnienie w ciąży jest niebezpieczne?

Tak. Nieleczone nadciśnienie w ciąży zwiększa ryzyko powikłań zarówno u matki, jak i u dziecka. Może prowadzić do:

  • rzucawki (drgawek zagrażających życiu matki i płodu),
  • przedwczesnego oddzielenia łożyska,
  • zaburzeń wzrastania płodu,
  • wcześniactwa,
  • powikłań nerkowych i sercowo-naczyniowych u matki.

Dlatego każdy przypadek podwyższonego ciśnienia w ciąży wymaga kontroli lekarskiej.

Wysokie ciśnienie w ciąży: kiedy do szpitala?

Do szpitala należy zgłosić się w sytuacji, gdy wartości ciśnienia osiągają poziom 160/110 mmHg lub wyższy, ponieważ stan taki wymaga natychmiastowego leczenia. Hospitalizacja jest konieczna także wtedy, gdy pojawiają się objawy stanu przedrzucawkowego: silne bóle głowy, zaburzenia widzenia, białkomocz czy ból w nadbrzuszu.

>> Sprawdź: Ból brzucha w ciąży. Jakie objawy powinny niepokoić?

Niepokój powinno wzbudzić również nagłe pogorszenie samopoczucia ciężarnej albo zauważalne osłabienie lub brak ruchów płodu. W takich okolicznościach niezbędna jest obserwacja w warunkach szpitalnych, wdrożenie odpowiedniego leczenia farmakologicznego i stałe monitorowanie dziecka.

Jakie badania wykonać przy wysokim ciśnieniu w ciąży?

W przypadku podwyższonego ciśnienia tętniczego u ciężarnej konieczna jest poszerzona diagnostyka, która pozwala ocenić stan matki i dziecka. Podstawą są badania laboratoryjne krwi, obejmujące morfologię, ocenę funkcji nerek (kreatynina, eGFR) i wątroby (AST, ALT), elektrolity oraz poziom kwasu moczowego. U każdej pacjentki wykonuje się także badanie ogólne moczu z oceną białkomoczu, aby wychwycić ewentualne cechy stanu przedrzucawkowego.

Równolegle monitoruje się dobrostan dziecka poprzez badanie USG z oceną wzrastania płodu i przepływów dopplerowskich w naczyniach oraz zapis KTG, który pozwala śledzić czynność serca płodu. W indywidualnych sytuacjach lekarz może zlecić dodatkowe konsultacje, np. kardiologiczną czy echo serca matki, aby wykluczyć inne przyczyny nadciśnienia.

Pakiet kobiety w ciąży (16 badań) banerek

Jak obniżyć ciśnienie w ciąży?

Postępowanie zależy od wartości ciśnienia i stanu matki oraz płodu.

  1. Metody niefarmakologiczne:
  • odpoczynek i unikanie stresu,
  • ograniczenie nadmiaru soli w diecie,
  • umiarkowana aktywność fizyczna (jeśli nie ma przeciwwskazań),
  • kontrola masy ciała.
  1. Leczenie farmakologiczne (w ciąży stosuje się wyłącznie leki o udowodnionym bezpieczeństwie):
  • metyldopa,
  • labetalol,
  • nifedypina (antagonista wapnia).

    Nie zaleca się inhibitorów konwertazy angiotensyny (ACEI) ani antagonistów receptora AT1, ponieważ są teratogenne.

    >> Sprawdź: Cholestaza ciążowa: objawy, przyczyny, badania i leczenie

    Ciśnienie w ciąży: najczęstsze pytania (FAQ)

    Kontrola ciśnienia w ciąży budzi wiele wątpliwości – począwszy od tego, jakie wartości uznaje się za prawidłowe, skończywszy na sposobach radzenia sobie z jego wahaniami. Poniżej odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania.

    Kiedy jest niskie ciśnienie w ciąży?

    Za niskie uznaje się wartości <90/60 mmHg, które mogą objawiać się zawrotami głowy, osłabieniem czy omdleniami, ale zwykle nie jest groźne i wynika z fizjologii ciąży.

    Kiedy najlepiej mierzyć ciśnienie krwi w ciąży?

    Najlepiej codziennie o podobnej porze, po kilku minutach odpoczynku, w pozycji siedzącej. Pomiary domowe warto zapisywać i pokazywać lekarzowi.

    Co zbija ciśnienie w ciąży?

    Najważniejsze są odpoczynek, redukcja stresu i – jeśli to konieczne – leki przepisane przez lekarza. Nie należy stosować samodzielnie preparatów ziołowych ani suplementów „na ciśnienie”.

    Ciśnienie w ciąży: podsumowanie informacji

    Kontrola ciśnienia w ciąży to jeden z najważniejszych elementów opieki nad przyszłą mamą i dzieckiem. Choć niewielkie wahania są naturalne i wynikają z fizjologicznych zmian zachodzących w organizmie, utrzymujące się wartości powyżej 140/90 mmHg wymagają czujności i regularnych kontroli. Nadciśnienie w ciąży, szczególnie gdy towarzyszy mu białkomocz lub inne objawy stanu przedrzucawkowego, niesie ryzyko groźnych powikłań i zawsze wymaga konsultacji lekarskiej.

    Kluczowe pozostają codzienne, prawidłowe pomiary ciśnienia, zdrowy styl życia, a w razie potrzeby leczenie farmakologiczne, bezpieczne dla matki i płodu. Świadomość objawów alarmowych i szybka reakcja w sytuacjach zagrożenia pozwalają w większości przypadków zapobiec poważnym konsekwencjom.

    Bibliografia

    1. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.20.4. (dostęp: 14.09.2025).
    2. https://kardiologia.mp.pl/wytyczne/nadcisnienie-tetnicze/220315,postepowanie-w-nadcisnieniu-tetniczym-u-kobiet-w-ciazy (dostęp: 14.09.2025).
    3. Higgins JR., de Swiet M. Blood-pressure measurement and classification in pregnancy. Lancet. 2001 Jan 13;357(9250):131-5.
    4. Hermida RC., Ayala DE., Mojón A. et al. Blood pressure patterns in normal pregnancy, gestational hypertension, and preeclampsia. Hypertension. 2000 Aug;36(2):149-58.
    5. Loerup L, Pullon RM, Birks J, Fleming S. et al. Trends of blood pressure and heart rate in normal pregnancies: a systematic review and meta-analysis. BMC Med. 2019 Sep 11;17(1):167.

    Przeziębienie w ciąży – czy jest niebezpieczne dla dziecka? Jak sobie pomóc?

    Kacper Staniszewski
    -
    0
    Przeziębienie w ciąży – czy jest niebezpieczne dla dziecka? Jak sobie pomóc?

    Ciąża to wyjątkowy czas, w którym organizm kobiety przechodzi liczne zmiany fizjologiczne. Układ odpornościowy działa inaczej niż zwykle, nie zostaje całkowicie „wyciszony”, ale funkcjonuje w trybie tolerancji immunologicznej, aby umożliwić rozwój dziecka. Ten naturalny mechanizm sprawia jednak, że ciężarne są bardziej podatne na infekcje.

    U osób zdrowych przeziębienie zwykle ma łagodny przebieg i ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni. W ciąży nie jest ono z reguły groźne, ale może budzić obawy zarówno z powodu ograniczeń w leczeniu farmakologicznym, jak i ryzyka powikłań przy nasilonych objawach.

    W artykule wyjaśnimy, czy przeziębienie może stanowić zagrożenie dla dziecka w poszczególnych trymestrach, jakie metody leczenia są bezpieczne w ciąży, które domowe sposoby naprawdę pomagają oraz jak można zmniejszyć ryzyko zachorowania.

    Spis treści:

    1. Przeziębienie w ciąży: objawy infekcji
    2. Czy przeziębienie jest groźne w ciąży?
    3. Co na przeziębienie w ciąży?
    4. Nawracające infekcje i przeziębienie w ciąży: jakie badania wykonać?
    5. Przeziębienie w ciąży. Jak uniknąć zarażenia?
    6. Przeziębienie w ciąży: najczęstsze pytania (FAQ)
    7. Przeziębienie w ciąży: podsumowanie informacji

    Przeziębienie w ciąży: objawy infekcji

    Przeziębienie to jedna z najczęstszych dolegliwości, z którymi spotykamy się w sezonie jesienno-zimowym. Wywołują je różne wirusy – głównie rinowirusy, ale także koronawirusy sezonowe czy wirusy paragrypy. Objawy pojawiają się stopniowo i zwykle nie są bardzo nasilone. Najczęściej należą do nich:

    • katar i zatkany nos,
    • drapanie lub ból gardła,
    • kaszel,
    • stan podgorączkowy,
    • uczucie ogólnego osłabienia i bóle mięśniowe.

    W odróżnieniu od grypy, przeziębienie przebiega łagodniej. Gorączka, jeśli się pojawia, rzadko przekracza 38°C.

    Pakiet kobiety w ciąży (16 badań) banerek

    Czy przeziębienie jest groźne w ciąży?

    Dobra wiadomość jest taka, że samo przeziębienie zazwyczaj nie zagraża dziecku. Nie wykazano, aby wirusy odpowiedzialne za zwykłe infekcje górnych dróg oddechowych powodowały wady wrodzone czy poronienia. Groźniejsze są wysokie gorączki (>38,5°C), zwłaszcza w I trymestrze, oraz powikłania bakteryjne (np. zapalenie płuc czy zatok).

    Przeziębienie w ciąży: 1. trymestr

    W pierwszym trymestrze kształtują się wszystkie najważniejsze narządy płodu. To okres szczególnie wrażliwy na czynniki szkodliwe, w tym wysoką temperaturę. Silna gorączka, odwodnienie i niedobór tlenu mogą negatywnie wpłynąć na rozwój dziecka. Dlatego zaleca się, aby każdą przedłużającą się infekcję, szczególnie z gorączką, konsultować z lekarzem.

    Na tym etapie warto unikać większości leków dostępnych bez recepty. Bezpieczny pozostaje paracetamol, natomiast NLPZ i preparaty złożone nie są zalecane.

    Przeziębienie w ciąży: 2. trymestr

    Drugi trymestr to czas, kiedy kobieta zwykle czuje się najlepiej, a przeziębienie nie niesie dużego ryzyka dla płodu. Objawy infekcji są głównie uciążliwe dla matki, ale nie powinny wpływać na rozwój dziecka. Warto jednak pamiętać o odpoczynku i nawadnianiu.

    >> Zobacz: Odwodnienie i nawodnienie organizmu – fakty i mity

    Zaleca się odpoczynek, odpowiednie nawodnienie i łagodzenie dolegliwości bezpiecznymi metodami, takimi jak inhalacje czy preparaty z soli fizjologicznej. W razie gorączki lub silnych bólów można stosować paracetamol. Konsultacji lekarskiej wymagają jednak infekcje przedłużające się, z nasilonym kaszlem, dusznością lub temperaturą powyżej 38°C.

    Przeziębienie w ciąży: 3. trymestr

    Pod koniec ciąży przeziębienie również nie zagraża bezpośrednio dziecku, ale osłabienie matki może utrudnić poród czy połóg. Wysoka gorączka może też prowokować skurcze macicy. Z tego powodu lekarze zalecają szybkie reagowanie na nasilone objawy.

    >> Przeczytaj: Szczepienia w ciąży. Jakie szczepienia są zalecane dla kobiet ciężarnych i planujących ciążę?

    Co na przeziębienie w ciąży?

    Podstawą leczenia jest łagodzenie objawów i wspieranie naturalnej odporności organizmu. Rekomenduje się:

    • odpoczynek,
    • odpowiednie nawodnienie,
    • nawilżanie powietrza i utrzymywanie optymalnej temperatury w pomieszczeniu,
    • lekkostrawną dietę bogatą w warzywa i owoce,
    • bezpieczne środki objawowe (po konsultacji z lekarzem).

    Antybiotyki w przeziębieniu są bezzasadne, ponieważ infekcja ma podłoże wirusowe.

    Domowe sposoby na przeziębienie w ciąży

    W czasie ciąży wiele popularnych leków jest przeciwwskazanych, dlatego domowe metody łagodzenia objawów mają szczególne znaczenie. Są bezpieczne, łatwo dostępne i mogą realnie poprawić samopoczucie.

    Sprawdzone i zalecane są:

    • inhalacje z soli fizjologicznej lub pary wodnej (łagodzą katar i ułatwiają oddychanie),
    • płukanie gardła naparem z rumianku,
    • miód i cytryna w napojach (jeśli nie ma przeciwwskazań alergicznych ani cukrzycy ciążowej),
    • nawilżanie powietrza w pomieszczeniu,
    • odpoczynek w pozycji półsiedzącej przy nasilonym kaszlu lub zatkanym nosie,
    • ciepłe (ale nie gorące) kąpiele stóp czy okłady, które poprawiają krążenie i przynoszą ulgę,
    • częste wietrzenie mieszkania i utrzymywanie optymalnej wilgotności.

    >> To ciekawe: Jak wzmocnić układ immunologiczny u dorosłych i dzieci?

    Co można brać na przeziębienie w ciąży?

    Leczenie farmakologiczne w ciąży jest ograniczone, ale istnieją leki uznawane za bezpieczne, jeśli stosuje się je rozsądnie i w najmniejszych skutecznych dawkach.

    Najczęściej stosowane i bezpieczne opcje to:

    • paracetamol,
    • preparaty do nosa z solą morską lub fizjologiczną,
    • syropy przeciwkaszlowe lub wykrztuśne na bazie naturalnych składników (np. prawoślazu, tymianku, porostu islandzkiego),
    • pastylki do ssania na ból gardła – dopuszczalne są tylko wybrane preparaty ziołowe lub na bazie miodu.

    >> Sprawdź: Sezon grypowy – jak się do niego przygotować?

    Nawracające infekcje i przeziębienie w ciąży: jakie badania wykonać?

    U części kobiet w ciąży pojawia się wrażenie, że „ciągle coś łapią”. Zwykle wynika to z naturalnych zmian odpornościowych i nie jest powodem do niepokoju, ale jeśli infekcje są częste, przedłużają się lub mają cięższy przebieg, warto wykonać podstawową diagnostykę.

    Zalecane badania obejmują:

    • morfologię krwi z rozmazem – ocena ogólnej kondycji organizmu, liczby leukocytów i limfocytów,
    • oznaczenie poziomu żelaza, ferrytyny i witaminy D – niedobory tych elementów mogą sprzyjać spadkowi odporności,
    • badanie ogólne moczu i posiew moczu – nawracające zakażenia układu moczowego mogą powodować stany podgorączkowe i złe samopoczucie, a w ciąży wymagają leczenia,
    • ocena poziomu glukozy (w razie podejrzenia cukrzycy ciążowej lub zaburzeń gospodarki węglowodanowej) – hiperglikemia może sprzyjać infekcjom,
    • w wybranych sytuacjach: konsultacja immunologiczna lub laryngologiczna – np. przy podejrzeniu przewlekłego zapalenia zatok, przerostu migdałków czy niedoborów odporności.

    Decyzję o zakresie diagnostyki zawsze podejmuje lekarz prowadzący ciążę, biorąc pod uwagę obraz kliniczny i indywidualne czynniki ryzyka.

    Pakiet po infekcji (4 badania) banerek

    Przeziębienie w ciąży. Jak uniknąć zarażenia?

    Choć przeziębienie jest bardzo częste i nie zawsze da się go uniknąć, przyszła mama może znacząco zmniejszyć ryzyko infekcji, stosując proste zasady higieny i profilaktyki. Najważniejsze z nich to:

    1. Częste mycie rąk i unikanie dotykania twarzy.
    2. Ograniczenie kontaktu z osobami chorymi.
    3. Regularne wietrzenie i nawilżanie pomieszczeń.
    4. Dbanie o odpowiednią ilość snu i odpoczynku.
    5. Umiarkowana aktywność fizyczna dostosowana do możliwości.
    6. Zbilansowana dieta bogata w warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste i białko.
    7. Szczepienie przeciw grypie (zalecane w każdym trymestrze ciąży przez PTGiP i WHO).
    8. W sezonie infekcyjnym – unikanie dużych skupisk ludzi, jeśli to możliwe.

    >> Sprawdź: Żywienie w ciąży – na co warto zwrócić uwagę?

    Przeziębienie w ciąży: najczęstsze pytania (FAQ)

    Wokół przeziębienia w ciąży krąży wiele wątpliwości zarówno dotyczących bezpieczeństwa dziecka, jak i sposobów łagodzenia objawów. Poniżej odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania przyszłych mam.

    Czy witamina C 1000 w ciąży na przeziębienie to dobry pomysł?

    Nie. Wysokie dawki witaminy C mogą powodować biegunkę i zwiększać ryzyko kamicy nerkowej. W ciąży zalecane są dawki dietetyczne (ok. 85 mg/dobę).

    Czy dziecko w brzuchu odczuwa przeziębienie matki?

    Dziecko nie odczuwa samego przeziębienia, ale może być narażone na jego następstwa, przede wszystkim na wysoką gorączkę, odwodnienie czy niedobór tlenu.

    Ile trzyma przeziębienie w ciąży?

    Podobnie jak u osób niebędących w ciąży. Zwykle 7-10 dni.

    Czy kobiety w ciąży mogą jeść czosnek przy przeziębieniu?

    Tak, w rozsądnych ilościach kulinarnych. Czosnek ma działanie przeciwbakteryjne i nie jest przeciwwskazany. Należy jednak unikać suplementów z czosnkiem w dużych dawkach.

    Przeziębienie w ciąży: podsumowanie informacji

    Przeziębienie w ciąży to częsta i zwykle łagodna infekcja, która rzadko stanowi bezpośrednie zagrożenie dla dziecka. Największe ryzyko pojawia się przy wysokiej gorączce, odwodnieniu czy powikłaniach bakteryjnych, dlatego przyszła mama powinna uważnie obserwować swój stan i w razie nasilonych objawów zgłosić się do lekarza.

    Na co dzień kluczowe jest wsparcie naturalnej odporności organizmu poprzez odpoczynek, odpowiednie nawodnienie, zdrową dietę i bezpieczne, sprawdzone domowe sposoby. Jeśli potrzebne są leki, należy sięgać wyłącznie po te uznawane za bezpieczne w ciąży, a decyzję najlepiej skonsultować z lekarzem prowadzącym.

    Bibliografia

    1. Leeper C., Lutzkanin A 3rd. Infections During Pregnancy. Prim Care. 2018 Sep;45(3):567-586.
    2. Silasi M., Cardenas I., Kwon JY. et al. Viral infections during pregnancy. Am J Reprod Immunol. 2015 Mar;73(3):199-213.
    3. https://www.mp.pl/pacjent/grypa/wiadomosci/373314,grypa-jest-niebezpieczna-dla-kobiet-w-ciazy (dostęp: 14.09.2025).
    4. Erebara A., Bozzo P., Einarson A., Koren G. Treating the common cold during pregnancy. Can Fam Physician. 2008 May;54(5):687-9.

    Niskie ciśnienie w ciąży – co może oznaczać i kiedy jest powodem do niepokoju? 

    Kacper Staniszewski
    -
    0
    Niskie ciśnienie w ciąży – co może oznaczać i kiedy jest powodem do niepokoju? 

    Choć w ciąży najwięcej uwagi poświęca się ryzyku nadciśnienia i stanu przedrzucawkowego, wiele przyszłych mam doświadcza zupełnie odwrotnego problemu zbyt niskiego ciśnienia krwi. Uczucie osłabienia, zawroty głowy czy nagłe zasłabnięcia są dość częste, zwłaszcza w pierwszej połowie ciąży, i nierzadko budzą niepokój. W większości przypadków niedociśnienie jest fizjologiczną reakcją organizmu na ciążę i nie zagraża dziecku. Zdarza się jednak, że bardzo niskie wartości lub nasilone objawy wymagają diagnostyki i kontroli lekarskiej. W tym artykule wyjaśniamy, kiedy niskie ciśnienie występuje naturalnie w przebiegu ciąży, jakie mogą być jego przyczyny i objawy, a także jak można sobie z nim radzić i kiedy należy potraktować je poważniej.

    Spis treści:

    1. Niskie ciśnienie a trymestr ciąży
    2. Za niskie ciśnienie w ciąży – przyczyny
    3. Objawy niskiego ciśnienia w ciąży
    4. Czy niskie ciśnienie w ciąży jest niebezpieczne?
    5. Bardzo niskie ciśnienie w ciąży – jakie badania wykonać?
    6. Jak podnieść ciśnienie w ciąży?
    7. Niskie ciśnienie w ciąży – kiedy udać się do lekarza?
    8. Niskie ciśnienie w ciąży: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)
    9. Niskie ciśnienie w ciąży: podsumowanie informacji

    Niskie ciśnienie a trymestr ciąży

    W I trymestrze, pod wpływem hormonów (progesteron, relaksyna), dochodzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych a w następstwie do spadku oporu naczyniowego. W efekcie ciśnienie skurczowe i rozkurczowe może być niższe nawet o 10–15 mmHg w porównaniu z okresem sprzed ciąży.

    Najniższe wartości obserwuje się zwykle około 20. tygodnia. W III trymestrze ciśnienie zaczyna wracać do poziomów wyjściowych. To naturalny proces i jeśli nie występują niepokojące objawy, nie wymaga leczenia.

    >> Przeczytaj także: Niskie ciśnienie: objawy, przyczyny. Czym grozi i kiedy wymaga leczenia?

    Za niskie ciśnienie w ciąży – przyczyny

    Choć spadek ciśnienia bywa naturalną reakcją organizmu na ciążę, nie zawsze wynika wyłącznie z fizjologii. U części kobiet niedociśnienie może być sygnałem dodatkowych problemów zdrowotnych lub czynników środowiskowych. Do najczęstszych przyczyn należą:

    • odwodnienie – niedostateczna podaż płynów, nasilone wymioty w ciąży, biegunki,
    • anemia – częsta u ciężarnych, może sprzyjać osłabieniu i hipotensji,
    • zaburzenia endokrynologiczne – np. niedoczynność nadnerczy, tarczycy,
    • przewlekłe infekcje lub gorączka,
    • utrata krwi – także niewielka, ale przewlekła,
    • pozycja ciała – w II i III trymestrze u części kobiet pojawia się tzw. zespół żyły głównej dolnej: leżenie na plecach powoduje ucisk macicy na żyłę główną i spadek ciśnienia.

    Objawy niskiego ciśnienia w ciąży

    Najczęściej spotykane objawy niskiego ciśnienia w ciąży to:

    • zawroty głowy, uczucie „pustki w głowie”,
    • omdlenia lub zasłabnięcia,
    • osłabienie i zmęczenie,
    • zaburzenia koncentracji,
    • uczucie zimnych rąk i stóp,
    • nudności.

    Objawy nasilają się zwykle przy nagłej zmianie pozycji ciała (hipotonia ortostatyczna) lub podczas dłuższego stania.

    Czy niskie ciśnienie w ciąży jest niebezpieczne?

    Zazwyczaj nie, większość przypadków to zjawisko fizjologiczne. Jednak bardzo niskie wartości <90/60 mmHg utrzymujące się długo mogą prowadzić do gorszego ukrwienia narządów matki i dziecka. W badaniach epidemiologicznych opisano związek między przewlekłym niedociśnieniem a zwiększonym ryzykiem hipotrofii płodu czy porodu przedwczesnego.

    Dlatego niskiego ciśnienia nie należy lekceważyć, zwłaszcza jeśli towarzyszą mu omdlenia, częste zawroty głowy, osłabienie czy objawy odwodnienia.

    Bardzo niskie ciśnienie w ciąży – jakie badania wykonać?

    U większości kobiet niskie ciśnienie nie wymaga szerokiej diagnostyki, jednak gdy wartości są bardzo niskie lub towarzyszą im niepokojące objawy, lekarz może zlecić dodatkowe badania. Najczęściej w pierwszej kolejności wykonuje się morfologię krwi, która pozwala ocenić, czy przyczyną dolegliwości nie jest niedokrwistość (częsta w okresie ciąży). Równolegle oznacza się parametry gospodarki żelazowej,takie jakżelazo i ferrytyna, aby sprawdzić, czy nie doszło do niedoborów.

    Ważne są również elektrolity ipoziom glukozy we krwi, ponieważ zaburzenia metaboliczne (hiponatremia, hipoglikemia) mogą nasilać objawy niedociśnienia. Jeśli pojawia się podejrzenie chorób endokrynologicznych, ocenia się hormony tarczycy(TSH,FT4), a w niektórych sytuacjach także kortyzol.

    Pakiet kobiety w ciąży (16 badań) banerek

    Dodatkowo zaleca się badanie ogólne moczu, które może ujawnić infekcję dróg moczowych – często przebiegającą bezobjawowo, ale wpływającą na samopoczucie ciężarnej.

    Jeśli istnieje obawa, że przewlekle niskie ciśnienie mogło wpłynąć na rozwój dziecka, lekarz zleca USG płodu z oceną przepływów dopplerowskich w naczyniach, aby sprawdzić, czy wzrastanie wewnątrzmaciczne przebiega prawidłowo i czy łożysko funkcjonuje właściwie.

    Jak podnieść ciśnienie w ciąży?

    Najważniejsze w tym przypadku są metody niefarmakologiczne, ponieważ leki na niedociśnienie praktycznie nie są stosowane w ciąży. Zaleca się:

    • picie odpowiedniej ilości płynów (2–2,5 l dziennie),
    • częstsze, mniejsze posiłki – aby unikać spadków energii,
    • unikanie długiego stania w jednej pozycji,
    • odpoczynek w pozycji na lewym boku (zmniejsza ucisk macicy na żyłę główną dolną),
    • powolne wstawanie z pozycji leżącej czy siedzącej,
    • umiarkowaną aktywność fizyczną poprawiającą krążenie,
    • noszenie pończoch uciskowych przy skłonności do żylaków i obrzęków.

    Niskie ciśnienie w ciąży – kiedy udać się do lekarza?

    Do lekarza należy zgłosić się wtedy, gdy niskie ciśnienie powoduje poważniejsze dolegliwości, takie jak częste omdlenia, silne osłabienie czy utrzymujące się wartości poniżej 90/60 mmHg. Konsultacja jest konieczna również w przypadku objawów odwodnienia, nasilonych wymiotów, kołatania serca, duszności czy bólu w klatce piersiowej. Niepokój powinno wzbudzić także ograniczenie ruchów płodu.

    Niskie ciśnienie w ciąży: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)

    Niedociśnienie w ciąży często budzi wątpliwości: czy jest groźne, jakie wartości uznaje się za zbyt niskie i kiedy wymaga interwencji. Poniżej przedstawiamy odpowiedzi na  te najczęstsze pytania.

    Jakie ciśnienie w ciąży jest za niskie?

    Za niskie uznaje się wartości <90/60 mmHg, zwłaszcza jeśli towarzyszą im objawy kliniczne

    Czy niskie ciśnienie w ciąży szkodzi dziecku?

    Samo w sobie zwykle nie, ale długotrwałe niedociśnienie i związane z nim gorsze ukrwienie mogą zwiększać ryzyko zaburzeń wzrastania płodu.

    Kiedy powinnam martwić się niskim ciśnieniem w ciąży?

    Gdy objawy są nasilone (częste omdlenia, silne osłabienie), ciśnienie stale utrzymuje się na bardzo niskim poziomie lub pojawiają się inne niepokojące symptomy.

    Przy jakim ciśnieniu w ciąży jechać do szpitala?

    Jeśli ciśnienie spada poniżej 80/50 mmHg. Jeśli występują objawy takie jak utrata przytomności, duszność, ból w klatce piersiowej czy zmniejszone ruchy płodu, również należy pilnie udać się do szpitala.

    Niskie ciśnienie w ciąży: podsumowanie informacji

    Niskie ciśnienie w ciąży w większości przypadków jest zjawiskiem fizjologicznym i nie wymaga leczenia. Stanowi naturalną reakcję organizmu na zmiany hormonalne i krążeniowe, zwłaszcza w pierwszej połowie ciąży. Zwykle objawia się jedynie przejściowym osłabieniem czy zawrotami głowy i ustępuje samoistnie. Nie oznacza to jednak, że zawsze można je bagatelizować. Bardzo niskie wartości, utrzymujące się przez dłuższy czas lub powodujące omdlenia i silne dolegliwości, wymagają diagnostyki i kontroli lekarskiej. W takich sytuacjach istotne jest nie tylko bezpieczeństwo matki, ale także ocena, czy dziecko rozwija się prawidłowo.

    Bibliografia

    1. https://www.pbkm.pl/pregnancy-zone-2/choroby-w-ciazy/niedocisnienie-w-ciazy-przyczyny-i-objawy-zjawiska-bezpieczne-sposoby-leczenia
    2. Zhang J., Klebanoff MA. Low blood pressure during pregnancy and poor perinatal outcomes: an obstetric paradox. Am J Epidemiol. 2001 Apr 1;153(7):642-6.
    3. Higgins JR., de Swiet M. Blood-pressure measurement and classification in pregnancy. Lancet. 2001 Jan 13;357(9250):131-5.
    4. Hurrell A., Webster L., Chappell LC., Shennan AH. The assessment of blood pressure in pregnant women: pitfalls and novel approaches. Am J Obstet Gynecol. 2022 Feb;226(2S):S804-S818.

    Żylaki powrózka nasiennego: objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

    Kacper Staniszewski
    -
    0
    Żylaki powrózka nasiennego: objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

    Żylaki powrózka nasiennego to jedno z najczęstszych schorzeń urologicznych u mężczyzn w wieku reprodukcyjnym, występujące u około 15–20% populacji ogólnej i nawet u 40% mężczyzn z niepłodnością pierwotną. Choć zwykle nie stanowią zagrożenia dla życia, mogą istotnie wpływać na jego jakość i zdrowie reprodukcyjne. Współczesna medycyna dysponuje skutecznymi metodami diagnostyki i leczenia, jednak nadal wielu pacjentów bagatelizuje pierwsze objawy lub zgłasza się do lekarza dopiero w momencie problemów z płodnością. W artykule przedstawimy najważniejsze informacje dotyczące przyczyn, objawów, diagnostyki i leczenia żylaków powrózka nasiennego.

    Spis treści:

    1. Czym są żylaki powrózka nasiennego?
    2. Przyczyny żylaków powrózka nasiennego
    3. Żylaki powrózka nasiennego – jakie dają objawy?
    4. Żylaki powrózka nasiennego a płodność
    5. Diagnostyka żylaków powrózka nasiennego
    6. Leczenie żylaków powrózka nasiennego
    7. Żylaki powrózka nasiennego: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)
    8. Żylaki powrózka nasiennego: podsumowanie informacji

    Czym są żylaki powrózka nasiennego?

    Żylaki powrózka nasiennego to trwałe poszerzenie żył splotu wiciowatego, które odpowiadają za odprowadzanie krwi żylnej z jąder. W warunkach prawidłowych zastawki żylne zapobiegają cofaniu się krwi. Jeśli mechanizm ten zawodzi, dochodzi do refluksu żylnego, wzrostu ciśnienia i poszerzenia naczyń. Patologia ta najczęściej lokalizuje się po stronie lewej, co tłumaczone jest anatomicznym ujściem żyły jądrowej lewej do żyły nerkowej.

    >> Dowiedz się: Samobadanie jąder – jak badać jądra samodzielnie?

    Jak rozpoznać żylaki powrózka nasiennego?

    Rozpoznanie kliniczne opiera się na badaniu przedmiotowym, najlepiej wykonywanym w pozycji stojącej i podczas próby Valsalvy. Charakterystyczne jest wyczuwalne, miękkie, workowate uwypuklenie w mosznie, które pacjenci często opisują jako „woreczek z robakami”. Zmiany mogą być widoczne gołym okiem w bardziej zaawansowanych stadiach.

    Skala kliniczna WHO wyróżnia trzy stopnie zaawansowania:

    • I stopień – żylaki wyczuwalne jedynie podczas próby Valsalvy,
    • II stopień – żylaki wyczuwalne w spoczynku, niewidoczne,
    • III stopień – żylaki zarówno wyczuwalne, jak i widoczne.

    Przyczyny żylaków powrózka nasiennego

    Podłożem rozwoju żylaków powrózka nasiennego są zaburzenia odpływu krwi żylnej z powrózka i jąder, do których prowadzić mogą różne mechanizmy:

    • wrodzona lub nabyta niewydolność zastawek żylnych, powodująca cofanie się krwi,
    • zwiększone ciśnienie w żyle nerkowej, np. w tzw. „zespole dziadka do orzechów”, czyli ucisku żyły nerkowej między aortą a tętnicą krezkową górną,
    • niekorzystne warunki anatomiczne, sprzyjające powstawaniu refluksu żylnego.

    Rzadką, ale istotną klinicznie przyczyną żylaków po stronie prawej lub obustronnych, które rozwijają się nagle u dorosłych mężczyzn, mogą być guzy jamy brzusznej uciskające na naczynia żylne.

    Żylaki powrózka nasiennego – jakie dają objawy?

    Choć żylaki powrózka nasiennego przez długi czas mogą nie powodować żadnych dolegliwości, u części mężczyzn pojawiają się symptomy, które powinny zwrócić uwagę i skłonić do konsultacji lekarskiej. Najczęściej należą do nich:

    • uczucie ciężaru i dyskomfortu w mosznie,
    • tępy ból nasilający się w ciągu dnia, zwłaszcza podczas długotrwałego stania lub wysiłku fizycznego,
    • widoczne poszerzenie żył moszny, określane potocznie jako „woreczek z robakami”,
    • asymetria jąder lub ich zmniejszenie w bardziej zaawansowanych stadiach choroby.

    >> Warto wiedzieć: Jakie mogą być przyczyny bólu jąder?

    Żylaki powrózka nasiennego a płodność

    Jednym z najistotniejszych aspektów klinicznych jest wpływ żylaków powrózka nasiennego na płodność. Szacuje się, że są one obecne u 30–40% mężczyzn z niepłodnością pierwotną i nawet u 70% z niepłodnością wtórną. Mechanizmy, przez które żylaki zaburzają spermatogenezę, są wieloczynnikowe i obejmują:

    • wzrost temperatury w mosznie – nawet niewielki, ale przewlekły wzrost temperatury jądra o 1–2 °C prowadzi do pogorszenia dojrzewania plemników,
    • stres oksydacyjny – nadmiar wolnych rodników powoduje uszkodzenie błon komórkowych i fragmentację DNA plemników, co obniża ich zdolność zapładniającą,
    • hipoksję i zaburzenia mikrokrążenia – utrudniony odpływ żylny sprzyja niedotlenieniu tkanek jądra,
    • uszkodzenie bariery krew–jądro – co zwiększa ryzyko reakcji autoimmunologicznych przeciwko plemnikom,
    • zaburzenia hormonalne – obniżenie poziomu testosteronu oraz wzrost FSH i LH, świadczące o wtórnej dysfunkcji komórek Sertolego i Leydiga,
    • zmiany w parametrach nasienia – najczęściej obserwuje się oligozoospermię (zmniejszoną liczbę plemników), astenozoospermię (osłabioną ruchliwość) i teratozoospermię (nieprawidłową morfologię).

    >> Przeczytaj także: Niepłodność u mężczyzn: najczęstsze przyczyny, objawy i rozpoznanie. Leczenie niepłodności

    Diagnostyka żylaków powrózka nasiennego

    Jak wspomniano wcześniej, podstawą rozpoznania jest badanie kliniczne, w którym istotną rolę odgrywa ocena w pozycji stojącej z wykonaniem próby Valsalvy.

    Do potwierdzenia rozpoznania i dokładniejszej oceny stosuje się USG moszny z dopplerem. Badanie pozwala zmierzyć średnicę żył splotu wiciowatego (patologiczne ≥ 3 mm), wykryć obecność refluksu żylnego w spoczynku i przy próbie Valsalvy oraz ocenić objętość jąder, co ma szczególne znaczenie u chłopców i młodych mężczyzn.

    U pacjentów zgłaszających problemy z płodnością wykonuje się badanie nasienia, które często ujawnia zmniejszoną liczbę plemników, ich słabszą ruchliwość i nieprawidłową morfologię. Wynik seminogramu ma kluczowe znaczenie przy kwalifikacji do leczenia zabiegowego.

    Pakiet hormony męskie rozszerzony (3 badania) banerek

    Dodatkowe badania obrazowe (TK, MRI, flebografia) nie są rutynowo stosowane. Zlecane są jedynie w przypadku nagłego pojawienia się żylaków po stronie prawej lub obustronnych u dorosłych mężczyzn, co może sugerować obecność zmiany uciskającej naczynia żylne w jamie brzusznej.

    Zgodnie z aktualnymi polskimi rekomendacjami diagnostyka powinna zawsze obejmować badanie kliniczne i USG (w pozycji stojącej i leżącej, z oceną przepływu przy próbie Valsalvy), a u pacjentów w wieku rozrodczym – również seminogram.

    >> Dowiedz się również: Zapalenie jądra: przyczyny, objawy, leczenie

    Leczenie żylaków powrózka nasiennego

    Nie każdy przypadek żylaków wymaga interwencji. Wielu pacjentów pozostaje bezobjawowych i nie ma wskazań do zabiegu. Leczenie rozważa się w przypadku:

    • dolegliwości bólowych utrudniających codzienne funkcjonowanie,
    • nieprawidłowych parametrów nasienia u mężczyzn starających się o potomstwo,
    • zahamowania wzrostu jądra po stronie żylaków u dzieci i młodzieży.

    Wśród stosowanych technik operacyjnych i zabiegowych wyróżniamy:

    1. Operacje klasyczne (otwarte) – z dostępu nadpachwinowego, pachwinowego lub podpachwinowego,
    2. Operacje małoinwazyjne (laparoskopowe) – najczęściej metodą Palomo,
    3. Techniki endowaskularne – przede wszystkim embolizację przezskórną.

    Operacje otwarte

    Do technik klasycznych zalicza się zabiegi z dostępu pachwinowego i podpachwinowego. Najbardziej rekomendowaną obecnie metodą jest mikrochirurgiczne usunięcie żylaków, wykonywane w powiększeniu optycznym. Pozwala to na precyzyjne podwiązanie poszerzonych żył przy jednoczesnym zachowaniu tętnicy jądrowej i naczyń limfatycznych. Dzięki temu ryzyko powikłań jest najmniejsze, a poprawa parametrów nasienia najlepiej udokumentowana.

    Leczenie laparoskopowe

    Najczęściej stosowaną techniką laparoskopową jest zabieg Palomo z dostępu nadpachwinowego. Polega on na zamknięciu i przecięciu żył jądrowych (niekiedy także tętnicy) w obrębie jamy brzusznej. Metoda ta jest szeroko dostępna i wiąże się z niskim odsetkiem nawrotów, choć ryzyko powikłań, takich jak wodniak jądra, jest nieco wyższe niż w przypadku mikrochirurgii.

    Embolizacja przezskórna

    Embolizacja to metoda endowaskularna wykonywana przez radiologów interwencyjnych. Polega na zamknięciu światła żył jądrowych od wewnątrz za pomocą spirali, zatyczek naczyniowych lub kleju tkankowego co eliminuje refluks i powoduje stopniowy zanik żylaków. Zabieg jest małoinwazyjny, nie wymaga nacięcia skóry, a pacjent zwykle szybko wraca do aktywności. Skuteczność w poprawie parametrów nasienia jest porównywalna do metod operacyjnych, a powikłania występują rzadko.

    Żylaki powrózka nasiennego: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)

    Poniżej przedstawiamy kilka praktycznych pytań i odpowiedzi, które najczęściej pojawiają się w kontekście żylaków powrózka nasiennego.

    Czy można żyć z żylakami powrózka nasiennego?

    Tak. W wielu przypadkach nie powodują one istotnych problemów i nie wymagają leczenia, o ile nie pojawia się ból, problemy z płodnością lub zaburzenia rozwoju jądra.

    Czy żylaki powrózka nasiennego mają wpływ na erekcję?

    Nie wpływają bezpośrednio na mechanizm erekcji. Mogą jednak pośrednio obniżać satysfakcję seksualną poprzez dyskomfort, a przy dłuższym utrzymywaniu się pogorszyć jakość nasienia.

    Czy żylaki powrózka nasiennego bolą?

    Niekoniecznie. U części pacjentów żylaki przebiegają bezobjawowo, ale u innych mogą powodować uczucie tępego bólu lub ciężaru, nasilającego się w pozycji stojącej lub podczas wysiłku fizycznego. Dolegliwości zwykle łagodnieją w pozycji leżącej.

    Czy żylaki powrózka nasiennego mogą zniknąć?

    Nie. Żylaki powrózka nasiennego nie cofają się samoistnie. Najczęściej utrzymują się lub postępują. Jedyną skuteczną metodą ich usunięcia jest leczenie operacyjne lub zabiegowe.

    Czy żylaki powrózka nasiennego są groźne?

    Nie stanowią zagrożenia życia. Mogą jednak prowadzić do pogorszenia parametrów nasienia, niepłodności i w rzadkich przypadkach do zaniku jądra, dlatego wymagają kontroli i w razie wskazań – leczenia.

    Żylaki powrózka nasiennego: podsumowanie informacji

    Żylaki powrózka nasiennego to częsty problem kliniczny, dotyczący głównie młodych mężczyzn. Ich rozpoznanie opiera się na badaniu przedmiotowym i USG dopplerowskim, a leczenie jest zarezerwowane dla pacjentów z dolegliwościami, nieprawidłowym wynikiem seminogramu lub zahamowaniem wzrostu jądra. Współczesne metody, zwłaszcza mikrochirurgia i embolizacja, zapewniają wysoką skuteczność i bezpieczeństwo. Świadomość znaczenia żylaków w diagnostyce niepłodności powinna skłaniać do ich wczesnego rozpoznawania i leczenia zgodnie z aktualnymi rekomendacjami.

    Bibliografia

    1. https://www.mp.pl/pacjent/urologia/334080,zylaki-powrozka-nasiennego-objawy-diagnostyka-leczenie
    2. https://www.mp.pl/medycynarodzinna/artykuly/308440,zylaki-powrozka-nasiennego-dokladna-ocena-kluczowym-elementem-postepowania
    3. Su JS., Farber NJ., Vij SC. Pathophysiology and treatment options of varicocele: An overview. Andrologia. 2021 Feb;53(1):e13576.
    4. Maheshwari A., Muneer A., Lucky M. Mathur R., McEleny K. British Association of Urological Surgeons and the British Fertility Society. A review of varicocele treatment and fertility outcomes. Hum Fertil (Camb). 2020 Jul 7:1-8.

    Czego nie wolno robić w ciąży – czyli mity kontra nauka

    Kacper Staniszewski
    -
    0
    Czego nie wolno robić w ciąży – czyli mity kontra nauka

    Ciąża to wyjątkowy czas, w którym niemal każda decyzja od codziennego jadłospisu po wybór kosmetyków nabiera szczególnego znaczenia. Wokół tego okresu narosło wiele mitów i zakazów, często powielanych bez sprawdzenia, które bardziej straszą niż pomagają. Jednocześnie istnieje szereg dobrze udokumentowanych zaleceń, opartych na badaniach naukowych i rekomendacjach towarzystw ginekologicznych i położniczych, których przestrzeganie realnie wpływa na zdrowie matki i dziecka. W tym artykule przyjrzymy się, czego rzeczywiście nie wolno robić w ciąży, oddzielając mity od faktów i podając przykłady z codziennego życia, które mogą zaskoczyć niejedną przyszłą mamę.

    Spis treści:

    1. Czego unikać w ciąży, aby nie poronić?
    2. Pierwszy trymestr – czego unikać w pierwszych tygodniach ciąży?
    3. Drugi trymestr – czy naprawdę „najbezpieczniejszy”?
    4. Trzeci trymestr – na co szczególnie uważać?
    5. Czego nie może robić kobieta w ciąży? Lista potwierdzona badaniami
    6. Czego unikać w ciąży: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)
    7. Czego nie robić w ciąży: podsumowanie informacji

    Czego unikać w ciąży, aby nie poronić?

    Pierwsze tygodnie po zapłodnieniu to czas szczególnej wrażliwości. Właśnie wtedy kształtują się wszystkie najważniejsze narządy płodu. Wiele kobiet wie, że należy unikać alkoholu czy papierosów, ale nie każdy zdaje sobie sprawę, że nawet krótkotrwała gorączka powyżej 38,5°C w pierwszym trymestrze może zwiększać ryzyko wad cewy nerwowej. Podobnie działa przegrzewanie organizmu, na przykład w saunie czy podczas długich gorących kąpieli. To dlatego lekarze zalecają ostrożność w korzystaniu z termalnych atrakcji.

    Zagrożenia kryją się również w pozornie niewinnych preparatach. Witamina A w nadmiarze oraz jej pochodne (retinoidy) obecne zarówno w lekach przeciwtrądzikowych, jak i w kremach przeciwzmarszczkowych mają udokumentowane działanie teratogenne. Co więcej, także naturalne środki roślinne nie zawsze są bezpieczne. Dobrym przykładem jest dziurawiec, chętnie stosowany jako „ziołowy uspokajacz”, który jednak może prowokować skurcze macicy.

    Równie istotne jest unikanie kontaktu z patogenami przede wszystkim toksoplazmozą i listeriozą, które mogą być przenoszone przez surowe mięso, ryby czy niepasteryzowane sery pleśniowe. To kolejny dowód na to, że w ciąży zarówno farmakologia, jak i dieta oraz kosmetyki wymagają większej ostrożności niż zwykle.

    >> Przeczytaj także: Toksoplazmoza w ciąży – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

    Pierwszy trymestr – czego unikać w pierwszych tygodniach ciąży?

    Pierwszy trymestr jest czasem organogenezy, czyli kształtowania się narządów płodu, dlatego szczególnie ważne jest unikanie czynników, które mogłyby zakłócić ten proces. Wszystkie zagrożenia opisane wcześniej nadal pozostają aktualne. Wokół tego okresu krąży jednak wiele mitów, które odwracają uwagę od rzeczywistych zagrożeń.

    Mit 1: „Nie wolno pić kawy w ciąży, bo szkodzi dziecku.”
    Fakt: Umiarkowana ilość kofeiny (do 200 mg na dobę, czyli około dwóch filiżanek kawy) jest bezpieczna. Problemem jest jej nadmiar, który może zwiększać ryzyko poronienia.

    >> To może Cię zainteresować: Kawa w ciąży – czy można ją pić i w jakich ilościach?

    Mit 2: „Cytrusy uczulą dziecko, więc trzeba je odstawić.”
    Fakt: To nieprawda. Cytrusy są cennym źródłem witaminy C i można je spożywać, o ile nie występują przeciwwskazania indywidualne.

    Mit 3: „Naturalne zioła i herbatki zawsze są bezpieczne.”
    Fakt: Niektóre rośliny, takie jak aloes, piołun, senes czy dziurawiec, mogą wywoływać skurcze macicy i zwiększać ryzyko poronienia.

    Mit 4: „Surowe kiełki są zdrową bombą witaminową.”
    Fakt: Choć zawierają dużo mikroelementów, mogą się na nich rozwijać bakterei E. coli czy Salmonelli w ciąży lepiej ich unikać.

    >> Warto wiedzieć: Witaminy i ich suplementacja u kobiet w ciąży

    Drugi trymestr – czy naprawdę „najbezpieczniejszy”?

    Drugi trymestr nazywany jest „miesiącami spokoju”, ponieważ zmniejsza się ryzyko poronienia, a kobieta zwykle czuje się lepiej niż na początku ciąży. Mimo wszystko to także czas, kiedy kobiety częściej sięgają po leki przeciwbólowe z powodu bólu głowy czy pleców. Tu pojawia się istotna kwestia: choć paracetamol jest bezpieczny, to niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak ibuprofen, są przeciwwskazane. Podnoszą one ryzyko powikłań płodowych, zwłaszcza w późniejszych tygodniach.

    W drugim trymestrze przyszłe mamy często nabierają energii i chętnie zwiększają aktywność fizyczną. To bardzo korzystne, o ile jest dostosowane do ciąży. Mit, że „sport w ciąży zawsze szkodzi” jest nieprawdziwy umiarkowana aktywność, jak spacery, pływanie czy joga prenatalna, wspiera zdrowie matki i dziecka.

    To także okres, w którym warto zwrócić uwagę na dietę. Nadmierny przyrost masy ciała może zwiększać ryzyko nadciśnienia i cukrzycy ciążowej, dlatego zaleca się zbilansowane posiłki bogate w białko, żelazo i kwasy omega-3, ale ubogie w „puste kalorie”. Częstym mitem jest przekonanie, że w ciąży trzeba „jeść za dwoje”. Fakty są takie, że zapotrzebowanie energetyczne rośnie dopiero od drugiego trymestru  i to o około 300 kcal dziennie, a nie podwójnie!

    >> Przeczytaj również: Kwasy omega-3 i omega-6 w diecie kobiet w ciąży. Czy kobiety w ciąży mogą jeść ryby?

    Trzeci trymestr – na co szczególnie uważać?

    W ostatnich tygodniach ciąży uwaga lekarzy skupia się na układzie krążenia płodu. To czas, kiedy szczególnie niebezpieczne są leki i substancje mogące wpłynąć na przewód tętniczy Botalla, który powinien pozostać drożny do porodu. Wiadomo, że niesteroidowe leki przeciwzapalne mogą prowadzić do jego przedwczesnego zamknięcia, dlatego są bezwzględnie przeciwwskazane. Co ciekawe, podobny efekt mogą wywoływać naturalnie występujące polifenole i salicylany, znajdujące się m.in. w winogronach, pestkach jabłek, jagodach czy czekoladzie. Dlatego zaleca się, aby w trzecim trymestrze ograniczyć ich spożycie, co jest często zaskoczeniem nawet dla kobiet skrupulatnie przestrzegających zaleceń dietetycznych.

    >> Sprawdź też: Polifenole – czym są i jakie mają właściwości?

    Warto wspomnieć także o pozycjach ciała. Leżenie na plecach przez dłuższy czas może prowadzić do ucisku żyły głównej dolnej przez powiększoną macicę i w konsekwencji wywołać objawy niedociśnienia, a nawet pogorszyć przepływ krwi do łożyska. Zaleca się więc odpoczynek i sen na lewym boku, co poprawia perfuzję maciczno-łożyskową.

    W tym okresie pojawia się również wiele „domowych porad”, które w rzeczywistości mogą być groźne. Często słyszy się, że łyżka oleju rycynowego przyspieszy poród, tymczasem stosowanie go może prowadzić do gwałtownych skurczów, biegunek i odwodnienia. Równie istotne jest monitorowanie przyrostu masy ciała i czujność wobec infekcji dróg moczowych ponieważ obydwa czynniki, choć często bagatelizowane, mogą zwiększać ryzyko przedwczesnego porodu.

    Czego nie może robić kobieta w ciąży? Lista potwierdzona badaniami

    Choć ciąża nie jest chorobą, wymaga świadomych wyborów. Badania naukowe i rekomendacje towarzystw ginekologicznych jasno wskazują na zachowania, których należy unikać:

    • picia alkoholu,
    • palenia papierosów i e-papierosów – powodują wcześniactwo i niską masę urodzeniową,
    • zażywania narkotyków i dopalaczy – kokaina, amfetamina czy marihuana zwiększają ryzyko zahamowania wzrastania płodu, przedwczesnego porodu i powikłań neurologicznych,
    • stosowania niektórych leków – szczególnie retinoidów, metotreksatu, warfaryny, inhibitorów ACE czy większości NLPZ,
    • picia herbat i naparów z niektórych ziół – np. dziurawca, aloesu, piołunu czy senesu,
    • używania kosmetyków z retinolem, retinoidami, hydrochinonem czy silnymi filtrami chemicznymi,
    • spożywania niepasteryzowanych produktów, surowego mięsa i ryb,
    • nadmiaru kofeiny.
    Pakiet kobiety w ciąży (16 badań) banerek

    >> Dowiedz się więcej: Palenie w ciąży – skutki dla dziecka. Możliwe wady genetyczne i inne konsekwencje

    Czego unikać w ciąży: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)

    Na co dzień ciężarne otrzymują dziesiątki, często sprzecznych rad. Poniżej przedstawiamy najczęściej zadawane pytania z odpowiedziami opartymi na aktualnych rekomendacjach.

    Czego absolutnie nie robić w ciąży?

    Nie wolno pić alkoholu, palić papierosów (także e-papierosów), zażywać narkotyków i dopalaczy, a także samodzielnie stosować leków czy ziół bez konsultacji lekarskiej. To czynniki jednoznacznie udowodnione jako szkodliwe. Przeciwwskazane są również aktywności z ryzykiem upadku, urazu czy nagłych przeciążeń (jazda konna, sporty kontaktowe, trampoliny).

    Jakich prac domowych nie wolno robić w ciąży?

    Niewskazane są czynności wiążące się z dźwiganiem dużych ciężarów, pracą na wysokości (np. mycie okien), używaniem silnych środków chemicznych (rozpuszczalniki, farby, środki owaadobójcze). Trzeba też zachować ostrożność przy pracy w kuchni – surowe mięso i ryby wymagają starannego mycia rąk i naczyń.

    Co źle wpływa na ciążę?

    Negatywnie działają: przewlekły stres, brak snu, niezdrowa dieta uboga w kwas foliowy i żelazo, nadmierne spożycie kofeiny, a także infekcje (np. różyczka, toksoplazmoza). Niekorzystny wpływ mają również kosmetyki z retinoidami i hydrochinonem czy ekspozycja na substancje zaburzające gospodarkę hormonalną (ftalany, parabeny, bisfenol A).

    Czego nie robić w ciąży: podsumowanie informacji

    Ciąża nie oznacza konieczności życia „pod kloszem”, ale wymaga świadomych wyborów. Najpoważniejsze zagrożenia takie jak alkohol, nikotyna, niektóre leki, infekcje i toksyny środowiskowe mają potwierdzony, negatywny wpływ na rozwój płodu. Wiele popularnych mitów (np. zakaz picia kawy w małych ilościach czy owoców cytrusowych) nie znajduje potwierdzenia w nauce. Kluczem jest opieranie się na wiarygodnych źródłach i stała konsultacja z lekarzem prowadzącym. Dzięki temu przyszła mama może bezpiecznie cieszyć się ciążą, nie rezygnując ze wszystkiego, ale wybierając mądrze to, co sprzyja zdrowiu jej i dziecka.

    Bibliografia

    1. Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników (PTGiP). Rekomendacje dotyczące prowadzenia ciąży fizjologicznej. Warszawa 2022.
    2. World Health Organization. Recommendations on antenatal care for a positive pregnancy experience. Geneva: WHO; 2016.
    3. James JE. Maternal caffeine consumption and pregnancy outcomes: a narrative review with implications for advice to mothers and mothers-to-be. BMJ Evid Based Med. 2021 Jun;26(3):114-115.
    4. Turner G., Collins E. Fetal effects of regular salicylate ingestion in pregnancy. Lancet. 1975 Aug 23;2(7930):338-9.
    5. Bozzo P., Chua-Gocheco A., Einarson A. Safety of skin care products during pregnancy. Can Fam Physician. 2011 Jun;57(6):665-7.
    6. Putra IB., Jusuf NK., Dewi NK. Skin Changes and Safety Profile of Topical Products During Pregnancy. J Clin Aesthet Dermatol. 2022 Feb;15(2):49-57.
    7. Zielinsky P., Busato S. Prenatal effects of maternal consumption of polyphenol-rich foods in late pregnancy upon fetal ductus arteriosus. Birth Defects Res C Embryo Today. 2013 Dec;99(4):256-74.
    Page 2 of 161
    1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161
    123...161Strona 2 z 161

    Zadbaj z nami o zdrowie - zapisz się na newsletter!

    Otrzymuj praktyczne informacje na temat profilaktyki i badań laboratoryjnych, dzięki którym poszerzysz swoją wiedzę na temat świadomej troski o zdrowie. Zapisz się na newsletter i odbierz -20% zniżki na kolejny zakup w e-sklepie.

    O nas

    Firma ALAB laboratoria to ogólnopolska sieć najnowocześniejszych laboratoriów diagnostycznych w Polsce oferująca najszerszą ofertę ponad 3 500 badań diagnostycznych.

    Nasz adres

    ul. Stępińska 22/30, 00-739 Warszawa (22) 349 60 12 info@alab.com.pl © ALAB laboratoria Sp. z o.o.