Sklep
Strona główna Blog Strona 9

Neuroblastoma u dzieci i dorosłych – objawy, przyczyny i leczenie  

Sara Aszkiełowicz
-
0
Neuroblastoma u dzieci i dorosłych – objawy, przyczyny i leczenie  

Neuroblastoma, czyli nerwiak zarodkowy, to nowotwór wywodzący się z niedojrzałych komórek układu nerwowego. Choć najczęściej dotyka dzieci, coraz częściej opisywane są przypadki występujące u dorosłych. Wczesne rozpoznanie i wykonanie odpowiednich badań odgrywa kluczową rolę w skutecznym leczeniu tej choroby.

Z tego artykułu dowiesz się:

  • czym jest neuroblastoma i jakie ma stopnie zaawansowania oraz rokowania,
  • poznasz jej najczęstsze objawy – u dzieci i dorosłych – oraz przyczyny powstawania,
  • jakie badania należy wykonać, by potwierdzić rozpoznanie,
  • na czym polega leczenie tej choroby,
  • czy neuroblastoma jest uleczalna, czy widać ją w morfologii i gdzie daje przerzuty.

Spis treści:

  1. Neuroblastoma – co to za choroba?
  2. Stopnie zaawansowania i rokowania w neuroblastomie
  3. Neuroblastoma – jakie daje objawy?
  4. Neuroblastoma – przyczyny powstawania
  5. Diagnostyka neuroblastomy – jakie badania wykonać?
  6. Jak leczyć neuroblastomę?
  7. Czy neuroblastoma jest uleczalna?
  8. Neuroblastoma u dzieci i dorosłych: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)

Neuroblastoma – co to za choroba?

Neuroblastoma (w klasyfikacji ID-10 oznaczona kodem C74.9), inaczej nerwiak zarodkowy, to nowotwór złośliwy rozwijający się z niedojrzałych komórek układu współczulnego. Najczęściej pojawia się w przestrzeni zaotrzewnowej, w nadnerczach, ale może też występować w klatce piersiowej, szyi czy wzdłuż kręgosłupa. Choroba najczęściej dotyka dzieci do 5. roku życia i stanowi jeden z najczęstszych nowotworów złośliwych wieku dziecięcego. U dorosłych występuje rzadko, co utrudnia szybkie rozpoznanie i ustalenie jednolitych standardów terapii.

Stopnie zaawansowania i rokowania w neuroblastomie

Stopień zaawansowania choroby oraz wiek pacjenta są najważniejszymi czynnikami rokowniczymi. Wyróżnia się trzy główne grupy ryzyka: niskiego, pośredniego i wysokiego. Ocenia się je na podstawie lokalizacji guza, obecności przerzutów i zmian genetycznych, takich jak amplifikacja genu MYCN.

  • Niskie ryzyko – guz ograniczony, bez niekorzystnych cech biologicznych.
  • Pośrednie ryzyko – guz miejscowo zaawansowany lub częściowo złośliwy.
  • Wysokie ryzyko – obecne przerzuty lub niekorzystne zmiany genetyczne.

W grupie niskiego ryzyka całkowite wyleczenie osiąga się nawet u 90% pacjentów. W przypadkach wysokiego ryzyka rokowanie jest gorsze, jednak nowoczesne terapie poprawiają wyniki przeżycia.

Neuroblastoma – jakie daje objawy?

Neuroblastoma u dzieci

Objawy neuroblastomy są bardzo zróżnicowane. Zależą od umiejscowienia guza, jego wielkości i obecności przerzutów. Często choroba długo przebiega bez wyraźnych symptomów. Do najczęstszych należą:

  • guz w jamie brzusznej, wyczuwalny jako twarde zgrubienie,
  • utrata apetytu i masy ciała, regres rozwoju,
  • gorączka i ogólne osłabienie,
  • bóle kości i kulawizna (w przypadku przerzutów),
  • obrzęki wokół oczu i zasinienie powiek,
  • zaburzenia oddawania moczu lub stolca przy ucisku na drogi moczowe.

>> Zobacz też: Gorączka u dziecka – kiedy budzi niepokój?

Neuroblastoma u dorosłych

U dorosłych objawy bywają mniej charakterystyczne. Najczęściej są to bóle brzucha, uczucie ucisku, guz w okolicy nadnerczy, bóle kostne lub objawy uciskowe. Choroba może rozwijać się skrycie przez wiele miesięcy, dlatego regularne badania obrazowe i laboratoryjne mają kluczowe znaczenie dla wczesnego wykrycia.

Neuroblastoma – przyczyny powstawania

Przyczyny neuroblastomy nie są w pełni poznane. U części pacjentów występują zmiany genetyczne, takie jak:

  • amplifikacja genu MYCN,
  • delecja fragmentów chromosomów (1p, 11q),
  • mutacje genu ALK.

Nie stwierdzono związku między występowaniem choroby a czynnikami środowiskowymi. Z tego powodu badania genetyczne i molekularne guza są dziś obowiązkowym elementem diagnostyki, pozwalającym dobrać właściwą terapię.

Diagnostyka neuroblastomy – jakie badania wykonać?

Rozpoznanie neuroblastomy wymaga kilku etapów badań, które pozwalają potwierdzić obecność guza, określić jego zasięg oraz dobrać odpowiednie leczenie. Zgodnie z najnowszymi wytycznymi NCCN 2024, diagnostykę należy rozpocząć natychmiast po podejrzeniu choroby – to nie „warto zrobić”, lecz obowiązek.

  1. Badanie lekarskie i podstawowa ocena

Pierwszym krokiem jest dokładny wywiad i badanie fizykalne. Lekarz ocenia objawy ogólne (osłabienie, gorączka, utrata masy ciała) i miejscowe – np. obecność guza w jamie brzusznej czy objawy ucisku nerwów.

  1. Badania laboratoryjne

Kluczowe znaczenie ma oznaczenie katecholamin i ich metabolitów – kwasu wanilomigdałowego (VMA) i homowanilinowego (HVA) w moczu lub krwi. Ich podwyższony poziom silnie wskazuje na neuroblastomę, choć wynik prawidłowy jej nie wyklucza. Dodatkowo wykonuje się oznaczenie NSE oraz morfologię, próby wątrobowe i ocenę funkcji nerek, by przygotować pacjenta do dalszego leczenia.

Badanie katecholamin w moczu (DZM) banerek
  1. Badania obrazowe

Aby ustalić lokalizację i stopień zaawansowania guza, wykonuje się:

  • Tomografię komputerową (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI) – pokazują położenie guza i jego relację do narządów.
  • Scyntygrafię MIBG – najważniejsze badanie w wykrywaniu ognisk neuroblastomy w całym ciele.
  • PET/CT – stosowane, gdy MIBG jest niedostępne lub ujemne.

Te badania służą nie tylko rozpoznaniu, ale też planowaniu leczenia chirurgicznego i ocenie przerzutów.

  1. Biopsja i badania histopatologiczne

Potwierdzenie diagnozy wymaga pobrania fragmentu guza. Biopsja (igłowa lub chirurgiczna) pozwala na ocenę rodzaju komórek, ich dojrzałości oraz indeksu mitotyczno-kariotycznego (MKI).

  1. Badania genetyczne i molekularne

Nowoczesna diagnostyka obejmuje ocenę cech biologicznych guza:

  • Amplifikacja genu MYCN – najważniejszy marker złego rokowania.
  • Delecje chromosomów 1p, 11q, analiza ploidalności i mutacji ALK.

W ośrodkach referencyjnych stosuje się też profilowanie NGS, które pomaga dobrać terapię celowaną.

  1. Badanie szpiku kostnego

W celu wykluczenia przerzutów wykonuje się aspirację i biopsję szpiku. Materiał bada się cytologicznie i immunohistochemicznie.

>> Warto przeczytać: Katecholaminy – funkcje, właściwości, badania

Jak leczyć neuroblastomę?

Leczenie zależy od stopnia zaawansowania i grupy ryzyka. Współczesne schematy oparte są na rekomendacjach NCCN 2024 i obejmują leczenie skojarzone: chirurgiczne, farmakologiczne i wspomagające.

Niskie ryzyko: wystarczająca bywa resekcja chirurgiczna i obserwacja.

Pośrednie ryzyko: stosuje się chemioterapię przedoperacyjną, a następnie zabieg chirurgiczny.

Wysokie ryzyko: wymaga intensywnej chemioterapii, radioterapii, przeszczepienia komórek macierzystych oraz immunoterapii (np. przeciwciała anty-GD2).

W niektórych przypadkach wykorzystuje się nowoczesne terapie celowane (np. inhibitory ALK) oraz radioizotopowe (¹³¹I-MIBG). Leczenie dorosłych opiera się na zmodyfikowanych protokołach dziecięcych z indywidualnym doborem dawek i zakresu terapii.

Czy neuroblastoma jest uleczalna?

Tak, choć rokowanie zależy od stadium choroby i wieku pacjenta. W grupie niskiego i pośredniego ryzyka całkowite wyleczenie uzyskuje się u większości chorych. W przypadkach zaawansowanych skuteczność leczenia wzrasta dzięki nowym metodom – immunoterapii, transplantacji i terapiom celowanym.

Kluczem do sukcesu jest szybka diagnostyka – im wcześniej choroba zostanie rozpoznana, tym większe szanse na całkowite wyleczenie.

Neuroblastoma u dzieci i dorosłych: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)

Jakie są pierwsze objawy neuroblastoma?

Najczęściej to bóle brzucha, utrata apetytu, gorączka lub zmiany w zachowaniu dziecka. W dorosłych – uczucie ucisku i bóle brzucha.

Czy neuroblastoma wyjdzie w morfologii?

Nie. Morfologia krwi rzadko pokazuje zmiany charakterystyczne dla neuroblastomy. Kluczowe są badania moczu, obrazowe i genetyczne.

Gdzie daje przerzuty neuroblastoma?

Najczęściej do kości, węzłów chłonnych, wątroby i szpiku kostnego.

Bibliografia

  1. Bagatell R, et al. Neuroblastoma, Version 2.2024, NCCN Clinical Practice Guidelines in Oncology. J Natl Compr Canc Netw. 2024
  2. Persaud NV, et al. High-Risk Neuroblastoma Challenges and Opportunities for Antibody-Based Cellular Immunotherapy. J Clin Med. 2024
  3. Balwierz W, et al. Standardy postępowania diagnostycznego w nerwiaku zarodkowym współczulnym u dzieci (Standards of diagnostics management in neuroblastoma in children). Przegląd Pediatryczny. 2019

Najczęstsze choroby serca – objawy i diagnostyka

Angelika Janowicz
-
0
Najczęstsze choroby serca – objawy i diagnostyka

Choroby serca należą do najczęstszych przyczyn zgonów na całym świecie. Mogą rozwijać się powoli i dawać niespecyficzne objawy albo mieć gwałtowny przebieg, stanowiąc bezpośrednie zagrożenie życia. Wczesne wykrycie problemu kardiologicznego znacząco zwiększa szanse na skuteczne leczenie i powrót do zdrowia. Dlatego warto wiedzieć, jakie są choroby serca, ich objawy i dostępne metody diagnostyczne.

Z tego artykułu dowiesz się:
– Choroby serca są jedną z głównych przyczyn zgonów na świecie. Do najczęstszych należą: choroba niedokrwienna serca, niewydolność serca, kardiomiopatia, arytmie, wady zastawkowe serca, zapalenie mięśnia sercowego.
– Objawy chorób serca mogą być typowe (np. ból w klatce piersiowej, duszność, zmniejszenie tolerancji wysiłku) lub nietypowe (np. zawroty głowy, zmiana wyglądu paznokci).
– Diagnostyka chorób serca obejmuje m.in. EKG, echo serca, testy wysiłkowe oraz badania laboratoryjne z krwi.

Spis treści:

  1. Jakie są choroby serca?
  2. Jak rozpoznać chorobę serca?
  3. Diagnostyka chorób kardiologicznych: jakie badania zrobić?
  4. Czy można zapobiec chorobom serca?
  5. Najczęstsze choroby serca. Najczęstsze pytania (FAQ)

Jakie są choroby serca?

Choroby serca to szeroka grupa schorzeń, które mogą dotyczyć zarówno samego mięśnia sercowego, jak i naczyń wieńcowych, zastawek oraz układu przewodzącego impulsy elektryczne. Do najczęstszych należą:

  • choroba niedokrwienna serca,
  • niewydolność serca,
  • zaburzenia rytmu serca,
  • wady zastawkowe serca,
  • zapalenie mięśnia sercowego,
  • kardiomiopatia.

>> Zobacz: Serce człowieka — budowa, położenie i funkcje w organizmie

Choroba niedokrwienna serca (choroba wieńcowa)

Choroba niedokrwienna serca (ICD-10: I20–I25) obejmuje wszystkie stany, w których dochodzi do niedotlenienia mięśnia sercowego. Choroba wieńcowa odnosi się natomiast do zmian w tętnicach wieńcowych. Wyróżnia się:

  • przewlekłe zespoły wieńcowe,
  • ostre zespoły wieńcowe (niestabilna dławica piersiowa, zawał serca z uniesieniem odcinka ST, zawał serca bez uniesienia odcinka ST, zawał serca nieokreślony, nagły zgon sercowy)

Najczęściej choroba niedokrwienna serca rozwija się na skutek zwężenia lub całkowitego zamknięcia tętnic wieńcowych przez blaszki miażdżycowe. W efekcie serce otrzymuje mniej tlenu i substancji odżywczych niż potrzebuje do prawidłowej pracy. Innymi przyczynami mogą być m.in. skurcz tętnicy wieńcowej czy zapalenie tętnic wieńcowych.

Niewydolność serca

Niewydolność serca (ICD-10: I50) to stan, w którym serce nie jest w stanie pompować odpowiedniej ilości krwi, aby pokryć zapotrzebowanie organizmu. Może mieć przebieg ostry lub przewlekły, a w zależności od zajętej części serca wyróżnia się niewydolność lewokomorową, prawokomorową lub obukomorową.

Przyczyną niewydolności serca może być każda choroba układu krążenia. Najczęściej jest to choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze, kardiomiopatia lub wady zastawkowe serca. Wśród czynników ryzyka wymienia się także cukrzycę, otyłość i przewlekłe nadużywanie alkoholu.

Warto wiedzieć:
Szacuje się, że niewydolność serca dotyczy 600-800 tysięcy osób w Polsce, chociaż według niektórych źródeł choruje nawet milion Polaków.

Zaburzenia rytmu serca (arytmie)

Arytmie to zaburzenia przewodzenia impulsów elektrycznych prowadzące do zbyt szybkiej, zbyt wolnej lub nieregularnej pracy serca. Mogą być wywołane m.in. przez zaburzenia hormonalne (np. nadczynność tarczycy), niewydolność serca, zapalenie mięśnia sercowego, wady zastawek, zakażenia.

Ze względu na miejsce powstawania arytmie dzieli się na:

  • nadkomorowe (np. migotanie przedsionków, trzepotanie przedsionków, napadowa tachykardia nadkomorowa),
  • komorowe (np. migotanie komór, częstoskurcz komorowy).

Niektóre arytmie są niegroźne, inne mogą prowadzić do poważnych powikłań – w tym zatrzymania krążenia i nagłej śmierci sercowej.

Pakiet sercowy (10 badań) banerek

Wady zastawkowe serca

Zastawki serca to błoniaste przegrody w sercu, które kontrolują jednokierunkowy przepływ krwi, zapobiegając jej cofaniu się. W sercu człowieka znajdują się cztery zastawki:

  • przedsionkowo-komorowe – dwudzielna i trójdzielna,
  • półksiężycowate – aortalna i pnia płucnego.

Wady zastawek serca (ICD-10: I34–I39) przyjmują postać zwężeń (stenoz) bądź niedomykalności. Mogą być wrodzone lub nabyte – np. w przebiegu chorób zapalnych, chorób tkanki łącznej, urazów klatki piersiowej, infekcyjnego zapalenia wsierdzia czy zmian degeneracyjnych.

Pamiętaj:
Najczęstszymi wadami zastawkowymi serca są zwężenie zastawki aortalnej i niedomykalność zastawki mitralnej spowodowane zmianami degeneracyjnymi.

Zapalenie mięśnia sercowego

Zapalenie mięśnia sercowego (ICD-10: I40) to ostry lub przewlekły proces zapalny toczący się w mięśniu sercowym, którego przyczyną w większości przypadków są infekcje wirusowe (np. parwowirus B19, adenowirusy, enterowirusy), ale też bakterie, grzyby, pasożyty, niektóre leki, choroby autoimmunologiczne (np. reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy), toksyny, promieniowanie. Choroba prowadzi do bezpośredniego uszkodzenia i martwicy kardiomiocytów, wywołując zaburzenia funkcji skurczowej i rozkurczowej serca.

Zapalenie mięśnia sercowego może przebiegać bezobjawowo lub z dolegliwościami zależnymi od przyczyny i nasilenia procesu zapalnego. Choroba jest niebezpieczna, ponieważ może doprowadzić do trwałego uszkodzenia serca.

Kardiomiopatia

Kardiomiopatie (ICD-10: I42) to grupa chorób, których istotą są strukturalne lub czynnościowe dysfunkcje mięśnia sercowego niezwiązane z chorobą wieńcową, nadciśnieniem tętniczym, wadą zastawkową lub wrodzoną wadą serca. Wyróżnia się:

  • kardiomiopatię przerostową,
  • kardiomiopatię rozstrzeniową,
  • kardiomiopatię restrykcyjną,
  • kardiomiopatię niescalająca (LVNC),
  • arytmogenną kardiomiopatię prawej komory.

Kardiomiopatia może być wrodzona lub nabyta – np. na skutek zapalenia mięśnia sercowego, przewlekłej tachyarytmii, chorób tkanki łącznej, działania substancji toksycznych.

>> Przeczytaj: Czym jest wstrząs kardiogenny i jakie daje objawy? Pierwsza pomoc i leczenie

Jak rozpoznać chorobę serca?

Najczęstsze objawy choroby serca to:

  • dyskomfort lub ból w klatce piersiowej (ucisk, gniecenie lub pieczenie za mostkiem),
  • duszność w spoczynku lub podczas wysiłku,
  • kołatanie serca i uczucie niemiarowej pracy serca,
  • łatwa męczliwość,
  • zasłabnięcia i omdlenia,
  • obrzęki kostek i podudzi,
  • przewlekły kaszel.

Należy pamiętać, że objawy różnią się w zależności od rodzaju choroby serca. Zdarza się także, że bywają niespecyficzne i mogą imitować dolegliwości pochodzące z innych układów.

Warto pamiętać:
Zdarza się, że pierwszym objawem choroby serca jest nagłe zatrzymanie krążenia.

Choroby serca: objawy skórne

Objawy skórne chorób serca mogą obejmować sinicę, czyli niebieskawe zabarwienie ust, opuszek palców czy płatków uszu, świadczące o niedotlenieniu tkanek. Natomiast przy niewydolności serca częstym objawem są obrzęki podudzi i kostek oraz widoczne poszerzenie żył szyjnych.

Choroby serca: objawy neurologiczne

Objawy neurologiczne, które mogą wskazywać na choroby kardiologiczne, to przede wszystkim zawroty głowy, omdlenia i utraty przytomności związane z zaburzeniami rytmu serca. U niektórych pacjentów pojawiają się także zaburzenia koncentracji, problemy z pamięcią czy uczucie splątania, będące skutkiem niedotlenienia mózgu

Warto wiedzieć:
Wygląd paznokci a choroby serca – czy jest między nimi zależność?
U pacjentów z przewlekłą niewydolnością serca czy chorobą wieńcową mogą występować charakterystyczne zmiany: sinica łożyska paznokciowego, pogrubienie i zaokrąglenie płytki (tzw. paznokcie pałeczkowate), wklęśnięcie i ścieńczenie płytki paznokciowej (koilonychia) lub wolniejszy wzrost paznokci.
Pakiet elektrolity (4 badania) banerek

Diagnostyka chorób kardiologicznych: jakie badania zrobić?

Diagnostyka chorób serca zawsze rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu lekarskiego oraz badania fizykalnego – w tym osłuchiwania serca oraz pomiaru tętna i ciśnienia tętniczego krwi. Następnie zlecane są dodatkowe testy – np.:

  • elektrokardiogram (EKG) w spoczynku,
  • próba wysiłkowa,
  • holter EKG,
  • USG serca (echo serca),
  • RTG klatki piersiowej,
  • rezonans magnetyczny,
  • biopsja serca,
  • angio-TK lub koronarografia.

W diagnostyce chorób serca zastosowanie mają również badania laboratoryjne z krwi – w tym m.in. morfologia krwi, OB, CRP, lipidogram, badania enzymów sercowych (troponina i kinaza kreatynowa), peptyd natriuretyczny typu B (BNP), NT-proBNP, ocena stężenia elektrolitów.

Badanie NT-pro-BNP banerek

Czy można zapobiec chorobom serca?

Chociaż nie zawsze można uniknąć chorób serca, zmniejszenie ryzyka ich wystąpienia jest możliwe dzięki prowadzeniu zdrowego stylu życia oraz profilaktyce i odpowiedniemu leczeniu schorzeń, które są czynnikami predysponującymi do problemów kardiologicznych.

Profilaktyka chorób serca obejmuje:

  1. Utrzymanie prawidłowej masy ciała, ponieważ otyłość (a zwłaszcza otyłość brzuszna) jest obciążeniem dla układu krążenia.
  2. Regularną aktywność fizyczna, dostosowaną do wieku i możliwości. Ruch wzmacnia mięsień sercowy, poprawia elastyczność naczyń krwionośnych i pomaga kontrolować masę ciała oraz ciśnienie tętnicze.
  3. Zdrową i dobrze zbilansowaną dietę ubogą w tłuszcze nasycone, tłuszcze trans i sól, a bogatą w warzywa, owoce, strączki, orzechy, pełnoziarniste produkty oraz zdrowe tłuszcze (np. te zawarte w oliwie z oliwek czy rybach morskich).
  4. Ograniczenie spożycia wolnych cukrów prostych (mniej niż 10% energii pochodzących z wolnych cukrów).
  5. Ograniczenie spożycia alkoholu i zaprzestanie palenia tytoniu.
  6. Kontrolę zdrowia poprzez regularne badania oraz systematyczne przyjmowanie zleconych leków.

>> To może Cię zainteresować: Dieta śródziemnomorska – zasady, produkty, przykładowy jadłospis i przepisy

Należy również zadbać o odpowiedni poziom witaminy D. Niedobór może sprzyjać rozwojowi miażdżycy oraz zwiększać ryzyko chorób układu krążenia. Jej niskie stężenie zaobserwowano u osób z migotaniem przedsionków, zawałem serca, nadciśnieniem tętniczym i niewydolnością serca. W badaniach wykazano, że witamina D może redukować poziom stresu oksydacyjnego w układzie sercowo-naczyniowym, być stymulatorem tlenku azotu oraz modulować procesy zapalne, procesy wapnienia tkanek czy układ reninina-angiotensyna-aldosteron.

>> Więcej o witaminie D można przeczytać w artykule: Niedobór witaminy D – objawy, badania, suplementacja i zapobieganie niedoborom

Najczęstsze choroby serca. Najczęstsze pytania (FAQ)

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące chorób serca i ich objawów.

Jakie są pierwsze objawy choroby serca?

Do pierwszych objawów choroby serca mogą należeć m.in. łatwe męczenie się i duszność podczas wykonywania czynności, które wcześniej nie sprawiały problemów (np. wejście po schodach). Pacjenci często zgłaszają lekki, nawracający dyskomfort lub uczucie ucisku w klatce piersiowej, kołatanie serca, obrzęki wokół kostek lub zawroty głowy.

Jakie choroby serca są powodowane przez stres?

Stres nie jest bezpośrednią przyczyną chorób serca, ale istotnym czynnikiem ryzyka ich wystąpienia. Może prowadzić do rozwoju nadciśnienia tętniczego, zaburzeń rytmu serca, choroby niedokrwiennej serca czy zawału mięśnia sercowego.

Jak wyglądają paznokcie przy chorym sercu?

Paznokcie u osób z chorobami serca mogą być zasinione, pogrubione, o zaokrąglonym kształcie lub wklęśnięte i ścieńczałe.

Jakie są nietypowe objawy chorób serca?

Do nietypowych objawów chorób serca należą m.in. przewlekły kaszel, nocne duszności, ból zlokalizowany w nadbrzuszu czy objawy neurologiczne (np. zawroty głowy czy problemy z pamięcią). Niekiedy pierwszym sygnałem problemów kardiologicznych bywa nagła utrata przytomności.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Ciepłucha

Bibliografia

  1. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.5. (dostęp 08.10.2025)
  2. B. Kowalczyk i in., Niewydolność serca – definicja, klasyfikacja, epidemiologia, objawy i leczenie, Journal of Education, Health and Sport. 2016;6(11):352-367
  3. https://www.mp.pl/pacjent/choroby-ukladu-krazenia/choroby/191351,niewydolnosc-serca (dostęp 08.10.2025)
  4. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.6. (dostęp 08.10.2025)
  5. Z. Gąsior, J. Stępińska (red.), Postępy w diagnostyce i leczeniu nabytych zastawkowych wad serca, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego Warszawa 2011
  6. N. Wiligórska i in., Zapalenie mięśnia sercowego, Kardiol. Inwazyjna 2017; 12 (3), 47–58
  7. Wytyczne ESC 2023 dotyczące postępowania w kardiomiopatiach
  8. S. Gregoriou i in., Schorzenia paznokci a choroby układowe — o czym mówi nam wygląd paznokci?, Forum Medycyny Rodzinnej 2009, t. 3, nr 2, 129–135
  9. Wytyczne ESC 2021 dotyczące prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego w praktyce klinicznej
  10. P. Wiśniewski, J. Nessler, Witamina D a układ krążenia, Kardiologia Inwazyjna 2016, 5
  11. Haider F i in., Vitamin D and Cardiovascular Diseases: An Update. Cureus. 2023 Nov 30;15(11):e49734. doi: 10.7759/cureus.49734. PMID: 38161941; PMCID: PMC10757591. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10757591/ (dostęp 12.11.2025)

Lekomania – przyczyny, objawy i leczenie uzależnienia od leków

Agnieszka Kościelniak
-
0
Lekomania – przyczyny, objawy i leczenie uzależnienia od leków

Lekomania, czyli uzależnienie od leków to poważny problem zdrowotny, który dotyka coraz więcej osób. Poniższy artykuł wyjaśnia, czym jest lekomania: co to za przypadłość, czym się objawia, jak diagnozować oraz jak leczyć uzależnienie od leków przeciwbólowych, nasennych i uspokajających. Przeczytaj artykuł i poznaj odpowiedzi na najważniejsze pytania.

Z tego artykułu dowiesz się:
>> Czym jest lekomania i jak ją rozpoznać.
>> Jakie są objawy psychiczne, poznawcze i fizyczne uzależnienia od leków.
>> Co powoduje lekomanię i jakie leki najczęściej uzależniają.
>> Jakie badania pomagają zdiagnozować problem.
>> Jak wygląda leczenie lekomanii i jakie są skutki nadużywania leków.

Spis treści:

  1. Lekomania – co to za przypadłość?
  2. Lekomania: objawy uzależnienia od leków
  3. Lekomania: przyczyny rozwoju uzależnienia od leków
  4. Jakie badania wykonać przy podejrzeniu lekomanii?
  5. Lekomania: leczenie
  6. Lekomania. Najczęstsze pytania (FAQ)
  7. Podsumowanie informacji o lekomanii

Lekomania – co to za przypadłość?

Lekomania (uzależnienie od leków) to stan, w którym osoba regularnie przyjmuje leki w sposób niekontrolowany – często w większych dawkach niż zalecane lub w ogóle bez wskazań medycznych. Problem ten dotyczy zarówno leków na receptę, jak i dostępnych bez recepty. Uzależnienie dotyczy najczęściej leków przeciwbólowych, nasennych i uspokajających, ale również pobudzających.

Substancje o wysokim potencjale uzależniającym oddziałują na chemię mózgu – w szczególności na ośrodki odpowiedzialne za odczuwanie nagrody i przyjemności. Regularne przyjmowanie sprawia, że mózg stopniowo przyzwyczaja się do ich działania, co skutkuje koniecznością zwiększania dawki w celu osiągnięcia dotychczasowego efektu. Jednocześnie odstawienie leku może prowadzić do wystąpienia objawów abstynencyjnych wynikających z zaburzenia równowagi neurochemicznej.

Uzależnienie od leków może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych i społecznych.

>> Sprawdź: Środki psychoaktywne – definicja, rodzaje, wykrywanie w organizmie

Lekomania: objawy uzależnienia od leków

Jeśli chodzi o uzależnienie od leków, objawymogą przyjmować bardzo zróżnicowaną formę i zależą zarówno od rodzaju przyjmowanych substancji, jak i indywidualnych predyspozycji danej osoby.

Wspólne objawy lekomanii to przede wszystkim wyraźne zmiany w zachowaniu. Osoba uzależniona koncentruje swoją aktywność wokół zdobywania i stosowania leków. Tak jak w przypadku uzależnienia od alkoholu czy innych substancji, myśli o przyjęciu kolejnej dawki stają się dominujące. Nawet jeśli osoba uzależniona zdaje sobie sprawę z negatywnych skutków, takich jak pogorszenie zdrowia, problemy zawodowe czy rodzinne, nadal kontynuuje przyjmowanie substancji. Wraz z postępującym uzależnieniem dochodzi również do utraty zainteresowań i rezygnacji z czynności, które wcześniej przynosiły satysfakcję.

>> Zobacz: Badania wspierające leczenie alkoholizmu

W miarę pogłębiania się choroby dochodzi do zmian w codziennym funkcjonowaniu i stylu życia. Lekomani izolują się od otoczenia, unikają spotkań rodzinnych i towarzyskich, z czasem mogą też popadać w trudności finansowe. Typowy objaw uzależnienia od leków przeciwbólowych czy nasennych to także ukrywanie rzeczywistej ilości zażywanych leków lub zaprzeczanie istnieniu uzależnienia.

Objawy psychiczne lekomanii

Objawy natury psychicznej w przypadku lekomanii obejmują trudności ze snem, które mogą przyjmować postać bezsenności lub nadmiernej senności, a także wyraźne wahania nastroju – od euforii po stany depresyjne. Lekomani często doświadczają przygnębienia, spadku motywacji do działania i zobojętnienia wobec codziennych obowiązków. Charakterystyczne jest również występowanie lęku, napięcia i niepokoju, niezwiązanych z realnymi czynnikami zewnętrznymi.

Zaburzenia w funkcjonowaniu poznawczym przy lekomanii

Objawy uzależnienia od leków nasennych lub przeciwbólowych obejmują również zaburzenia procesów poznawczych: trudności z koncentracją i problemy z orientacją w czasie lub przestrzeni. Uzależnienie od leków uspokajających lub nasennych może powodować także spowolnienie procesów myślowych.

Objawy fizyczne uzależnienia od leków

Jeśli chodzi o objawy somatyczne lekomanii, do najczęściej występujących zalicza się:

  • drżenie rąk.
  • nadmierne pocenie się.
  • bóle głowy i mięśni.
  • wahania ciśnienia tętniczego.
  • kołatanie serca.
  • bezsenność.
  • zaburzenia łaknienia.
  • utrata lub przyrost masy ciała.
  • w cięższych przypadkach – występowanie drgawek.

Odstawienie leku często prowadzi do rozwoju zespołu abstynencyjnego.

Lekomania: przyczyny rozwoju uzależnienia od leków

Przyczyny lekomanii są złożone i mogą obejmować czynniki biologiczne, psychologiczne oraz społeczne. Czynniki biologiczne to przede wszystkim uwarunkowania genetyczne. Skłonność do uzależnień może być dziedziczna, dlatego osoby, w których rodzinach występowały wcześniej problemy z nałogami, są bardziej narażone na rozwój lekomanii. U niektórych osób leki oddziałują szczególnie silnie na ośrodkowy układ nerwowy, zwiększając ryzyko rozwoju nałogu. Uzależnieniu sprzyjają także zmiany w obrębie układu nagrody w mózgu.

Jeśli chodzi o czynniki psychologiczne, do lekomanii może prowadzić na przykład samoleczenie zaburzeń psychicznych i problemów emocjonalnych. Zbadano także zależność pomiędzy określonymi cechami osobowości, takimi jak impulsywność, potrzeba silnych wrażeń czy trudności w radzeniu sobie ze stresem, a częstszym niekontrolowanym zażywaniem leków – szczególnie jeśli stają się one sposobem na złagodzenie napięcia psychicznego.

Uzależnienie od leków a czynniki środowiskowe, społeczne i związane z leczeniem

Istotną kwestią są również czynniki społeczne i środowiskowe, a także związane z leczeniem. Obecnie łatwy dostęp do leków – również przepisywanych na receptę – ułatwia ich nadużywanie. Presja otoczenia, trudności rodzinne, brak wsparcia społecznego czy stresujące warunki życia – wszystko to może wpływać na rozwój lekomanii.

Co ważne, w wielu przypadkach jedną z przyczyn może być niewystarczająca świadomość zagrożeń. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że uzależnienie od leków przeciwbólowych to realny problem, który może dotknąć także ich samych lub ich bliskich. Każda terapia powinna być prowadzona pod nadzorem lekarza, ponieważ brak kontroli dawkowania, samodzielne zwiększanie dawek lub odstawianie leków może doprowadzić do uzależnienia.

>> Przeczytaj także: Co to jest fentanyl i jak działa na organizm? Dlaczego jest tak silnie uzależniający?

Jakie badania wykonać przy podejrzeniu lekomanii?

Diagnoza lekomanii wymaga współpracy specjalistów i obejmuje wywiad lekarski, ocenę stanu psychicznego, badania laboratoryjne (np. Screening substancji psychoaktywnych oraz monitorowanie poziomu danych substancji we krwi). Ważna jest także konsultacja psychiatryczna, by ocenić stopień uzależnienia i zaplanować leczenie. Oprócz testów toksykologicznych należy wykonać badania krwi i wątroby, by ocenić wpływ leków na organizm. Jeśli podejrzewasz u siebie lub bliskiej osoby lekomanię, skonsultuj się z lekarzem, który pomoże ustalić plan diagnostyki i leczenia.

>> Sprawdź: Markery uszkodzenia wątroby i dróg żółciowych – enzymy wątrobowe

Lekomania: leczenie

Leczenie lekomanii to złożony, wieloetapowy proces, który wymaga indywidualnego podejścia. Najczęściej obejmuje detoksykację, czyli stopniowe odstawianie leku pod kontrolą lekarza (często w warunkach szpitalnych) oraz psychoterapię indywidualną i grupową. Zalecanym nurtem terapeutycznym jest terapia poznawczo-behawioralna, która pomaga zmienić nawyki i radzić sobie z pokusą sięgnięcia po leki.

Lekomania: skutki uzależnienia

Do czego prowadzi lekomania? Skutki dotyczą zarówno sfery fizycznej, jak i psychicznej oraz społecznej. Do najpoważniejszych konsekwencji zalicza się:

  • uszkodzenie narządów wewnętrznych, np. wątroby czy nerek
  • problemy psychiczne, w tym depresja i stany lękowe
  • izolacja społeczna i trudności w relacjach z bliskimi
  • ryzyko przedawkowania, które może być śmiertelne

>> To może być interesujące: Monitorowanie stężenia leku we krwi

Lekomania. Najczęstsze pytania (FAQ)

Poniżej znajdziesz krótkie odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania odnośnie lekomanii.

Czy lekomania to choroba psychiczna?

Lekomania, tak jak inne zaburzenia związane z nadużywaniem substancji, klasyfikowana jest jako choroba psychiczna.

Jak zachowuje się lekoman?

Osoba uzależniona często wykazuje niepokój, jest rozdrażniona, gdy brakuje jej leku i koncentruje się na zdobyciu kolejnej dawki. Może kłamać odnośnie przyjmowania leków, izolować się i ukrywać swoje uzależnienie, np. kupując leki w różnych aptekach.

Jakie leki najczęściej uzależniają?

Najczęściej uzależniające leki to:
>> leki przeciwbólowe (opioidowe),
>> leki nasenne i uspokajające (benzodiazepiny, leki Z-pochodne),
>> efedryna.

Czym grozi nadużywanie leków?

Nadużywanie leków może prowadzić do uzależnienia, uszkodzenia zdrowia fizycznego (np. uszkodzenia wątroby i nerek) i psychicznego, a nawet do zagrażających życiu zatruć, a w skrajnych przypadkach – do przedawkowania i śmierci.

Jakie są objawy uzależnienia od leków psychotropowych?

Typowe symptomy to zmiany nastroju, trudności w zasypianiu, nadmierna senność lub pobudzenie oraz problemy z koncentracją. Objawy obejmują także silną potrzebę w przyjmowaniu leku, tolerancję (potrzebę większych dawek) oraz zespół odstawienny – lęk, bezsenność czy drgawki.

Podsumowanie informacji o lekomanii

Lekomania to poważne zaburzenie, które wymaga szybkiej interwencji. Kluczowe jest rozpoznanie objawów – psychicznych, poznawczych i fizycznych – oraz podjęcie leczenia, które obejmuje detoksykację i terapię. Ważne jest również zrozumienie przyczyn i świadomość ryzyka nadużywania leków, szczególnie psychotropowych. Jeśli podejrzewasz problem, nie zwlekaj – skonsultuj się ze specjalistą.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Ciepłucha

Bibliografia

  1. Herman, Z. S. Mechanizmy lekozależności. Archivum Medycyny Sądowej i Kryminologii, Supl. 1, 2000, L, s. 25–33.
  2. Jędrzejko, M. Z., Chmielewska, M. Uzależnienia – choroba XXI wieku. Zjawisko – mechanizmy – przyczyny – terapia. Kwartalnik Policyjny, 2020, nr 04.
  3. Pęksa, J. W., Dembe, K. Leczenie uzależnienia od leków nasennych i uspokajających w podstawowej opiece zdrowotnej — współpraca lekarza i psychologa. Psychoterapia, 2020, 4(195), s. 37–48. DOI: 10.12740/PT/127511.
  4. Sterna, W. Nadużywanie leków psychiatrycznych bez typowego potencjału uzależniającego. Psychiatria Spersonalizowana, 2022, 1(1), s. 74–81.
  5. Ulman, P. Społeczne i rodzinne uwarunkowania uzależnień u dzieci i młodzieży. Kwartalnik Naukowy, 2011, 4(8). ISSN 2082-7067.
  6. Vetulani, J. Uzależnienia lekowe: mechanizmy neurobiologiczne i podstawy farmakoterapii. Alkoholizm i Narkomania, 1998, 14(1), s. 13–58.
  7. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO). Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych – ICD-10. Wydanie polskie. Warszawa: Światowa Organizacja Zdrowia, 2015.

Trądzik niemowlęcy i noworodkowy – co go powoduje i ile trwa? Rozpoznanie i leczenie

Sylwia Brodniewska
-
0
Trądzik niemowlęcy i noworodkowy – co go powoduje i ile trwa? Rozpoznanie i leczenie

Trądzik niemowlęcy i noworodkowy to stosunkowo rzadkie schorzenia. Ich patogeneza jest złożona i wieloczynnikowa. Dowiedz się, jak wygląda ta odmiana trądziku i na czym polega jej leczenie.

Z tego artykułu dowiesz się:
>> jak wygląda trądzik niemowlęcy i noworodkowy,
>> kto jest na niego najbardziej narażony,
>> na czym polega leczenie trądziku niemowlęcego i noworodkowego,
>> z czym jest często mylony.

Spis treści:

  1. Trądzik niemowlęcy – czym jest?
  2. Trądzik niemowlęcy i noworodkowy: objawy
  3. Trądzik niemowlęcy: przyczyny zmian skórnych u dzieci
  4. Badania przy trądziku niemowlęcym: diagnostyka choroby
  5. Trądzik niemowlęcy: leczenie
  6. Trądzik niemowlęcy i noworodkowy. Najczęstsze pytania (FAQ)
  7. Podsumowanie informacji o trądziku niemowlęcym

Trądzik niemowlęcy – czym jest?

Trądzik niemowlęcy i noworodkowy to rzadka choroba skóry wieku dziecięcego. Dokładna etiologia nie została jeszcze ustalona, jednak podejrzewa się, że do jego powstawania przyczyniają się czynniki genetyczne oraz wzmożona aktywność gruczołów łojowych w odpowiedzi na androgeny pochodzenia matczynego. Niekiedy, choć bardzo rzadko, występowanie trądziku niemowlęcego może być objawem schorzeń nadnerczy, dlatego znalezienie przyczyny i prawidłowa diagnostyka są bardzo istotne.

Trądzik niemowlęcy dotyka mniej niż 2% dzieci i może dotyczyć obu płci, jednak częściej jest on diagnozowany u chłopców niż u dziewcząt. Z kolei trądzik noworodkowy może dotyczyć aż co 5. malucha.

Trądzik niemowlęcy a potówki: różnice

Czy łatwo jest odróżnić trądzik niemowlęcy od potówek? Główną różnicą jest wygląd zmian. Klasyczne potówki mają postać jasnych pęcherzyków. Zlokalizowane są głównie na szyi, karku, plecach, pośladkach lub zgięciach łokciowych i kolanowych. Pojawiają się w wyniku przegrzewania organizmu dziecka i nieprawidłowej pielęgnacji skóry.

Wygląd trądziku niemowlęcego jest zdecydowanie inny. Pojawiają się bowiem zaskórniki, które są charakterystycznymi zmianami trądzikowymi.

>> Zobacz: Trądzik – choroba o wielu obliczach

Trądzik niemowlęcy i noworodkowy: objawy

Trądzik noworodkowy pojawia się zazwyczaj w pierwszych 4 tygodniach życia dziecka. Objawia się zaskórnikami zlokalizowanymi najczęściej na czole i policzkach. Towarzyszy im zwiększona praca gruczołów łojowych. Zmiany te mogą być niekiedy mylone z zakażeniami wirusowymi, bakteryjnymi i grzybiczymi, prosakami, toksycznym rumieniem noworodków lub krostkową melanozą.

Trądzik niemowlęcy dotyczy dzieci w wieku od ukończenia pierwszego miesiąca życia do 12. miesiąca. Przebieg choroby jest poważniejszy niż w przypadku trądziku noworodkowego, dlatego postępowanie lecznicze może się nieco różnić.

Warto wiedzieć:
Zmiany w trądziku noworodkowym i niemowlęcym mogą przypominać inne choroby i schorzenia, jak potówki,, krostkowa melanoza czy prosaki.

>> Sprawdź: Łuszczyca krostkowa – objawy, przyczyny, badania i leczenie

Jak wygląda trądzik niemowlęcy?

Trądzik niemowlęcy częściej dotyczy chłopców niż dziewcząt. Na ich skórze pojawiają się zaskórniki i zmiany zapalne, takie jak grudki, krostki i torbiele, które najczęściej obejmują policzki. Mogą również pojawić się na podbródku i szyi.

Ile trwa trądzik niemowlęcy?

Choroba powinna być prawidłowo rozpoznana, aby włączone leczenie przynosiło pożądane efekty. Pomimo tego, że wielu lekarzy wie, jak wygląda trądzik niemowlęcy, to niestety jego objawy często są mylone z innymi chorobami wieku dziecięcego, co może utrudniać leczenie. U większości dzieci wykwity ustępują w ciągu 1-3 miesięcy. Rzadko utrzymują się do okresu dojrzewania. Zmiany mogą niekiedy powodować powstawanie blizn, dlatego może być konieczne zastosowanie odpowiednich leków.

>> Przeczytaj: Adrenarche – czym jest i jak się objawia?

Badanie testosteronu wolnego banerek

Trądzik niemowlęcy: przyczyny zmian skórnych u dzieci

U podłoża tego schorzenia leżą zmiany hormonalne – a dokładniej podwyższone stężenie  androgenów pochodzenia matczynego (hormony mogą przedostać się drogą łożyska w trakcie życia płodowego dziecka). Są to tak zwane męskie hormony płciowe. Do pojawienia się trądziku noworodkowego i niemowlęcego może predysponować również nieprawidłowa pielęgnacja skóry, na przykład z wykorzystaniem olejów mineralnych.

Badania przy trądziku niemowlęcym: diagnostyka choroby

W większości przypadków trądzik noworodkowy i niemowlęcy rozpoznawany jest na podstawie obrazu klinicznego i badania przedmiotowego. Jednak w niektórych sytuacjach możemy mieć do czynienia z wyjątkowo nasilonymi zmianami skórnymi i obecnością dodatkowych symptomów, wskazujących na zaburzenia natury endokrynologicznej.

Jest to wówczas uzasadniony powód do skorzystania z pomocy endokrynologa dziecięcego. Diagnostyka endokrynologiczna może wymagać wykonania takich oznaczeń laboratoryjnych jak na przykład: :

  • stężenie siarczanu dehydroepiandrosteronu (DHEAS),
  • stężenie hormonu luteinizującego (LH),
  • stężenie hormonu folikulotropowego (FSH),
  • stężenie kortyzolu, test z deksametazonem,
  • stężenie TSH, fT3, fT4,
  • stężenie 17-OH-progesteronu,
  • wolnego testosteronu,
  • ocena dobowego wydalania 17-ketosteroidów i/lub 17-OH-kortykosteroidów w moczu.

Na podstawie wyników badań lekarz zadecyduje o dalszym postępowaniu diagnostyczno-leczniczym.

Badanie luteotropiny (LH) banerek

Trądzik niemowlęcy: leczenie

U większości dzieci nie ma konieczności włączenia leczenia farmakologicznego. Zmiany skórne zazwyczaj ustępują samoistnie w ciągu kilku miesięcy od momentu wystąpienia pierwszych objawów. W przypadku ostrego przebiegu choroby leczenie opiera się na tych samych założeniach co w przypadku trądziku pospolitego u starszych dzieci lub dorosłych.

Łagodna postać trądziku niemowlęcego może być leczona, środkami miejscowymi na bazie retinoidów, miejscowych antybiotyków lub nadtlenku benzoilu. Procedurę ustala lekarz na podstawie ilości i nasilenia zmian. Substancje te mogą być stosowane w monoterapii lub skojarzeniu. W przypadku umiarkowanych lub ciężkich zmian z ryzykiem bliznowacenia rozwiązaniem może być doustne podanie leków, w tym antybiotyków.

Czym smarować trądzik niemowlęcy?

Bardzo istotne jest stosowanie dermokosmetyków  które będą wspierać barierę hydrolipidową skóry, łagodzić podrażnienia i nawilżać. Powinny mieć one lekką konsystencję, a także być pozbawione substancji komedogennych. Pielęgnacja może być uzupełnieniem leczenia farmakologicznego.

Badanie FSH (folikulotropiny) banerek

Trądzik niemowlęcy i noworodkowy. Najczęstsze pytania (FAQ)

Poznaj odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania dotyczące trądziku niemowlęcego i noworodkowego.

Jak odróżnić trądzik niemowlęcy od skazy białkowej?

Trądzik niemowlęcy może być mylony z tak zwaną skazą białkową (są to zmiany skórne towarzyszące alergii pokarmowej), jednak warto wiedzieć, że te zmiany różnią się od siebie. W trądziku podstawowymi wykwitami są zaskórniki , a w przypadku skazy białkowej mogą występować zmiany rumieniowo-złuszczające, wypryskowe.

Czym myć buzię niemowlaka z trądzikiem?

Skórę z trądzikiem niemowlęcym należy odpowiednio pielęgnować. Zalecane są delikatne środki myjące będące dermokosmetykami , które będą oczyszczać bez podrażniania. Należy unikać substancji potencjalnie alergizujących i komedogennych, takich jak wazelina, parafina i oleje mineralne.

Kiedy znika trądzik niemowlęcy?

Czas trwania choroby jest kwestią indywidualną, jednak zmiany trądzikowe u niemowląt najczęściej znikają po kilku miesiącach. Im szybciej zostanie włączone odpowiednie leczenie i pielęgnacja , tym lepiej.

Co pogarsza trądzik niemowlęcy?

Do zaostrzenia trądziku niemowlęcego może dojść w wyniku zbyt agresywnej pielęgnacji, przegrzewania organizmu dziecka czy też nieodpowiedniej higieny. Należy pamiętać o regularnej wymianie pościeli oraz ręcznika.

Czy trądzik niemowlęcy nawraca?

Trądzik niemowlęcy zazwyczaj mija samoistnie, ale u niektórych może on nawracać. Nie ma jednak powtarzalnej reguły. Trądzik pojawiający się u starszych dzieci, młodzieży lub dorosłych nie jest nazywany trądzikiem niemowlęcym i może się różnić wyglądem zmian.

Podsumowanie informacji o trądziku niemowlęcym

Trądzik niemowlęcy:

  • może przypominać inne choroby i problemy skórne.
  • częściej pojawia się u chłopców niż u dziewcząt.
  • w większości przypadków mija samoistnie.
  • leczenie polega na stosowaniu odpowiedniej pielęgnacji, leków miejscowych, rzadziej leków ogólnoustrojowych.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk

Bibliografia

  1. M. Filo-Rogulska, D. Wcisło-Dziadecka, L.Brzezińska-Wcisło, Neonatal and infantile acne – ethiopathogenesis, clinical presentation and treatment possibilities „Postępy Nauk Medycznych”, 1a/2018, s. 45-48.
  2. C. Serna-Tamayo, MD; C. K. Janniger, MD; G. Micali, MD; R. A. Schwartz, MD, MPH, Neonatal and Infantile Acne Vulgaris: An Update „Petriadic Dermatology” VOLUME 94, JULY 2014 s. 13-16.
  3. Infantile Acne. Poole CN, McNair V. [W]: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing 2024.

Kalendarz szczepień: szczepienia obowiązkowe i zalecane dla dzieci i młodzieży

Angelika Janowicz
-
0
Kalendarz szczepień: szczepienia obowiązkowe i zalecane dla dzieci i młodzieży

W prawidłowych warunkach pierwsze szczepienie dziecko otrzymuje już w ciągu doby po narodzinach, a kolejne podawane są zgodnie ze ściśle określonym harmonogramem – tzw. kalendarzem szczepień. To dokument tworzony co roku na podstawie aktualnej sytuacji epidemiologicznej w kraju i dostosowany do standardów Światowej Organizacji Zdrowia. Dzięki jego przestrzeganiu możliwe jest nie tylko indywidualne zabezpieczenie dziecka, ale także budowanie odporności całej społeczności. Zobacz, jak wygląda kalendarz szczepień dla dzieci i młodzieży.

Z tego artykułu dowiesz się:
>> Kalendarz szczepień zawiera listę obowiązkowych i rekomendowanych szczepień ochronnych.
>> W dokumencie określone są wiek dziecka i schemat szczepienia przeciwko konkretnym chorobom.
>> Część szczepień zalecanych jest refundowanych dla dzieci w określonym wieku.
>> Dostępne są również szczepionki 5w1 i 6w1. Są to preparaty skojarzone, które zawierają antygeny kilku różnych drobnoustrojów w jednej dawce.
>> Przed szczepieniem dziecko przechodzi konsultację kwalifikacyjną w celu wykluczenia przeciwwskazań.

Spis treści:

  1. Kalendarz szczepień: co to jest?
  2. Jakie informacje można znaleźć w kalendarzu szczepień?
  3. Kalendarz szczepień obowiązkowych
  4. Kalendarz szczepień nieobowiązkowych, ale zalecanych – co się w nim znajduje?
  5. Kalendarz szczepień nieobowiązkowych – na które choroby można się zaszczepić dodatkowo?
  6. Kalendarz szczepień: 5w1 – przed czym chronią zastosowane szczepionki?
  7. Kalendarz szczepień: 6w1 – przed czym chronią zastosowane szczepionki?
  8. Czy przed szczepieniem dziecka należy wykonać dodatkowe badania?
  9. Kalendarz szczepień dzieci i młodzieży. Najczęstsze pytania (FAQ)
  10. Kalendarz szczepień dzieci i młodzieży: podsumowanie

Kalendarz szczepień: co to jest?

Kalendarz szczepień ochronnych (Program Szczepień Ochronnych) to oficjalny, zatwierdzony przez Ministerstwo Zdrowia dokument, który precyzyjnie określa, przeciwko jakim chorobom oraz w jakim wieku i schemacie należy zaszczepić dziecko.

Kalendarz szczepień dzieci i młodzieży zawiera:

  • szczepienia obowiązkowe – finansowane z budżetu państwa w ramach ubezpieczenia zdrowotnego,
  • szczepienia zalecane – płatne lub refundowane w określonych grupach ryzyka.

Kalendarz szczepień podlega regularnym aktualizacjom wynikającym z wprowadzania nowych preparatów, zmian w sytuacji epidemiologicznej oraz rozwoju wiedzy medycznej. Terminy podawania poszczególnych dawek są planowane tak, aby zapewnić dziecku ochronę w okresie największej podatności na zachorowanie i jego powikłania, a jednocześnie przyczyniać się do budowania odporności populacyjnej.

Pakiet małego dziecka (6 badań) banerek

Jakie informacje można znaleźć w kalendarzu szczepień?

W kalendarzu szczepień znaleźć można następujące informacje:

  • wiek dziecka, w którym należy wykonać dane szczepienie,
  • rodzaj szczepionki oraz schemat jej podania (z rozróżnieniem na szczepienia obowiązkowe i zalecane),
  • ewentualne dawki przypominające.

Dokument zawiera ponadto szczegółowe wytyczne dotyczące tego, jakie osoby i grupy wiekowe podlegają obowiązkowi szczepień ochronnych, jaki jest dopuszczalny zakres wieku na ich realizację oraz jakie zasady obowiązują w ramach profilaktyki poekspozycyjnej i w podawaniu poszczególnych szczepionek.

>> Zobacz: Szczepienia osób dorosłych – które są zalecane i dlaczego?

Kalendarz szczepień obowiązkowych

Szczepienia obowiązkowe w Polsce są finansowane z budżetu państwa i wykonywane w określonych przedziałach wiekowych. Obejmują ochronę przed gruźlicą, błonicą, tężcem, krztuścem, polio, odrą, świnką, różyczką, Haemophilus influenzae typu b (Hib), rotawirusami, pneumokokami, wirusowym zapaleniem wątroby typu B.

W przypadku szczepień przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi u dzieci stosuje się szczepionki skojarzone – DTP (całokomórkowe) lub DTaP (bezkomórkowe). W starszym wieku podaje się dawki przypominające, o zmniejszonej zawartości składników – Tdap w 14. roku życia oraz Td w 19. roku życia.

Kalendarz szczepień obowiązkowych na 2025 rok:

Wiek dzieckaSzczepienie obowiązkowe
pierwsza doba życiaWZW B (HBV)
gruźlica (BCG; przed zakończeniem hospitalizacji)
2. miesiąc życia
(po 6. tygodniu życia)		pneumokoki (PCV)
WZW B (HBV)
błonica, tężec, krztusiec (DTP – szczepionka całokomórkowa)
Hib
rotawirusy (RV)
4. miesiąc życiapneumokoki (PCV)
poliomyelitis (IPV)
błonica, tężec, krztusiec (DTP)
rotawirusy (RV)
Hib
6. miesiąc życiapoliomyelitis (IPV)
błonica, tężec, krztusiec (DTP)
rotawirus (RV; w przypadku schematu 3-dawkowego)
Hib
7. miesiąc życiaWZW B (HBV)
13.–15. miesiąc życiapneumokoki (PCV)
odra, świnka, różyczka (MMR)
16.–18. miesiąc życiapoliomyelitis (IPV)
błonica, tężec, krztusiec (DTP)
Hib
6. rok życiapoliomyelitis (IPV)
odra, świnka, różyczka (MMR)
błonica, tężec, krztusiec (DTaP – szczepionka bezkomórkowa)
14. rok życiabłonica, tężec, krztusiec (Tdap – szczepionka bezkomórkowa z obniżoną zawartością składników błonicy i krztuśca)
19. rok życiabłonica, tężec (Td – szczepionka bezkomórkowa z obniżoną zawartością antygenów błonicy)

Kalendarz szczepień może zostać zmodyfikowany w zależności od zastosowanych szczepionek skojarzonych oraz sytuacji zdrowotnej dziecka. W przypadku wcześniaków:

  • stosuje się szczepienia 5w1 przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, Haemophilus influenzae typu b,
  • zaleca się zaszczepienie przeciwko rotawirusom jeszcze podczas przebywania w szpitalu,
  • zaleca się możliwie najwcześniejsze podanie szczepionki przeciwko pneumokokom,
  • podaje się szczepionkę przeciwko gruźlicy po osiągnięciu przez dziecko masy ciała 2000 g,
  • szczepienie przeciw WZW B u noworodków z masą <2000 g należy rozpocząć jeszcze w szpitalu – stosuje się wtedy schemat 4-dawkowy.

Kalendarz szczepień nieobowiązkowych, ale zalecanych – co się w nim znajduje?

Szczepienia zalecane nie są objęte obowiązkiem prawnym. Nie są również finansowane z budżetu państwa, chociaż w określonych sytuacjach mogą być refundowane lub częściowo refundowane. Eksperci rekomendują ich wykonywanie w trosce o jak najszerszą i najskuteczniejszą ochronę dziecka.

Kalendarz szczepień nieobowiązkowych również zawiera informacje dotyczące wieku dziecka, rodzaju szczepionki i schematu jej podania.

Szczepienie przeciwkoWiek dziecka
meningokokom (MenB, MenACWY)od 2. miesiąca do 19. roku życia (zalecane, nierefundowane powszechnie: przysługują dzieciom z grup ryzyka, np. z niedoborami odporności; w wybranych miastach mogą być finansowane z lokalnych programów samorządowych)
grypie
(IIV: domięśniowo lub podskórnie, po ukończeniu 6 m.ż.; LAIV: donosowo, po ukończeniu 18 m.ż. do 18 r.ż.)		powyżej 6. miesiąca do 19. roku życia (refundowane w 100%)
ospie wietrznej (VZV)od 13.–15. miesiąca do 19. roku życia
COVID-19powyżej 6. miesiąca do 19. roku życia (bezpłatna w programie szczepień)
kleszczowemu zapaleniu mózgu (KZM)od 13.–15. miesiąca do 19. roku życia
HPVpo ukończeniu 9 lat do 14 lat (szczepienie bezpłatne – program powszechny)
WZW A (HAV)od 13.–15. miesiąca do 19. roku życia
Pakiet wirusowe zapalenie wątroby (2 badania) baner

Kalendarz szczepień nieobowiązkowych – na które choroby można się zaszczepić dodatkowo?

W ramach nieobowiązkowego kalendarza szczepień dziecko można zaszczepić przeciwko:

  • wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV),
  • ospie wietrznej,
  • meningokokom,
  • grypie,
  • COVID-19,
  • kleszczowemu zapaleniu mózgu,
  • wirusowemu zapaleniu wątroby typu A.

W szczególnych przypadkach szczepienia zalecane stają się obowiązkowe (np. szczepienie przeciwko pneumokokom przy wrodzonych wadach serca). Szczegóły zawarte są w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 27 września 2023 roku w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych.

Warto wiedzieć:
W Polsce refundacją objęte są szczepienia przeciwko HPV, COVID-19 i grypie.

Kalendarz szczepień: 5w1 – przed czym chronią zastosowane szczepionki?

Szczepionka 5w1 to preparat skojarzony, który w jednej dawce zapewnia ochronę przed pięcioma chorobami: błonicą, tężcem, krztuścem, poliomyelitis oraz zakażeniami wywoływanymi przez Haemophilus influenzae typu b.

Szczepionkę 5w1 w kalendarzu szczepień podaje się w 4 dawkach:

  • w 2. miesiącu życia,
  • w 4. miesiącu życia,
  • w 6.–7. miesiącu życia,
  • w 16.–18. miesiącu życia.

Zastosowanie szczepionki 5w1 pozwala ograniczyć liczbę wkłuć, co jest mniej stresujące dla dziecka.

>> Zobacz: Szczepionka na boreliozę coraz bliżej?

Kalendarz szczepień: 6w1 – przed czym chronią zastosowane szczepionki?

Szczepionka 6w1 działa podobnie jak 5w1, z tą różnicą, że zawiera dodatkowo ochronę przed wirusowym zapaleniem wątroby typu B. Oznacza to, że w jednym zastrzyku dziecko otrzymuje profilaktykę przeciwko sześciu chorobom.

Szczepionkę 6w1 w kalendarzu szczepień podaje się według następującego schematu:

  • w 2. miesiącu życia,
  • w 4. miesiącu życia,
  • w 6.–7. miesiącu życia,
  • w 16.–18. miesiącu życia.

Należy pamiętać, że pierwszą dawkę szczepienia przeciwko WZW B dziecko powinno otrzymać w 1. dobie życia.

>> Sprawdź: Żółtaczka u noworodka – objawy, przyczyny, badania stężenia bilirubiny

Czy przed szczepieniem dziecka należy wykonać dodatkowe badania?

Przed każdym szczepieniem lekarz przeprowadza konsultację kwalifikacyjną, która ma na celu ocenę stanu zdrowia dziecka i wykluczenie przeciwwskazań do podania szczepionki. Rutynowo nie wykonuje się badań dodatkowych, ale w razie potrzeby (np. przy podejrzeniu choroby) lekarz może zlecić testy laboratoryjne z krwi (np. morfologię krwi, CRP).

Pakiet profilaktyka ogólny (10 badań) banerek

Kalendarz szczepień dzieci i młodzieży. Najczęstsze pytania (FAQ)

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące kalendarza szczepień.

Jakie są obowiązkowe szczepienia ochronne?

Do obowiązkowych szczepień ochronnych należą szczepienia przeciwko: rotawirusom, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, tężcowi, gruźlicy, błonicy, krztuścowi, śwince, odrze, różyczce, polio, Haemophilus influenzae typu b, pneumokokom.

Jakie szczepienia należy powtarzać?

Niektóre szczepienia wymagają dawek przypominających, aby utrzymać odpowiedni poziom odporności. Dotyczy to szczepień przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi, polio, śwince, odrze, różyczce.

Czy krztusiec jest w kalendarzu szczepień?

Szczepienie przeciwko krztuścowi znajduje się w kalendarzu szczepień obowiązkowych. Jest podawane w ramach szczepionki skojarzonej DTP lub DTaP, 5w1 lub 6w1, a także jako dawki przypominające w starszym wieku (Tdap w 14. roku życia).

Czy szczepionka na pneumokoki jest obowiązkowa?

Tak, obowiązek szczepienia przeciw pneumokokom istnieje od 2017 roku i obejmuje dzieci urodzone po 31 grudnia 2016 roku.

Jakie są wady i zalety szczepień 5w1 i 6w1?

Zaletą szczepionek skojarzonych 5w1 i 6w1 jest mniejsza liczba wkłuć, co zmniejsza stres u dziecka i ryzyko miejscowych odczynów poszczepiennych. Wadą jest brak refundacji – rodzice muszą pokryć koszt z własnych środków.

Kalendarz szczepień dzieci i młodzieży: podsumowanie

  • Kalendarz szczepień określa, które ze szczepień są obowiązkowe oraz w jakim wieku i schemacie należy podać je dziecku. Zawarte są w nim również szczepionki zalecane (nieobowiązkowe).
  • Szczepienia obowiązkowe to szczepienia przeciwko gruźlicy, błonicy, krztuścowi, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, tężcowi, śwince, odrze, różyczce, polio, pneumokokom, Haemophilus influenzae typu b, rotawirusom.
  • Zalecane są szczepienia przeciwko HPV, grypie, ospie wietrznej, meningokokom, COVID-19, kleszczowemu zapaleniu mózgu, wirusowemu zapaleniu wątroby typu A.

Opieka merytoryczna: lek. Maria Wydra

Bibliografia

  1. https://www.mp.pl/pacjent/szczepienia/organizacja-szczepien/52627,kalendarz-szczepien (dostęp 05.10.2025)
  2. https://podyplomie.pl/pediatria/30756,szczepienia-zgodne-z-kalendarzem-szczepien-i-dodatkowe (dostęp 05.10.2025)
  3. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 września 2023 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych
  4. https://www.mp.pl/szczepienia/programszczepien/polska/155787,program-szczepien-ochronnych-na-2025-rok-dla-dzieci-i-doroslych (dostęp 05.10.2025)
  5. https://szczepienia.pzh.gov.pl/kalendarz-szczepien-2025/ (dostęp 05.10.2025)
  6. https://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/jakie-bezplatne-szczepionki-przysluguja-wczesniakom/ (dostęp 05.10.2025)
  7. https://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/jak-sa-refundowane-szczepionki-przeciw-grypie-w-sezonie-2024-2025/ (dostęp 05.10.2025)
  8. Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 3 października 2024 r. w sprawie wykazu zalecanych szczepień ochronnych, dla których zakup szczepionek został objęty finansowaniem przez ministra właściwego do spraw zdrowia
  9. https://szczepienia.pzh.gov.pl/realizacja-szczepien-obowiazkowych/rozklad-2/ (dostęp 05.10.2025)
  10. https://szczepienia.pzh.gov.pl/realizacja-szczepien-obowiazkowych/rozklad-4/ (dostęp 05.10.2025)

Prostata – co to jest i za co odpowiada? Funkcje gruczołu krokowego

Sandra Słuszewska
-
0
Prostata – co to jest i za co odpowiada? Funkcje gruczołu krokowego

Prostata, czyli męski narząd układu moczowo-płciowego położony pod pęcherzem moczowym i otaczający cewkę moczową, spełnia wiele ważnych funkcji, które mają kluczowe znaczenie dla płodności mężczyzny. Choć jest niewielka – rozmiarem przypomina orzech włoski – jej wpływ na organizm jest ogromny.

Kluczowe informacje:
>> Prostata (gruczoł krokowy) to niewielki narząd męskiego układu moczowo-płciowego, odpowiedzialny m.in. za produkcję części płynu nasiennego i prawidłowe funkcjonowanie układu rozrodczego.
>> Objawy chorób prostaty obejmują trudności w oddawaniu moczu, częstomocz (zwłaszcza nocny), osłabienie strumienia moczu, uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza, a czasem ból w podbrzuszu lub kroczu.
>> W diagnostyce kluczową rolę odgrywają badania laboratoryjne (oznaczenie stężenia PSA – swoistego antygenu sterczowego), badanie per rectum (DRE) oraz badania obrazowe, takie jak USG przezodbytnicze (TRUS).

Spis treści:

  1. Prostata – co to takiego?
  2. Za co odpowiada prostata: funkcje gruczołu krokowego
  3. Jak rozpoznać problemy z gruczołem krokowym u mężczyzn?
  4. Jakie badania wykonać przy podejrzeniu problemów z prostatą?
  5. Jak dbać o gruczoł krokowy?
  6. Prostata: podsumowanie informacji

Prostata – co to takiego?

Prostata, znana również jako gruczoł krokowy lub stercz, to niewielki, lecz niezwykle istotny narząd wchodzący w skład męskiego układu moczowo-płciowego. To właśnie dzięki niej możliwe jest prawidłowe funkcjonowanie układu rozrodczego.

Prostata jest gruczołem cewkowo-pęcherzykowym otoczonym mięśniowym zębem. Jej głównym zadaniem jest produkcja płynu stanowiącego część nasienia – substancji, w której zawieszone są plemniki. Płyn ten odgrywa kluczową rolę w procesie zapłodnienia, zapewniając plemnikom odpowiednie środowisko do przeżycia i poruszania się.

>> Przeczytaj: Kolor spermy – od czego zależy i jaki jest prawidłowy?

Jak wygląda prostata?

Jeżeli chodzi o budowę prostaty, warto zapamiętać, że:

  • przypomina orzech włoski; objętość prostaty ma mniej niż 25 ml, a jej waga u zdrowego mężczyzny wynosi ok. 30 gramów;
  • składa się z dwóch płatów (prawego i lewego), połączonych tzw. węziną, które zbudowane są z licznych drobnych płacików;
  • całość otacza elastyczna torebka zawierająca naczynia krwionośne i nerwy, odpowiedzialne m.in. za kontrolę erekcji;
  • tworzą ją trzy rodzaje tkanek: gruczołowa (wydzielnicza), mięśniowa (umożliwia skurcze podczas ejakulacji) oraz włóknista (scala cały narząd).

>> Przeczytaj także: Azoospermia, czyli brak plemników w nasieniu. Przyczyny, diagnostyka i leczenie

Gdzie znajduje się gruczoł krokowy?

Prostata położona jest w miednicy mniejszej, tuż pod pęcherzem moczowym, otaczając początkowy odcinek cewki moczowej. Takie położenie sprawia, że gruczoł krokowy pełni rolę swoistego zaworu, który podczas wytrysku zapobiega dostawaniu się nasienia do pęcherza moczowego. Tylna powierzchnia prostaty przylega bezpośrednio do odbytnicy, co umożliwia jej palpacyjne badanie podczas wizyty u urologa – tzw. badanie per rectum.

Ważne: Położenie gruczołu krokowego w tak strategicznym miejscu sprawia, że wszelkie zmiany w jego strukturze – np. rozrost lub stan zapalny – mogą powodować charakterystyczne objawy ze strony układu moczowego, takie jak częste oddawanie moczu, czy uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza.

>> Sprawdź: Przerost prostaty – jakie są objawy? Przyczyny i leczenie przerostu gruczołu krokowego

Za co odpowiada prostata: funkcje gruczołu krokowego

Do najważniejszych funkcji prostaty należą:

  • utrzymywanie optymalnego środowiska dla plemników – płyn prostaty ma lekko zasadowy odczyn, dzięki czemu neutralizuje kwaśne środowisko pochwy, chroniąc plemniki i zwiększając szanse na zapłodnienie;
  • udział w ejakulacji – podczas wytrysku mięśnie prostaty kurczą się, pomagając w wypchnięciu nasienia przez cewkę moczową oraz zapobiegając jego cofaniu się do pęcherza;
  • przemiana hormonów płciowych – w obrębie prostaty testosteron przekształcany jest w jego aktywniejszy metabolit – dihydrotestosteron (DHT), który wpływa na funkcjonowanie układu rozrodczego i cechy płciowe mężczyzny.
Badanie PSA całkowitego banerek

Jak rozpoznać problemy z gruczołem krokowym u mężczyzn?

Zdrowa prostata zwykle nie daje o sobie znać, jednak gdy zaczyna działać nieprawidłowo – wysyła wyraźne sygnały ostrzegawcze. Problemy z gruczołem krokowym pojawiają się najczęściej po 45.-50. roku życia i mogą mieć różne podłoże – od łagodnego rozrostu, przez stany zapalne, aż po nowotwór złośliwy.

Wczesne rozpoznanie objawów ma ogromne znaczenie, ponieważ wiele chorób prostaty rozwija się powoli i przez długi czas nie powoduje bólu ani innych dolegliwości. Warto więc zwrócić uwagę na wszelkie zmiany w codziennym funkcjonowaniu układu moczowego i rozrodczego.

>> To może Cię zainteresować: Badania laboratoryjne w diagnostyce nowotworu prostaty

Do najczęstszych objawów, które mogą świadczyć o nieprawidłowościach w obrębie gruczołu krokowego, należą:

  • trudności w oddawaniu moczu – wąski, przerywany strumień, uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza, konieczność parcia;
  • zwiększona częstotliwość oddawania moczu, zwłaszcza w nocy (nokturia);
  • pieczenie lub ból podczas mikcji (tj. oddawania moczu);
  • ból w okolicy krocza, podbrzusza lub dolnej części pleców, nasilający się podczas siedzenia i/lub wytrysku;
  • krew w nasieniu lub moczu – objaw wymagający natychmiastowej konsultacji lekarskiej;
  • zaburzenia erekcji i spadek libido;
  • gorączka, dreszcze, złe samopoczucie – mogące towarzyszyć ostrym stanom zapalnym prostaty.

>> Zobacz również: Rak jąder i prostaty – wczesne wykrywanie oraz profilaktyka nowotworów męskich narządów płciowych

Problemy z prostatą. Jaki lekarz może pomóc?

W przypadku jakichkolwiek niepokojących objawów ze strony układu moczowo-płciowego pierwszym specjalistą, do którego należy się zgłosić, jest urolog. To właśnie on zajmuje się diagnostyką, profilaktyką i leczeniem schorzeń prostaty oraz całego układu moczowo-płciowego.

Jakie badania wykonać przy podejrzeniu problemów z prostatą?

Wizyta u urologa pozwala na ocenę stanu gruczołu krokowego, wykonanie niezbędnych badań, takich jak:

  • badanie per rectum (palcem przez odbyt);
  • USG przezodbytnicze;
  • oznaczenie poziomu antygenu PSA we krwi – jednego z kluczowych markerów raka prostaty.
Badanie wolnego PSA (fPSA) banerek

Oznaczanie poziomu antygenu PSA we krwi – na czym polega badanie?

Oznaczanie poziomu PSA, czyli swoistego antygenu sterczowego (ang. Prostate Specific Antigen), to jedno z najważniejszych badań diagnostycznych w profilaktyce i wczesnym wykrywaniu chorób gruczołu krokowego. PSA jest białkiem wytwarzanym przez komórki prostaty – zarówno zdrowe, jak i nowotworowe – dlatego jego podwyższony poziom we krwi może świadczyć o nieprawidłowościach w obrębie tego narządu. Badanie polega na pobraniu próbki krwi z żyły, najczęściej ze zgięcia łokciowego, a następnie oznaczeniu stężenia PSA w surowicy.

Warto jednak pamiętać, że podwyższony poziom PSA nie zawsze oznacza nowotwór. Wynik może wzrosnąć również w przypadku łagodnego przerostu prostaty (BPH), zapalenia gruczołu krokowego, po ejakulacji czy intensywnym wysiłku fizycznym.

Jak dbać o gruczoł krokowy?

Aby zadbać o zdrowie gruczołu krokowego, warto:

  • regularnie się badać – po 50. roku życia warto raz w roku wykonywać oznaczenie PSA oraz badanie urologiczne. W przypadku mężczyzn z obciążeniem rodzinnym – rozpocząć profilaktykę już wcześniej;
  • stawiać na zdrową, zbilansowaną dietę – w codziennym jadłospisie powinny dominować warzywa (szczególnie pomidory bogate w likopen), owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, ryby morskie i zdrowe tłuszcze roślinne. Należy ograniczyć tłuszcze zwierzęce, czerwone mięso i żywność wysoko przetworzoną;
  • być aktywnym fizycznie – regularne ćwiczenia poprawiają krążenie w obrębie miednicy i pomagają utrzymać prawidłową masę ciała, co zmniejsza ryzyko przerostu prostaty. Wystarczy 30 minut ruchu dziennie – spacer, pływanie, jazda na rowerze (z odpowiednim siodełkiem) czy ćwiczenia ogólnorozwojowe;
  • unikać używek – zarówno nadmierne spożycie alkoholu, jak i palenie tytoniu zwiększają ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych, w tym raka prostaty;
  • pamiętać o nawodnieniu i higienie układu moczowego – picie odpowiedniej ilości wody wspiera prawidłową pracę pęcherza i prostaty, a unikanie długiego wstrzymywania moczu zmniejsza ryzyko infekcji;
  • dbać o regularne życie seksualne – ejakulacja wspomaga naturalne oczyszczanie gruczołu krokowego i może zmniejszać ryzyko zastojów wydzieliny, sprzyjających stanom zapalnym.

>> Sprawdź: Jakie mogą być przyczyny bólu jąder?

Prostata: podsumowanie informacji

  • Prostata to niewielki, ale niezwykle ważny gruczoł męskiego układu moczowo-płciowego – odpowiada m.in. Za produkcję płynu, w którym zawieszone są plemniki;
  • Choroby prostaty (takie jak łagodny przerost, zapalenie czy rak prostaty) mogą rozwijać się powoli i początkowo nie dawać wyraźnych objawów, dlatego tak istotna jest profilaktyka;
  • Objawy ostrzegawcze to przede wszystkim: trudności w oddawaniu moczu, ból krocza, pieczenie, uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza, krew w moczu lub nasieniu;
  • Oznaczenie PSA we krwi to podstawowe badanie pozwalające wcześnie wykryć nieprawidłowości w obrębie gruczołu krokowego – szczególnie ważne po 50. roku życia;
  • Urolog to specjalista, do którego warto zgłaszać się profilaktycznie raz w roku – nawet jeśli nie występują żadne objawy.

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski

Bibliografia

  1. Radziszewski P., Badania diagnostyczne w urologii, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2014.
  2. Wiercińska M., Prostata (gruczoł krokowy, stercz), Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2023.
  3. Bukowska B., Prostata – co to jest i gdzie się znajduje? Budowa, funkcje, choroby, wylecz.to, 2024.
  4. Sekhoacha M, Riet K, Motloung P, Gumenku L, Adegoke A, Mashele S. Prostate Cancer Review: Genetics, Diagnosis, Treatment Options, and Alternative Approaches. Molecules. 2022 Sep 5;27(17):5730.
  5. https://pacjent.gov.pl/zapobiegaj/jak-badac-prostate (dostęp: 15.10.2025).

Zapalenie mieszków włosowych: przyczyny, objawy i leczenie

Katarzyna Banaszczyk
-
0
Zapalenie mieszków włosowych: przyczyny, objawy i leczenie

Zapalenie mieszków włosowych to jedna z najczęstszych infekcji skóry, która jest częstą przyczyną wizyt w gabinetach dermatologicznych. Choć jest to w większości przypadków niegroźne schorzenie, które mija pod wpływem odpowiedniego leczenia, to w pewnych sytuacjach przechodzi w formę przewlekłą.

Z tego artykułu dowiesz się:
– jakie są przyczyny zapalenia mieszków włosowych,
– jak objawia się zapalenie mieszków włosowych,
– czym charakteryzuje się przewlekłe zapalenie mieszków włosowych,
– na czym polega diagnostyka i leczenie zapalenia mieszków włosowych.

Spis treści:

  1. Czym jest zapalenie mieszków włosowych?
  2. Objawy zapalenia mieszków włosowych
  3. Jak wygląda zapalenie mieszków włosowych?
  4. Lokalizacja zmian skórnych
  5. Diagnostyka zapalenia mieszków włosowych
  6. Leczenie zapalenia mieszków włosowych
  7. Leczenie domowe i profilaktyka zapalenia mieszków włosowych
  8. FAQ. Zapalenie mieszków włosowych – często zadawane pytania
  9. Zapalenie mieszków włosowych – podsumowanie

Czym jest zapalenie mieszków włosowych?

Zapalenie mieszków włosowych (folliculitis; w klasyfikacji ICD-10 oznaczane kodem L73.8) to stan zapalny dotyczący mieszka włosowego i jego otoczenia, wywołany najczęściej przez infekcję bakteryjną. Warto mieć jednak świadomość, że za zapalenie mieszków włosowych może również odpowiadać infekcja grzybicza lub wirusowa, choć jest to zdecydowanie rzadsze zjawisko.

Wyróżnia się liczne czynniki predysponujące do wystąpienia zapalenia mieszków włosowych. Najważniejsze z nich to:

  • drażnienie skóry,
  • długotrwałe przebywanie w pozycji siedzącej,
  • stosowanie opatrunków pod okluzją,
  • obniżenie odporności, zakażenie wirusem HIV,
  • cukrzyca, szczególnie niekontrolowana,
  • przyjmowanie leków immunosupresyjnych, w tym glikokortykosteroidów,
  • nadwaga, otyłość,
  • nadmierne pocenie się,
  • korzystanie z saun, jacuzzi, basenów,
  • ekspozycja zawodowa na oleje, smołę.

>> Zobacz: Trądzik – choroba o wielu obliczach

Objawy zapalenia mieszków włosowych

Charakterystycznym objawem zapalenia mieszków włosowych jest pojawienie się krost, związanych z mieszkami włosowymi. Taki wykwit chorobowy jest wyniosły ponad poziom skóry (wyczuwalny podczas palpacji) i wypełniony żółtawą treścią ropną. Zmiany krostkowe są często przebite włosem i otoczone rumieniem, a więc zaczerwieniem, co wynika ze stanu zapalnego w otoczeniu mieszka włosowego.

Pakiet zdrowa skóra, włosy i paznokcie - suplementacja (4 badania) banerek

Jak wygląda zapalenie mieszków włosowych?

Omawiane w tym artykule schorzenie manifestuje się nagłym pojawieniem się krost, znajdujących się na rumieniowym podłożu. Zazwyczaj w zapaleniu mieszków włosowych zmiany są liczne, choć oczywiście możemy mieć do czynienia z zapaleniem pojedynczego mieszka włosowego.

Przewlekłe zapalenie mieszków włosowych (tak zwana figówka) ma bardziej różnorodny obraz kliniczny, w którym oprócz krost obserwuje się także zmiany grudkowe, sączące, a niekiedy również strupy i guzy, które mogą pozostawić po sobie blizny.

jak wygląda zapalenie mieszków włosowych
Zapalenie mieszków włosowych

Lokalizacja zmian skórnych

Zmiany skórne w przebiegu zapalenia mieszków włosowych mogą pojawiać się w wielu lokalizacjach – więc wszędzie tam, gdzie znajdują się mieszki włosowe. Poniżej przedstawiamy najczęściej zajmowane obszary.

Zapalenie mieszków włosowych na głowie

Krosty w przebiegu zapalenia mieszków włosowych mogą pojawić się nie tylko na skórze gładkiej, ale również na owłosionej skórze głowy. Ta lokalizacja zapalenia mieszków włosowych jest częsta u pacjentów płci męskiej, co bywa związane z zabiegami fryzjerskimi.

Zapalenie mieszków włosowych na twarzy

Skóra twarzy jest częstą lokalizacją krost. Problem ten może być wywoływany przez golenie, ale również stosowanie okluzyjnych kosmetyków i inne błędy pielęgnacyjne.

Zapalenie mieszków włosowych pod pachami

To kolejny obszar skóry, gdzie często pojawia się zapalenie mieszków włosowych. Wynika to między innymi z podrażnienia podczas depilacji tej delikatnej okolicy. Warto regularnie zmieniać maszynki do golenia, ponieważ pozwala to na zmniejszenie ryzyka nadkażenia bakteryjnego.

>> Przeczytaj: Trądzik odwrócony – jak rozpoznać sygnały ostrzegawcze?

Inne lokalizacje: pachwiny, uda, pośladki

Uda i pośladki są częstą lokalizacją zapalenia mieszków włosowych u tych pacjentów, którzy prowadzą siedzący tryb życia. Dotyczy to między innymi kierowców zawodowych. Sprzyja temu również noszenie ciasnej i okluzyjnej bielizny.

>> To może Cię zainteresować:

Diagnostyka zapalenia mieszków włosowych

Rozpoznanie zapalenia mieszków włosowych stawiane jest typowo na podstawie obrazu klinicznego i badania skóry pacjenta. Jednak w przypadku rozległych zmian, w tym zmian na twarzy, a także w sytuacji przewlekłego zapalenia mieszków włosowych, konieczne jest wykonanie badań mikrobiologicznych takich jak:

  • wymaz ze zmian skórnych – pozwala na określenie gatunku bakterii, który odpowiada za chorobę, a także jego lekowrażliwości,
  • badanie mykologiczne – w przypadku podejrzenia etiologii grzybiczej,
  • wymaz z nosa w kierunku nosicielstwa gronkowca złocistego – szczególnie w przypadkach nawracających.

Jeżeli zapalenia mieszków włosowych nawracają pomimo leczenia i diagnostyki mikrobiologicznej, warto rozważyć wykonanie takich badań laboratoryjnych jak:

Pakiet zdrowa skóra, włosy i paznokcie - suplementacja rozszerzony (4 badania) banerek

Leczenie zapalenia mieszków włosowych

Leczenie zapalenia mieszków włosowych jest uzależnione od jego przyczyny. W większości przypadków zapalenie mieszków włosowych jest wywołane przez bakterie (najczęściej są to gronkowce), co sprawia, że leczeniem w tym przypadku jest antybiotykoterapia. W mało nasilonych przypadkach stosuje się wyłącznie antybiotyki miejscowe takie jak mupirocyna czy kwas fusydowy (np. w postaci maści, czy kremu).

Rozległe, a także przewlekłe zapalenie mieszków włosowych może wymagać zastosowania antybiotykoterapii ogólnej (w postaci doustnej lub dożylnej). Taka antybiotykoterapia powinna być dobrana na podstawie wyniku antybiogramu (jest to wówczas antybiotykoterapia celowana).

>> Sprawdź: Czyrak – czym jest i jak wygląda? Rodzaje, przyczyny i leczenie czyraków

Leczenie domowe i profilaktyka zapalenia mieszków włosowych

W warunkach domowych warto zastosować się do kilku zaleceń, które zmniejszą ryzyko nawrotów zapalenia mieszków włosowych. Należy pamiętać przede wszystkim o:

  • unikaniu noszenia zbyt ciasnych ubrań, w tym ciasnej bielizny, wykonanej z syntetycznych materiałów,
  • jeżeli stosujemy jednorazowe maszynki do golenia – warto zmieniać je przed każdym użyciem,
  • utrzymywaniu prawidłowej masy ciała,
  • wspieraniu odporności (zróżnicowana dieta, aktywność fizyczna),
  • kontrolowaniu schorzeń przewlekłych, w tym cukrzycy.

>> To interesujące: Krosty na twarzy: rodzaje i możliwe przyczyny. Jak pozbyć się krost na twarzy?

FAQ. Zapalenie mieszków włosowych – często zadawane pytania

Zapalenie mieszków włosowych to jedna z częstych przypadłości dermatologicznych. Poniżej odpowiedzi na pytania najczęściej zadawane przez pacjentów.

Jak rozpoznać zapalenie mieszka włosowego?

Zapalenie mieszka włosowego można rozpoznać na podstawie wykwitów obecnych na skórze pacjenta. W celu określenia etiologii infekcji wykonuje się badania mikrobiologiczne.

Czy zapalenie mieszków włosowych samo przejdzie?

Zapalenie mieszka włosowego może niekiedy ustąpić samoistnie, jednak w celu eliminacji czynnika sprawczego i przyspieszeniu gojenia zmian skórnych konieczne jest włączenie odpowiedniego leczenia.

Czy zapalenie mieszków włosowych jest zaraźliwe?

Zapalenie mieszków włosowych jest schorzeniem infekcyjnym, co sprawia, że możliwe jest przeniesienie drobnoustroju chorobotwórczego na przykład poprzez kontakt bezpośredni ze skórą pacjenta lub poprzez używanie tych samych przedmiotów.

Z czym można pomylić zapalenie mieszków włosowych?

Krosty na rumieniowym podłożu są elementem obrazu klinicznego wielu schorzeń dermatologicznych. Zapalenie mieszków włosowych powinno się różnicować między innymi z takimi jednostkami chorobowymi jak:
– trądzik pospolity,
– łuszczyca krostkowa,
– zespół Sneddona-Wilkinsona,
– krostkowe osutki polekowe.

Jaka bakteria najczęściej powoduje zapalenie mieszków włosowych?

Drobnoustrój, który najczęściej odpowiada za zapalenie mieszków włosowych, to gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus).

Jak rozpoznać, czy to trądzik, czy zapalenie mieszków włosowych?

Najważniejszą różnicą między trądzikiem pospolitym a zapaleniem mieszków włosowych jest obecność zaskórników w przypadku trądziku pospolitego. Są to wykwity charakterystyczne właśnie dla trądziku pospolitego.

Dlaczego czasami dochodzi do przewlekłego zapalenia mieszków włosowych?

Przewlekłemu zapaleniu mieszków włosowych sprzyja przede wszystkim nosicielstwo gronkowca złocistego, obniżenie odporności, ale również mikrouszkodzenia i przewlekłe drażnienie skóry oraz współistnienie schorzeń przewlekłych, w tym niekontrolowanej cukrzycy.

Zapalenie mieszków włosowych – podsumowanie

  • Zapalenie mieszków włosowych to schorzenie infekcyjne, za które najczęściej odpowiadają bakterie.
  • Schorzenie to objawia się krostami, znajdującymi się na rumieniowym podłożu, które najczęściej lokalizują się na tułowiu, kończynach i twarzy.
  • W diagnostyce zapalenia mieszków włosowych istotną rolę odgrywają badania mikrobiologiczne, w tym wymaz wraz z antybiogramem oraz badanie mykologiczne.
  • Terapia zapalenia mieszków włosowych polega na stosowaniu antybiotyków, zarówno w postaci miejscowej, jak i niekiedy w postaci ogólnej.

Bibliografia

  1. L. Rudnicka i inni, Współczesna Dermatologia, PZWL, Warszawa 2022,
  2. A. Polańska, Zapalenie mieszków włosowych, Medycyna praktyczna., https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/171080,zapalenie-mieszkow-wlosowych (dostęp: 05.10.2025).

Pęcherz neurogenny – czym jest? Objawy, przyczyny i leczenie

Katarzyna Ciepłucha
-
0
Pęcherz neurogenny – czym jest? Objawy, przyczyny i leczenie

Pęcherz neurogenny to dysfunkcja pęcherza moczowego spowodowana uszkodzeniem układu nerwowego. Może prowadzić do nietrzymania moczu, infekcji, a nawet uszkodzenia nerek. W artykule znajdziesz najważniejsze informacje o objawach, przyczynach i możliwościach leczenia tej dolegliwości. Sprawdź, kiedy zgłosić się do specjalisty.

Z tego artykułu dowiesz się:

  • czym dokładnie jest pęcherz neurogenny i jak dochodzi do jego rozwoju,
  • jakie są najczęstsze przyczyny tego zaburzenia,
  • jakie objawy powinny skłonić do wizyty u lekarza,
  • jakie badania wykonuje się w diagnostyce pęcherza neurogennego,
  • jak wygląda leczenie – zachowawcze, farmakologiczne i operacyjne,
  • jakie są możliwe powikłania i metody wsparcia pacjentów.

Spis treści:

  1. Czym jest pęcherz neurogenny?
  2. Przyczyny pęcherza neurogennego
  3. Pęcherz neurogenny – jakie daje objawy?
  4. Diagnostyka pęcherza neurogennego – jakie badania wykonać?
  5. Leczenie pęcherza neurogennego
  6. Pęcherz neurogenny: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)
  7. Podsumowanie

Czym jest pęcherz neurogenny?

Pęcherz neurogenny (w klasyfikacji ICD-10 oznaczony kodem N31) to zaburzenie pracy pęcherza moczowego spowodowane uszkodzeniem układu nerwowego – ośrodkowego (mózgu i rdzenia kręgowego) lub obwodowego (nerwów odpowiedzialnych za przewodzenie impulsów). Problem ten może prowadzić do trudności z opróżnianiem pęcherza lub nietrzymania moczu.

W warunkach prawidłowych oddawanie moczu (mikcja) to proces kontrolowany przez mózg, rdzeń kręgowy i nerwy obwodowe. Ich współdziałanie pozwala na świadome oddawanie moczu w odpowiednim momencie. Jeśli którykolwiek z tych elementów zostanie uszkodzony – np. w wyniku urazu lub choroby – dochodzi do zaburzenia tej kontroli. Pęcherz może wówczas stać się wiotki (czyli słabo kurczliwy) albo nadmiernie pobudliwy (spastyczny).

U części pacjentów występuje tzw. dyssynergia wypieraczowo-zwieraczowa, czyli brak koordynacji między mięśniem wypieraczem (odpowiedzialnym za opróżnianie pęcherza) a zwieraczem cewki moczowej. Powoduje to, że mocz nie może swobodnie odpłynąć mimo uczucia silnego parcia.

>> Zobacz również: Parcie na mocz – przyczyny, diagnostyka i leczenie częstego parcia na pęcherz

Przyczyny pęcherza neurogennego

Pęcherz neurogenny może być wynikiem wad wrodzonych lub uszkodzeń nabytych w przebiegu różnych chorób i urazów neurologicznych. Do najczęstszych przyczyn zalicza się:

Wady wrodzone, czyli obecne od urodzenia, to m.in.:

  • rozszczep kręgosłupa (szczególnie jego cięższa postać – przepuklina oponowo-rdzeniowa),
  • agenezja kości krzyżowej (brak jej rozwoju),
  • mózgowe porażenie dziecięce (zaburzenia kontroli nerwowo-mięśniowej).

Przyczyny nabyte to sytuacje, w których układ nerwowy ulega uszkodzeniu w ciągu życia. Należą do nich:

  • urazy rdzenia kręgowego (np. wypadki komunikacyjne, urazy sportowe),
  • udary mózgu,
  • choroby neurodegeneracyjne, takie jak choroba Parkinsona i stwardnienie rozsiane (SM),
  • nowotwory ośrodkowego układu nerwowego (np. guzy mózgu lub rdzenia),
  • powikłania po operacjach kręgosłupa,
  • zatrucia neurotoksyczne (np. metalami ciężkimi),
  • powikłania długotrwałej, źle kontrolowanej cukrzycy, która może uszkadzać nerwy obwodowe (neuropatia cukrzycowa).

Pęcherz neurogenny – jakie daje objawy?

Objawy pęcherza neurogennego zależą od rodzaju i lokalizacji uszkodzenia układu nerwowego. Mogą mieć różne nasilenie, ale najczęściej należą do nich:

  • częste oddawanie niewielkich ilości moczu (częstomocz),
  • trudności z rozpoczęciem mikcji i słaby strumień moczu,
  • uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza,
  • mimowolne oddawanie moczu (nietrzymanie),
  • zaleganie moczu w pęcherzu po mikcji,
  • nawracające infekcje dróg moczowych (ZUM),
  • brak odczuwania parcia na mocz (zaburzenia czucia).
Ważne!
Nieleczony pęcherz neurogenny może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak wodonercze, kamica, urosepsa czy przewlekłe uszkodzenie nerek.

Diagnostyka pęcherza neurogennego – jakie badania wykonać?

Rozpoznanie pęcherza neurogennego wymaga dokładnego wywiadu lekarskiego, badania przedmiotowego oraz specjalistycznej diagnostyki obrazowej i czynnościowej. Celem jest ocena budowy i funkcji układu moczowego oraz ustalenie przyczyny zaburzeń.

Najczęściej wykonywane badania to:

  • USG układu moczowego z oceną zalegania moczu po mikcji (tzw. PVR – post-void residual),
  • badanie ogólne moczu i posiew w celu wykrycia zakażeń,
  • badanie urodynamiczne, które pozwala ocenić pojemność pęcherza, ciśnienie, przepływ moczu i skoordynowanie pracy mięśni,
  • cystoskopia, czyli ocena wnętrza pęcherza przy użyciu cienkiego endoskopu,
  • rezonans magnetyczny (MRI) lub tomografia komputerowa (TK) – pomocne w ocenie zmian w mózgu, rdzeniu kręgowym lub miednicy,
  • scyntygrafia nerek (DMSA lub DTPA) – wykonywana w przypadku podejrzenia uszkodzenia miąższu nerek.
Pakiet zakażenie układu moczowego (2 badania) banerek

Leczenie pęcherza neurogennego

Leczenie pęcherza neurogennego zależy od rodzaju zaburzenia, wieku pacjenta, chorób towarzyszących i ryzyka powikłań. Jego głównym celem jest poprawa kontroli nad oddawaniem moczu, zapobieganie zakażeniom oraz ochrona nerek przed uszkodzeniem.

W zależności od sytuacji klinicznej stosuje się różne metody:

  • Zmiana stylu życia – np. ograniczenie kofeiny i alkoholu, kontrola ilości wypijanych płynów.
  • Leczenie farmakologiczne, w tym:
    • leki zmniejszające napięcie pęcherza (cholinolityki, np. oksybutynina, solifenacyna),
    • leki ułatwiające opróżnianie pęcherza (alfa-blokery, np. doksazosyna),
    • leki rozluźniające mięśnie (np. baklofen),
    • toksyna botulinowa (BTX-A) – podawana do mięśnia wypieracza lub zwieracza.
  • Cewnikowanie, jeśli pacjent nie jest w stanie opróżnić pęcherza samodzielnie:
    • przerywane samocewnikowanie (CIC) – metoda preferowana,
    • cewnikowanie nadłonowe lub przezcewkowe (np. cewnik Foleya) – raczej krótkoterminowo.
  • Leczenie operacyjne – rozważa się m.in. przecięcie zwieracza cewki lub neuromodulację nerwów krzyżowych.

W łagodniejszych przypadkach można też wdrożyć ćwiczenia dna miednicy i trening mikcji, jako uzupełnienie terapii farmakologicznej.

Pęcherz neurogenny: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)

Jakie są potencjalne powikłania nieleczonego pęcherza neurogennego?

Zakażenia dróg moczowych, kamica, refluks pęcherzowo-moczowodowy, wodonercze, niewydolność nerek.

Czy pęcherz neurogenny można całkowicie wyleczyć?

Nie zawsze. Leczenie ma na celu kontrolę objawów i zapobieganie powikłaniom, ale uszkodzenia neurologiczne bywają nieodwracalne.

Jakie ćwiczenia stosować na pęcherz neurogenny?

Trening mikcji, ćwiczenia mięśni dna miednicy (metoda Kegla), fizjoterapia uroginekologiczna – stosowane jako uzupełnienie leczenia.

Jak zdiagnozować pęcherz neurogenny?

Kluczowe są badania urodynamiczne i obrazowe. Diagnostykę zleca urolog lub neurolog w zależności od przyczyny.

Jak pęcherz neurogenny wpływa na funkcje seksualne?

Może powodować dysfunkcje seksualne (np. zaburzenia erekcji, suchość pochwy), szczególnie w przypadku uszkodzeń rdzenia lub stwardnienia rozsianego.

Pęcherz neurogenny a nadreaktywny – jaka jest różnica?

Pęcherz nadreaktywny nie wiąże się z uszkodzeniem układu nerwowego, choć objawy mogą być podobne (np. nagłe parcie, częstomocz).

Podsumowanie

  • Pęcherz neurogenny to zaburzenie spowodowane uszkodzeniem układu nerwowego.
  • Objawy obejmują trudności w opróżnianiu pęcherza, nietrzymanie moczu, częste ZUM.
  • Kluczowa jest diagnostyka urodynamiczna i regularna kontrola nefrologiczna/urologiczna.
  • Leczenie obejmuje farmakoterapię, cewnikowanie, toksynę botulinową i ewentualnie leczenie operacyjne.
  • Wczesne rozpoznanie i kompleksowa opieka zapobiegają poważnym powikłaniom urologicznym.

Bibliografia

  1. Wiercińska M. Pęcherz neurogenny – przyczyny, objawy, leczenie. Medycyna Praktyczna. mp.pl/pacjent, dostęp 16.10.2025
  2. Miklaszewska M. Jak rozpoznaje się pęcherz neurogenny? Jak przebiega opieka nad chorym? Medycyna Praktyczna – 5000 pytań z pediatrii. mp.pl
  3. Pęcherz neurogenny. Neurologia Praktyczna. https://neurologia-praktyczna.pl/a6207/Pecherz-neurogenny.html, dostęp 16.10.2025

Badania hormonalne – w którym dniu cyklu wykonać i jak się przygotować do badania?

Sara Aszkiełowicz
-
0
Badania hormonalne – w którym dniu cyklu wykonać i jak się przygotować do badania?

Hormony sterują większością procesów w organizmie – od cyklu menstruacyjnego, przez płodność, po nastrój i metabolizm. Ich oznaczenie to nie tylko sposób na wykrycie zaburzeń, ale też element profilaktyki. Regularne badania hormonalne pomagają wcześnie wykryć nieprawidłowości i umożliwiają szybkie wdrożenie leczenia.

Kluczowe informacje:
>> Dlaczego badania hormonalne są ważne – nie tylko przy objawach, ale też profilaktycznie.
>> Kiedy wykonywać badania – większość hormonów w dniach 2–5 cyklu, progesteron w fazie lutealnej. Androgeny najlepiej rano w fazie folikularnej.
>> Jak przygotować się do badań – pobranie krwi rano, na czczo, po odpoczynku. Unikaj stresu, wysiłku i alkoholu.
>> Prolaktyna i stres – wynik może być chwilowo podwyższony. Badanie rób w spokojnych warunkach.
>> Androgeny i 17-OHP – pozwalają ocenić nadmiar hormonów wpływający na trądzik, nadmierne owłosienie i zaburzenia miesiączkowania.
>> Wpływ infekcji i innych czynników – choroba, przemęczenie i brak snu mogą zaburzyć wynik.
>> Podsumowanie zasad – kiedy badać, jak się przygotować i czego unikać, by wynik był wiarygodny.

Spis treści:

  1. Badania hormonalne: kiedy robić?
  2. Badania hormonalne: w którym dniu cyklu?
  3. Kiedy nie robić badań hormonalnych u kobiety?
  4. Które badania hormonalne dla kobiet robić? Jakie parametry sprawdzić?
  5. Badania hormonalne: jak się przygotować?
  6. Badania hormonalne dla kobiet: najczęstsze pytania (FAQ)

Badania hormonalne: kiedy robić?

Do najczęstszych wskazań wykonania badań należą:

Pakiet hormony kobiece rozszerzony (7 badań) banerek

Badania hormonalne: w którym dniu cyklu?

Aby wyniki badań hormonalnych były wiarygodne, krew należy pobrać w odpowiednich dniach cyklu menstruacyjnego.

HormonOptymalny dzień cykluUwagi dotyczące pobrania i interpretacji
FSH, LH, estradiol2-5 dzień (najczęściej 3.)Podstawowe hormony oceniające pracę jajników i przysadki; pobranie rano, na czczo.
Progesteronok. 7 dni po owulacji (zwykle 21. dzień w cyklu 28-dniowym)Ocenia fazę lutealną i owulację; ważne, by znać długość własnego cyklu.
AMH (hormon anty-Müllerowski)dowolny dzień cykluPoziom stały, nie zależy od cyklu; nie wymaga szczególnego przygotowania.
Prolaktyna2-4 dzieńZmienna dobowo i bardzo wrażliwa na stres – wynik może być pozornie podwyższony po nieprzespanej nocy, wysiłku lub bólu. Najlepiej badać rano, po odpoczynku.
Testosteron (całkowity i wolny)3-5 dzieńPobranie rano (7:00–10:00). Poziom wyższy po stresie lub wysiłku.
DHEA-S2-5 dzień lub dowolnyMniejsza zmienność dobowo-cyklowa, ale zaleca się pobranie rano w pierwszej fazie cyklu.
17-OHP (17-hydroksyprogesteron)ok. 3 dzieńRano, na czczo; oznaczany przy podejrzeniu nadmiaru androgenów lub zaburzeń nadnerczy.

Kiedy nie robić badań hormonalnych u kobiety?

Badania najlepiej odłożyć, gdy jesteś chora, osłabiona lub przyjmujesz leki mogące wpływać na poziom hormonów (np. steroidy, niektóre leki psychiatryczne). Wynik może być wówczas niemiarodajny. Nie wykonuje się ich także tuż po odstawieniu antykoncepcji hormonalnej – zaleca się odczekać co najmniej jeden pełny cykl.

Badania hormonalne a przeziębienie i grypa

Aktywna infekcja wirusowa lub bakteryjna (np. przeziębienie, grypa) to okres, kiedy organizm funkcjonuje w stanie podwyższonego stresu fizjologicznego, co może to wpływać na poziomy hormonów. Wyniki mogą być zaburzone i trudniejsze do interpretacji.

Badania hormonalne a miesiączka

Cykliczne zmiany hormonów wiążą się z fazami cyklu. W pierwszym dniu, gdy rozpoczyna się miesiączka, jajniki i przysadka wracają do stanu „bazowego” – dlatego kluczowe hormony (FSH, LH, estradiol) oznacza się zaraz po rozpoczęciu krwawienia.

>> Przeczytaj: Nieregularny okres i zaburzenia miesiączkowania. Objawy, przyczyny, badania i leczenie

Które badania hormonalne dla kobiet robić? Jakie parametry sprawdzić?

W zależności od wskazania, zestaw hormonów może być różny, ale do najczęstszych należą:

  • FSH – ocena stymulacji pęcherzyków jajnikowych i rezerwy jajnikowej;
  • LH – w stosunku do FSH pomaga ocenić stan osi przysadka-jajnik;
  • Estradiol (E2) – pomaga w ocenie funkcji folikularnej;
  • Progesteron – ocenia się w fazie lutealnej, by potwierdzić owulację
  • Prolaktyna – zbyt wysoki poziom może hamować owulację;
  • AMH (hormon anty-Müllerowski) – mierzy rezerwę jajnikową
  • Dodatkowo: TSH oraz hormony tarczycy (FT3, FT4) w przypadku zaburzeń miesiączkowania, androgeny (testosteron, DHEAS, androstendion),17-OH progesteron,SHBG (globulina wiążąca hormony płciowe) jeśli do nieregularnych miesiączek dochodzą cechy hiperandrogenizacji.

>> Zobacz też: SHBG -co to za badanie? Wartości referencyjne u kobiet i mężczyzn, interpretacja wyników

Istnieje też możliwośćoznaczania hormonów w ślinie, co jest metodą nieinwazyjną i pozwala ocenić aktywne formy hormonów, takich jak estradiol czy progesteron, poprzez pobranie próbek w określonych dniach cyklu.

Dobór hormonów zależy od wskazania oraz objawów klinicznych — ich zakres najlepiej ustalić z lekarzem.

Panel hormony kobiece (ślina) - podstawowy banerek

Badania hormonalne: jak się przygotować?

Przygotowanie ma ogromne znaczenie.

  1. Pobranie wykonuje się rano (7:00–10:00).
  2. Dzień wcześniej unikaj alkoholu, dużego wysiłku i stresu.
  3. Sen i odpoczynek są kluczowe.
  4. Przed badaniem odpocznij kilka minut w pozycji siedzącej.

>> To może Cię zainteresować: Wykonywanie badań laboratoryjnych na czczo – fakty i mity

Czy na badanie hormonów trzeba być na czczo?

Większość oznaczeń wykonuje się na czczo, czyli po minimum 8 godzinach bez jedzenia. Spożycie posiłku nie powinno istotnie wpłynąć na stężenie hormonów wspominanych w artykule, jednak w praktyce laboratoria zalecają, by wszystkie badania hormonalne pobierać rano i bez śniadania, dla zachowania porównywalnych warunków.

Badania hormonalne dla kobiet: najczęstsze pytania (FAQ)

Czego nie robić przed badaniem hormonów?

Nie ćwicz intensywnie, nie stresuj się, nie pij kawy ani alkoholu.

W którym dniu cyklu robi się badanie prolaktyny?

Badanie prolaktyny należy wykonać w pierwszej fazie cyklu – optymalne między 1. a 3. dniem – jednak jeśli badanie nie jest powiązane z cyklem miesiączkowym lekarz może zalecić pobranie w innym terminie.

Czy badania hormonalne robi się w trakcie okresu?

Tak, jeśli chodzi o FSH, LH i estradiol – najlepiej właśnie wtedy, w 2–5 dniu cyklu.

W którym dniu cyklu menstruacyjnego należy zbadać estradiol?

Zazwyczaj 3. dzień cyklu – to moment najstabilniejszy i zalecany w diagnostyce.

Bibliografia

  1. Smellie WS. Cases in primary care laboratory medicine: testing pitfalls and summary of guidance on sex hormone testing. BMJ. 2007

Dieta ubogoresztkowa (bezresztkowa) – na czym polega, co jeść, a czego unikać?

Matylda Konowrocka
-
0
Dieta ubogoresztkowa (bezresztkowa) – na czym polega, co jeść, a czego unikać?

Dieta ubogoresztkowa, znana również pod nazwą niskobłonnikowa. Jest to sposób żywienia stosowany przede wszystkim w leczeniu i łagodzeniu dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Jej głównym celem jest odciążenie jelit poprzez ograniczenie spożycia błonnika i resztek pokarmowych, które mogłyby działać drażniąco na błonę śluzową przewodu pokarmowego.

Z tego artykułu dowiesz się:

  • na czym dokładnie polega dieta ubogoresztkowa,
  • jakie produkty są dozwolone, a których należy unikać w diecie ubogoresztkowej
  • w jakich przypadkach warto zastosować dietę ubogoresztkową.

Jeśli zmagasz się z problemami trawiennymi, to kompendium pomoże Ci lepiej zrozumieć, jak odpowiednio ułożyć jadłospis i kiedy skonsultować się ze specjalistą.

Spis treści:

  1. Zasady diety ubogoresztkowej
  2. Czy dieta ubogoresztkowa to dieta niskobłonnikowa?
  3. Produkty zalecane w diecie ubogoresztkowej
  4. Jakich składników unikać w diecie ubogoresztkowej?
  5. Wskazania do przejścia na dietę ubogoresztkową
  6. Przykładowy jadłospis diecie ubogoresztkowej
  7. Dieta ubogoresztkowa – podsumowanie najważniejszych informacji
  8. Dieta ubogoresztkowa – najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Zasady diety ubogoresztkowej

Dieta ubogoresztkowa jest inaczej nazywana dietą niskobłonnikową. Stosuje się ją jako dietę leczniczą głównie w schorzeniach układu pokarmowego.  

Jej celem jest:

  • ograniczenie działania drażniącego na błonę śluzową przewodu pokarmowego,
  • zmniejszenie objętości stolca,
  • zmniejszenie częstotliwości wypróżnień,
  • złagodzenie mechanicznych i chemicznych bodźców dla jelita grubego.

Za dietę niskobłonnikową uznaje się taką dietę, w której dzienne spożycie błonnika nie przekracza około 10g. Dieta ubogoresztkowa powinna być dietą wysokobiałkową i niskotłuszczową.

Posiłki powinny być spożywane w regularnych odstępach, a ich liczba nie powinna być mniejsza niż 5 oraz nie większa niż 6 posiłków dziennie, tak aby zmniejszyć objętość pojedynczego posiłku i mniej obciążać przewód pokarmowy.

Pakiet zdrowe jelita banerek

Czy dieta ubogoresztkowa to dieta niskobłonnikowa?

Dieta ubogoresztkowa, może być nazywana dietą niskobłonnikową, ponieważ polega ona na ograniczeniu spożywania błonnika w diecie.

Błonnik, to grupa związków, które nie ulegają trawieniu i wchłanianiu w jelicie cienkim, natomiast ulegają albo częściowej, albo pełnej fermentacji w jelicie grubym. W konsekwencji mogą zwiększać objętość stolca, stymulować perystaltykę oraz mechanicznie drażnić błonę śluzową.

Dieta ubogoresztkowa ma na celu zmniejszenie ryzyka podrażnień błony śluzowej przewodu pokarmowego, zwłaszcza w sytuacjach, gdy przewód jest nadwrażliwy lub uszkodzony (np. po zabiegu, w zapaleniu).

Należy jednak pamiętać, że taka dieta jest dietą leczniczą i powinna być stosowana po konsultacji z dietetykiem lub lekarzem oraz pod jego stałym nadzorem.

Długotrwałe stosowanie diety ubogoresztkowej – wpływ na zdrowie

Długotrwałe stosowanie diety ubogoresztkowej może wpływać niekorzystnie na organizm:

  • prowadzić do niedoboru błonnika,
  • zmniejszenia objętości stolca,
  • zmian w mikrobiocie jelitowej,
  • a także przyczynić się do niedoborów pokarmowych.

W literaturze podkreśla się, iż mimo szerokiego stosowania tej dieto-terapii, naukowe dowody są ograniczone i należy ją stosować ostrożnie, budując plan żywieniowy dostosowany do indywidualnych potrzeb.

Produkty zalecane w diecie ubogoresztkowej

Produktami zalecanymi w diecie ubogoresztkowej są produkty ubogie w błonnik pokarmowy oraz łatwo strawne i nie działające drażniąco na błonę śluzową przewodu pokarmowego. Możemy do nich zaliczyć:

  • pszenne, jasne pieczywo,
  • sucharki,
  • kaszę mannę,
  • płatki ryżowe,
  • mąkę pszenną,
  • marchew,
  • seler,
  • dynię,
  • pomidory bez skórki,
  • ziemniaki,
  • dojrzałe owoce w postaci musów lub przecierów np.: jabłka w formie musu, banany, morele,
  • banany,
  • morele,
  • jaja gotowane na miękko,
  • oliwę z oliwek,
  • olej rzepakowy,
  • chude mięso,
  • chude ryby: dorsz, pstrąg, mintaj,
  • wodę niegazowaną.

>> Przeczytaj również: Dieta lekkostrawna – komu jest zalecana i na czym polega?

Ważne, aby przy wyborze produktów spożywczych owoce i warzywa były pozbawione skórek i nasion. Najlepiej spożywać je ugotowane, zmiksowane lub w formie przecieru, co zmniejsza objętość nierozdrobnionych fragmentów oraz błonnika.

Jakich składników unikać w diecie ubogoresztkowej?

Produkty przeciwwskazane w diecie ubogoresztkowej:

  • nabiał o zawartości tłuszczu >2%,
  • napoje alkoholowe,
  • mocna herbata,
  • kawa,
  • napoje gazowane,
  • pieczywo: żytnie, świeże, razowe,
  • mąka pełnoziarnista,
  • wyroby cukiernicze z ciasta francuskiego,
  • tłuste gatunki ryb: łosoś, węgorz,
  • tłuste mięsa: wieprzowina, baranina, dziczyzna, kaczka, podroby,
  • warzywa: cebula, czosnek, suche nasiona roślin strączkowych, fasola, groch, ogórki,
  • owoce: gruszki, daktyle, czereśnie, maliny, owoce niedojrzałe,
  • jaja gotowane, jajecznica,
  • boczek, smalec, słonina.

Należy również unikać niektórych przypraw, takich jak: pieprz, papryka ostra, chili, curry, gorczyca, gałka muszkatołowa.

Warto ograniczyć także pokarmy z dużą zawartością błonnika rozpuszczalnego lub nierozpuszczalnego, które mogą fermentować w jelicie grubym i powodować nadmierne gazy lub wzdęcia co może pogorszyć objawy.

W procesie eliminacji produktów wysokoresztkowych należy uważnie dobierać zamienniki, tak aby dieta nadal spełniała potrzeby kaloryczne i odżywcze pacjenta np. dobre źródło białka, zdrowych tłuszczów, witamin i minerałów.

Wskazania do przejścia na dietę ubogoresztkową

Głównym wskazaniem do przejścia na dietę ubogoresztkową są schorzenia przewodu pokarmowego, w których ograniczenie objętości stolca, zmniejszenie perystaltyki lub zmniejszenie drażnienia przewodu mogą przynieść korzyść zdrowotne.

Do takich schorzeń należą m.in.:

Celem tej diety w każdej z wymienionych chorób jest zmniejszenie ilości ,,odpadów pokarmowych”, głównie błonnika i innych składników, które muszą przejść przez jelito grube i mogłyby podrażniać błonę śluzową jelita, powodować zwiększoną perystaltykę, ból czy wzdęcia.

Przykładowy jadłospis diecie ubogoresztkowej

Śniadanie

  • 2 kromki białego pieczywa pszennego (ok. 60 g)
  • 1 jajko gotowane na miękko
  • 1 łyżeczka masła lub margaryny roślinnej
  • 1 szklanka herbaty słabej z cytryną lub naparu z rumianku

II śniadanie

  • 1 dojrzały banan
  • 1 szklanka napoju mlecznego bezlaktozowego 1,5% tłuszczu (lub mleko 1,5% jeśli tolerowane)

Obiad

  • Zupa krem z dyni (dynia + marchew + bulion warzywny klarowny + odrobina oliwy z oliwek)
  • Gotowany filet z dorsza (ok. 120 g)
  • Ziemniaki puree (ok. 150 g) z łyżeczką masła
  • Gotowana marchew (50 g)

Podwieczorek

  • ½ szklanki musu jabłkowego bez cukru (jabłko obrane, przetarte)
  • 2 sucharki pszenne

Kolacja

  • Kasza manna gotowana na wodzie lub mleku 1,5% z 1 łyżeczka cukru lub miodu (jeśli dobrze tolerowany)
  • 1 szklanka wody niegazowanej lub herbaty z melisy

Nawodnienie: minimum 1,5–2 l płynów dziennie (woda niegazowana, herbatki ziołowe, klarowne buliony).

Dieta ubogoresztkowa – podsumowanie najważniejszych informacji

Dieta ubogoresztkowa to skuteczny sposób na złagodzenie objawów chorób przewodu pokarmowego i przyspieszenie regeneracji błony śluzowej jelit. Polega na ograniczeniu spożycia błonnika do około 10 g dziennie i eliminacji produktów, które mogą zwiększać objętość stolca lub powodować podrażnienia jelit.

W jadłospisie dominują produkty lekkostrawne, takie jak białe pieczywo, kasza manna, gotowane warzywa bez skórek, dojrzałe owoce w formie przecierów, chude mięso i ryby. Unika się natomiast produktów pełnoziarnistych, surowych warzyw i owoców, roślin strączkowych, tłustych mięs oraz napojów drażniących.

To dieta o charakterze leczniczym, którą należy stosować pod nadzorem dietetyka lub lekarza, szczególnie przy chorobach zapalnych jelit, po zabiegach operacyjnych lub przy uporczywych biegunkach.

Regularne posiłki, odpowiednie nawodnienie i właściwy dobór składników pomagają zmniejszyć dolegliwości, poprawić komfort trawienia i wspierać regenerację przewodu pokarmowego.

Jeśli podejrzewasz, że dieta ubogoresztkowa może być dla Ciebie korzystna, skonsultuj się ze specjalistą i rozważ wykonanie badań, które pomogą dobrać odpowiedni plan żywienia dopasowany do Twoich potrzeb.

Dieta ubogoresztkowa – najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Czy w diecie ubogoresztkowej można jeść jajka?

Tak, jajka są dozwolone w diecie ubogoresztkowej, ponieważ nie zawierają błonnika i są łatwostrawnym źródłem białka. Najlepiej spożywać je gotowane na miękko lub w formie jajecznicy na parze, bez dodatku dużej ilości tłuszczu.

Jaki chleb w diecie ubogoresztkowej?

W diecie ubogoresztkowej zaleca się chleb pszenny jasny, najlepiej z mąki typ 450–550, bez ziaren, otrębów ani nasion. Unika się pieczywa razowego, żytniego i pełnoziarnistego, które zawiera duże ilości błonnika.

Czy można pić kawę na diecie ubogoresztkowej?

Kawę najlepiej ograniczyć lub całkowicie wyeliminować, ponieważ może pobudzać perystaltykę jelit i działać drażniąco na błonę śluzową przewodu pokarmowego. Jeśli dobrze tolerowana, dopuszcza się niewielką ilość słabej kawy z mlekiem.

Czy owsianka jest ubogoresztkowa?

Nie, owsianka nie jest zalecana w diecie ubogoresztkowej, ponieważ płatki owsiane zawierają stosunkowo dużo błonnika (ok. 7–10 g/100 g). Można ją zastąpić kaszą manną lub płatkami ryżowymi, które zawierają znacznie mniej błonnika.

Co na obiad przy diecie ubogoresztkowej?

Na obiad warto wybierać gotowane lub duszone dania lekkostrawne: np. filet z dorsza lub kurczaka, ziemniaki puree, gotowaną marchew lub dynię, a także zupy krem (np. z dyni lub marchwi). Potrawy powinny być bez skórek, nasion i dużej ilości tłuszczu.

Jakie owoce są ubogoresztkowe?

Do owoców ubogoresztkowych należą banany, brzoskwinie i morele bez skórki, dojrzałe jabłka w postaci musu, melony i arbuzy. Wszystkie powinny być dojrzałe, obrane i najlepiej przetarte lub gotowane, aby zmniejszyć ilość błonnika nierozpuszczalnego.

Opieka merytoryczna: lek. Agata Strukow

Bibliografia

  1. Vanhauwaert, E., Matthys, C., Verdonck, L., & De Preter, V. (2015). Low-residue and low-fiber diets in gastrointestinal disease management. Advances in Nutrition, 6(6), 820–827.
  2. Kawa, M. (2021, 28 lipca). Dieta ubogoresztkowa. Zasady tworzenia jadłospisu — wskazania i przeciwwskazania. Medonet.
  3. Ruscio, M. (2022, August 25). It’s time to rethink the low-fiber low-residue diet: Paleo and low FODMAP diets are better for healing your gut. Dr. Ruscio Blog. https://drruscio.com/low-fiber-low-residue-diet/
  4. Shah, N. D., & Limketkai, B. N. (2015). Low residue vs. low fiber diets in inflammatory bowel disease: Evidence to support vs. habit? Nutrition Issues in Gastroenterology, Series #143, 28–32.
Page 9 of 173
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173
1...8910...173Strona 9 z 173

Zadbaj z nami o zdrowie - zapisz się na newsletter!

Otrzymuj praktyczne informacje na temat profilaktyki i badań laboratoryjnych, dzięki którym poszerzysz swoją wiedzę na temat świadomej troski o zdrowie. Zapisz się na newsletter i odbierz -20% zniżki na kolejny zakup w e-sklepie.

O nas

Firma ALAB laboratoria to ogólnopolska sieć najnowocześniejszych laboratoriów diagnostycznych w Polsce oferująca najszerszą ofertę ponad 3 500 badań diagnostycznych.

Nasz adres

ul. Stępińska 22/30, 00-739 Warszawa (22) 349 60 12 info@alab.com.pl © ALAB laboratoria Sp. z o.o.