Sklep
Strona główna Blog Strona 4

Uczulenie na zimno: jakie są przyczyny i objawy pokrzywki z zimna?

Sylwia Brodniewska
-
0
Uczulenie na zimno: jakie są przyczyny i objawy pokrzywki z zimna?

Alergia na zimno objawia się bąblami i zaczerwienieniem na skórze, które mijają zazwyczaj po kilku godzinach. U niektórych pacjentów objawy są jednak bardziej zróżnicowane i nasilone, co może utrudniać diagnostykę. Dowiedz się, na jakie objawy należy zwrócić uwagę i co je wywołuje.

Z tego artykułu dowiesz się:
>> Jak wygląda uczulenie na zimno?
>> Jak należy diagnozować uczulenie na zimno?
>> Czym charakteryzuje się pokrzywka z zimna na twarzy?
>> Jak wygląda leczenie? Dzięki temu łatwiej będzie Ci rozpoznać niepokojące objawy i w przyszłości unikać czynników, które mogą je wyzwalać.

Spis treści:

  1. Pokrzywka z zimna: czym jest uczulenie na zimno?
  2. Przyczyny uczulenia na zimno
  3. Uczulenie na zimno: objawy alergii
  4. Uczulenie na zimno: diagnostyka dolegliwości
  5. Uczulenie na zimno: jak leczyć?
  6. Domowe sposoby na alergię na zimno
  7. Alergia na zimno: podsumowanie informacji

Pokrzywka z zimna: czym jest uczulenie na zimno?

Pokrzywka z zimna (Cold urticaria) to jedna z odmian pokrzywki fizykalnej. Najczęściej występuje w miejscach o chłodniejszym klimacie lub w zimie. Uczulenie na zimno jest reakcją organizmu, w której znaczenie ma między innymi histamina. Pod wpływem niskiej temperatury jest ona uwalniana z komórek tucznych, dając konkretne objawy.

Etiopatogeneza pokrzywki z zimna jest złożona. Możliwe, że alergia na zimno jest zależna od reakcji organizmu na kontakt z antygenami zmienionymi pod wpływem niskiej temperatury.

>> Zobacz:

Przyczyny uczulenia na zimno

W większości przypadków pokrzywka z zimna jest uznawana za schorzenie idiopatyczne, czyli takie, w których dokładna przyczyna nie jest znana. Pokrzywka z zimna może być uwarunkowana genetycznie, ale również istnieją przypadki związane z:

Pokrzywka z zimna powstaje w wyniku ochłodzenia, dlatego najbardziej jest uciążliwa w zimie, podczas kontaktu z lodowatą wodą czy podczas gwałtownej zmiany temperatury. W takich sytuacjach organizm reaguje nadmiernym uwalnianiem histaminy i pojawieniem się charakterystycznych objawów.

Pakiet profilaktyka ogólny (10 badań) banerek

Uczulenie na zimno: objawy alergii

Rozpoznanie uczulenia na zimno nie jest łatwe i często stanowi wyzwanie diagnostyczne. Trudność polega na tym, że jego przebieg może u każdego wyglądać inaczej i być wywołany innym czynnikiem, np. zanurzeniem stóp w zimnej wodzie czy dopiero całkowitym zanurzeniem.

W prawidłowej diagnostyce znaczenie ma również odmiana pokrzywki, ponieważ każda z nich przebiega nieco inaczej. Wspólną cechą dla każdej jest pojawienie się bąbli na skórze, które przypominają oparzenie pokrzywą. Towarzyszy im świąd, który może utrzymywać się przez kilka godzin, a następnie zniknąć bez pozostawienia śladów. Skóra jest dodatkowo zaczerwieniona.

Pokrzywka jest dzielona na 3 podtypy, które różnią się między sobą nasileniem dolegliwości i pojawieniem się dodatkowych objawów.

Tabela. Podział pokrzywki z zimna ze względu na objawy
Typ 1Miejscowa pokrzywka bez objawów systemowych.
Typ 2Uogólniona pokrzywka lub obrzęk naczynioruchowy bez objawów systemowych.
Typ 3Uogólniona pokrzywka z objawami systemowymi obejmującymi przynajmniej jeden z układów: >> Układ oddechowy: chrypka, świsty oddechowe, duszność. >> Układ pokarmowy: nudności, wymioty, bóle brzucha. >> Układ krążeniowy: tachykardia, hipotonia (spadek ciśnienia tętniczego krwi). >> Układ nerwowy: bóle głowy, utrata przytomności.

Uczulenie na zimno na twarzy

Twarz to jedna z tych części ciała, która bardzo często jest narażona na kontakt z różnego typu czynnikami drażniącymi. Uczulenie na zimno na twarzy wygląda podobnie, jak na innych partiach ciała. Pojawiają się bąble, zaczerwienienie i świąd. Zmiany mogą dodatkowo obejmować powieki i usta. Występuje wtedy dodatkowo obrzęk.

Alergia na zimno na dłoniach

Dłonie, podobnie jak twarz bardzo często mają kontakt z różnymi czynnikami. W zimie są odkryte, przez co są narażone na działanie mrozu, wiatru czy zimnego powietrza. Alergia na zimno na dłoniach może się pojawić również w wyniku kontaktu z zimną wodą, np. podczas mycia dłoni czy wyjmując przedmioty z lodówki lub zamrażarki. Na dłoniach pojawiają się swędzące bąble, którym może dodatkowo towarzyszyć uczucie pieczenia.

>> Zobacz: Pokrzywka alergiczna: objawy, przyczyny, leczenie

Uczulenie na zimno: diagnostyka dolegliwości

W diagnostyce kluczowe jest nie tylko, jak wygląda uczulenie na zimno, ale również, co je wywołuje, dlatego kluczowy jest wywiad lekarski. Pokrzywka z zimna swoim wyglądem może niekiedy przypominać inne choroby skóry (np. rumień wielopostaciowy, alergiczny wyprysk kontaktowy, atopowe zapalenie skóry), co utrudnia postawienie ostatecznej diagnozy i włączenie leczenia. Diagnostyka różnicowa zazwyczaj obejmuje również takie choroby, jak alergia pokarmowa, alergia na leki czy też jad owadów.

>> Przeczytaj: Uczulenie na jad pszczoły i osy – bolesna przyczyna ciężkich reakcji alergicznych

Popularnym postępowaniem w uczuleniu na zimno jest wykonanie testu prowokacyjnego. Polega on na 15-minutowym kontakcie z zimnem (np. trzymając kostki lodu), a następnie obserwowanie reakcji. U niektórych osób objawy mogą występować z opóźnieniem, dlatego taki test można wydłużyć lub wykorzystać większą powierzchnię ciała. Wyniki tego badania pozwalają wykluczyć lub potwierdzić uczulenie na zimno.

Badanie przeciwciał przeciwjądrowych ANA banerek

Uczulenie na zimno: jak leczyć?

Leczenie alergii na zimno opiera się głównie na unikaniu czynników, które je wyzwalają. W przewlekłej postaci stosowane są leki przeciwhistaminowe w dawkach nawet czterokrotnie wyższych niż w przypadku standardowej alergii. U pacjentów, którzy nie odpowiadają na leczenie lekami przeciwhistaminowymi stosowane są leki antyleukotrienowe, glikokortykosteroidy systemowe, przeciwciała monoklonalne anty-IgE (omalizumab) lub cyklosporyna.

Domowe sposoby na alergię na zimno

Jak leczyć pokrzywkę z zimna domowymi sposobami? Należy przede wszystkim unikać kontaktu z zimną wodą czy powietrzem. W zimie bardzo ważny jest ciepły ubiór ze szczególnym uwzględnieniem rękawiczek i czapki. Należy również unikać spożywania zimnych napojów i pokarmów. Pacjenci powinni znać również czynniki, które mogą prowadzić do odczuwania zimna. Są to m.in. nadmierny wysiłek fizyczny, alkohol czy stres.

tarczycowy_rozszerzony_mobile baner na kategorię

Alergia na zimno: podsumowanie informacji

  • Nie zostały do końca poznane przyczyny uczulenia na zimno.
  • Leczenie alergii na zimno najczęściej polega na unikaniu czynnika wyzwalającego i stosowaniu leków przeciwhistaminowych.
  • Pokrzywka z zimna może przypominać inne choroby, dlatego diagnostyka różnicowa jest bardzo ważna.
  • Jednym ze sposobów diagnostyki jest test prowokacji zimnem.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk

Bibliografia

  1. R. J. Nowicki i inni „Pokrzywka. Interdyscyplinarne rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego i Polskiego Towarzystwa Alergologicznego”, Przegląd Dermatologiczny, 2020, 107, 1-14.
  2. C. Pałczyński, Pokrzywka z zimna „Alergia”, 2020, 4; 41-42.
  3. A. Sybilski, Pokrzywka „Medycyna po dyplomie”, luty 2018; 48-55.

Chrapanie – jakie są przyczyny i sposoby leczenia?

Katarzyna Kopycińska
-
0
Chrapanie – jakie są przyczyny i sposoby leczenia?

Chrapanie jest na tyle powszechne, że często uznaje się je po prostu za indywidualną cechę. Tymczasem często to coś więcej niż tylko dźwięk przeszkadzający osobie śpiącej i jej partnerowi. Poznaj możliwe przyczyny chrapania i sprawdź, jakie metody leczenia są obecnie dostępne.

Z tego artykułu dowiesz się:
>> czym jest chrapanie i w jaki sposób powstaje,
>> jakie są najczęstsze przyczyny chrapania – zarówno u dorosłych, jak i u dzieci,
>> na czym polega leczenie chrapania – od metod zachowawczych po zabiegi chirurgiczne,
>> które domowe sposoby mogą przynieść poprawę,
>> jakie skutki może mieć nieleczone chrapanie i kiedy warto szukać pomocy specjalisty.

Spis treści:

  1. Czym jest chrapanie?
  2. Chrapanie: przyczyny dolegliwości
  3. Czy chrapanie oznacza chorobę?
  4. Leczenie chrapania
  5. Domowe sposoby na chrapanie – co może pomóc?
  6. Nieleczone chrapanie: skutki

Czym jest chrapanie?

Chrapanie to dźwiękowe zjawisko powstające podczas snu w wyniku drgań tkanek miękkich gardła. W prawidłowych warunkach tkanki te nie podlegają wibracjom. Choć sporadyczne chrapanie nie musi oznaczać choroby, często sygnalizuje, że drogi oddechowe nie są w pełni drożne.

Chrapanie: przyczyny dolegliwości

Podstawową przyczyną chrapania jest zwężenie dróg oddechowych, wiotkość i przerost tkanek w obrębie gardła, zwłaszcza podniebienia miękkiego i języczka. W trakcie snu dochodzi do ich zwiotczenia, co powoduje wibracje przy oddychaniu. Inne nieprawidłowości anatomiczne, takie jak skrzywiona przegroda nosowa i przerost migdałków, również wpływają na przepływ powietrza i nasilić objawy.

Jeśli chodzi o pośrednie czynniki wpływające na chrapanie, przyczyny mogą leżeć również w stylu życia i przejściowych dolegliwościach. Do najczęstszych należą:

  • infekcje górnych dróg oddechowych,
  • nadwaga i otyłość – zwiększenie masy ciała nasila ucisk na drogi oddechowe,
  • spożywanie alkoholu przed snem,
  • stosowanie leków nasennych i uspokajających,
  • spanie na plecach.

Chrapanie nasila się z wiekiem – najczęściej występuje u mężczyzn po 40. roku życia, ale również u kobiet w okresie menopauzy.

Chrapanie u dzieci – o czym może świadczyć?

W pierwszych miesiącach życia dźwięki przypominające chrapanie u niemowlaka zwykle mają związek z anatomią – noworodki oddychają głównie przez nos, który ma bardzo wąskie światło. Nawet niewielka ilość wydzieliny, np. podczas infekcji lub po intensywnym płaczu, może utrudniać przepływ powietrza. Częstą przyczyną chrapania jest też skrzywienie przegrody nosowej, występujące u około 20% noworodków.

Chrapanie u dziecka kilkuletniego częściej ma inne przyczyny. Jedną z nich jest przerost migdałków podniebiennych, który może znacznie ograniczać drożność dróg oddechowych w czasie snu. Wśród pozostałych czynników wymienia się przewlekłe alergie, nadwagę oraz wady anatomiczne nosogardzieli.

Chrapanie w ciąży – czy to sygnał alarmowy?

Chrapanie w ciąży najczęściej pojawia się w drugim lub trzecim trymestrze i ma związek ze zmianami hormonalnymi oraz fizycznymi. Wysoki poziom estrogenu i progesteronu powoduje obrzęk błon śluzowych nosa i gardła, który utrudnia swobodne oddychanie podczas snu. Na chrapanie u kobiet w ciąży wpływ ma również rosnąca masa ciała i zwiększenie nacisku na górne drogi oddechowe.

Czy chrapanie oznacza chorobę?

Chrapanie samo w sobie nie jest oddzielną jednostką chorobową i nie zawsze musi oznaczać poważne zaburzenia. W części przypadków stanowi jednak objaw towarzyszący innym problemom zdrowotnym. Zdarza się, że chrapanie wiąże się ze nieprawidłowościami anatomicznymi, takimi jak przerost migdałków podniebiennych lub jest jednym z pierwszych sygnałów obturacyjnego bezdechu sennego (OBS).

Leczenie chrapania

W większości przypadków chrapania leczenie można rozpocząć od metod zachowawczych. Utrzymanie odpowiedniej masy ciała ma duże znaczenie – nadmiar tkanki tłuszczowej w obrębie szyi może zwężać drogi oddechowe i nasilać objawy. W czasie infekcji skutecznym sposobem na chrapanie bywa krótkotrwałe stosowanie aerozoli obkurczających błonę śluzową nosa oraz irygacja solą fizjologiczną.

W przypadku nasilonych objawów, związanych najczęściej z wiotkością tkanek lub nieprawidłowościami anatomicznymi, rozważa się zabiegi laryngologiczne. Do najczęściej stosowanych metod należą:

  • koblacja – wykorzystuje zimną plazmę do precyzyjnego usztywnienia podniebienia miękkiego.
  • radiochirurgia (Celon, RFA) – fale radiowe prowadzą do kontrolowanego obkurczenia tkanek.
  • laserowa plastyka podniebienia (LAUP) lub klasyczna uwulopalatoplastyka (UPPP) – polegają na usunięciu nadmiaru tkanki (np. z języczka, podniebienia), która zapada się i powoduje chrapanie.

W zależności występujących nieprawidłowości anatomicznych możliwe jest też wykonanie innych procedur, takich jak korekcja przegrody nosowej, zmniejszenie przerośniętych małżowin nosowych czy usunięcie migdałków (podniebiennych lub gardłowego).

Pakiet alergiczny oddechowy (3 badania) baner

Domowe sposoby na chrapanie – co może pomóc?

Poza leczeniem specjalistycznym istnieją domowe sposoby na chrapanie, które mogą poprawić jakość snu i złagodzić objawy. Najczęściej zaleca się unikanie alkoholu i leków nasennych przed snem, które wpływają na wiotkość tkanek gardła. Poprawę przynosi również spanie na boku zamiast na plecach. Pomagają w tym specjalne poduszki ortopedyczne, które pomagają utrzymać stabilną pozycję głowy i szyi przez całą noc. Warto też rozważyć całkowite zaprzestanie palenia, ponieważ dym tytoniowy podrażnia błony śluzowe gardła i może nasilać chrapanie.

Nieleczone chrapanie: skutki

Nieleczone chrapanie, może z czasem prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych – zwłaszcza jeśli towarzyszą mu epizody bezdechu sennego. Zaburzenia oddychania podczas snu obciążają układ sercowo-naczyniowy i zwiększają ryzyko nadciśnienia, arytmii oraz innych chorób serca. Przewlekłe niedotlenienie wpływa też negatywnie na funkcje poznawcze – może powodować problemy z koncentracją, pamięcią i obniżenie sprawności umysłowej. U części osób pojawiają się również zaburzenia nastroju i spadek libido, wynikające z niewystarczającej regeneracji nocnej.

Jeśli chrapanie jest przewlekłe, głośne lub towarzyszą mu przerwy w oddychaniu, warto zgłosić się do lekarza i rozważyć leczenie.

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski

Bibliografia

  1. Dominguez J.E., Street L., Louis J. Management of Obstructive Sleep Apnea in Pregnancy. Obstetrics and Gynecology Clinics of North America. 2018 Jun; 45(2):233–247.
  2. Harugop A.S., Mudhol R.S., Hajare P.S., Nargund A.I., Metgudmath V.V., Chakrabarti S. Prevalence of Nasal Septal Deviation in New-borns and Its Precipitating Factors: A Cross-Sectional Study. Indian Journal of Otolaryngology and Head & Neck Surgery. 2012; 64:248–251.
  3. Liukkonen K., Virkkula P., Aronen E.T., Kirjavainen T., Pitkäranta A. All snoring is not adenoids in young children. International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology. 2008 Jun; 72(6):879–884.
  4. Michalik M., Podbielska-Kubera A., Dmowska-Koroblewska A. Leczenie chrapania metodą korekcji podniebienia miękkiego z wykorzystaniem lasera diodowego w technice palisadowej. New Medicine. 2018; 2:46–64.
  5. mp.pl. Rośnie świadomość, że chrapanie i bezdechy są groźne dla zdrowia [dostęp: 27.10.2025]. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/aktualnosci/186966
  6. mp.pl. Chrapanie to problem społeczny [dostęp: 27.10.2025]. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/aktualnosci/183000

Słabe krążenie – objawy i przyczyny. Jakie badania wykonać?

Sandra Słuszewska
-
0
Słabe krążenie – objawy i przyczyny. Jakie badania wykonać?

Zimne dłonie, mrowienie w stopach czy przewlekłe zmęczenie często tłumaczy się stresem lub przemęczeniem, tymczasem mogą one wskazywać na zaburzenia, które wpływają na funkcjonowanie całego organizmu. Sprawny przepływ krwi jest fundamentem zdrowia – to dzięki niemu każda komórka otrzymuje tlen i niezbędne składniki odżywcze. Gdy dochodzi do zaburzeń tego mechanizmu, pojawiają się objawy, których nie warto ignorować. Warto więc zrozumieć, skąd bierze się tak zwane „słabe krążenie” i dlaczego jego wczesne wykrycie jest tak ważne dla naszego zdrowia.

Z tego artykułu dowiesz się:
>> czym jest słabe krążenie;
>> jakie są przyczyny słabego krążenia;
>> czym objawia się słabe krążenie;
>> jak radzić sobie ze słabym krążeniem;
>> jakie badania wykonać w przypadku słabego krążenia.

Spis treści:

  1. Czym jest słabe krążenie?
  2. Słabe krążenie: objawy
  3. Słabe krążenie w nogach, rękach i nie tylko: przyczyny dolegliwości
  4. Słabe krążenie krwi: jakie badania?
  5. Jak poprawić słabe krążenie krwi?
  6. Słabe krążenie: najczęstsze pytania (FAQ)
  7. Słabe krążenie: podsumowanie

Czym jest słabe krążenie?

Słabe krążenie to zaburzenie, w którym krew nie przepływa w sposób prawidłowy przez sieć naczyń krwionośnych – tętnice, żyły i naczynia włosowate.

Pojęcie „słabe krążenie” to potoczne określenie stanu, w którym przepływ krwi przez sieć naczyń krwionośnych – tętnic, żył i naczyń włosowatych – jest nieprawidłowy lub niewystarczający. W jego wyniku tkanki organizmu nie otrzymują wystarczającej ilości tlenu i substancji odżywczych, co może prowadzić do wielu objawów i rozwoju zaawansowanych schorzeń. Najczęściej problem dotyczy kończyn – zimne dłonie i stopy, drętwienie czy uczucie ciężkości nóg to jedne z pierwszych sygnałów ostrzegawczych.

Warto zaznaczyć, że „słabe krążenie” nie jest terminem medycznym ani samodzielną jednostką chorobową ujętą w klasyfikacji ICD-10. Określenie to związane jest z różnymi zaburzeniami w funkcjonowaniu układu naczyniowego, takimi jak miażdżyca, niewydolność serca, przewlekła niewydolność żylna czy angiopatie cukrzycowe.

>> Przeczytaj: Niskie ciśnienie: objawy, przyczyny. Czym grozi i kiedy wymaga leczenia?

Badanie lipidogram extra (6 badań) banerek

Słabe krążenie: objawy

Objawy słabego krążenia potrafią rozwijać się stopniowo, często niepostrzeżenie, by z czasem stać się coraz bardziej dokuczliwe. To, co początkowo wydaje się błahym dyskomfortem, może być sygnałem poważnych zaburzeń w pracy układu sercowo-naczyniowego. Warto zatem wsłuchać się w sygnały wysyłane przez organizm i zwracać uwagę na niepokojące zmiany. Najczęstsze symptomy słabego krążenia obejmują:

  • zimne dłonie i stopy – uczucie chłodu w kończynach, nawet w ciepłym otoczeniu, często wynikają z niedokrwienia obwodowego, typowego dla zaburzeń krążenia tętniczego. Skóra może być blada, chłodna, a w przypadku znacznego niedotlenienia – z sinawym odcieniem;
  • mrowienie i drętwienie – charakterystyczne „igiełki” lub utrata czucia, szczególnie po dłuższym siedzeniu, świadczą o tym, że krew nie dociera do tkanek w wystarczającym stopniu;
  • obrzęki nóg i rąk – najczęściej spowodowane przewlekłą niewydolnością żylną lub niewydolnością serca – zastój krwi powoduje gromadzenie się płynów w tkankach, co prowadzi do opuchlizny, nasilającej się zwłaszcza pod koniec dnia;
  • zmęczenie i osłabienie nóg – brak odpowiedniego dotlenienia mięśni sprawia, że nawet krótki spacer może wywoływać uczucie ciężkości i znużenia;
  • ból i skurcze mięśni – szczególnie w łydkach, często nasilające się w nocy lub podczas chodzenia. Tzw. chromanie przestankowe może być oznaką zwężenia tętnic spowodowanego miażdżycą;
  • zmiany skórne – sucha, łuszcząca się lub przebarwiona skóra, a w zaawansowanych przypadkach – trudno gojące się rany i owrzodzenia;
  • problemy z koncentracją i pamięcią – przewlekłe zaburzenia krążenia mózgowego mogą prowadzić do uczucia dezorientacji, pogorszenia uwagi i osłabienia zdolności poznawczych;
  • wolniejsze gojenie ran – niedokrwienie ogranicza dopływ tlenu i składników odżywczych do uszkodzonych tkanek, co wydłuża czas ich regeneracji, szczególnie u osób z cukrzycą lub miażdżycą.

Objawy te mogą występować pojedynczo lub w różnych kombinacjach, w zależności od przyczyny zaburzeń krążenia i ich zaawansowania. Wczesna reakcja – konsultacja z lekarzem, zmiana stylu życia czy diagnostyka układu krążenia – może zapobiec poważnym powikłaniom, takim jak zawał serca czy udar mózgu.

>> Sprawdź też: Najczęstsze choroby serca – objawy i diagnostyka

Słabe krążenie w nogach, rękach i nie tylko: przyczyny dolegliwości

Aby skutecznie przeciwdziałać słabemu krążeniu, należy zrozumieć, skąd ono się bierze. Układ sercowo-naczyniowy to złożony system, w którym nawet niewielkie zaburzenia mogą zaburzyć przepływ krwi i dotlenienie tkanek.

Przyczyny problemów z krążeniem są różnorodne – od chorób przewlekłych po czynniki związane ze stylem życia. Wiele z nich wzajemnie się nakłada, potęgując ryzyko wystąpienia dolegliwości. Do najczęstszych należą:

  • miażdżyca – odkładanie się blaszek cholesterolowych w ścianach tętnic zwęża ich światło, utrudniając swobodny przepływ krwi i zmniejszając dopływ tlenu do narządów;
  • zakrzepica żył głębokich – powstawanie skrzepów blokuje naczynia, zwykle kończyn dolnych, prowadząc do obrzęków, bólu i poważnych powikłań, takich jak zatorowość płucna;
  • cukrzyca – uszkadza drobne naczynia krwionośne (angiopatia cukrzycowa) i nerwy, co powoduje pogorszenie ukrwienia kończyn, zwłaszcza stóp;
  • nadciśnienie tętnicze – stale zwiększone ciśnienie uszkadza ściany naczyń, prowadząc do utraty ich elastyczności i zwężenia;
  • przewlekła niewydolność żylna – spowodowana uszkodzeniem zastawek w żyłach nóg, skutkuje zastojem krwi, obrzękami i uczuciem ciężkości kończyn;
  • siedzący lub stojący tryb życia – ograniczony ruch spowalnia pracę „pompy mięśniowej” i utrudnia powrót krwi do serca;
  • palenie papierosów – nikotyna obkurcza naczynia, zwiększa lepkość krwi i obniża jej zdolność do transportu tlenu;
  • otyłość i niezdrowa dieta – sprzyjają wzrostowi poziomu cholesterolu i glukozy we krwi, co przyspiesza rozwój zmian miażdżycowych;
  • choroby serca i nerek – niewydolność tych narządów prowadzi do zaburzeń w regulacji ciśnienia tętniczego oraz objętości krwi krążącej, co może prowadzić do obrzęków i spadku perfuzji tkanek.

>> Zobacz: Przewlekła choroba nerek – objawy, przyczyny, powikłania, diagnostyka

Słabe krążenie krwi: jakie badania?

Podstawą diagnostyki słabego krążenia są badania krwi, które stanowią nieocenione źródło informacji o kondycji układu sercowo-naczyniowego i procesach zachodzących w organizmie. To właśnie z ich pomocą lekarz może wstępnie określić, czy problemy z krążeniem wynikają z miażdżycy, cukrzycy, zaburzeń lipidowych, czy też innych schorzeń wpływających na naczynia. Badania laboratoryjne pozwalają wykryć zagrożenia, zanim jeszcze pojawią się wyraźne objawy kliniczne.

W diagnostyce szczególne znaczenie mają:

  • morfologia krwi – podstawowe badanie oceniające liczbę czerwonych krwinek, stężenie hemoglobiny i inne parametry, które pomagają ocenić, czy występuje niedokrwistość mogąca wpływać na dotlenienie tkanek;
  • lipidogram – określa poziom cholesterolu całkowitego, frakcji LDL i HDL oraz trójglicerydów. Wysokie stężenie „złego” cholesterolu (LDL) sprzyja odkładaniu się blaszek miażdżycowych, które zwężają naczynia krwionośne;
  • poziom glukozy i hemoglobiny glikowanej (HbA1c) – badania pozwalające ocenić, czy w organizmie nie rozwija się cukrzyca lub insulinooporność, prowadzące do mikrouszkodzeń naczyń;
  • stężenie homocysteiny – podwyższony poziom tego aminokwasu jest czynnikiem ryzyka miażdżycy i zakrzepicy, nawet przy prawidłowym profilu lipidowym;
  • lipoproteina(a) – marker genetycznej predyspozycji do zaburzeń lipidowych i miażdżycy, szczególnie przydatny w przypadku rodzinnego występowania chorób serca.

Choć badania krwi stanowią pierwszy i najważniejszy etap diagnostyki, lekarz często uzupełnia je o pomiar ciśnienia tętniczego, wskaźnik kostkowo-ramienny (ABI) czy USG Doppler, które pozwalają ocenić przepływ krwi w tętnicach i żyłach. W razie potrzeby wykonuje się też bardziej zaawansowane badania, takie jak EKG, echo serca, czy angiografia.

Pakiet anemii(4 badania) banerek

Jak poprawić słabe krążenie krwi?

Sprawny przepływ krwi warunkuje dotlenienie wszystkich narządów, wpływa na wydolność fizyczną, koncentrację i regenerację tkanek. Choć przyczyny osłabionego krążenia bywają różne, w większości przypadków można znacząco poprawić jego efektywność poprzez zmianę stylu życia, odpowiednią dietę i właściwą profilaktykę, a mianowicie:

  • Zadbaj o regularną aktywność fizyczną – ruch jest naturalnym „pompowaniem” krwi. Codzienne spacery, lekkie ćwiczenia aerobowe, pływanie czy jazda na rowerze przez 20-30 minut dziennie wystarczą, by pobudzić krążenie i wzmocnić serce. W pracy lub w podróży warto co pewien czas poruszać stopami lub wspinać się naprzemiennie na palce i pięty.
  • Stosuj zbilansowaną dietę – menu powinno być bogate w warzywa, produkty pełnoziarniste, rośliny strączkowe oraz orzechy. Należy ograniczyć sól, tłuszcze nasycone i cukry proste, które sprzyjają rozwojowi miażdżycy. Warto również pamiętać o regularnym spożywaniu posiłków i unikaniu przejadania się.
  • Utrzymuj odpowiednie nawodnienie – krew w 80% składa się z wody, dlatego jej odpowiednia lepkość zależy od codziennego nawadniania. Wypijaj minimum 1,5-2 litry wody dziennie, aby ułatwić sercu pompowanie krwi i zapobiec jej zagęszczaniu.
  • Zrezygnuj z palenia i ogranicz alkohol – nikotyna obkurcza naczynia krwionośne, a alkohol w nadmiarze uszkadza ich ściany. Rzucenie palenia to jeden z najskuteczniejszych sposobów poprawy mikrokrążenia i ochrony serca.
  • Zadbaj o odpoczynek i ułożenie nóg – po dniu spędzonym w pozycji stojącej lub siedzącej unieś nogi lekko ponad poziom serca, np. podkładając pod nie poduszkę. Takie działania są szczególnie istotne w przypadku przewlekłej niewydolności żylnej – ułatwiają odpływ krwi z kończyn i zmniejszają obrzęki.
  • Wypróbuj kompresjoterapię – specjalistyczne pończochy, podkolanówki lub rajstopy uciskowe wspierają krążenie, przeciwdziałają zastojom krwi i obrzękom. Siłę ucisku zawsze należy dobrać po konsultacji ze specjalistą.
  • Unikaj wychłodzenia kończyn – niska temperatura powoduje dodatkowe obkurczenie naczyń.

W przypadkach bardziej zaawansowanych lekarz może zalecić farmakoterapię – leki poprawiające elastyczność naczyń, obniżające poziom cholesterolu lub rozrzedzające krew.

Pakiet ocena ryzyka cukrzycy (4 badania)_mobile baner na kategorię

Słabe krążenie: najczęstsze pytania (FAQ)

Jak wyglądają nogi ze słabym krążeniem?

Nogi ze słabym krążeniem często są zimne, blade lub sine. Mogą występować obrzęki, uczucie ciężkości, drętwienie oraz sucha, łuszcząca się skóra. W bardziej zaawansowanych przypadkach pojawiają się pajączki naczyniowe, żylaki czy trudno gojące się rany.

Co pić na lepsze krążenie?

Dla poprawy krążenia warto pić wodę (co najmniej 1,5-2 litry dziennie), a także zieloną herbatę, napary z imbiru, głogu, miłorzębu japońskiego czy sok z buraka. Mają one charakter wspierający, ale nie zastąpią diagnostyki i leczenia przyczynowego zaburzeń układu krążenia.

Jaka witamina na lepsze krążenie?

Na prawidłowe krążenie szczególnie korzystnie wpływają witaminy C, E, B3 (niacyna) oraz rutyna i flawonoidy, które wzmacniają naczynia krwionośne, poprawiają elastyczność ich ścian i wspierają mikrokrążenie.

Słabe krążenie: podsumowanie

Podsumowując, słabe krążenie to sygnał, którego nie należy lekceważyć – pozornie błahe objawy mogą wskazywać na zaburzenia w funkcjonowaniu układu naczyniowego lub serca. Świadomość własnego ciała, obserwacja nawet subtelnych sygnałów, jakie wysyła organizm i regularne badania pozwalają wcześnie wykryć nieprawidłowości i w porę podjąć działania profilaktyczne.

Jeśli zauważysz u siebie objawy mogące świadczyć o problemach z krążeniem, nie zwlekaj z diagnostyką. Wykonanie podstawowych badań laboratoryjnych może pomóc w wykryciu zaburzeń na wczesnym etapie.

Opieka merytoryczna: lek. Maria Wydra

Bibliografia

  1. Korczyk R., Problemy z krążeniem – jakie są objawy i przyczyny słabego krążenia?, wylecz.to, 2022.
  2. Martinez-Zapata MJ, Vernooij RWM, Simancas-Racines D, Uriona Tuma SM, Stein AT, Moreno Carriles RMM, Vargas E, Bonfill Cosp X. Phlebotonics for venous insufficiency. Cochrane Database of Systematic Reviews 2020.
  3. Marti C. N., Georgiopoulou V. V., Kalogeropoulos A. P., Acute heart failure: patient characteristics and pathophysiology. Curr. Heart Fail. Rep., 2013, 10: 427–433.
  4. Boisseau M.R. i inni, Fibrinolysis and hemorheology in chronic venous insufficiency, a double blind study of troxerutin efficiency. J. Cardiovasc. Surg. 1995, 36, 369.

Chroniczny (przewlekły) stres, jakie są jego objawy i skutki?

Agnieszka Kościelniak
-
0
Chroniczny (przewlekły) stres, jakie są jego objawy i skutki?

Chroniczny stres to stan, który występuje coraz częściej – i to nie tylko u osób, które prowadzą życie w zawrotnym tempie. Poniższy artykuł wyjaśnia, czym jest przewlekły stres, jak wpływa na organizm, jakie są jego objawy i skutki oraz na czym polega jego leczenie. Sprawdź, na co zdecydowanie należy zwrócić uwagę!

Z tego artykułu dowiesz się, że:
>> Przewlekły stres to stan długotrwałego obciążenia organizmu, który może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych.
>> Objawy mogą obejmować m.in. zaburzenia snu, bóle mięśni, zmiany apetytu, problemy jelitowe, obniżoną koncentrację.
>> Chroniczny stres wpływa na gospodarkę hormonalną, układ pokarmowy oraz mózg i układ nerwowy.
>> Warto wykonać odpowiednie badania: poziom kortyzolu, funkcja tarczycy, markery metaboliczne.
>> Konsultacja lekarska jest wskazana przy utrzymujących się objawach lub podejrzeniu poważnych zaburzeń.

Spis treści:

  1. Czym jest chroniczny stres?
  2. Jakie są objawy chronicznego (przewlekłego) stresu?
  3. Jak długotrwały stres wpływa na organizm?
  4. Chroniczny stres – jakie badania wykonać?
  5. Jak radzić sobie z chronicznym stresem?
  6. Kiedy przewlekły stres wymaga konsultacji lekarskiej?

Czym jest chroniczny stres?

Długotrwały stres to stan napięcia psychicznego, który nie ustępuje przez tygodnie, miesiące, a nawet lata. Organizm całkiem dobrze radzi sobie z epizodycznym stresem. Skutki pojawiają się niemal natychmiast, ale są to dolegliwości utrzymujące się przez krótki czas. Gdy pojawia się stresor, reakcja organizmu to np. zaciskanie szczęk, zaczerwienienie skóry czy przyspieszone tętno. Taki krótkotrwały stres może być niekiedy motywujący i prowadzić do pozytywnych zmian. Eustres – tzw. pozytywny stres – pomaga działać, skupiać uwagę, podejmować decyzje i pokonywać przeszkody. Zwiększa także motywację i przygotowuje jednostkę do większej aktywności.

Pakiet stres (12 badań) banerek

W przypadku długotrwałego stresu objawy nie są zwykle tak intensywne, ale utrzymują się o wiele dłużej. Przewlekły stres prowadzi do wyczerpania zasobów organizmu i może być przyczyną licznych chorób.

>> Przeczytaj też: Stres – przyjaciel czy wróg? Czy można to zbadać?

Jakie są objawy chronicznego (przewlekłego) stresu?

Objawy chronicznego stresu mogą być bardzo różnorodne i obejmować zarówno sferę psychiczną, jak i fizyczną:

  • objawy somatyczne przewleklego stresu: bóle głowy, bóle kręgosłupa, napięcie i ból mięśni, bóle brzucha, wzdęcia i biegunki, bóle klatki piersiowej, przyspieszone bicie serca, zmiany ciśnienia krwi (nadciśnienie tętnicze), nadmierne zmęczenie, problemy z zasypianiem i bezsenność;
  • przewlekły stres – objawy psychiczne: lęk, drażliwość, frustracja, obniżony nastrój, trudności z koncentracją, zaburzenia pamięci, nerwowość, impulsywność.

Jeśli zauważasz powyższe objawy u siebie lub bliskich, to może być sygnał, że warto przyjrzeć się bliżej kwestii przewlekłego stresu.

>> Sprawdź też: Tężyczka utajona a stres i nerwica. Objawy, diagnostyka i leczenie przypadłości

Jak długotrwały stres wpływa na organizm?

Przewlekły stres może spowodować wyczerpanie zasobów organizmu i stać się przyczyną poważnych chorób. Poniżej omówione zostały trzy kluczowe obszary, w których ma szczególnie silne działanie.

Długotrwały stres a gospodarka hormonalna

Przewlekły stres wpływa na gospodarkę hormonalną, prowadząc między innymi do podwyższenia poziomu kortyzolu. Długotrwałe napięcie może także przejściowo zwiększać stężenie prolaktyny. Utrzymujący się wysoki poziom tych hormonów sprzyja zaburzeniom cyklu miesięcznego, spadkowi libido, problemom z płodnością, obniżeniu nastroju i przyrostowi masy ciała. Dzieje się tak, ponieważ przewlekły stres powoduje nadmierną aktywację osi podwzgórze-przysadka-nadnercza.
W konsekwencji mogą pojawić się między innymi zaburzenia funkcji tarczycy i objawy niedoczynności (lub pogłębienie już istniejącej).

Wpływ długotrwałego stresu na tarczycę nie powinien być lekceważony – przy niepokojących wynikach badań hormonalnych należy ocenić nie tylko czynniki zdrowotne, lecz także aktualne obciążenie stresem w pracy czy rodzinie.

>> Dowiedz się więcej: Jaką rolę odgrywa prolaktyna u mężczyzn?

Długotrwały stres a układ pokarmowy

Prawdopodobnie każdy z nas zna nieprzyjemne uczucie ściskania w żołądku podczas stresującej sytuacji. Gdy stan napięcia organizmu przedłuża się, następuje zaburzenie równowagi mikrobioty jelitowej, co prowadzi do licznych problemów trawiennych: bólu brzucha, wzdęć, biegunek.

Stres – zwłaszcza przewlekły – może również nasilać istniejące choroby przewodu pokarmowego oraz zwiększać ryzyko zespołu jelita drażliwego. Wpływ długotrwałego stresu na jelita już od dłuższego czasu interesuje naukowców nie bez powodu. Coraz częściej mówi się, że jelita są naszym „drugim mózgiem”, a osłabiona bariera jelitowa ma ścisły związek z obniżeniem nastroju.

Długotrwały stres a mózg i układ nerwowy

Czy istnieje powiązanie długotrwałego stresu ze zmianami w mózgu? Badania wskazują, że przewlekły stres prowadzi do powstawania zmian w mózgu: zmniejszenia objętości kory przedczołowej i hipokampa. W takim wypadku mogą pojawić się zaburzenia pamięci, problemy z koncentracją, trudności w podejmowaniem decyzji. Rośnie także ryzyko zaburzeń depresyjnych i lękowych, a także podatność na choroby neurodegeneracyjne.

Jak jeszcze może objawiać się przewlekły stres? Zawroty głowy to jeden z tych objawów, które dla wielu osób oznaczają problemy z układem nerwowym. Tymczasem powiązanie „kręcenia się w głowie” ze stresem jest innej natury: pod wpływem długotrwałego stresu rośnie tętno i ciśnienie krwi, co objawia się właśnie zawrotami głowy. Mówimy zatem wtedy o objawach związanych z układem krążenia, a nie układem nerwowym. Tego też nie możemy zbagatelizować.

>> Dowiedz się więcej: Demencja (otępienie starcze) – objawy, diagnostyka, leczenie

Chroniczny stres – jakie badania wykonać?

Zdecydowanie warto sprawdzić, jaki wpływ na nasz organizm ma długotrwały stres, a morfologia i markery metaboliczne będą w takim przypadku podstawowymi badaniami. To podstawowy wskaźnik mówiący, ze w organizmie dzieje się coś niepokojącego, a wyniki mogą być podstawą do dalszej diagnostyki i wskazań lekarskich. Rozważyć należałoby także kilka dodatkowych badań diagnostycznych:

  • Badanie poziomu kortyzolu (próbka poranna, na czczo) – orientacyjna ocena głównego hormonu stresu.
  • Dobowy profil kortyzolu – pomiar w ślinie (rano/późny wieczór) lub 24-godzinny kortyzol w moczu; lepiej odzwierciedla przewlekłą aktywację osi podwzgórze – przysadka – nadnercza.
  • Badanie funkcji tarczycy – oznaczenie TSH, FT4,  FT3, anty-TPO/anty-TG, szczególnie jeśli pojawiają się oznaki niedoczynności tarczycy.
  • Badanie stężenia prolaktyny.
  • Badanie stężenia magnezu, witaminy D, witaminy B12 i kwasu foliowego (niedobory nasilają skutki stresu).
Pakiet stres podstawowy stan zdrowia (10 badań) banerek

Jeśli niepokoi Cię wizja choroby, a przewlekły stres to ostatnio Twoja codzienność, lekarz rodzinny dobierz zakres badań do Twojej sytuacji zdrowotnej i objawów.

Jak radzić sobie z chronicznym stresem?

Optymalną sytuacją byłoby oczywiście wyeliminowanie czynnika, który powoduje chroniczny stres. Jak sobie radzić, gdy nie da się tego zrobić? Nie ma jednej uniwersalnej metody, ale warto rozważyć niektóre znane sposoby. Najważniejsze z nich to:

  • Regularna aktywność fizyczna: 30 min. ćwiczeń dziennie pomaga zmniejszyć poziom hormonów stresu i poprawić nastrój.
  • Zdrowe nawyki snu: stałe godziny zasypiania i budzenia, unikanie ekranów przed snem, odpowiednia ilość snu.
  • Zbilansowana dieta: unikanie nadmiernej ilości cukrów prostych, ograniczenie kofeiny i alkoholu, zadbanie o mikrobiom jelitowy (dieta bogata w błonnik).

Zadbaj także o możliwość uzyskania wsparcia społecznego: rozmowy z bliskimi, unikanie izolacji, w razie potrzeby skorzystanie z pomocy psychologicznej lub psychoterapeutycznej. W przypadku przewlekłego stresu zalecaną terapią jest terapia poznawczo-behawioralna. Pomocne może być również stosowanie technik redukcji stresu: medytacji, jogi, relaksacji oddechowej czy masażu.

Kiedy przewlekły stres wymaga konsultacji lekarskiej?

Długofalowe skutki chronicznego stresu mogą być dużym obciążeniem dla organizmu. Szczególnie niepokojące jest zwłaszcza bardzo wysokie ciśnienie, częste bóle w klatce piersiowej czy duszność, ale również wyraźne pogorszenie funkcji poznawczych i silne obniżenie nastroju. Pamiętaj, że pod wpływem długotrwałego stresu wzrasta ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Przewlekły stres jest czynnikiem ryzyka nadciśnienia: badania wykazują, że osoby doświadczające silnego stresu mają ok. dwukrotnie wyższe ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego. Gdy objawy stresu utrzymują się przez dłuższy czas, nasilają się lub uniemożliwiają codzienne funkcjonowanie, skonsultuj się z lekarzem. Może on zlecić odpowiednie badania i wskazać skuteczne metody leczenia oraz wystawić skierowanie do specjalisty w celu dalszej diagnostyki.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Ciepłucha

Bibliografia

  1. Gajda, E., & Biskupek-Wanot, A. (2020). Stres i jego skutki. Annuals of Physiotherapy & Occupational Therapy. https://doi.org/10.16926/afips.2020.07
  2. Heszen-Celińska, I., & Sęk, H. (2022). Psychologia zdrowia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  3. Kaczmarska, A., & Curyło-Sikora, P. (b.r.). Problematyka stresu – przegląd koncepcji.
  4. Ogińska-Bulik, N. (2009). Czy doświadczanie stresu może służyć zdrowiu? Polskie Forum Psychologiczne, 14(1), 33–45.
  5. Pakalska-Korcala, A., Zdrojewski, T., Piwoński, J., Radziwiłłowicz, P., Landowski, J., & Wyrzykowski, B. (2006). Stres i niskie wsparcie społeczne jako psychospołeczne czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Kardiologia Polska, 64, 80–86.
  6. Rygiel, K. (2017). Wybrane techniki relaksacyjne oraz możliwości ich zastosowania w kontekście zaburzeń i chorób psychofizycznych związanych ze stresem. Neuropsychiatria i Neuropsychologia, 12(3), 126–133.
  7. Zachodniopomorski Oddział NFZ. (b.r.). Profilaktyka stresu [PDF]. Pobrano z: https://www.nfz-krakow.pl/gfx/nfz-krakow/userfiles/i-krzywda/ulotka-profilaktyka-stresu.pdf
  8. Knezevic, E., Nenic, K., Milanovic, V., & Knezevic, N. N. (2023). The role of cortisol in chronic stress, neurodegenerative diseases, and psychological disorders. Cells, 12(23), 2726.
  9. Liu, M.-Y., Li, N., Li, W. A., & Khan, H. (2017). Association between psychosocial stress and hypertension: a systematic review and meta-analysis. Neurological Research, 39(6), 573–580.

Stan przedzawałowy – czym jest i ile trwa? Objawy, rozpoznanie i postępowanie

Katarzyna Banaszczyk
-
0
Stan przedzawałowy – czym jest i ile trwa? Objawy, rozpoznanie i postępowanie

Stan przedzawałowy to poważny stan kliniczny, który wymaga pilnego kontaktu z lekarzem. Zjawisko to nazywane jest w kardiologii niestabilną dławicą piersiową i wymaga podjęcia odpowiedniej diagnostyki i leczenia, co zostanie szczegółowo omówione w kolejnych akapitach tego artykułu.

Z tego artykułu dowiesz się, że:
>> niestabilna dławica piersiowa manifestuje się podobnie jak zawał mięśnia serowego,
>> oznaczenie troponin sercowych i wykonanie badania EKG jest niezwykle ważne przy wystąpieniu objawów stanu przedzawałowego,
>> palenie papierosów, spożywanie tłuszczów trans i niska aktywność fizyczna mogą przyczynić się do wystąpienia stanu przedzawałowego i zawału mięśnia sercowego,
>> leczenie niestabilnej dławicy piersiowej polega zarówno na postępowaniu farmakologicznym, jak i zabiegowym.

Spis treści:

  1. Czym jest stan przedzawałowy?
  2. Jak wygląda stan przedzawałowy i ile trwa?
  3. Objawy stanu przedzawałowego
  4. Jakie ciśnienie i tętno w stanie przedzawałowym?
  5. Przyczyny i czynniki ryzyka stanu przedzawałowego
  6. Diagnostyka stanu przedzawałowego – jakie badania wykonać?
  7. Postępowanie i leczenie w stanie przedzawałowym
  8. Profilaktyka – jak zapobiec stanowi przedzawałowemu?

Czym jest stan przedzawałowy?

Stan przedzawałowy to potoczne określenie, którym opisywana jest tak zwana niestabilna dławica piersiowa. Niestabilna dławica piersiowa (oznaczona w klasyfikacji ICD-10 kodem I20.0) to jedna z manifestacji niezwykle powszechnej w społeczeństwie choroby niedokrwiennej serca, ale i ostrego zespołu wieńcowego.

Niestabilna dławica piersiowa piersiowa to stan kliniczny, który wynika z uszkodzenia blaszki miażdżycowej w obrębie tętnicy wieńcowej (tętnice wieńcowe dostarczają tlen i substancje odżywcze do komórek mięśnia sercowego). Uszkodzenie blaszki prowadzi do powstania zakrzepu, który ogranicza przepływ w obrębie tętnicy wieńcowej, jednak całkowicie go nie blokuje. Oznacza to, że transport tlenu do komórek mięśnia sercowego jest zachowany, jednak istotnie ograniczony, co skutkuje pojawieniem się charakterystycznych dolegliwości.

Jak wygląda stan przedzawałowy i ile trwa?

Niestabilna dławica piersiowa może objawiać się w sposób nagły, silnym bólem w klatce piersiowej, ale może mieć również przebieg przewlekły i manifestować się jako nasilające się dolegliwości bólowe. U starszych pacjentów objawy niestabilnej dławicy piersiowej mogą być niespecyficzne, co sprawia, że w tym przypadku trudniej o prawidłowe rozpoznanie. Poniżej zostaną przedstawione najczęstsze objawy stanu przedzawałowego.

>> Przeczytaj także: Serce człowieka — budowa, położenie i funkcje w organizmie

Objawy stanu przedzawałowego

Symptomy kliniczne związane z dławicą piersiową to przede wszystkim:

  • ból w klatce piersiowej – najczęściej jest to ból zamostkowy, który promieniuje do lewego barku,  lewego ramienia, ale niekiedy również do szyi i żuchwy, nadbrzusza i okolicy międzyłopatkowej, ból ten nie zmienia się w zależności od pozycji ciała, ani fazy cyklu oddechowego,
  • duszność – może być jedynym objawem niestabilnej dławicy piersiowej, taki objaw częściej występuje u chorych w podeszłym wieku i z cukrzycą,
  • ból brzucha, nudności, wymioty,
  • zmęczenie, pogorszenie wydolności fizycznej.

Objawy niestabilnej dławicy piersiowej mogą przypominać zawał mięśnia sercowego. Czym więc się różnią te dwa stany? W przypadku zawału mięśnia sercowego dochodzi do całkowitego ograniczenia przepływu krwi w tętnicy wieńcowej, zaś w przypadku niestabilnej dławicy dochodzi do istotnego ograniczenia przepływu, lecz nie jest on całkowicie zablokowany. Co więcej, w przypadku zawału mięśnia sercowego dochodzi do podwyższenia markerów uszkodzenia mięśnia sercowego, czego nie obserwuje się typowo w odniesieniu do niestabilnej dławicy.

>> Warto wiedzieć: Niedokrwienie mięśnia sercowego (zawał serca) – przyczyny, objawy, badania i leczenie

Jakie ciśnienie i tętno w stanie przedzawałowym?

W przypadku niestabilnej dławicy piersiowej często obserwuje się podwyższone ciśnienie tętnicze i podwyższoną akcję serca (tachykardię), ale należy podkreślić, że w trakcie tego stanu parametry te mogą pozostawać w granicach normy. W badaniu przedmiotowym pacjenta (podczas osłuchiwania) można wysłuchać szmer nad tętnicą szyjną, który świadczy o miażdżycy tętnic. Ponadto, wysłuchać można również III lub IV ton serca i/lub objawy niedomykalności zastawki mitralnej.

Przyczyny i czynniki ryzyka stanu przedzawałowego

Bezpośrednią przyczyną pojawienia się objawów niestabilnej dławicy piersiowej jest niestabilność blaszki miażdżycowej i pojawienie się w jej obrębie zakrzepu, który ogranicza przepływ krwi w obrębie tętnicy wieńcowej. Ból w klatce piersiowej może pojawić się pod wpływem takich czynników jak:

  • wysiłek fizyczny,
  • narażenie na zimne powietrze,
  • obfity posiłek,
  • stres emocjonalny.

Czynniki ryzyka predysponujące do rozwoju miażdżycy, a co za tym idzie, sprzyjające niestabilnej dławicy piersiowej to przede wszystkim:

Diagnostyka stanu przedzawałowego – jakie badania wykonać?

W pierwszym kroku konieczne jest zebranie szczegółowego wywiadu chorobowego, jak i przeprowadzenie dokładnego badania przedmiotowego. Badania laboratoryjne i procedury medyczne wykorzystywane w diagnostyce niestabilnej dławicy piersiowej to przede wszystkim:

Badanie troponiny T banerek

Postępowanie i leczenie w stanie przedzawałowym

Celem leczenia niestabilnej dławicy piersiowej jest zapobieganie poważnym stanom klinicznym takim jak zawał mięśnia sercowego, komorowe zaburzenia rytmu, które są bezpośrednio związane z ryzykiem zgonu. W terapii farmakologicznej zastosowanie znajdują takie substancje jak:

  • leki przeciwdziałające niedokrwieniu – w tym beta-blokery, antagoniści wapnia, azotany,
  • leki antyagregacyjne – zmniejszające aktywność płytek, w tym kwas acetylosalicylowy, klopidogrel, tyklopidyna,
  • antagoniści receptora ADP – prasugrel,
  • antagoniści receptorów GP IIb/IIIa,
  • leki przeciwzakrzepowe -w tym heparyna niefrakcjonowana, heparyna drobnocząsteczkowa, inhibitory czynnika Xa, bezpośrednie inhibitory trombiny,
  • statyny – obniżające stężenie lipidów,
  • leczenie przeciwbólowe.
Badanie NT-pro-BNP banerek

W leczeniu niestabilnej dławicy piersiowej wykorzystuje się również metody zabiegowe, w tym:

  • angioplastyka z implantacją stentu,
  • angioplastyka balonowa,
  • rzadziej rotablacja.

Profilaktyka – jak zapobiec stanowi przedzawałowemu?

W profilaktyce niestabilnej dławicy piersiowej niezwykle ważne jest kontrolowanie i leczenie schorzeń przewlekłych w tym cukrzycy, niewydolności serca, niewydolności nerek, hipercholesterolemii i nadciśnienia tętniczego. Warto regularnie wykonywać badania laboratoryjne wykonywane w diagnostyce tych schorzeń. Ponadto, warto zastosować się do takich zaleceń jak:

  • rzucenie palenia,
  • zrezygnowanie z alkoholu,
  • regularna aktywność fizyczna – najlepiej 150 minut umiarkowanej aktywności tygodniowo,
  • dbanie o utrzymanie prawidłowej masy ciała,
  • unikanie tłuszczów trans, cukrów prostych i produktów wysokoprzetworzonych,
  • przyjmowanie leków zgodnie ze wskazaniami lekarza prowadzącego,
  • zadbanie o higienę snu i unikanie stresu.

Bibliografia

  1. A. Dembińska-Kieć i inni, Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2005 (dodruk), s. 654–659,
  2. A. Szczeklik, Piotr Gajewski, Interna Szczeklika, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020/2021,
  3. B. Hudzik i inni, Ostre zespoły wieńcowe – postępy 2019. Med. Prakt., 2020; 6: 56–65.

Toczeń rumieniowaty krążkowy – czym jest i jakie są objawy?

Katarzyna Banaszczyk
-
0
Toczeń rumieniowaty krążkowy – czym jest i jakie są objawy?

W dermatologii wyróżniamy kilka odmian tocznia skórnego, w zależności od głębokości nacieku zapalnego i obrazu klinicznego zmian skórnych. Jedną z nich jest toczeń rumieniowaty krążkowy.

Z tego artykułu dowiesz się:

  • Co to jest toczeń rumieniowaty krążkowy?
  • Jak objawia się toczeń rumieniowaty krążkowy?
  • Jakie badania wykonuje się w trakcie diagnostyki tocznia rumieniowatego krążkowego?
  • Na czym polega leczenie tocznia rumieniowatego krążkowego?

Spis treści:

  1. Czym jest toczeń rumieniowaty krążkowy?
  2. Kogo najczęściej dotyka toczeń krążkowy?
  3. Objawy tocznia rumieniowatego krążkowego
  4. Przyczyny i czynniki ryzyka rozwoju tocznia krążkowego
  5. Diagnostyka tocznia rumieniowatego krążkowego – jakie badania wykonać?
  6. Diagnostyka różnicowa tocznia rumieniowatego krążkowego
  7. Leczenie tocznia rumieniowatego krążkowego
  8. Toczeń rumieniowaty krążkowy – podsumowanie

Czym jest toczeń rumieniowaty krążkowy?

Toczeń rumieniowaty krążkowy (discoid lupus erythematosus, DLE) to jedna z postaci tocznia skórnego, w której mamy do czynienia z naciekami komórek zapalnych lokalizujących się w obrębie naskórka, skóry właściwej, a także w okolicy okołoprzydatkowej (między innymi wokół mieszków włosowych, czy gruczołów potowych). Wyróżniamy dwie odmiany tocznia rumieniowatego krążkowego, a mianowicie:

  • postać ograniczoną – zmiany pojawiają się powyżej linii karku,
  • postać rozsianą– w tym przypadku zmiany mogą pojawiać się w różnych lokalizacjach, również poniżej linii karku,
  • postać przerostową – w jej przebiegu obserwuje się grubo nawarstwioną łuskę, która może pokrywać całą powierzchnię zmiany krążkowej lub tylko obwód.

Kogo najczęściej dotyka toczeń krążkowy?

Toczeń rumieniowaty krążkowy to schorzenie przewlekłe, które częściej diagnozowane jest u kobiet, a także u pacjentów z predyspozycją genetyczną do schorzeń autoimmunologicznych. Czynniki ryzyka wystąpienia omawianego w tym artykule schorzenia zostaną przedstawione w kolejnych akapitach.

>> Przeczytaj także: Choroby autoimmunologiczne – czym są? Objawy, diagnostyka i leczenie

Objawy tocznia rumieniowatego krążkowego

Zmiany skórne w przebiegu tocznia rumieniowatego krążkowego to przede wszystkim wykwity rumieniowo-naciekowe, z charakterystyczną szorstką powierzchnią. Z czasem w części centralnej wykwitów pojawia się zanik o charakterze bliznowatym (są to zmiany typowo nieodwracalne i istotnie pogarszające jakość życia pacjentów). Zmiany chorobowe rzadko mogą zajmować błonę śluzową jamy ustnej, nosa, czy okolicę narządów płciowych. Wykwity lokalizują się zarówno w miejscach eksponowanych na światło słoneczne, ale nie tylko. Towarzyszą im zaburzenia pigmentacji pod postacią odbarwień w centrum zmian i przebarwień na ich obwodzie.

Najczęstsze lokalizacje zmian w przebiegu tocznia rumieniowatego krążkowego to:

  • twarz,
  • małżowiny uszne,
  • owłosiona skóra głowy – pojawią się w tym miejscu ogniska łysienia bliznowaciejącego,
  • okolice karku.

Przyczyny i czynniki ryzyka rozwoju tocznia krążkowego

Toczeń rumieniowaty krążkowy to schorzenie o podłożu autoimmunologicznym i niezwykle złożonej etiopatogenezie. Czynniki ryzyka wystąpienia tej skórnej postaci tocznia rumieniowatego to przede wszystkim:

  • płeć żeńska,
  • pochodzenie etniczne – schorzenie częściej rozwija się u Afroamerykanów i Latynosów,
  • narażenie na promieniowanie ultrafioletowe,
  • predyspozycje genetyczne,
  • czynniki hormonalne – przyjmowanie antykoncepcji hormonalnej, czy hormonalnej terapii zastępczej, 
  • przyjmowanie niektórych leków – w tym prokainamidu, hydralazyny, izoniazydu,
  • czynniki infekcyjne – między innymi wirus EBV, zakażenia bakteryjne.

Diagnostyka tocznia rumieniowatego krążkowego – jakie badania wykonać?

W diagnostyce tocznia rumieniowatego krążkowego i w celu wykluczenia zajęcia narządów wewnętrznych wykorzystuje się przede wszystkim takie procedury i badania laboratoryjne jak:

  • szczegółowo przeprowadzony wywiad chorobowy i badanie przedmiotowe pacjenta, w tym badanie skóry i błon śluzowych,
  • badanie dermatoskopowe zmian skórnych,
  • morfologia krwi obwodowej,
  • stężenie CRP,
  • oznaczenie OB,
  • stężenie kreatyniny,
  • próby wątrobowe,
  • oznaczenie przeciwciał przeciwjądrowych ANA,
  • badanie histopatologiczne wycinka skóry,
  • badanie immunopatologiczne wycinka skóry – klasycznie widoczne są złogi przeciwciał IgG i/lub IgM na granicy skórno-naskórkowej i wokół mieszków włosowych,
  • oznaczenie składowych C4 i C3 dopełniacza,
  • badania obrazowe – w przypadku podejrzenia postaci układowej warto wykonać między innymi RTG klatki piersiowej, ECHO serca, USG jamy brzusznej.
Badanie przeciwciał przeciwjądrowych ANA banerek

>> Warto przeczytać: Badanie histopatologiczne – co to jest, co wykrywa i kiedy się je przeprowadza?

Pacjenci z toczniem rumieniowatym krążkowym i przewlekłymi zmianami skórnymi w jego przebiegu wymagają regularnych kontroli dermatologicznych, ponieważ w obrębie tych wykwitów może dojść do rozwoju raka kolczystokomórkowego (SCC). Istnieje również ryzyko rozwoju układowej postaci tocznia rumieniowatego (SLE), które wynosi około 10-20%. Ryzyko to jest wyższe w rozsianej postaci tocznia rumieniowatego krążkowego.

Diagnostyka różnicowa tocznia rumieniowatego krążkowego

Jakie inne schorzenie dermatologiczne mogą przypominać swoim obrazem klinicznym toczeń rumieniowaty krążkowy? Należy pomyśleć przede wszystkim o takich jednostkach chorobowych jak:

  • wyprysk pieniążkowaty,
  • mucynoza mieszkowa,
  • ziarniniak obrączkowaty,
  • wielopostaciowe osutki świetlne,
  • gruźlica skóry,
  • grzybice skóry – szczególnie wywołane przez grzyby dimorficzne,
  • liszaj płaski mieszkowy,
  • sarkoidoza,
  • nieczerniakowe nowotwory złośliwe skory – w przypadku pojedynczej zmiany.

Leczenie tocznia rumieniowatego krążkowego

Sposób leczenia tocznia rumieniowatego krążkowego zależy przede wszystkim od nasilenia zmian skórnych, jak i schorzeń towarzyszących. W terapii tego schorzenia dermatologicznego zastosowanie znajdują:

  • miejscowe glikokortykosteroidy – w postaci kremu, maści,
  • doogniskowo podawany triamcynolon,
  • miejscowe inhibitory kalcyneuryny – na przykład takrolimus,
  • leki antymalaryczne – w tym hydroksychlorochina, chlorochina, chinakryna,
  • acytretyna – zaliczana do retinoidów,
  • glikokortykosteroidy podawane doustnie,
  • ochrona przeciwsłoneczna – jest to szczególnie ważne mając na uwadze fakt zwiększonego ryzyka rozwoju raka kolczystokomórkowego.

Toczeń rumieniowaty krążkowy – podsumowanie

  • Toczeń rumieniowaty krążkowy to schorzenie o podłożu autoimmunologicznym, które w większości przypadków manifestuje się wyłącznie na skórze.
  • W obrazie kliniczny tocznia rumieniowatego krążkowego dominują zmiany rumieniowo-naciekowe, przechodzą w zmiany bliznowate.
  • W diagnostyce tocznia rumieniowatego krążkowego wykonuje się badania laboratoryjne, histopatologiczne, immunopatologiczne, jak i obrazowe.
  • Leczenie tocznia rumieniowatego układowego polega na stosowaniu preparatów w postaci zewnętrznej, ale również leków ogólnoustrojowych. O rodzaju terapii decyduje lekarz prowadzący.

Bibliografia

  1. M. Dec, H. Arasiewicz, Toczeń rumieniowaty krążkowy i rak kolczystokomórkowy skóry, Dermatologia w Praktyce Klinicznej, 2024, t. 2, nr 1, s. 20–25,
  2. M S. Fernandes i inni, Discoid lupus erythematosus with squamous cell carcinoma: a case report and review of the literature in Indian patients. Lupus. 2015; 24(14): 1562–1566, doi: 10.1177/0961203315599245, indexed in Pubmed: 26251401,
  3. L. Rudnicka i inni, Współczesna Dermatologia, PZWL, Warszawa 2022.

Hiperglikemia – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie zbyt wysokiego cukru

Maria Wydra
-
0
Hiperglikemia – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie zbyt wysokiego cukru

Nie tylko osoby z cukrzycą mogą mieć zbyt wysoki poziom cukru. Sprawdź, czym jest hiperglikemia, kogo dotyczy i jak ją rozpoznać.

Z tego artykułu dowiesz się, że:
>> hiperglikemia to przejściowy lub przewlekły stan podwyższonego poziomu glukozy we krwi,
>> najczęściej towarzyszy cukrzycy typu 1 i 2, ale może wystąpić w innych sytuacjach,
>> objawy obejmują m.in. wzmożone pragnienie, suchość w ustach, wielomocz, zmęczenie,
>> diagnostyka opiera się na oznaczeniu poziomu glukozy we krwi,
>> leczenie hiperglikemii zależy od przyczyny i może obejmować dietę, leki doustne, insulinę lub terapię choroby podstawowej,
>> nieleczona hiperglikemia może prowadzić do powikłań metabolicznych i naczyniowych.

Spis treści:

  1. Czym jest hiperglikemia?
  2. Przyczyny hiperglikemii
  3. Objawy hiperglikemii – jak rozpoznać zbyt wysoki cukier?
  4. Diagnostyka hiperglikemii – jakie badania wykonać?
  5. Leczenie i postępowanie w hiperglikemii
  6. Jak zapobiegać hiperglikemii?
  7. Hiperglikemia: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)

Czym jest hiperglikemia?

Hiperglikemia (w klasyfikacji ICD-10 oznaczona kodem R73) to stan podwyższonego poziomu glukozy we krwi. Może być zjawiskiem przejściowym, np. w odpowiedzi na stres, infekcję czy działanie leków, lub przewlekłym, najczęściej związanym z cukrzycą.

Badanie glukozy banerek
U osób zdrowych prawidłowe stężenie glukozy w surowicy krwi na czczo wynosi 70–99 mg/dl.

W praktyce klinicznej wyróżnia się łagodne, umiarkowane i ciężkie postaci hiperglikemii, choć podziały te nie są ściśle zdefiniowane liczbowo.

Przyczyny hiperglikemii

Hiperglikemia najczęściej towarzyszy cukrzycy typu 1 i 2, w przebiegu których dochodzi do zaburzeń działania insuliny, hormonu odpowiedzialnego za regulację poziomu glukozy we krwi.

  • W cukrzycy typu 1 hiperglikemia wynika z bezwzględnego niedoboru insuliny, będącego rezultatem autoimmunologicznego niszczenia komórek β trzustki przez układ odpornościowy.
  • W cukrzycy typu 2 dochodzi do narastającej insulinooporności (obniżonej wrażliwości tkanek na insulinę) i rozwoju względnego niedoboru insuliny. Kluczową rolę odgrywają czynniki środowiskowe: niewłaściwa dieta, otyłość oraz brak aktywności fizycznej.

Podwyższony poziom cukru we krwi może być również skutkiem:

  • niewłaściwego leczenia cukrzycy, np. pominięcia dawki insuliny,
  • błędów dietetycznych, zwłaszcza nadmiaru prostych cukrów w diecie osób z zaburzoną tolerancją glukozy,
  • ostrych infekcji i stanów zapalnych, które zwiększają wydzielanie hormonów podnoszących poziom glukozy (tzw. hiperglikemia stresowa),
  • chorób endokrynologicznych, np. zespołu Cushinga, akromegalii,
  • leków podnoszących glikemię, szczególnie glikokortykosteroidów, tiazydów, niektórych leków przeciwpsychotycznych, β-blokerów.

Niezależnie od przyczyny, utrzymująca się hiperglikemia wymaga diagnostyki i odpowiedniego postępowania, ponieważ może prowadzić do powikłań metabolicznych i naczyniowych.

Hiperglikemia reaktywna

Hiperglikemia reaktywna to przejściowy wzrost poziomu glukozy we krwi po posiłku, występujący zazwyczaj u osób bez rozpoznanej cukrzycy, najczęściej z insulinoopornością lub zaburzoną tolerancją glukozy.  Jej przyczyną jest zaburzone wydzielanie insuliny: głównie brak szybkiej, wczesnej fazy odpowiedzi trzustki.

Objawy poposiłkowej hiperglikemii bywają niespecyficzne i mogą przypominać hipoglikemię. Należą do nich senność, zmęczenie, osłabienie, bóle głowy lub drażliwość.

Hiperglikemia stresowa

Hiperglikemia stresowa to przejściowy wzrost stężenia glukozy we krwi ≥140 mg/dl, który pojawia się w odpowiedzi na ciężki stres organizmu, np. w przebiegu sepsy, udaru mózgu, zawału serca, rozległych oparzeń, urazów wielonarządowych. Jest związana z wzrostem cytokin prozapalnych oraz aktywacją układu współczulnego i wydzielaniem hormonów stresu, co podnosi poziom cukru we krwi.

U większości pacjentów wartości glikemii normalizują się po ustąpieniu stanu ostrego. Osoby te powinny jednak pozostać pod kontrolą, ponieważ mają większe prawdopodobieństwo rozwoju cukrzycy.  

Objawy hiperglikemii – jak rozpoznać zbyt wysoki cukier?

Hiperglikemia może długo pozostawać bezobjawowa, zwłaszcza w przypadku cukrzycy typu 2. U części pacjentów pojawiają się jednak objawy:

  • wzmożone pragnienie (polidypsja),
  • wielomocz (poliuria),
  • suchość skóry i błon śluzowych,
  • niezamierzona utrata masy ciała,
  • przewlekłe osłabienie, senność,
  • nawracające infekcje (szczególnie skóry, układu moczowo-płciowego).

Nieleczona hiperglikemia może prowadzić do groźnych powikłań, w tym do śpiączki hiperglikemiczno-hipermolalnej, szczególnie u osób starszych z cukrzycą typu 2.

Diagnostyka hiperglikemii – jakie badania wykonać?

Rozpoznanie hiperglikemii opiera się na oznaczeniu poziomu glukozy we krwi. Wykonuje się:

  • Pomiar glikemii na czczo (po 8–14 godzinach od ostatniego posiłku):
    • prawidłowa glikemia: 70–99 mg/dl
    • nieprawidłowa glikemia na czczo (IFG): 100–125 mg/dl
    • cukrzyca: ≥126 mg/dl w dwóch niezależnych pomiarach
  • Pomiar glikemii przygodnej (mierzonej niezależnie od posiłku):
    • ≥200 mg/dl przy współistniejących objawach hiperglikemii (np. pragnienie, wielomocz) wystarcza do rozpoznania cukrzycy
  • OGTT (doustny test obciążenia glukozą):
    • prawidłowa tolerancja glukozy: <140 mg/dl po 2 godzinach
    • nieprawidłowa tolerancja glukozy (IGT): 140–199 mg/dl
    • cukrzyca: ≥200 mg/dl w 120. minucie testu
  • Oznaczenie hemoglobiny glikowanej (HbA1c):
    • <5,7%: wynik prawidłowy
    • 5,7–6,4%: stan przedcukrzycowy
    • ≥6,5%: cukrzyca
Pakiet krzywa cukrowa (3 pomiary glukozy) banerek

Do celów diagnostycznych nie powinno stosować się pomiarów glukometrem ani szybkich testów paskowych, gdyż służą one jedynie do orientacyjnej oceny stanu pacjenta. Przy objawach ostrej hiperglikemii i ryzyku powikłań metabolicznych wykonuje się również badania dodatkowe: oznaczenie ciał ketonowych w moczu, pH krwi tętniczej i poziomów elektrolitów.

Badanie hemoglobiny glikowanej (HbA1c) banerek

Leczenie i postępowanie w hiperglikemii

Postępowanie w hiperglikemii zależy od jej przyczyny, stopnia nasilenia i obecności powikłań.

W hiperglikemii reaktywnej skuteczna jest dieta o niskim indeksie glikemicznym oraz regularna aktywność fizyczna, natomiast w hiperglikemii stresowej kluczowe jest opanowanie choroby podstawowej i kontrola glikemii (zwykle z użyciem insuliny). W stanach ostrych (kwasicy ketonowej, śpiące hiperosmolarnej) konieczna jest hospitalizacja, dożylne nawadnianie, intensywna insulinoterapia i wyrównanie zaburzeń elektrolitowych.

W leczeniu przewlekłej hiperglikemii, np. w przebiegu cukrzycy:

  • typu 1: stosuje się indywidualnie dobraną insulinoterapię,
  • typu 2: terapia obejmuje modyfikację stylu życia (zmniejszenie kaloryczności posiłków, zwiększenie aktywności fizycznej), farmakoterapię (w pierwszej kolejności inhibitorami SGLT-2, agnositami receptora GLP-1 lub metforminą) oraz ewentualną intensyfikację leczenia w postaci insulinoterapii.

Celem leczenia jest uzyskanie optymalnych wartości glikemii oraz ograniczenie ryzyka powikłań.

Jak zapobiegać hiperglikemii?

Kluczowe znaczenie mają codzienne nawyki, które pomagają utrzymać prawidłowy poziom glukozy:

  • zdrowa dieta: bogata w błonnik, warzywa, produkty pełnoziarniste, z ograniczeniem cukrów prostych oraz żywności przetworzonej,
  • regularna aktywność fizyczna,
  • rzucenie palenia i ograniczenie alkoholu,
  • kontrola masy ciała i ciśnienia tętniczego,
  • redukcja stresu i dbałość o sen,
  • regularne badania: pomiary glikemii na czczo, HbA1c, u osób z grup ryzyka – OGTT.

Wdrożenie tych działań pozwala nie tylko zapobiegać epizodom hiperglikemii, ale także opóźnić lub całkowicie uniknąć rozwoju cukrzycy typu 2.

Hiperglikemia: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)

Co się dzieje, gdy cukier jest za wysoki?

Może pojawić się wzrost pragnienia, zwiększone oddawanie moczu, osłabienie, senność, suchość w ustach, bóle głowy i nudności. Przewlekła hiperglikemia może prowadzić do zaburzenia czynności i niewydolności różnych narządów, zwłaszcza oczu, nerek, serca oraz naczyń krwionośnych.

Czy przy wysokim cukrze chce się spać?

Tak, senność i zmęczenie to częste objawy hiperglikemii, zwłaszcza przy nieleczonej cukrzycy.

Czy hiperglikemia i cukrzyca są tym samym?

Nie, hiperglikemia to objaw (podwyższony poziom glukozy), a cukrzyca to choroba, w której ten stan występuje przewlekle.

Jakie leki powodują hiperglikemię?

Między innymi glikokortykosteroidy, niektóre leki psychotropowe (np. olanzapina), tiazydy, β-blokery.

Czym grozi hiperglikemia?

Powikłaniami ostrymi (kwasicą ketonową, śpiączką hiperosmolarną) i przewlekłymi (nefropatią, retinopatią, neuropatią, chorobami układu sercowo-naczyniowego).

Bibliografia

  1. Araszkiewicz A, Borys S, Broncel M, Budzyński A, Cyganek K, i in. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą – 2025. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Current Topics in Diabetes. 2025..
  2. Sieradzki J, Szopa M, Płaczkiewicz-Jankowska E. Cukrzyca. W: Szczeklik A (red.). Interna – Mały podręcznik. Kraków: Medycyna Praktyczna; 2022.
  3. Przemysława Jarosz-Chobot, Barbara Głowińska-Olszewska, Wojciech Młynarski, Małgorzata Myśliwiec, Jacek Sieradzki, Agnieszka Szadkowska, Agnieszka Szypowska. Pediatria – Podręcznik. Zaburzenia glikemii w stanach ciężkich VII.7.
  4. Zozulińska-Ziółkiewicz D. Hiperglikemia poposiłkowa to wciąż wyzwanie w leczeniu cukrzycy. Puls Medycyny. Warszawa: Polskie Stowarzyszenie Diabetyków; 2020.
  5. Szymczyk I. „Numerologia” cukrzycy. Medycyna Praktyczna. Diabetologia. 2021.

Frutarianizm – dieta oparta na owocach

Jagoda Matusiak
-
0
Frutarianizm – dieta oparta na owocach

Frutarianizm to jedna z najbardziej restrykcyjnych diet roślinnych, która opiera się głównie na spożywaniu owoców. Choć dieta owocowa może wydawać się kolorowa, lekka i zdrowa, jej stosowanie wiąże się z wieloma zagrożeniami. W tym artykule wyjaśniamy, czym jest frutarianizm, jakie mogą być potencjalne zagrożenia oraz jakie badania warto wykonać w trakcie jej stosowania.

Z tego artykułu dowiesz się:

  • na czym polega dieta frutariańska,
  • czy frutarianizm jest zdrowy,
  • jakie niedobory składników odżywczych mogą wystąpić,
  • jakie badania warto wykonać stosując frutarianizm.

Spis treści:

  1. Na czym polega frutarianizm?
  2. Czy frutarianizm jest zdrowy?
  3. Frutarianizm – potencjalne zagrożenia
  4. Niedobory przy diecie frutariańskiej – niezbędne badania diagnostyczne
  5. Zakończenie
  6. Frutarianizm – sekcja FAQ

Na czym polega frutarianizm?

Frutarianizm to odmiana diety wegańskiej, w której około 70–100% jadłospisu stanowią świeże owoce. Pozostałe produkty, takie jak warzywa nieskrobiowe, orzechy i nasiona pojawiają się w niewielkich ilościach. Zwolennicy frutarianizmu podkreślają, że owoce są naturalnym pokarmem człowieka, lekkostrawnym i bogatym w witaminy. Posiłki komponuje się głównie ze świeżych, mrożonych lub suszonych owoców oraz soków owocowych. Dieta ta bywa inspirowana przekonaniami etycznymi, zdrowotnymi, a niekiedy również duchowymi.

Przeczytaj również:

>> Diety alternatywne: wegetariańska i wegańska – jakie jest ryzyko niedoborów?

Czy frutarianizm jest zdrowy?

Frutarianizm może wydawać się zdrowy: owoce dostarczają błonnika, antyoksydantów oraz naturalnych cukrów, które szybko dodają energii. Krótkoterminowe przejście na dietę frutariańską może dawać subiektywne poczucie lekkości, zwiększonej energii i oczyszczenia organizmu. Jednak frutarianizm jako długoterminowy sposób odżywiania nie jest dietą zbilansowaną i może prowadzić do niedoborów pokarmowych. Brak białka, tłuszczów i wielu mikroelementów z innych grup produktów spożywczych sprawia, że długotrwałe stosowanie diety owocowej może prowadzić do zaburzeń równowagi metabolicznej. Nie jest to dieta, której prozdrowotność została udowodniona w badaniach naukowych.

Pakiet kontrola diety wegetariańskiej rozszerzony (7 badań) baner

Frutarianizm – potencjalne zagrożenia

Główne zagrożenia związane z frutarianizmem wynikają z niezbilansowania diety:

  • niedobór białka i wapnia – prowadzi do postępującego zaniku tkanki mięśniowej i osłabienia odporności, a niedobór wapnia w połączeniu z często towarzyszącym mu brakiem witaminy D skutkuje demineralizacją kości, ich zwiększoną łamliwością (osteopenia, osteoporoza) oraz problemami z uzębieniem,
  • brak kluczowych kwasów tłuszczowych – dieta frutariańska jest uboga w tłuszcze, co zaburza wchłanianie witamin w nich rozpuszczalnych (A, D, E, K) i może negatywnie wpływać na pracę mózgu i gospodarkę hormonalną,
  • nadmiar fruktozy – fruktoza w dużych ilościach obciąża wątrobę i może prowadzić do insulinooporności, triglicerydemii i stłuszczenia wątroby,
  • zaburzenia gospodarki żelazowej – spowodowany brakiem jego najlepiej przyswajalnej formy hemowej (z produktów zwierzęcych) oraz utrudnianiem wchłaniania przez błonnik i fityniany z owoców może prowadzić do rozwoju niedokrwistości (anemii),
  • niedobór witaminy B12 – jest nieunikniony i przy braku podaży może prowadzić do rozwoju ciężkiej niedokrwistości megaloblastycznej oraz postępujących, często nieodwracalnych uszkodzeń układu nerwowego.
Pakiet watrobowy banerek

Niedobory przy diecie frutariańskiej – niezbędne badania diagnostyczne

Ze względu na skrajne ograniczenie produktów spożywczych, organizm jest narażony na liczne niedobory, które mogą rozwijać się podstępnie, dając wyraźne objawy dopiero w zaawansowanym stadium. Aby monitorować stan organizmu i w porę zareagować, niezbędne może okazać się przeprowadzanie kompleksowych badań diagnostycznych:

  • morfologia krwi z rozmazem,
  • poziom witaminy B12 w surowicy,
  • żelazo (Fe), ferrytyna,
  • wapń całkowity i jonizowany oraz witamina D (25-OH-D),
  • poziom białka całkowitego i albuminy lub preambuminy,
  • profile lipidowe (cholesterol całkowity, HDL, LDL, trójglicerydy),
  • poziom cynku i selenu,
  • badania czynności wątroby (ALT, AST, GGTP, ALP),
  • badania czynności nerek (kreatynina, mocznik, eGFR),
  • poziom glukozy na czczo i insuliny na czczo oraz wskaźnik HOMA-IR.
Pakiet nerkowy (7 badan)_mobile baner na kategorię

Zakończenie

Frutarianizm może wydawać się atrakcyjnym rozwiązaniem dla osób ceniących naturalność i lekkość posiłków. Jednak organizm potrzebuje różnorodnych składników odżywczych, dlatego dieta oparta niemal wyłącznie na owocach może szybko doprowadzić do niedoborów pokarmowych. W przypadku wątpliwości, warto skonsultować się z dietetykiem i rozważyć bardziej zbilansowaną odmianę diety roślinnej np. flexitarianizm lub laktoowowegetarianizm.

Frutarianizm – sekcja FAQ

Czy frutarianizm jest zdrowy na żołądek?

To zależy od indywidualnych predyspozycji organizmu, ale frutarianizm może okazać się obciążający dla układu pokarmowego. Owoce zawierają duże ilości błonnika i cukrów prostych (głównie fruktozy). U osób z wrażliwym żołądkiem dieta owocowa może nasilać dolegliwości, zwłaszcza jeśli w menu dominują owoce bardzo słodkie lub o wysokiej zawartości błonnika (np. jabłka, gruszki, daktyle).

Czy można żywić się tylko owocami?

Żywienie się wyłącznie owocami nie jest zalecane jako stały sposób odżywiania. Owoce dostarczają witamin, błonnika i naturalnych cukrów, ale nie są w stanie pokryć zapotrzebowania na białko, tłuszcze oraz wiele kluczowych minerałów, takich jak wapń, żelazo, cynk czy selen. Brakuje w nich również witaminy B12, niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i produkcji krwi.

Bibliografia

  1. Melina V, Craig W, Levin S. Position of the Academy of Nutrition and Dietetics: Vegetarian Diets. J Acad Nutr Diet. 2016 Dec;116(12):1970-1980.
  2. Dyett PA, Sabaté J, Haddad E, Rajaram S, Shavlik D. Vegan lifestyle behaviors: an exploration of congruence with health-related beliefs and assessed health indices. Appetite. 2013 Aug;67:119-24. doi: 10.1016/j.appet.2013.03.015. Epub 2013 Apr 9. PMID: 23583444.
  3. Livesey G, Taylor R. Fructose consumption and consequences for glycation, plasma triacylglycerol, and body weight: meta-analyses and meta-regression models of intervention studies. American Journal of Clinical Nutrition. 2008;88(5):1419-1437.
  4. Niklewicz A, Hannibal L, Warren M, Ahmadi KR. A systematic review and meta-analysis of functional vitamin B12 status among adult vegans. Nutr Bull. 2024 Dec;49(4):463-479.
  5. Fontana L, Shew JL, Holloszy JO, Villareal DT. Low bone mass in subjects on a long-term raw vegetarian diet. Arch Intern Med. 2005 Mar 28;165(6):684-9.

Rabdomioliza (rozpad mięśni) – co to za stan?

Katarzyna Ciepłucha
-
0
Rabdomioliza (rozpad mięśni) – co to za stan?

Ból mięśni, zmęczenie, ciemne zabarwienie moczu – to objawy, które mogą wskazywać na rabdomiolizę, czyli rozpad mięśni szkieletowych. Stan, który może prowadzić do poważnych powikłań nerkowych i zaburzeń elektrolitowych. Dowiedz się, co może wywołać rozpad mięśni i kiedy konieczna jest szybka interwencja medyczna.

Z tego artykułu dowiesz się, że:
>> rabdomioliza to stan spowodowany rozpadem mięśni szkieletowych, który może prowadzić do uszkodzenia nerek,
>> jej przyczyną może być m.in. intensywny wysiłek fizyczny, uraz, infekcja lub działanie toksyn,
>> objawy obejmują m.in. ból mięśni, osłabienie i ciemne zabarwienie moczu,
>> podstawą rozpoznania są badania laboratoryjne (CK, kreatynina, mioglobina),
>> szybkie nawodnienie i leczenie pozwalają uniknąć powikłań,
>> rabdomiolizie można skutecznie zapobiegać – zwłaszcza u osób aktywnych fizycznie lub przyjmujących leki obciążające mięśnie.  

Spis treści:

  1. Co to jest rabdomioliza (rozpad mięśni)?
  2. Przyczyny rabdomiolizy
  3. Objawy rabdomiolizy – jak rozpoznać rozpad mięśni?
  4. Diagnostyka rabdomiolizy – jakie badania wykonać?
  5. Leczenie rabdomiolizy
  6. Jak zapobiegać rabdomiolizie?
  7. Rabdomioliza – odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)

Co to jest rabdomioliza (rozpad mięśni)?

Rabdomioliza to zespół objawów wywołanych uszkodzeniem komórek mięśni szkieletowych, w wyniku którego ich składniki przedostają się do krwiobiegu. Mioglobina, enzymy i inne produkty rozpadu mogą obciążać nerki oraz prowadzić do zaburzeń metabolicznych i elektrolitowych. Ich obecność we krwi stanowi zagrożenie dla prawidłowego funkcjonowania całego organizmu, a w szczególności układu moczowego. W zależności od nasilenia, rabdomioliza może mieć łagodny przebieg lub skutkować poważnymi powikłaniami, takimi jak ostra niewydolność nerek.

Badanie mioglobiny banerek

Przyczyny rabdomiolizy

Rabdomioliza może być skutkiem wielu czynników – od urazów mechanicznych, przez intensywny wysiłek fizyczny w niekorzystnych warunkach, aż po zaburzenia metaboliczne, infekcje i działanie toksyn. Różnorodność przyczyn sprawia, że stan ten może wystąpić zarówno u sportowców, jak i u osób unieruchomionych czy przyjmujących niektóre leki.

Najczęstsze przyczyny wysiłkowe:

  • intensywny trening bez odpowiedniej adaptacji,
  • ćwiczenia w wysokiej temperaturze (ryzyko udaru cieplnego),
  • odwodnienie podczas wysiłku,
  • ekscentryczny skurcz mięśni (czyli taki, w którym mięsień się napina, ale jednocześnie wydłuża – np. podczas zjazdu na nartach, ćwiczeń typu CrossFit czy spinningu).

Inne przyczyny niewysiłkowe:

  • długotrwałe unieruchomienie (np. po upadku),
  • zespół zmiażdżenia, porażenie prądem,
  • drgawki, stany pobudzenia psychoruchowego,
  • infekcje wirusowe (np. grypa, HIV),
  • stosowanie leków (statyny, kokaina, amfetaminy, neuroleptyki),
  • zatrucia (alkohol, metale ciężkie),
  • miopatie metaboliczne i dystrofie mięśniowe.

U niektórych osób rabdomioliza może być pierwszym objawem niewykrytej wcześniej choroby mięśni, np. miopatii metabolicznej – czyli zaburzenia przemian energetycznych w komórkach mięśniowych.

>> Przeczytaj również: Miastenia – choroba zmęczonych mięśni

Objawy rabdomiolizy – jak rozpoznać rozpad mięśni?

Obraz kliniczny rabdomiolizy zależy od przyczyny, nasilenia uszkodzenia mięśni i ogólnego stanu pacjenta.

Do typowych objawów należą:

  • ból mięśni, najczęściej w obrębie ud, łydek, ramion lub pleców,
  • osłabienie, sztywność lub uczucie napięcia mięśni,
  • obrzęk kończyn,
  • gorączka, przyspieszone tętno, nudności (w cięższych przypadkach),
  • ciemne zabarwienie moczu – objaw charakterystyczny, spowodowany obecnością mioglobiny (mioglobinuria).

W badaniach laboratoryjnych obserwuje się:

  • znaczny wzrost aktywności kinazy kreatynowej (CK),
  • zaburzenia elektrolitowe: hiperkaliemię, hipofosfatemię, hipokalcemię,
  • podwyższony poziom kreatyniny oraz objawy niewydolności nerek,
  • wzrost aktywności AST i ALT – enzymów występujących także w mięśniach.
Badanie kinazy kreatynowej (CK) banerek

Diagnostyka rabdomiolizy – jakie badania wykonać?

Rozpoznanie rabdomiolizy opiera się na analizie objawów klinicznych i wynikach badań laboratoryjnych, które oceniają stopień uszkodzenia mięśni oraz ryzyko powikłań.

Kluczowe badania laboratoryjne:

  • kinaza kreatynowa (CK) – podstawowy marker rozpadu mięśni; jej wysokie stężenie potwierdza uszkodzenie mięśni szkieletowych,
  • badanie ogólne moczu – obecność mioglobiny przy braku erytrocytów wskazuje na rabdomiolizę,
  • kreatynina i eGFR – ocena funkcji nerek i wykrycie wczesnych zaburzeń wydalania,
  • elektrolity (K⁺, Ca²⁺, P) – nieprawidłowe wartości mogą powodować zaburzenia rytmu serca i inne powikłania,
  • AST i ALT – enzymy wątrobowe, które wzrastają również przy uszkodzeniu mięśni.

W przypadku nietypowego przebiegu lub nawracających epizodów warto rozważyć dalszą diagnostykę w kierunku chorób mięśni (np. badania genetyczne, elektromiografia lub biopsja mięśnia – po ustąpieniu ostrej fazy).

>> Zobacz również: Mioglobina – co to jest i jaką pełni funkcję, na czym polega badanie i kiedy się je wykonuje?

Leczenie rabdomiolizy

Leczenie rabdomiolizy zależy od nasilenia objawów i ryzyka powikłań nerkowych. Kluczowe jest jak najszybsze wdrożenie odpowiedniej terapii, która ograniczy skutki rozpadu mięśni i zapobiegnie uszkodzeniu nerek.

Leczenie obejmuje:

  • intensywne nawodnienie dożylne – celem osiągnięcia diurezy >200–300 ml/h,
  • monitorowanie elektrolitów i ich wyrównywanie (szczególnie potasu, wapnia, fosforu),
  • w cięższych przypadkach hospitalizacja, a czasem nawet dializoterapia,
  • odstawienie leków potencjalnie toksycznych dla mięśni.

Nie zaleca się już rutynowego stosowania wodorowęglanów ani mannitolu.

Ważne!
Zgłoś się niezwłocznie do lekarza lub na SOR, jeśli po intensywnym wysiłku pojawi się silny ból mięśni, obrzęk, osłabienie lub ciemne zabarwienie moczu. Objawy te mogą świadczyć o rozwijającej się rabdomiolizie i wymagają pilnej diagnostyki oraz leczenia.

Jak zapobiegać rabdomiolizie?

Ryzyko rabdomiolizy można ograniczyć, stosując się do kilku prostych zasad – szczególnie jeśli planujesz intensywny wysiłek fizyczny lub przyjmujesz leki obciążające mięśnie.

  • Unikaj nadmiernego wysiłku fizycznego bez wcześniejszego przygotowania. Zwiększaj intensywność treningów stopniowo, zwłaszcza po przerwie.
  • Zadbaj o odpowiednie nawodnienie, szczególnie w trakcie długotrwałego wysiłku lub treningu w wysokiej temperaturze.
  • Nie ćwicz w upale ani w ubraniu ograniczającym chłodzenie organizmu.
  • Zachowaj ostrożność przy stosowaniu leków takich jak statyny czy NLPZ. Ryzyko działań niepożądanych rośnie przy odwodnieniu lub interakcji z innymi lekami.
  • Po epizodzie rabdomiolizy wstrzymaj się od intensywnych ćwiczeń na minimum 4 tygodnie. Powrót do aktywności powinien być kontrolowany i stopniowy.

Osoby z chorobami mięśni, zaburzeniami metabolicznymi lub przewlekłą chorobą nerek powinny zachować szczególną ostrożność i skonsultować się z lekarzem przed podjęciem intensywnego treningu.

Rabdomioliza – odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)

Czy rabdomioliza jest odwracalna?

Tak, u większości pacjentów z łagodnym lub umiarkowanym przebiegiem objawy ustępują całkowicie po leczeniu. Kluczowe znaczenie ma szybkie rozpoznanie i odpowiednie nawodnienie, które chroni nerki przed uszkodzeniem.

Jakie leki mogą wywołać rabdomiolizę?

Do leków najczęściej związanych z rabdomiolizą należą statyny, neuroleptyki, leki przeciwwirusowe (np. zydowudyna), amfetaminy, kokaina, lit i cyklosporyna. Ryzyko wzrasta m.in. przy odwodnieniu, intensywnym wysiłku fizycznym lub interakcjach z innymi substancjami.

Jaka choroba powoduje, że organizm „zjada” twoje mięśnie?

Niektóre choroby mięśni, takie jak miopatie metaboliczne czy dystrofie mięśniowe, mogą prowadzić do rabdomiolizy – zwłaszcza po wysiłku, w czasie infekcji lub przy niedożywieniu. Dochodzi wtedy do rozpadu włókien mięśniowych i ich uszkodzenia.

Czy rabdomioliza może powodować krwiomocz?

Nie. Ciemne zabarwienie moczu w rabdomiolizie wynika z obecności mioglobiny (mioglobinurii), a nie krwi. Badanie ogólne moczu pozwala to odróżnić – nie stwierdza się obecności erytrocytów.

Bibliografia

  1. Bhai S., Dimachkie M.M. „Rhabdomyolysis: Clinical manifestations and diagnosis.” UpToDate, 2024.
  2. Fernandes P.M., Davenport R.J. „How to do it: investigate exertional rhabdomyolysis (or not).” Practical Neurology, 2019; 19:43–48.
  3. Olszewski J. „Rabdomioliza.”, Twój Dyżur (dostęp 5 listopada 2025). https://twojdyzur.pl/rabdomioliza

Niskie libido u kobiet i mężczyzn – najczęstsze przyczyny. Jakie badania wykonać?

Agnieszka Kościelniak
-
0
Niskie libido u kobiet i mężczyzn – najczęstsze przyczyny. Jakie badania wykonać?

Spadek libido może dotknąć zarówno kobiety, jak i mężczyzn – niezależnie od wieku. Niskie libido nie zawsze oznacza poważne zaburzenia, jednak jego długotrwały spadek może być sygnałem poważniejszych problemów zdrowotnych lub emocjonalnych. Poniżej znajdziesz wyjaśnienie, czym jest libido, jakie są najczęstsze przyczyny spadku popędu seksualnego oraz jakie badania warto wykonać, by znaleźć źródło problemu.

Z tego artykułu dowiesz się:
>> czym jest libido i jakie czynniki wpływają na jego poziom.
>> jak rozpoznać objawy spadku libido u kobiet i mężczyzn.
>> jakie są najczęstsze przyczyny spadku libido – od zaburzeń hormonalnych po stres, styl życia i przyjmowane leki.
>> jakie badania pomogą ustalić przyczyny niskiego libido.
>> jak można zwiększyć libido i zapobiegać jego spadkom.
>> kiedy warto skonsultować się z lekarzem i do jakiego specjalisty się udać.

Spis treści:

  1. Czym jest libido?
  2. Niskie libido: objawy spadku libido u kobiet i mężczyzn
  3. Spadek libido: przyczyny obniżenia popędu seksualnego
  4. Co jeszcze wpływa na spadek libido?
  5. Spadek libido: jakie badania wykonać przy niskim libido?
  6. Niskie libido u kobiet i mężczyzn: jak je zwiększyć?
  7. Spadek libido u kobiet i mężczyzn: najczęstsze pytania (FAQ)

Czym jest libido?

Libido, czyli popęd seksualny, to naturalna potrzeba podejmowania aktywności seksualnej; dotyczy zarówno sfery fizycznej, jak i emocjonalnej. To ważny element seksualności, obejmujący nie tylko kontakty intymne, ale również myśli i fantazji erotyczne. Libido u kobiet i mężczyzn jest zmienne oraz może zależeć od czynników biologicznych i środowiskowych.

Co oznacza niskie libido? W praktyce trudno określić, jaki poziom libido jest odpowiedni, a kiedy mówimy o niskim lub wysokim poziomie. Dla niektórych osób codzienne uprawianie seksu to norma, inni rzadko odczuwają ochotę na zbliżenie. Wszystko zależy zatem od indywidualnych preferencji i potrzeb. Niskie libido u kobiet i mężczyzn powinno zatem zaniepokoić przede wszystkim wtedy, gdy zmiana nastąpiła nagle i powoduje dyskomfort oraz negatywnie wpływa na samopoczucie.

Pakiet hormony kobiece rozszerzony (7 badań) banerek

Niskie libido: objawy spadku libido u kobiet i mężczyzn

Jakie są objawy niskiego libido? Spadek libido u kobiet i mężczyzn może objawiać się poprzez:

  • mniejszą częstotliwość fantazji seksualnych (również we śnie).
  • spadek lub utratę zainteresowania aktywnością seksualną.
  • brak fizycznych oznak pożądania (np. wzwodu czy nawilżenia pochwy).
  • brak satysfakcji z kontaktów seksualnych.
  • obojętność lub rozdrażnienie wobec partnera lub partnerki.

Warto przy tym wspomnieć, że niektóre osoby mogą nie odczuwać pożądania względem swojego partnera lub partnerki, natomiast pojawia się pożądanie skierowane ku innej osobie. W takim wypadku nie mówimy o zaburzeniach libido, a raczej o trudnościach w danym związku.

>> Zobacz: Niepłodność i jej możliwe przyczyny. Badania i leczenie

Spadek libido: przyczyny obniżenia popędu seksualnego

Chwilowa zmniejszona ochota lub kompletny brak zainteresowania seksem mogą być spowodowane na przykład stresującą sytuacją. Trudno się dziwić, że ktoś nie wykazuje ochoty na zbliżenie, jeśli musi przygotować się na ważne spotkanie, czeka na ważne wyniki badań lub czuje, że rozkłada go przeziębienie.

Jeśli jednak niskie libido u mężczyzn i kobiet utrzymuje się przez dłuższy czas, warto przyjrzeć się bliżej okolicznościom. Poniżej znajdziesz najważniejsze przyczyny niskiego libido u kobiet i mężczyzn.

Spadek libido a zaburzenia hormonalne

Zaburzenia hormonalne to jedna z najczęstszych przyczyn niskiego libido. U kobiet problem ten może wynikać z niedoboru estrogenów, progesteronu lub zaburzeń pracy tarczycy. Przyczyną niskiego libido u mężczyzn może być z kolei poziom testosteronu. Spadek libido u mężczyzn po 40. roku życia to najczęściej skutek obniżonego poziomu tego hormonu, przy czym to naturalne, że testosteron spada wraz z wiekiem.

>> Przeczytaj: Andropauza – męskie przekwitanie

Wpływ niedostatecznej ilości snu i odpoczynku na obniżenie libido

Odpowiednia ilość snu jest niezwykle ważna dla naszego zdrowia i prawidłowego funkcjonowania. Niedobory snu mają wpływ także na sferę seksualną: przewlekłe zmęczenie, brak snu i stres prowadzą do wzrostu kortyzolu, czyli hormonu stresu, który wpływa na gospodarkę hormonalną całego organizmu.

Jeśli zatem często nie wysypiasz się i odczuwasz zmęczenie, Twoje libido może znacząco się obniżyć. Niewystarczająca ilość snu może powodować niskie libido nawet w młodym wieku.

Oddziaływanie stylu życia na spadek libida

Nieprawidłowa dieta, brak aktywności fizycznej, nadmierne spożywanie alkoholu, palenie papierosów – to wszystko to czynniki, które mogą powodować spadek libido u mężczyzn i kobiet. Zdrowe odżywianie, umiarkowana aktywność fizyczna oraz ogólne dbanie o kondycję organizmu pomaga w osiągnięciu stanu odprężenia i redukcji stresu, który w negatywny sposób wpływa na popęd seksualny.

>> Sprawdź: Palenie papierosów – negatywne skutki i wpływ na zdrowie palenia tytoniu

Zaburzenia psychiczne a niskie libido

Depresja, stany lękowe czy przewlekły stres mogą całkowicie zepchnąć potrzeby seksualne na dalszy plan. Dodatkowo niektóre leki przeciwdepresyjne czy przeciwlękowe również obniżają libido – warto poruszyć tę kwestię podczas konsultacji z psychiatrą.

Wpływ leków na spadek libida

Oprócz wymienionych wcześniej leków przeciwdepresyjnych i przeciwlękowych, niskie libido mogą powodować także leki przeciwpadaczkowe, obniżające ciśnienie krwi czy hormonalne. Spadek libido u kobiety stosującej antykoncepcję hormonalną może być sygnałem, że warto zmienić leki lub metodę antykoncepcji. Nigdy jednak nie należy odstawiać leków samodzielnie: decyzję o ewentualnej zmianie lub przerwaniu terapii należy podjąć w porozumieniu z lekarzem.

>> Zobacz: Badania laboratoryjne u pacjentek przyjmujących hormony (antykoncepcję hormonalną, HTZ)

Choroby współistniejące a niskie libido

Jeśli chodzi o choroby, spadek popędu podczas grypy czy silnego przeziębienia to nic dziwnego. Wiele schorzeń przewlekłych wpływa jednak na pogorszenie jakości życia seksualnego. Cukrzyca, choroby serca, nadciśnienie, otyłość, migreny czy zaburzenia tarczycy mogą prowadzić do zmniejszenia popędu u kobiet i mężczyzn. U pań dodatkową przyczyną może być endometrioza lub zespół policystycznych jajników.

Pakiet stres podstawowy stan zdrowia (10 badań) banerek

Co jeszcze wpływa na spadek libido?

Ciąża, karmienie piersią, menopauza u kobiet oraz andropauza u mężczyzn wiążą się z naturalnymi zmianami hormonalnymi i mogą czasowo obniżyć popęd seksualny. Nie zapominajmy także o czynnikach emocjonalnych: stres i konflikty w związku, brak zaufania oraz niska samoocena zdecydowanie wpływają negatywnie na libido u obu płci.

Niskie libido u kobiet a niskie libido u mężczyzn

Czy przyczyny spadku libido różnią się w zależności od płci? Wiele z przyczyn dotyczy zarówno kobiet, jak i mężczyzn, choć występują także znaczące różnice. U kobiet wahania libido mogą wiązać się ze zmianami zachodzącymi w poszczególnych fazach cyklu miesięcznego. U mężczyzn większą rolę odgrywa poziom testosteronu, który naturalnie spada z wiekiem.

>> Dowiedz się więcej: Równowaga hormonalna u kobiet

Spadek libido: jakie badania wykonać przy niskim libido?

Zastanawiasz się, jakie badania przy niskim libido należy wykonać w pierwszej kolejności? Aby ustalić przyczynę spadku libido, warto wykluczyć problemy zdrowotne. Przy poszukiwaniu przyczyny warto wykonać:

Jakie badania przy niskim libido u kobiet? Oprócz wyżej wymienionych zalecamy także USG narządów rodnych. Z kolei osobom zastanawiającym się, jakie badania na niskie libido u mężczyzn warto wykonać, polecamy badanie prostaty i poziomu PSA. Wszystkie wyniki badań należy skonsultować z lekarzem.

Pakiet zaburzenia erekcji – hormony (3 badania) banerek

Niskie libido u kobiet i mężczyzn: jak je zwiększyć?

Przede wszystkim należy znaleźć przyczynę takiego stanu. Pierwszym krokiem do poprawy libido jest zmiana stylu życia: dbanie o sen i regenerację, zbilansowaną dietę bogatą w cynk, magnez i witaminy z grupy B, a także wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej i ograniczenie stresu oraz używek. Jeśli chorujesz przewlekle, leczenie choroby podstawowej często przynosi poprawę także w sferze seksualnej.

Oprócz tego rozmawiaj z partnerem i partnerką o Waszych potrzebach i emocjach. Niskie libido może niekorzystnie wpływać na Waszą relację, dlatego warto rozważyć wizytę u seksuologa lub psychologa. Pamiętaj jednak, że niski popęd seksualny nie zawsze musi oznaczać chorobę czy zaburzenia: poziom libido jest związany z indywidualnymi potrzebami i preferencjami.

A co ze środkami farmakologicznymi wspomagającymi popęd seksualny? W Internecie znaleźć można wiele magicznych specyfików, które w najlepszym wypadku okazują się ziołowymi suplementami, w najgorszym – mieszankami o podejrzanym składzie. Jeśli chcesz stosować środki wspomagające popęd seksualny, zawsze skonsultuj wcześniej tę decyzję z lekarzem.

>> Zobacz: Czym są androgeny i za co odpowiadają? Kiedy badać ich poziom?

Spadek libida: jak jemu zapobiec?

Co możesz zrobić, by zadbać o swoje libido? Skup się na dbaniu o zdrowie fizyczne i psychiczne. Regularne badania, aktywność fizyczna, zdrowa dieta i relacja oparta na zaufaniu pomagają utrzymać satysfakcję seksualną przez lata. Nie bój się także prosić o pomoc, jeśli zaobserwujesz pierwsze niepokojące zmiany.

Spadek libido u kobiet i mężczyzn: najczęstsze pytania (FAQ)

Poniżej znajdziesz odpowiedzi na najważniejsze pytania związane z niskim libido.

Dlaczego nie mam ochoty na współżycie?

Najczęściej przyczyną jest stres, zmęczenie, zaburzenia hormonalne lub problemy emocjonalne.

Jakich witamin brakuje przy niskim libido?

Zwróć uwagę na odpowiedni poziom witamin D, E, B6 i B12 oraz minerałów: cynku i selenu.

Jak sprawdzić poziom libido?

Nie ma jednego badania określającego poziom libido. Jego ocena opiera się na wywiadzie, analizie stylu życia i wynikach badań hormonalnych.

Do jakiego lekarza z niskim libido?

Na początek udaj się do lekarza rodzinnego – zleci niezbędna badania i może skierować do ginekologa, urologa, endokrynologa czy seksuologa.

Spadek libido to zjawisko występujące u ludzi w różnym wieku i na różnym etapie życia. Jeśli chcesz podnieść swoje libido, zadbaj przede wszystkim o zdrowie psychiczne i fizyczne oraz jakość relacji, a także wprowadź zmiany w swoich codziennych nawykach.

Opieka merytoryczna: lek. Sara Aszkiełowicz

Bibliografia

  1. Faubion, S. S., & Rullo, J. E. (2015). Sexual dysfunction in women: a practical approach. American Family Physician, 92(4), 281–288. (Tłum. pol.: Dysfunkcje seksualne u kobiet. Podejście praktyczne, 09.01.2017, mp.pl/ginekologia)
  2. Gałuszka, G., Gałuszka, R., Medalion, A., Borecki, M., & Legawiec, W. (b.r.). Wpływ farmaceutyków na potencję i aktywność seksualną człowieka. Neurocentrum. Pobrano z: http://www.neurocentrum.pl/dcten/wp-content/uploads/Ga%C5%82uszka_g1-4.pdf (dostęp: 13.11.2025).
  3. Karłowicz-Bodalska, K., & Stańczak, J. (2005). Surowce roślinne o działaniu wzmacniającym libido w stanach dysfunkcji seksualnej. Postępy Fitoterapii, 1–2, 42–49. Hasco-Lek S.A., Wrocław: Borgis.
  4. Lew-Starowicz, Z. (2017). Hipolibidemia u kobiet. Psychiatria po Dyplomie, 02. Oprac. R. Sterczyński. Pobrano z: https://podyplomie.pl/psychiatria/26693,hipolibidemia-u-kobiet (dostęp: 13.11.2025).
  5. Lew-Starowicz, M., Lew-Starowicz, Z., & Skrzypulec-Plinta, V. (b.r.). Seksuologia. Warszawa: PZWL.
  6. Piontek, A., Szeja, J., Błachut, M., & Badura-Brzoza, K. (b.r.). Sexual problems in the patients with psychiatric disorders. Wiadomości Lekarskie, ISSN 0043-5147.
  7. Rabijewski, M. (2011). Testosteron a dysfunkcje seksualne u mężczyzn. Przegląd Urologiczny, 3(67). Pobrano z: http://www.przeglad-urologiczny.pl/artykul.php?2097 (dostęp: 13.11.2025).
  8. Smolarczyk-Kosowska, J. A., Ngo, A., Ryl, S., Piegza, M., & Pudlo, R. (2020). Wpływ aktywności fizycznej na jakość życia seksualnego — badanie pilotażowe. Psychiatria, 17(4), 196–203. https://doi.org/10.5603/PSYCH.2020.0033 (dostęp: 13.11.2025).
  9. Wróbel, M., & Mosiołek, A. (2018). Dysfunkcje seksualne w przebiegu zaburzeń depresyjnych. Psychiatria, 15(1), 39–44.
Page 4 of 174
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174
1...345...174Strona 4 z 174

Zadbaj z nami o zdrowie - zapisz się na newsletter!

Otrzymuj praktyczne informacje na temat profilaktyki i badań laboratoryjnych, dzięki którym poszerzysz swoją wiedzę na temat świadomej troski o zdrowie. Zapisz się na newsletter i odbierz -20% zniżki na kolejny zakup w e-sklepie.

O nas

Firma ALAB laboratoria to ogólnopolska sieć najnowocześniejszych laboratoriów diagnostycznych w Polsce oferująca najszerszą ofertę ponad 3 500 badań diagnostycznych.

Nasz adres

ul. Stępińska 22/30, 00-739 Warszawa (22) 349 60 12 info@alab.com.pl © ALAB laboratoria Sp. z o.o.