Sklep
Strona główna Blog Strona 2

Dieta w ADHD. Kluczowe składniki i niedobory

Katarzyna Ciepłucha
-
0
Dieta w ADHD. Kluczowe składniki i niedobory

ADHD to zaburzenie neurorozwojowe, które dotyka nie tylko dzieci, ale i dorosłych. Objawia się trudnościami z koncentracją, impulsywnością oraz nadmiernym pobudzeniem. Chociaż leczenie farmakologiczne i psychoterapia pozostają podstawą terapii, coraz więcej badań wskazuje, że odpowiednia dieta może wspomagać redukcję objawów ADHD. Sprawdź, jakie składniki odżywcze są szczególnie ważne i jakie niedobory warto kontrolować.

Spis treści:

  1. Znaczenie prawidłowej diety przy ADHD
  2. ADHD a dieta: na co kłaść nacisk?
  3. Czego brakuje w organizmie przy ADHD?
  4. Czego nie jeść przy ADHD?
  5. Dieta przy ADHD: częste pytania
  6. Jaka dieta w ADHD: podsumowanie

Znaczenie prawidłowej diety przy ADHD

Prawidłowo zbilansowana dieta wpływa korzystnie na funkcjonowanie układu nerwowego, stabilizując poziom energii, wspierając koncentrację i ogólne samopoczucie. Niektóre składniki odżywcze mogą też odgrywać rolę w łagodzeniu objawów związanych z impulsywnością i zaburzeniami uwagi.

Kluczową rolę w funkcjonowaniu mózgu odgrywają neuroprzekaźniki – m.in. dopamina i serotonina. To właśnie ich niedobór często wiąże się z objawami ADHD. Aby organizm mógł je produkować w odpowiednich ilościach, potrzebuje m.in. aminokwasów: tryptofanu (prekursor serotoniny) i tyrozyny (prekursor dopaminy), a także witamin z grupy B oraz mikroelementów takich jak magnez, żelazo i cynk.

Pakiet anemii (4 badania) banerek

ADHD a dieta: na co kłaść nacisk?

Najlepsze efekty daje dieta oparta na świeżych, nieprzetworzonych produktach, bogata w błonnik, witaminy i zdrowe tłuszcze. Składniki te wpływają korzystnie na funkcje poznawcze, poprawiają koncentrację, stabilizują nastrój i wspierają regulację poziomu energii.

Szczególną rolę odgrywają:

Te składniki są niezbędne do prawidłowej produkcji i działania neuroprzekaźników takich jak dopamina i serotonina, które regulują uwagę, impulsywność i nastrój. Ich odpowiedni poziom może przyczynić się do redukcji objawów ADHD, takich jak trudności w skupieniu i nadmierna ruchliwość.

>> Sprawdź: Kwasy omega-3 – EPA i DHA – znaczenie w depresji. Rola i źródła kwasów omega 3

Jakie grupy produktów spożywać przy ADHD?

W codziennej diecie osoby z ADHD powinny się znaleźć:

  • Tłuste ryby (np. łosoś, makrela, sardynki) – bogate w kwasy omega-3, wspierające pracę mózgu,
  • Produkty pełnoziarniste (płatki owsiane, brązowy ryż, pieczywo żytnie) – stabilizujące poziom cukru i poprawiające koncentrację,
  • Warzywa i owoce (szczególnie zielonolistne) – źródło witamin, antyoksydantów i błonnika,
  • Rośliny strączkowe i chude mięso – dostarczające białka, żelaza i aminokwasów niezbędnych do syntezy dopaminy i serotoniny,
  • Orzechy i nasiona – bogate w magnez i cynk, wpływające na układ nerwowy i nastrój.

Zbilansowana dieta oparta na tych produktach może stabilizować poziom glukozy we krwi, co pomaga w regulacji emocji i poprawie zdolności poznawczych.

Morfologia banerek

Znaczenie suplementów w ADHD

W przypadku stwierdzonych niedoborów lekarz może zalecić suplementację. Najczęściej zalecane są:

  • omega-3 (EPA i DHA),
  • witamina B12,
  • magnez i cynk,
  • witamina D (szczególnie w sezonie jesienno-zimowym).

Niektóre suplementy – jak kwasy omega-3 czy witaminy z grupy B – wspierają funkcjonowanie mózgu i mogą wpływać na poprawę koncentracji, nastroju oraz zmniejszenie impulsywności. Suplementy nie zastępują zbilansowanej diety, ale mogą być jej uzupełnieniem. Ich stosowanie warto poprzedzić odpowiednimi badaniami laboratoryjnymi.

>> Przeczytaj również: Czym są suplementy diety i czym się różnią od leków?

Czego brakuje w organizmie przy ADHD?

Niektóre badania wskazują, że osoby z ADHD mogą mieć obniżony poziom niektórych pierwiastków. Do najczęstszych niedoborów należą:

  • żelazo,
  • cynk,
  • magnez,
  • witamina B12 i kwas foliowy.
Badanie witaminy B12 banerek

Jakich witamin brakuje przy ADHD?

Braki witamin z grupy B, zwłaszcza B6, B9 (kwas foliowy) i B12 mogą wpływać na syntezę neuroprzekaźników. Ich niedobór wiąże się z pogorszeniem koncentracji i nastroju.

Warto regularnie sprawdzać poziom tych witamin w organizmie.

Czego nie jeść przy ADHD?

Osoby z ADHD powinny ograniczyć:

  • cukier i produkty wysoko przetworzone,
  • słodzone napoje,
  • sztuczne barwniki i konserwanty (np. E102, E110, E124),
  • fast foody i tłuszcze trans.

Spożywanie dużych ilości cukru może prowadzić do gwałtownych wahań poziomu glukozy, co utrudnia koncentrację i zwiększa impulsywność. Z kolei niektóre barwniki mogą nasilać nadpobudliwość, szczególnie u dzieci.

Pakiet watrobowy banerek

Dieta przy ADHD: częste pytania

Jak działa kawa na osoby z ADHD?

Choć może to zaskakiwać, u niektórych dorosłych z ADHD kofeina poprawia koncentrację i redukuje impulsywność. Jednak jej nadmiar może prowadzić do bezsenności i niepokoju. Warto obserwować reakcję organizmu i dostosować spożycie.

>> Zobacz również: Kofeina – jak wpływa na organizm człowieka, skutki uboczne. Fakty i mity na temat kofeiny

ADHD a alkohol: jaki ma wpływ?

Alkohol może nasilać objawy ADHD, pogarszać koncentrację, zdolność do kontroli impulsów oraz zaburzać sen. Może też wchodzić w niebezpieczne interakcje z lekami stosowanymi w leczeniu ADHD. Osoby z tym zaburzeniem są również bardziej narażone na ryzyko nadużywania alkoholu, co bywa formą nieświadomego „samoleczenia”. W dłuższej perspektywie może to prowadzić do pogłębienia trudności emocjonalnych i poznawczych.

Czy barwniki spożywcze mają negatywny wpływ na osoby z ADHD?

Tak, niektóre badania wskazują, że barwniki takie jak tartrazyna czy azorubina mogą pogarszać zachowanie, szczególnie u dzieci z ADHD. W UE produkty z takimi dodatkami muszą zawierać ostrzeżenie.

Jaka dieta w ADHD: podsumowanie

  • Zadbaj o regularne posiłki opierające się na produktach nieprzetworzonych,
  • Spożywaj tłuste ryby i orzechy jako źródło omega-3,
  • Włącz warzywa i produkty pełnoziarniste,
  • Unikaj cukru, barwników i fast foodów,
  • Monitoruj poziom witamin z grupy B, żelaza i cynku,
  • Skonsultuj suplementację z lekarzem i wykonaj odpowiednie badania.

Zbilansowana dieta może być cennym wsparciem w terapii ADHD. Zrób pierwszy krok – sprawdź swój stan odżywienia i podejmij świadome decyzje żywieniowe.

Bibliografia

  1. Rytter M.J.H. i wsp. „Diet in the treatment of ADHD in children. Nordic Journal of Psychiatry”
  2. Lange K.W. i wsp. „Nutrition in the Management of ADHD: A Review of Recent Research”
  3. Taraszewska A., „Dieta w ADHD”, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej

Podwyższone eozynofile – eozynofilia u dorosłych

Agata Strukow
-
0
Podwyższone eozynofile – eozynofilia u dorosłych

Eozynofilia to stan, w którym stwierdza się za wysoki poziom eozynofili we krwi obwodowej. Czy eozynofilia to choroba, na czym polega diagnostyka eozynofilii, jakie mogą być jej przyczyny u dorosłych.

Spis treści:

  1. Co to jest eozynofilia – definicja
  2. Przyczyny eozynofilii
  3. Objawy eozynofilii u dorosłych
  4. Wysokie eozynofile – diagnostyka
  5. Eozynofila – najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Co to jest eozynofilia – definicja

Czym są eozynofile?

Eozynofile to rodzaj białych komórek krwi (leukocytów), określane również jako granulocyty obojętnochłonne. Ich główną funkcją jest obrona organizmu przed pasożytami, biorą również udział w odpowiedzi immunologicznej.

W szpiku kostnym dorosłego człowieka znajduje się ok. 3% eozynofilów.

Liczba eozynofili we krwi obwodowej, czyli eozynofilia bezwzględna, powinna wynosić  0,05-0,50×10^9/L. Badanie ich poziomu jest elementem morfologii krwi, a same komórki bywają też nazywane eozynocytami – eozynofile i eozynocyty są tymi samymi komórkami.

W morfologii znajdziemy również zawartość procentową poszczególnych rodzajów leukocytów, eozynocyty powinny stanowić od 0 do 5% białych ciałek krwi.

Morfologia banerek

Eozynofile są komórkami, które krótko przebywają we krwi – ok. 36 godzin – po czym przemieszczają się do narządów i tkanek, gdzie mają kontakt ze środowiskiem zewnętrznym.

Eozynofilia – zbyt wysoka liczba eozynofili

Eozynofilia to stan, w którym liczba eozynofili jest podwyższona i wynosi > 0,50 x 10^9/L. Wyróżnia się:

  • eozynofilię łagodną –  stan, w którym eozynofile są nieznacznie podwyższone, ich liczba jest niższa niż 1,5 x 10^9/L.
  • eozynofilię umiarkowaną – 1,5-5 x 10^9/L.
  • eozynofilię ciężką – powyżej 5 x x 10^9/L.

Przyczyny eozynofilii

Eozynofila nie jest chorobą, jest objawem, którego przyczynę zawsze należy zdiagnozować.

Eozynofilia wtórna

Najczęstszą przyczyną podwyższonego poziomu eozynofili jest eozynofilia wtórna, czyli reaktywna, obserwowana w wielu schorzeniach.

  • Infekcje pasożytnicze – eozynofile powyżej normy są bardzo często obserwowane w przebiegu zakażenia tasiemcem, węgorkiem jelitowym, bąblowcem, glistą ludzką, itp.
  • Infekcje niepasożytnicze – podniesiony poziom eozynofili zdarza się w okresie zdrowienia po infekcji, w przebiegu aspergilozy, choroby kociego pazura, zakażenia grzybami Cryptococcus.
  • Choroby alergiczne – w chorobach alergicznych częstotliwość występowania eozynofilii jest wysoka. Towarzyszy ona alergicznemu nieżytowi nosa, atopowemu zapaleniu skóry, pokrzywce, astmie oskrzelowej, obrzękowi naczynioruchowemu Quincke`go.
  • Choroby idiopatyczne lub układowe – eozynofilowe zapalenie płuc, eozynofilowe zapalenie naczyń (z. Churg-Strauss), eozynofilowe zapalenie przełyku, żołądka, jelit.
  • Choroby nowotworowe – w chorobie Hodgkina, niektórych guzach litych, w przerzutach nowotworowych eozynofilia występuje z umiarkowaną częstotliwością.
  • Choroby tkanki łącznej – guzkowe zapalenie tętnic, choroba posurowicza, niektóre kolagenozy.
  • Choroby autoimmunologiczne – niedobory IgA, reumatoidalne zapalenie stawów, zespół Wiskotta-Aldricha.
  • Zaburzenia endokrynologiczne – choroba Addisona.
  • Leki – eozynofilia związana z podawaniem leków spotykana jest stosunkowo rzadko, mogą ją wywoływać sulfonamidy, sole złota, analogi puryn, karbamazepina, czynnik wzrostu.

>> Przeczytaj też: Glistnica (askarioza) – choroba pasożytnicza układu pokarmowego

Eozynofilia pierwotna

Stan, który występuje w rozrostach nowotworowych, tzw. eozynofilia klonalna. Druga grupa schorzeń to eozynofilia idiopatyczna, którą rozpoznaje się po wykluczeniu eozynofilii wtórnej i klonalnej.

Eozynofilie klonalne związane są z występowaniem limfocytów T o nietypowym obrazie. Natomiast eozynofilia idiopatyczna przyjmuje postać zespołu hipereozynofilowego (HES), w którym obserwuje się stale zwiększoną liczbę eozynocytów przez okres powyżej 6 miesięcy.

Objawy eozynofilii u dorosłych

Charakter dolegliwości i objawów towarzyszących eozynofilii jest bezpośrednio związany z jej pierwotną przyczyną. Ponieważ podwyższony poziom granulocytów kwasochłonnych obserwuje się w wielu schorzeniach, symptomy wskazujące na ich zwiększoną liczbę mogą obejmować:

  • objawy alergiczne: swędząca wysypka, katar sienny, duszność, zmiany skórne, pokrzywka.
  • objawy infekcji pasożytniczych: bóle brzucha, biegunka, utrata masy ciała, osłabienie, męczliwość.
  • objawy ogólnoustrojowe – mogą być związane chorobami nowotworowymi – gorączka, osłabienie, powiększenie węzłów chłonnych, utrata masy ciała.

Objawy zespołu hipereozynofilowego – HES

Zespół HES występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet i charakteryzuje się następującymi objawami:

>> Przeczytaj też: Choroby skóry u człowieka. Najczęściej występujące dermatozy

Wysokie eozynofile – diagnostyka

W przypadku stwierdzenia wysokiego poziomu eozynofilii w morfologii wskazana jest pogłębiona diagnostyka.

Podniesione eozynofile i wywiad lekarski

Podwyższony poziom eozynofili może mieć źródła w wielu stanach klinicznych, dlatego, aby ukierunkować diagnozę, ważny jest wywiad lekarski i istniejące objawy.

Podwyższone eozynofile i bóle brzucha mogą świadczyć o infekcji pasożytniczej, dlatego w tym przypadku lekarz prawdopodobnie zleci dodatkowe badania parazytologiczne:

  • kał na obecność pasożytów,
  • badania przeciwciał w kierunku pasożytów.

Dokładny wywiad będzie obejmował nie tylko istniejące objawy, ale także ekspozycję na alergeny, podróże, przyjmowane leki, choroby współistniejące.

>> Może Cię zainteresować: Badanie kału w kierunku pasożytów. Jak się przygotować, ile trwa, co wykrywa? Fakty i mity

Badanie kału w kierunku pasożytów banerek

Podniesione eozynofile – dodatkowe badania

W zależności od zgłaszanych przez pacjenta objawów lekarz może zalecić:

Badanie CRP - (białko C-reaktywne) banerek

Eozynofilia – leczenie

Jak już wspomniano wyżej eozynofilia nie jest chorobą, lecz objawem, dlatego w leczeniu tego stanu jedynym możliwym rozwiązaniem jest leczenie choroby podstawowej. Czyli leki anythistaminowe w przypadku alergii. Leki przeciwpasożytnicze czy leki immunosupresyjne w przypadku chorób autoimmunologicznych. Leczenie choroby nowotworowej, jeśli to ona jest przyczyną eozynofilii.

Eozynofila – najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Co to znaczy, że mam „podwyższone eozynofile” (eozynofilia)?

Eozynofilia to stan, w którym liczba eozynofili we krwi obwodowej jest wyższa niż norma. Podwyższone eozynofile nie są chorobą samą w sobie, lecz sygnałem, że w organizmie przebiega jakiś proces chorobowy, który wymaga pogłębionej diagnostyki.

Czy podwyższone eozynofile zawsze oznaczają coś poważnego?

Nie zawsze. Często są one wynikiem łagodnych i dobrze kontrolowanych alergii sezonowych. Jednakże mogą wskazywać na poważniejsze stany, takie jak infekcje pasożytnicze, choroby autoimmunologiczne czy nawet niektóre nowotwory.

O czym świadczą podwyższone eozynofile reszta w normie?

Podwyższony poziom eozynofili może świadczyć o alergii, infekcji pasożytniczej, chorobach autoimmunologicznych.

Czy eozynofilia może być dziedziczna?

Eozynofilia nie jest dziedziczna, ale skłonność do niektórych chorób, które ją powodują (np. alergie), może być genetycznie uwarunkowana.

Do jakiego lekarza należy się zgłosić z podwyższonymi eozynofilami?

Pierwszym krokiem powinna być wizyta u lekarza rodzinnego, który po zebraniu wywiadu zleci badania dodatkowe. Jeśli będzie to możliwe zleci leczenie, lub skieruje do lekarza specjalisty, np. alergologa, hematologa, reumatologa, gastroenterologa.

O czym mogą świadczyć dwukrotnie podwyższone eozynofile?

Przyczyny eozynofilii mogą być różne, może to być alergia, infekcja pasożytnicza, choroby automimmunologiczne i inne. Dlatego w takim przypadku zawsze należy zgłosić się do lekarza, który zleci odpowiednie postępowanie.

PIŚMIENNICTWO

Dembińska-Kieć A., Naskalski J., Solnica B., Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, wydanie IV, Urban&Partner Wrocław 2017.

Badania laboratoryjne na NFZ

Izabela Grabowska
-
0
Badania laboratoryjne na NFZ

Każdy pacjent ubezpieczony w Narodowym Funduszu Zdrowia (NFZ) ma prawo do bezpłatnej opieki lekarza rodzinnego, czyli lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ) oraz lekarzy specjalistów. Z niniejszego artykułu dowiesz się, na jakie badania refundowane przez NFZ może wystawić skierowanie lekarz rodzinny oraz jak długo ważne jest skierowanie na badania.

Spis treści:

  1. Co to jest system ochrony zdrowia?
  2. Na jakie badania krwi może skierować lekarz POZ?
  3. Jak długo jest ważne skierowanie na badania?
  4. Jak często należy wykonywać badania profilaktyczne?
  5. FAQ – najczęściej zadawane pytania
  6. Podsumowanie

Co to jest system ochrony zdrowia?

System ochrony zdrowia gwarantuje każdej uprawnionej osobie zorganizowaną opiekę zdrowotną oraz równy dostęp do świadczeń zdrowotnych. Aby móc z tego skorzystać należy posiadać ubezpieczenie lub inne prawo do świadczeń opieki zdrowotnej, określonych w rozporządzeniach Ministra Zdrowia. Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) finansuje dostęp do świadczeń realizowanych w ramach zawartych umów z placówkami medycznymi. Wśród tych świadczeń są również badania laboratoryjne.

Na jakie badania krwi może skierować lekarz POZ?

Lekarz POZ zajmuje się profilaktyką, diagnozowaniem i leczeniem chorób zakaźnych, a także przewlekłych. Może on skierować pacjenta na następujące badania laboratoryjne (badania z krwi, badania z moczu i kału) refundowane przez NFZ:

Badania hematologiczne

Badania funkcji wątroby i przewodu pokarmowego

Badania z krwi:

Badania z moczu:

Badania z kału:

Badania tarczycy

Badania w  kierunku cukrzycy

Badania z krwi:

Badania z moczu:

Badania funkcji nerek

Badania z krwi:

Badania z moczu:

Badania gospodarki żelazowej

Zaburzenia lipidowe – pełen lipidogram

Choroby układu krążenia

Zaburzenia białkowe i uszkodzenia mięśni

Stany zapalne

Elektrolity

Badania z krwi:

Badania z moczu:

Badania niedoboru witamin

Alergie

– alergenom wziewnym: leszczyna, olcha, brzoza, trawy, żyto, bylica, roztocza kurzu domowego, pies, kot, altenaria, 

– alergenom pokarmowym: mleko, jaja, pszenica, soja, orzechy ziemne, orzechy laskowe, ryby, owoce morza – skorupiaki, marchew, jabłko.

Choroby przenoszone drogą płciową

Choroby reumatologiczne

Choroby prostaty

Badania układu krzepnięcia

Badania mikrobiologiczne – posiewy

Jak długo jest ważne skierowanie na badania krwi?

Skierowanie do laboratorium co do zasady nie ma formalnego terminu ważności. Niemniej jednak, z uwagi na dynamikę procesów zachodzących w organizmie człowieka i potencjalne zmiany w stanie zdrowia, rekomenduje się, aby badania zostały wykonane w możliwie najkrótszym czasie od daty wystawienia skierowania.

Optymalnie, zaleca się, aby pacjent zgłosił się na badania laboratoryjne w ciągu 30 dni od otrzymania skierowania. Pozwoli to na uzyskanie wyników, które z największym prawdopodobieństwem będą odzwierciedlać aktualny obraz jego zdrowia i umożliwią lekarzowi podjęcie właściwych decyzji terapeutycznych.

Jeśli pacjent ma skierowanie starsze niż sugerowane 30 dni, można skontaktować się z wybraną placówką diagnostyczną i upewnić, że skierowanie nadal będzie honorowane.

Jak często należy wykonywać badania profilaktyczne?

Jeśli nie występują choroby przewlekłe i inne problemy zdrowotne, należy zgłosić się raz w roku na konsultację z lekarzem POZ – mimo braku dolegliwości – w celu wykonania badań profilaktycznych.

Pakiet profilaktyka ogólny (10 badań) banerek

Kobiety powinny dodatkowo pamiętać o regularnych wizytach ginekologicznych i wykonaniu cytologii – przynajmniej raz na 3 lata od 25. roku życia. Raz w miesiącu kobiety powinny wykonywać samobadanie piersi – między 5. a 10. dniem cyklu lub w przerwie między tabletkami antykoncepcyjnymi.

Po menopauzie należy wybrać jeden dowolny dzień w miesiącu. Jeśli zostaną zaobserwowane jakiekolwiek zmiany w piersi, w tym zmiana wielkości, wydzielina z sutków czy wyczuwalne guzki, należy zgłosić się do lekarza.

Mężczyźni zaś, raz w miesiącu powinni wykonywać samobadanie jąder i prącia, a po 40 roku życia wykonać badanie PSA z próbki krwi. Kontrolna wizyta stomatologiczna u obu płci, powinna odbywać się co 6 miesięcy.

FAQ – najczęściej zadawane pytania

Jakie badania należą się z NFZ raz w roku?

Nie ma jednego uniwersalnego pakietu badań profilaktycznych, które każda osoba może wykonać na NFZ raz w roku. Dostępność i częstotliwość badań zależą od wielu czynników, takich jak wiek, płeć, czynniki ryzyka, rekomendacje medyczne oraz aktualne programy profilaktyczne.

Jakie badania hormonalne można zrobić na NFZ?

Lekarz rodzinny może zlecić badania hormonów tarczycy. Pozostałe hormony, np. badania testoteronu w ramach NFZ, insulinooporność, badania hormonalne u kobiet, mogą zlecać lekarze specjaliści, np. endokrynolog, ginekolog, diabetolog, androlog, urolog. Badania hormonalne mogą zlecać wszyscy lekarze specjaliści, jeśli są pomocne w postawieniu diagnozy.

Jaki lekarz może zlecić w ramach NFZ badania na gluten?

Badania w kierunku celiakii może zlecić każdy lekarz specjalista, zazwyczaj zleca je gastroenterolog.

Jakie badania genetyczne można zrobić na NFZ?

Osoby dorosłe mogą wykonać badania genetyczne w ramach NFZ w konkretnych sytuacjach, np. po poronieniach, w przypadku podejrzenia genetycznie uwarunkowanych nowotworów lub w czasie leczenia, np. jako kwalifikacja do określonych terapii. Skierowania na takie badania są wystawianie wyłącznie przez specjalistów. Szerszy dostęp na bezpłatne badania genetyczne mają dzieci do 18 r.ż., ale również ze skierowaniem od lekarza specjalisty.

Dostęp do bezpłatnych badań prenatalnych w ramach NFZ mają kobiety w ciąży, ze skierowaniem od lekarza prowadzącego.

Podsumowanie

Regularnie wykonywane badania profilaktyczne umożliwiają rozpoznanie choroby na wczesnym etapie rozwoju i szybsze rozpoczęcie skutecznego leczenia. Dlatego tak ważna jest dostępność badań diagnostycznych i świadomość, że ich wykonywanie jest jednym z filarów naszego zdrowia.

Piśmiennictwo

  1. https://pacjent.gov.pl/artykul/jakie-badania-moze-zlecic-lekarz-poz (dostęp 14.05.2025)
  2. https://nfz.gov.pl 
  3. Dz.U. 2023 poz. 1427, Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 16 czerwca 2023 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej

Krew w kale u dziecka i niemowlaka – co może oznaczać i jakie badania wykonać?

Damian Matusiak
-
0
Krew w kale u dziecka i niemowlaka – co może oznaczać i jakie badania wykonać?

Krew w kale u dziecka to objaw, który zawsze wymaga uwagi rodziców. Może mieć zarówno łagodne przyczyny, jak i wskazywać na poważniejsze problemy zdrowotne.

W artykule omówimy, co może oznaczać krew w stolcu u niemowląt i starszych dzieci, jakie badania warto wykonać oraz kiedy konieczna jest pilna konsultacja z pediatrą lub gastroenterologiem. Dowiesz się również, jak wygląda proces leczenia i na co zwrócić uwagę podczas obserwacji dziecka. Przeczytaj, a zrozumiesz, jak postępować w takiej sytuacji.

Spis treści:

  1. Co oznacza i jakie są przyczyny krwi w kale u dziecka?
  2. Wygląd krwi w kale u dziecka – kiedy powinien niepokoić?
  3. Krew w kale u dziecka – badania i diagnostyka
  4. Proces leczenia krwi w kale u dziecka
  5. Krew w kale u dziecka – podsumowanie
  6. Krew w kale u dziecka – najważniejsze pytania i odpowiedzi

Co oznacza i jakie są przyczyny krwi w kale u dziecka?

Krew w kale u dziecka może pochodzić z różnych odcinków przewodu pokarmowego i mieć różne przyczyny. Najczęstsze z nich to:

U niemowląt:

  • pęknięcia brodawek sutkowych u matki – dziecko połyka krew podczas karmienia piersią (tzw. zespół połykanej krwi).
  • alergia na białka mleka krowiego (ABMK) – częsta przyczyna krwi w stolcu u niemowląt karmionych mlekiem modyfikowanym lub u których matka spożywa nabiał.
  • szczelina odbytu – spowodowana zaparciami czynnościowymi lub oddawaniem pojedynczych, zbitych i dużych stolców.
  • infekcje przewodu pokarmowego – np. rotawirusy, norowirusy, adenowirusy, bakterie (Salmonella, E. coli).

U starszych dzieci:

  • polipy jelitowe – łagodne zmiany, które mogą krwawić.
  • choroba Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) – przewlekłe stany zapalne jelit.
  • uchyłek Meckela – wrodzona anomalia jelita cienkiego, która może krwawić.
  • infekcje bakteryjne i pasożyty – np. czerwonka, lamblie.
  • szczelina odbytu lub guzki krwawnicze.

>> Sprawdź też: Lamblioza (giardioza) – warto wiedzieć więcej

Uwaga nr 1
Krew w stolcu może być również wynikiem spożycia barwników (np. buraków) lub leków (np. żelazo zmienia kolor stolca na ciemny).

Wygląd krwi w kale u dziecka – kiedy powinien niepokoić?

Charakter krwi w kale może pomóc w ustaleniu jej źródła:

  • jasnoczerwona krew na powierzchni stolca – zwykle oznacza krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego (np. szczelina odbytu, guzki krwawnicze).
  • ciemna, smolista krew (melena) – sugeruje krwawienie z żołądka lub dwunastnicy (np. choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy; rzadka u dzieci),
  • krew zmieszana ze śluzem – może wskazywać na infekcję lub zapalenie jelit (np. WZJG),
  • niewielkie ślady krwi w pieluszce – u niemowląt często wynikają z alergii lub podrażnienia.
Uwaga nr 2
Skoro wspomnieliśmy o chorobach zapalnych jelit, zapamiętaj: WZJG zazwyczaj daje obfite krwawienia, z kolei choroba Leśniowskiego-Crohna skąpe, o ile w ogóle.  

Kiedy pilnie zgłosić się do lekarza? Gdy pojawią się:

  • wymioty z krwią,
  • ból brzucha, gorączka, osłabienie,
  • duża ilość krwi w stolcu,
  • bladość, szybkie męczenie się (może wskazywać na anemię).

>> Przeczytaj też: Czarny stolec, smolisty stolec – przyczyny, diagnostyka, postępowanie

kalprotektyna w kale

Krew w kale u dziecka – badania i diagnostyka

Jeśli zauważysz krew w stolcu dziecka, lekarz może zlecić następujące badania:

  • badanie kału (kalprotektyna, krew utajona), w tym badania mikrobiologiczne (posiew i/lub obecność wirusów w kale),
  • morfologia z rozmazem,
  • CRP, ferrytyna,
  • USG jamy brzusznej – głównie jako pierwsze badanie obrazowe,
  • rektoskopia/kolonoskopia – jeśli podejrzewa się chorobę zapalną jelit.

U niemowląt często wystarcza obserwacja i modyfikacja diety (np. eliminacja nabiału u matki karmiącej). Pamiętaj jednak, że rzeczywista częstość występowania alergii na białka mleka krowiego jest niewielka.

>> Przeczytaj też: Posiew kału – czemu służy badanie i jak interpretować wyniki?

Badanie krew utajona w kale (met. ilościowa) banerek

Proces leczenia krwi w kale u dziecka

Leczenie zależy od przyczyny:

  • alergia pokarmowa – dieta eliminacyjna.
  • szczelina odbytu – dieta bogata w błonnik, maści przyspieszające gojenie, nasiadówki np. w korze dębu.
  • infekcje przewodu pokarmowego – leczenie objawowe (elektrolity, probiotyk, racekadotryl).
Uwaga nr 3
Niezależnie od etiologii nieżytu żołądkowo-jelitowego w znacznej większości przypadków leczenie jest objawowe i polega przede wszystkim na doustnym nawadnianiu elektrolitami!   Inne interwencje o udowodnionym działaniu skracającym czas trwania i nasilenie biegunki to podaż odpowiednich szczepów probiotycznych (nie wszystkich!) oraz racekadotrylu w odpowiedniej dawce. Stosowanie antybiotyków nawet w przypadku salmonellozy jest ściśle ograniczone do ciężkich przypadków.  
  • choroby zapalne jelit – leki przeciwzapalne, immunosupresyjne.
  • polipy jelitowe – usunięcie podczas kolonoskopii.

>> Przeczytaj też: Polipy w jelicie grubym – czym są i jakie dają objawy? Przyczyny, diagnostyka i leczenie

Krew w kale u dziecka – podsumowanie

Krew w kale u dziecka może mieć różne przyczyny – od niegroźnych po wymagające pilnej interwencji. Ważne są obserwacja wyglądu stolca i ogólnego stanu dziecka. W razie wątpliwości zawsze warto skonsultować się z pediatrą.

Do zapamiętania:

  • krew w kale u niemowląt często wynika z infekcji, alergii lub szczeliny odbytu.
  • u starszych dzieci może wskazywać na infekcję, polipy lub choroby zapalne jelit.
  • jasna krew zwykle pochodzi z dolnego odcinka przewodu pokarmowego, ciemna – z górnego.
  • kluczowe badania to analiza kału, morfologii krwi, czasem kolonoskopia.
  • leczenie zależy od przyczyny (dieta, leki, zabiegi).

Nie bagatelizuj krwi w stolcu dziecka! Jeśli objawy nie ustępują, zgłoś się do lekarza.

Krew w kale u dziecka – najważniejsze pytania i odpowiedzi

Czy krew w kale u niemowlaka zawsze oznacza chorobę?

Nie zawsze – może wynikać z alergii lub podrażnienia. Wymaga jednak konsultacji z pediatrą.

Czy dieta matki karmiącej może wpływać na krew w stolcu dziecka?

Tak, jeśli matka spożywa nabiał, a dziecko ma alergię na białko mleka krowiego.

Kiedy krew w kale wymaga pilnej wizyty w szpitalu?

Gdy towarzyszą jej tzw. czerwone flagi: wymioty z krwią, silny ból brzucha lub znaczne osłabienie dziecka.

Źródła

  1. Piccirillo M, Pucinischi V, Mennini M, Strisciuglio C, Iannicelli E, Giallorenzi MA, Furio S, Ferretti A, Parisi P, Di Nardo G. Gastrointestinal bleeding in children: diagnostic approach. Ital J Pediatr. 2024 Jan 23;50(1):13. doi: 10.1186/s13052-024-01592-2. PMID: 38263189; PMCID: PMC10807079. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10807079/ (dostęp 27.05.2025)
  2. Guarino A, Ashkenazi S, Gendrel D, Lo Vecchio A, Shamir R, Szajewska H; European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition; European Society for Pediatric Infectious Diseases. European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition/European Society for Pediatric Infectious Diseases evidence-based guidelines for the management of acute gastroenteritis in children in Europe: update 2014. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2014 Jul;59(1):132-52. doi: 10.1097/MPG.0000000000000375. PMID: 24739189. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1097/MPG.0000000000000375 (dostęp 27.05.2025)
  3. Koletzko S, Niggemann B, Arato A, Dias JA, Heuschkel R, Husby S, Mearin ML, Papadopoulou A, Ruemmele FM, Staiano A, Schäppi MG, Vandenplas Y; European Society of Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition. Diagnostic approach and management of cow’s-milk protein allergy in infants and children: ESPGHAN GI Committee practical guidelines. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2012 Aug;55(2):221-9. doi: 10.1097/MPG.0b013e31825c9482. PMID: 22569527. https://www.espghan.org/knowledge-center/publications/Gastroenterology/2012_Diagnostic_Approach_and_Management_of_Cow_s_Milk_Protein_Allergy (dostęp 27.05.2025)

Resuscytacja i pierwsza pomoc u dziecka. Jak jej udzielić?

Damian Matusiak
-
0
Resuscytacja i pierwsza pomoc u dziecka. Jak jej udzielić?

Nagłe zatrzymanie krążenia u dziecka to dramatyczna sytuacja, która wymaga natychmiastowego i opanowanego działania. Wiedza na temat prawidłowej resuscytacji może uratować życie. Z tego artykułu dowiesz się, jakie są najczęstsze przyczyny zatrzymania akcji serca u dzieci i jak prawidłowo wykonać resuscytację krążeniowo-oddechową (RKO). Przedstawimy też krok po kroku instrukcję pierwszej pomocy. Głodny wiedzy? Zapraszamy do krótkiej, lecz treściwej lektury.

Spis treści:

  1. Resuscytacja dzieci i niemowląt – przyczyny zatrzymania akcji serca
  2. Od czego zacząć pierwszą pomoc u dzieci i niemowląt?
  3. Kolejne kroki resuscytacji dziecka – 5 oddechów ratowniczych i reanimacja
  4. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa niemowląt
  5. Resuscytacja dzieci powyżej 1. roku życia
  6. Pierwsza pomoc u dzieci krok po kroku
  7. Kiedy wezwać pomoc?
  8. Podsumowanie

Resuscytacja dzieci i niemowląt – przyczyny zatrzymania akcji serca

Jak mawiają pediatrzy, „dziecko to nie jest mały dorosły” i nie ma w tym krzty przesady. Populacja pediatryczna, w odróżnieniu od dorosłych, z reguły nie jest obciążona wieloma chorobami, dodatkowo zależności anatomiczne (zwłaszcza dróg oddechowych) są różne. Oznacza to, że przy zatrzymaniu krążenia spodziewamy się innych przyczyn niż u dorosłych.

Dochodzi do niego najczęściej z powodu:

  • niedotlenienia (zadławienie, utonięcie, zadymienie) – 60% przypadków,
  • urazów (wypadki komunikacyjne, upadki z wysokości) – 20%,
  • chorób układu oddechowego (astma, zapalenie płuc u dziecka) – 10%,
  • nagłej śmierci łóżeczkowej (SIDS) – dotyczy niemowląt do 1. roku życia,
  • wrodzonych wad i/lub zaburzeń rytmu,
  • wrodzonych wad metabolizmu.
Pakiet profilaktyka ogólny (10 badań) banerek
Uwaga nr 1
W przeciwieństwie do dorosłych, u dzieci zatrzymanie krążenia zwykle poprzedza nagłe zatrzymanie oddechu.

Od czego zacząć pierwszą pomoc u dzieci i niemowląt?

Zanim zaczniemy omawiać szczegóły dotyczące udzielania pierwszej pomocy, pamiętaj – zalecenia towarzystw naukowych co do sposobu jej przeprowadzania nie są dziełem przypadku, lecz najlepszych dostępnych dowodów. Trzymaj się algorytmu i nie ulegaj panice – to znacznie zwiększa szansę na przeżycie poszkodowanego:

  • krok 1: Oceń bezpieczeństwo; sprawdź, czy miejsce jest bezpieczne dla Ciebie i dziecka,
  • krok 2: sprawdź reakcję; delikatnie potrząśnij za ramię (u niemowlęcia – dotknij stopy), zawołaj głośno: „Czy wszystko w porządku?”,
  • krok 3: Sprawdź oddech w następujący sposób: odsłoń klatkę piersiową, przyłóż ucho do ust i nosa dziecka, patrząc jednocześnie na ruchy klatki piersiowej, jeśli dziecko oddycha to ułóż je w pozycji bezpiecznej, jeśli natomiast nie oddycha lub oddech jest nieregularny – natychmiast rozpocznij RKO!
Pierwsza_pomoc_infografika

Kolejne kroki resuscytacji dziecka – 5 oddechów ratowniczych i reanimacja

Pamiętaj, że kluczem do skutecznej resuscytacji jest odpowiednia jakość wykonywania kolejnych kroków; w zależności od wieku poszczególne elementy będą się nieco różnić (o tym w kolejnych punktach).

Schemat i sposób resuscytacji są następujące:

  • 5 oddechów ratowniczych:
    • niemowlęcia: obejmij ustami nos i usta dziecka,
    • u starszego dziecka: zatkaj nos, obejmij usta swoimi ustami,
    • wdmuchuj powietrze przez 1 sekundę, obserwując unoszenie się klatki piersiowej,
    • powtórz pięciokrotnie,
  • tzw. masaż serca u dziecka, czyli uciskanie klatki piersiowej:
    • niemowląt (0-1 rok): uciskaj 2 palcami na środku klatki piersiowej (1 cm poniżej linii sutkowej), głębokość ucisku ok. ⅓ wymiaru przednio-tylnego klatki piersiowej, tempo: 100-120 uciśnięć na minutę,
    • u dzieci (powyżej 1. roku życia): uciskaj jedną ręką na mostku, głębokość ucisku ok. ⅓ wymiaru przednio-tylnego klatki piersiowej, tempo: 100-120 uciśnięć na minutę,
  • po wykonaniu 5 oddechów ratunkowych dalsze (wyżej podane) kroki wykonuj w stosunku 15 uciśnięć – 2 wdechy (15:2); jeśli jesteś sam – po 1 minucie RKO zadzwoń pod 112.
UWAGA nr 2
Zapamiętaj – wysokiej jakości uciśnięcia klatki piersiowej są głównym czynnikiem warunkującym “zastąpienie” pracy serca!
UWAGA nr 3
Jak osiągnąć tempo 100-120 uciśnięć na minutę? To proste. Wystarczy uciskać w rytm piosenki Stayin’ Alive słynnego zespołu Bee Gees.

Resuscytacja krążeniowo-oddechowa niemowląt

Oto kilka odmienności przy prowadzeniu RKO niemowląt:

  • pozycja: na twardym podłożu (np. stole),
  • uciski: 2 palcami (jeśli jesteś sam) lub 2 kciukami (jeśli pomaga drugi ratownik; pozostałe palce obejmują od tyłu klatkę piersiową),
  • oddechy: obejmij nos i usta dziecka swoimi ustami,
  • nie przerywaj RKO dłużej niż na 10 sekund!

Resuscytacja dzieci powyżej 1. roku życia

W tej grupie wiekowej:

  • pozycja: na plecach, na twardej powierzchni,
  • uciski: jedna ręka (u małych dzieci) lub dwie ręce (u większych),
  • oddechy: zatkaj nos, obejmij usta dziecka.
UWAGA nr 4
Jeśli boisz się wykonywać oddechy – rób same uciski (RKO tylko rękami).

Pierwsza pomoc u dzieci krok po kroku

Twoje opanowanie i trzymanie się algorytmu to dwa czynniki, które są absolutnie podstawowe w sytuacji, gdy dziecko jest nieprzytomne. Oto szybka instrukcja postępowania, będąca podsumowaniem dotychczasowych treści:

  • sprawdź bezpieczeństwo – czy możesz podejść do dziecka?
  • oceń przytomność – delikatnie potrząśnij za ramiona, zawołaj,
  • sprawdź oddech – czy klatka piersiowa się porusza?
  • jeśli dziecko nie oddycha:
    • 5 oddechów ratowniczych (u niemowląt: nos + usta, u starszych: tylko usta),
    • 15 uciśnięć klatki piersiowej (100-120 na minutę),
    • 2 oddechy ratownicze,
    • kontynuuj 15:2, aż przyjedzie pomoc,
    • jeśli jesteś sam – po 1 minucie RKO zadzwoń pod 112.

Kiedy wezwać pomoc?

Natychmiast, jeśli dziecko:

  • nie oddycha,
  • jest nieprzytomne,
  • ma drgawki,
  • straciło przytomność po urazie, zwłaszcza głowy.
UWAGA nr 5
Nie zwlekaj! Każda minuta bez RKO zmniejsza szanse na przeżycie aż o 10%!

Podsumowanie

Zatrzymanie krążenia u dzieci najczęściej wynika z niedotlenienia. Resuscytację zaczynamy od 5 oddechów ratowniczych. U niemowląt uciskamy 2 palcami, u starszych dzieci – jedną ręką. Stosunek uciśnięć do oddechów: 15:2. Jeśli boisz się wykonywania oddechów – wykonuj same uciski klatki piersiowej. Nie bój się działać! Nawet nieidealna resuscytacja zwiększa szanse dziecka na przeżycie!

Źródła

  1. Wytyczne Europejskiej Rady Resuscytacji 2021
    https://cprguidelines.eu/guidelines-2021
  2. Duff JP, Topjian AA, Berg MD, Chan M, Haskell SE, Joyner BL Jr, Lasa JJ, Ley SJ, Raymond TT, Sutton RM, Hazinski MF, Atkins DL. 2019 American Heart Association Focused Update on Pediatric Basic Life Support: An Update to the American Heart Association Guidelines for Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care. Circulation. 2019 Dec 10;140(24):e915-e921. doi: 10.1161/CIR.0000000000000736. Epub 2019 Nov 14. PMID: 31722546.
    https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/CIR.0000000000000736?rfr_dat=cr_pub++0pubmed&url_ver=Z39.88-2003&rfr_id=ori%3Arid%3Acrossref.org
  3. Wyckoff MH, Greif R, Morley PT, Ng KC, Olasveengen TM, Singletary EM, Soar J, Cheng A, Drennan IR, Liley HG, Scholefield BR, Smyth MA, Welsford M, Zideman DA, Acworth J, Aickin R, Andersen LW, Atkins D, Berry DC, Bhanji F, Bierens J, Borra V, Böttiger BW, Bradley RN, Bray JE, Breckwoldt J, Callaway CW, Carlson JN, Cassan P, Castrén M, Chang WT, Charlton NP, Chung SP, Considine J, Costa-Nobre DT, Couper K, Couto TB, Dainty KN, Davis PG, de Almeida MF, de Caen AR, Deakin CD, Djärv T, Donnino MW, Douma MJ, Duff JP, Dunne CL, Eastwood K, El-Naggar W, Fabres JG, Fawke J, Finn J, Foglia EE, Folke F, Gilfoyle E, Goolsby CA, Granfeldt A, Guerguerian AM, Guinsburg R, Hirsch KG, Holmberg MJ, Hosono S, Hsieh MJ, Hsu CH, Ikeyama T, Isayama T, Johnson NJ, Kapadia VS, Kawakami MD, Kim HS, Kleinman M, Kloeck DA, Kudenchuk PJ, Lagina AT, Lauridsen KG, Lavonas EJ, Lee HC, Lin YJ, Lockey AS, Maconochie IK, Madar RJ, Malta Hansen C, Masterson S, Matsuyama T, McKinlay CJD, Meyran D, Morgan P, Morrison LJ, Nadkarni V, Nakwa FL, Nation KJ, Nehme Z, Nemeth M, Neumar RW, Nicholson T, Nikolaou N, Nishiyama C, Norii T, Nuthall GA, O’Neill BJ, Ong YG, Orkin AM, Paiva EF, Parr MJ, Patocka C, Pellegrino JL, Perkins GD, Perlman JM, Rabi Y, Reis AG, Reynolds JC, Ristagno G, Rodriguez-Nunez A, Roehr CC, Rüdiger M, Sakamoto T, Sandroni C, Sawyer TL, Schexnayder SM, Schmölzer GM, Schnaubelt S, Semeraro F, Skrifvars MB, Smith CM, Sugiura T, Tijssen JA, Trevisanuto D, Van de Voorde P, Wang TL, Weiner GM, Wyllie JP, Yang CW, Yeung J, Nolan JP, Berg KM; Collaborators. 2022 International Consensus on Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care Science With Treatment Recommendations: Summary From the Basic Life Support; Advanced Life Support; Pediatric Life Support; Neonatal Life Support; Education, Implementation, and Teams; and First Aid Task Forces. Circulation. 2022 Dec 20;146(25):e483-e557. doi: 10.1161/CIR.0000000000001095. Epub 2022 Nov 3. Erratum in: Circulation. 2024 May 21;149(21):e1218. doi: 10.1161/CIR.0000000000001253. PMID: 36325905.
    https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/CIR.0000000000000736?rfr_dat=cr_pub++0pubmed&url_ver=Z39.88-2003&rfr_id=ori%3Arid%3Acrossref.org

ADHD u kobiet i dziewczynek – jak je rozpoznać i leczyć?     

Sara Aszkiełowicz
-
0
ADHD u kobiet i dziewczynek – jak je rozpoznać i leczyć?     

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) jest zaburzeniem neurorozwojowym, które najczęściej kojarzy się z chłopcami w wieku szkolnym. Tymczasem coraz więcej badań i doświadczeń klinicznych pokazuje, że ADHD u kobiet i dziewczynek ma nieco inny przebieg, przez co często pozostaje niezdiagnozowane przez wiele lat. Jak rozpoznać objawy, jak przebiega diagnoza i leczenie ADHD u dorosłych kobiet i dziewcząt? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule.

Spis treści:

  1. Objawy ADHD u kobiet i dziewczynek
  2. Jak rozpoznać ADHD u kobiet?
  3. ADHD u dziewczynek – jak przebiega?
  4. Diagnoza ADHD u kobiet
  5. Jak leczyć ADHD u dorosłych kobiet?
  6. Jaką rolę pełni macica u kobiety?
  7. ADHD u kobiet – podsumowanie

Objawy ADHD u kobiet i dziewczynek

ADHD u kobiet objawy mogą być mniej oczywiste niż u mężczyzn. Zamiast klasycznej nadruchliwości, kobiety częściej doświadczają problemów z koncentracją, chronicznego zmęczenia, impulsywności w emocjach oraz niskiej samooceny. Warto podkreślić, że objawy te mogą być przez lata maskowane przez mechanizmy kompensacyjne, takie jak perfekcjonizm czy nadmierna samokontrola.

Typowe objawy ADHD u kobiet:

  • trudność z organizacją codziennych obowiązków,
  • zapominanie o ważnych terminach i zadaniach,
  • uczucie przytłoczenia przy prostych czynnościach,
  • nadmierna emocjonalność (łatwe wybuchy złości, płaczliwość),
  • impulsywne decyzje (zakupy, zmiany pracy, relacje),
  • trudności w utrzymaniu uwagi podczas rozmów lub czytania,
  • przewlekłe poczucie winy i niewystarczalności.

Objawy te często nasilają się w okresie dojrzewania, ciąży, połogu oraz menopauzy – co sugeruje, że hormony odgrywają istotną rolę w nasilaniu symptomów.

>> Przeczytaj także: Czym jest autyzm i jak go rozpoznać? Objawy autyzmu u dzieci i dorosłych   

Jak rozpoznać ADHD u kobiet?

Rozpoznanie ADHD u dorosłych kobiet wymaga szczegółowej oceny klinicznej przez specjalistę, najczęściej psychiatrę i psychologa klinicznego. Proces diagnostyczny obejmuje:

  • Wywiad kliniczny – historia życia, objawy w dzieciństwie, przebieg edukacji, relacje rodzinne i zawodowe.
  • Kwestionariusze oceny ADHD, np. ASRS (Adult ADHD Self-Report Scale).
  • Ocena funkcjonowania w codziennym życiu – w pracy, domu, relacjach społecznych.
  • Badania różnicujące – mające na celu wykluczenie innych zaburzeń psychicznych, np. depresji, zaburzeń lękowych czy osobowości.

Ważne jest również wykonanie podstawowych badań laboratoryjnych, które mogą pomóc wykluczyć inne przyczyny problemów z koncentracją i energią:

  • Morfologia krwi – aby sprawdzić ewentualne występowanie anemii lub infekcje,
Morfologia banerek
  • Ocena funkcjonowania tarczycy (TSH, FT3, FT4) – niedoczynność lub nadczynność tarczycy może dawać objawy podobne do ADHD,
Pakiet tarczycowy (TSH, fT3, fT4) banerek
  • Parametry wątrobowe (ALT, AST)
Pakiet watrobowy banerek

>> Przeczytaj też: ADHD u dorosłych: objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

ADHD u dziewczynek – jak przebiega?

W przypadku dziewczynek ADHD często ma bardziej „cichy” przebieg. Zamiast nadruchliwości i agresji, dominuje forma nieuwagi, czyli tzw. ADHD typu nieuważnego. Dziewczynki:

  • często są zamyślone, „z głową w chmurach”,
  • mają trudności z utrzymaniem koncentracji podczas lekcji,
  • są zdezorganizowane, zapominają przyborów szkolnych,
  • bywają nadmiernie gadatliwe i impulsywne emocjonalnie,
  • miewają trudności w relacjach rówieśniczych (np. nadmierna wrażliwość na odrzucenie).

Z racji mniej widocznych objawów, dziewczynki z ADHD często są ignorowane przez system edukacyjny i rodziców, a problemy wychodzą na jaw dopiero w wieku nastoletnim lub dorosłym.

Diagnoza ADHD u kobiet

Diagnoza ADHD u kobiet bywa trudniejsza niż u mężczyzn. Często poprzedza ją długi proces leczenia innych zaburzeń, takich jak depresja, stany lękowe czy zaburzenia osobowości. Kluczowe w diagnozie jest prześledzenie objawów od dzieciństwa, nawet jeśli nie były wówczas formalnie rozpoznane.

Dobrą praktyką diagnostyczną jest:

  • konsultacja z rodzicami (jeśli to możliwe) w celu uzyskania informacji o dzieciństwie,
  • analiza ocen szkolnych i zachowań z przeszłości,
  • wykluczenie wpływu innych czynników somatycznych (np. niedoczynność tarczycy, niedobory żelaza, problemy hormonalne).
Pakiet ciągłe zmęczenie kobieta (12 badań) banerek

Jak leczyć ADHD u dorosłych kobiet?

Leczenie ADHD u kobiet dorosłych powinno być zindywidualizowane i obejmować zarówno farmakoterapię, jak i psychoterapię.

Farmakoterapia

  • Stymulanty (np. metylofenidat, amfetaminy) – zwiększają poziom dopaminy i noradrenaliny w mózgu.
  • Leki niestymulujące (np. atomoksetyna) – stosowane, gdy stymulanty są przeciwwskazane.
  • Leki wspomagające leczenie współwystępujących zaburzeń (np. SSRI przy depresji, leki przeciwlękowe).

Psychoterapia i inne formy wsparcia

  • Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – pomoc w organizacji dnia, radzeniu sobie z emocjami i myślami automatycznymi.
  • Coaching ADHD – nauka praktycznych strategii radzenia sobie w pracy i domu.
  • Terapia grupowa – wsparcie emocjonalne i wymiana doświadczeń z innymi kobietami z ADHD.
  • Włączenie diety i aktywności fizycznej – regularne posiłki, sen i ruch poprawiają funkcjonowanie poznawcze.

Jaką rolę pełni macica u kobiety?

Choć temat ten wydaje się niezwiązany z ADHD, warto przypomnieć, że macica odgrywa istotną rolę nie tylko w zakresie rozrodczości, ale także w równowadze hormonalnej organizmu. Wahania hormonalne związane z cyklem menstruacyjnym, ciążą czy menopauzą mogą wpływać na intensywność objawów ADHD. Dlatego leczenie powinno uwzględniać cykl hormonalny kobiety oraz ewentualne zaburzenia endokrynologiczne.

>> Zobacz też: Macica – budowa, funkcje, umiejscowienie

ADHD u kobiet – podsumowanie

  • ADHD u kobiet ma często inny przebieg niż u mężczyzn – mniej widoczna nadruchliwość, więcej objawów nieuwagi i emocjonalnych.
  • Objawy mogą być mylone z depresją, wypaleniem czy zaburzeniami osobowości.
  • ADHD u dziewczynek często pozostaje nierozpoznane, dopóki nie pojawią się trudności w szkole lub dorosłości.
  • Diagnoza wymaga nie tylko wywiadu, ale także badań laboratoryjnych: morfologii krwi, hormonów tarczycy, funkcji wątroby.
  • Skuteczne leczenie to połączenie farmakoterapii i psychoterapii.
  • Hormony i cykl menstruacyjny mają wpływ na nasilenie objawów ADHD – warto wziąć to pod uwagę w terapii.

Bibliografia

  1. Skogli, E et al. (2013). ADHD in girls and boys—gender differences in co-existing symptoms and executive function measures. BMC Psychiatry.
  2. Young, S et al. (2020) Females with ADHD: An expert consensus statement taking a lifespan approach providing guidance for the identification and treatment of attention-deficit/ hyperactivity disorder in girls and women. BMC Psychiatry.
  3. Rucklidge JJ. (2010) Gender differences in attention-deficit/hyperactivity disorder. Psychiatr Clin North Am.

Zapalenie ślinianek – przyczyny, objawy, leczenie      

Katarzyna Koc
-
0
Zapalenie ślinianek – przyczyny, objawy, leczenie      

Ślinianki są gruczołami wydzielania zewnętrznego ludzkiego organizmu. Należą do układu pokarmowego a ich głównym celem jest produkcja śliny. Istnieje szereg chorób, które w każdym wieku mogą rozwinąć się obrębie ślinianek. Co powoduje stany poszczególnych gruczołów ślinowych i w jaki sposób możemy je rozpoznać i leczyć?

Spis treści:

  1. Co to jest zapalenie ślinianek?
  2. Czy zapalenie ślinianek jest zaraźliwe?
  3. Przyczyny zapalenia ślinianek
  4. Objawy zapalenia ślinianek
  5. Jak leczyć zapalenie ślinianek?
  6. Zapalenie ślinianek – podsumowanie

Co to jest zapalenie ślinianek?

Gruczoły ślinowe w organizmie człowieka możemy przydzielić do dwóch głównych grup. Są to:

  • duże gruczoły ślinowe (przyuszne, podjęzykowe, podżuchwowe);
  • małe gruczoły ślinowe ( wargowe, policzkowe, językowe przednie i tylne,  podniebienne).

Największymi gruczołami są ślinianki przyuszne, zaś za największą produkcję wydzieliny odpowiadają ślinianki podżuchwowe (około 71% wydzielania śliny).

Ślina pełni szereg różnych funkcji w przewodzie pokarmowym poprzez:

  • właściwości antybakteryjne;
  • utrudnianie wstecznego szerzenia się infekcji przewodów wyprowadzających ślinę przez bakterie kolonizujące jamę ustną;
  • usuwanie resztek pokarmowych.

Stan zapalny obejmujący jeden lub wszystkie spośród dużych gruczołów ślinowych, nazywamy zapaleniem ślinianek. Sam proces chorobowy, ze względu na czas trwania objawów, podzielić można na ostry, przewlekły i nawracający.

Ze względu na główną przyczynę zapalenia gruczołów ślinowych, możemy podzielić zapalenia na wirusowe i bakteryjne. W przypadku zakażeń bakteryjnych w około 50-90% diagnoz odpowiedzialnym czynnikiem jest gronkowiec złocisty (S. aureus). Do pozostałych czynników bakteryjnych możemy zaliczyć Streptococcus viridans, Enterobacteriaceae, Haemophilus influenzae.

Infekcje bakteryjne spotykane są najczęściej u osób powyżej 60. roku życia. W populacji dziecięcej najczęstszą przyczyną są zakażenia wirusowe.

Zapalenie dużych ślinianek dotyczyć może ich miąższu lub przewodów wyprowadzających ślinę.

>> Przeczytaj także: Budowa, funkcje i najczęstsze choroby układu pokarmowego człowieka

Czy zapalenie ślinianek jest zaraźliwe?

W przypadku, gdy przyczyną zapalenia ślinianek są wirusy jak wirus świnki, wirus brodawczaka ludzkiego (HPV), wirus cytomegalii (CMV) czy wirus opryszczki (HHV), stan zapalny szerzy się drogą kropelkową lub przez zainfekowaną ślinę.

Badanie przeciwciał IgM przeciwko Myxovirus parotitis (świnka) banerek

Przyczyny zapalenia ślinianek

Do czynników mających potencjalny wpływ na rozwój ostrego zapalenia ślinianek zaliczamy szereg przyczyn:

  • kamica przewodów wyprowadzających i samego miąższu gruczołów;
  • zwężenie przewodów wyprowadzających ślinę;
  • niewłaściwa higiena jamy ustnej;
  • niedożywienie, odwodnienie;
  • uszkodzenia śluzówki policzka (nieprawidłowości zębów, niewłaściwie dobrana proteza);
  • niektóre leki (leki przeciwhistaminowe, neuroleptyki, b- blokery, etc. ).

Są to także:

Do najczęstszych zapaleń ślinianek w populacji dziecięcej zalicza się świnkę (nagminne zapalenie ślinianek), drugim w kolejności stanem zapalnym jest nawracające zapalenie ślinianek przyusznych.

Morfologia banerek

Młodzieńcze nawracające zapalenie ślinianek przyusznych wywołane jest m.in. alergiami, przebytymi infekcjami bakteryjnymi i wirusowymi, wrodzonymi wadami budowy lub zwężeniem przewodów wyprowadzających ślinę, obecnością ciała obcego w przewodach wyprowadzających  w śliniance. Pierwszy epizod zapalenia często występuje u dzieci między 3. a 6. rokiem życia. Objawy mogą trwać od 2 do 12 tygodni. Jest to stan nawracający, gdyż może pojawiać się z częstotliwością do 6-8 epizodów w ciągu roku.

W przypadku osób dorosłych najczęściej do stanu zapalnego gruczołów ślinowych dochodzi z przyczyn bakteryjnych.

Objawy zapalenia ślinianek

Do najczęstszych objawów towarzyszących zapaleniu ślinianek, bez względu na czynnik wywołujący, zalicza się:

  • objawy ogólne, jak złe samopoczucie, utrata apetytu, ból gardła czy gorączka;
  • ból podczas żucia;
  • ból ucha bliskiej okolicy zmienionej chorobowo;
  • obrzęk okolicy ślinianki;
  • powiększenie odczynowe okolicznych węzłów chłonnych.

Diagnostyka różnicowa zapalenia ślinianek obejmuje szereg innych schorzeń, jak:

  • naczyniaki krwionośne wieku dziecięcego;
  • guzy nowotworowe;
  • niezapalne powiększenie ślinianek w przebiegu schorzeń metabolicznych czy endokrynologicznych jak np. cukrzyca, zaburzenia odżywiania (bulimia, anoreksja);
  • choroby autoimmunologiczne, np. zespół Sjögrena;
  • kamice ślinianek;
  • choroby węzłów chłonnych ślinianek (gruźlica, choroba kociego pazura).

Do częstych powikłań zapalenia ślinianek zwłaszcza okolicy przyusznej zaliczamy: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie jąder, jednostronny ubytek słuchu. Wśród innych następstw niewłaściwie leczonych zapaleń gruczołów ślinowych wymienić można: ropnie, rozlane stany zapalne okolic głowy, szyi, śródpiersia , zakażenia uogólnione, zapalenia kości i szpiku.

Jak leczyć zapalenie ślinianek?

W zależności od rodzaju czynnika etiologicznego, leczenie opiera się albo na postępowaniu objawowym (infekcje wirusowe) lub wdrożeniu antybiotykoterapii (w przypadkach infekcji bakteryjnych gruczołów ślinowych).

Bakteryjne ostre zapalenia ślinianek leczymy antybiotykami takimi jak:

  • kloksacylina;
  • klindamycyna;
  • azytromycyna;
  • klarytromycyna.

Wśród innych preparatów wykorzystuje się także m. in.  amoksycylinę z kwasem klawulanowym.

Ponadto stosowane są:

  • ciepłe okłady;
  • niesteroidowe leki przeciwzapalne;
  • leki przyspieszające produkcję śliny;
  • masaż gruczołów ślinowych;
  • prawidłowa toaleta jamy ustnej;
  • nawodnienie.

Przewlekłe zapalenia ślinianek wymagają usunięcia przyczyny wywołującej stan zapalny a także usprawnienia przepływu śliny.

Zapalenie ślinianek – podsumowanie

  • Największym gruczołem ślinowym są ślinianki przyuszne.
  • Najczęstszą bakteryjną przyczyną zapalenia ślinianek jest niedrożność przewodów wyprowadzających ślinę z gruczołu powikłana infekcyjnie.
  • Podstawą diagnostyki zapaleń gruczołych ślinowych wciąż pozostaje wywiad i badanie kliniczne pacjenta.
  • Ogólne zasady leczenia polegają na postępowaniu objawowym, odpowiednim nawodnieniu, antybiotykoterapii (w zapaleniach bakteryjnych).
  • Do powikłań nieleczonych bakteryjnych zapaleń ślinianek zalicza się m. in. ropnie okolicy głowy i szyi, zapalenie szpiku i kości.
  • Profilaktyka nawrotowych stanów zapalnych ślinianek to przede wszystkim odpowiednia higiena jamy ustnej i regularne kontrole stomatologiczne.

Bibliografia

  1. dostęp online 10.05.2025 https://www.mp.pl/otolaryngologia/artykuly/przypadki/352843,zapalenie-slinianek-klasyfikacja-oraz-etiopatogeneza
  2. K. Kozłowski, J. Filipowicz, S. Paprocki, P. Adamska, A. Starzyńska „Choroby ślinianek. Część 1. Infekcje bakteryjne „ ;Forum Medycyny Rodzinnej 2020, tom 14, nr 6, 281–288
  3. B. Zielnik- Jurkiewicz „Choroby laryngologiczne u dzieci” wyd. Medical Tribune Polska, Warszawa 2013

Choroba Meniera – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Katarzyna Banaszczyk
-
0
Choroba Meniera – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Choroba Meniera to przewlekłe schorzenie otolaryngologiczne, które wiąże się z pojawieniem objawów istotnie obniżających jakość życia pacjentów. Czy choroba Meniera jest dziedziczna? Na czym polega diagnostyka i leczenie tego schorzenia? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się więcej na temat choroby Meniera.

Spis treści:

  1. Choroba Meniera – czym jest i jak często występuje?
  2. Pierwsze objawy choroby Meniera. Na co zwrócić uwagę?
  3. Napady w chorobie Meniera a codzienne życie
  4. Diagnostyka choroby Meniera – jak zdiagnozować schorzenie?
  5. Leczenie choroby Meniera. Czy jest uleczalna?
  6. Życie z chorobą Meniera – profilaktyka nawrotów i wsparcie pacjenta
  7. Choroba Meniera – najczęstsze pytania pacjentów
  8. Choroba Meniera – podsumowanie

Choroba Meniera – czym jest i jak często występuje?

Choroba Meniera to schorzenie z zakresu laryngologii, które nazywane jest również wodniakiem błędnika oraz wodniakiem endolimfatycznym. Jest to zaburzenie dotyczące ucha wewnętrznego, a jego istotą jest nagromadzenie się płynu w błędniku błoniastym, a więc w strukturze będącej swego rodzaju workiem łącznotkankowym znajdującym się we wnętrzu błędnika kostnego. W konsekwencji zbierania się płynu, błędnik błoniasty ulega z czasem ścieńczeniu i pęknięciu, co prowadzi do uszkodzeń w obrębie nerwu przedsionkowego i ślimakowego.

>> Przeczytaj: Budowa i funkcje ucha. Z czego składa się ludzkie ucho?

Zapadalność na chorobę Meniera waha się w zakresie 7,5-157 przypadków na 100 tysięcy osób, a średni wiek zachorowania to 40-60 lat.

Pierwsze objawy choroby Meniera. Na co zwrócić uwagę?

Początek choroby jest zazwyczaj nagły, napadowy. Schorzenie przebiega z okresami zaostrzeń i remisji. U niektórych pacjentów napady objawów pojawiają się codziennie, u niektórych zaś zdecydowanie rzadziej, nawet kilka razy w roku. Przebieg choroby bywa trudny do przewidzenia. Do najważniejszych objawów choroby Meniera zalicza się między innymi takie symptomy jak:

  • wirowe zawroty głowy,
  • niedosłuch odbiorczy,
  • uczucie braku równowagi,
  • uczucie pełności w obrębie ucha,
  • nudności, wymioty,
  • nadmierne pocenie się,
  • bóle głowy,
  • oczopląs,
  • nadwrażliwość na dźwięki,
  • szumy uszne.

>> Sprawdź: Niedosłuch – rodzaje, objawy, przyczyny, leczenie

Przyczyny i czynniki ryzyka: czy choroba Meniere’a jest dziedziczna?

Nie ma jednej, konkretnej przyczyny zmian patofizjologicznych, które odpowiadają za pojawienie się choroby Meniera. Dużą rolę w rozwoju choroby odgrywają czynniki genetyczne, choć choroba może występować również sporadycznie, a więc bez dodatniego wywiadu rodzinnego. Inne czynniki mające wpływ na rozwój choroby to przede wszystkim:

  • czynniki infekcyjne – w tym m. in. krętki blade – zauważono bowiem, że choroba Meniera może współtowarzyszyć kile wrodzonej i nabytej,
  • krętki z rodzaju Borrelia – nawet u 15% pacjentów z chorobą Meniera odnotowuje się dodatni wynik przeciwciał w kierunku Borrelia burgdorferi,
  • infekcje wirusowe – w tym wywołane przez wirusa cytomegalii, opryszczki, wirusa Epsteina-Barr,
  • urazy mechaniczne – uszkadzające struktury w obrębie błędnika,
  • zaburzenia immunologiczne – u chorych na chorobę Meniera zauważono podwyższone stężenie immunoglobulin IgG, a także zwiększoną liczbę komórek układu odpornościowego, w tym makrofagów, limfocytów i komórek plazmatycznych w obrębie ucha wewnętrznego.

>> To może Cię zainteresować: Borelioza – pułapki diagnostyczne i terapeutyczne. Fakty i mity na temat rozpoznawania i leczenia

Napady w chorobie Meniera a codzienne życie

Objawy choroby Meniera mogą prowadzić do obniżenia jakości życia. Pacjenci często zastanawiają się, których aktywności powinni unikać, by nie prowokować postępowania choroby. Wskazówki dotyczące codziennego funkcjonowania znajdziemy w poniższych akapitach, choć warto mieć na uwadze, że nie są to zalecenia uniwersalne dla każdego przypadku klinicznego.

W celu uzyskania profesjonalnych wskazówek odnoszących się do konkretnej sytuacji klinicznej, warto skonsultować się ze swoim lekarzem prowadzącym. Specjalista weźmie pod uwagę również inne czynniki, w tym choroby współistniejące i przyjmowane przez pacjenta leki.

Choroba Meniera a lot samolotem

Choroba Meniera nie jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do podróży samolotem. Należy mieć jednak świadomość, że zmiany ciśnienia w kabinie samolotu mogą nasilać objawy kliniczne choroby. Warto więc zaopatrzyć się w leki, które zaleci pacjentowi jego lekarz prowadzący.

>> Zobacz: Bezpieczna podróż samolotem – praktyczne wskazówki dla osób zdrowych i z różnymi schorzeniami

Choroba Meniera a prowadzenie samochodu

Pojawiające się nagle objawy choroby Meniera mogą utrudniać bezpieczne prowadzenie pojazdów. Jednak o przeciwwskazaniach do kierowania pojazdami decyduje lekarz medycyny pracy po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną oraz po zbadaniu pacjenta. Decyzja ta zależy od konkretnej sytuacji klinicznej i zaawansowania choroby.

Choroba Meniera a pogoda

Niektórzy pacjenci zauważają nasilenie objawów choroby Meniera wraz ze zmianami pogody, choć trzeba wiedzieć, że nie jest to regułą. Warto jednak podkreślić, że wystąpienie nagłych objawów, w tym zawrotów głowy i utraty równowagi wymaga pilnego kontaktu z lekarzem. Nagłe pojawienie się nasilonych symptomów może wymagać wezwania zespołu pogotowia ratunkowego.

>> Przeczytaj: Zatkane ucho – możliwe przyczyny i objawy. Jak odetkać zatkane ucho?

Diagnostyka choroby Meniera – jak zdiagnozować schorzenie?

Podstawą rozpoznania choroby Meniera jest dokładnie przeprowadzony wywiad chorobowy oraz wykonanie specjalnych badań audiologicznych. Warto jednak wiedzieć, że nie ma jednego badania, które z pewnością potwierdzi rozpoznanie choroby Meniera. W postawieniu diagnozy pomocne są natomiast takie badania diagnostyczne jak:

  • badania słuchu, w tym audiometria impedancyjna czy słowna,
  • badanie otoneurologiczne,
  • wideonystagmografia,
  • elektronystagmografia (badanie ENG),
  • próby z substancjami odwadniającymi, na przykład z mocznikiem,
  • badania obrazowe, w tym tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny.

>> Sprawdź: Ostre zapalenie ucha środkowego u dzieci – jeden z najczęstszych problemów małych dzieci

Leczenie choroby Meniera. Czy jest uleczalna?

Choroba Meniera jest schorzeniem nieuleczalnym. Niestety po każdym napadzie objawów może dochodzić do pogorszenia słuchu. Jednak z wykorzystaniem odpowiednio dobranego leczenia można zmniejszyć tempo progresji choroby oraz wydłużyć okresy remisji. W leczeniu choroby Meniera zastosowanie znajdują takie substancje jak:

  • tietylperazyna, prometazyna – substancje te zmniejszają nasilenie zawrotów głowy,
  • hydrochlorotiazyd, furosemid – a więc leki odwadniające, moczopędne,
  • betahistyna – substancja ta zmniejsza nasilenie objawów poprzez poprawę krążenia w uchu wewnętrznym,
  • podaż glikokortykosteroidów,
  • gentamycyna.

Farmakoterapia i dieta

Oprócz leczenia farmakologicznego, ważnym postępowaniem jest również stosowanie się do specjalnej diety. Przeciwwskazane jest spożywanie alkoholu i kawy, a także palenie tytoniu.

W odniesieniu do diety, pacjenci z chorobą Meniera powinni wybierać pokarmy bogatobiałkowe, a także ograniczyć spożycie płynów i soli. Uznaje się, że maksymalna dobowa dawka soli u tych pacjentów to około 1500-1800 mg. Zastosowanie się do opisanych zasad oraz unikanie stresu pozwala na istotną poprawę kliniczną nawet u co trzeciego pacjenta.

Leczenie zabiegowe i nowoczesne metody

Zabiegi operacyjne stosuje się w przypadku nieskuteczności leczenia farmakologicznego. W tym przypadku zastosowanie znajdują takie procedury jak:

  • zabiegi na worku endolimfatycznym,
  • przecięcie nerwu przedsionkowego,
  • operacje wytworzenia przetoki śródchłonki.

Leczenie operacyjne jest znacznie skuteczniejsze w profilaktyce nawrotów, w porównaniu do leczenia farmakologicznego.

>> To może Cię zainteresować: Czym jest woskowina w uchu i jaką pełni funkcję?

Życie z chorobą Meniera – profilaktyka nawrotów i wsparcie pacjenta

Pacjenci z chorobą Meniera mogą borykać się z wieloma ograniczeniami, co wynika nie tylko z uporczywych napadów zawrotów głowy, ale również z postępującej utraty słuchu. Z tego powodu chorzy obciążeni tym schorzeniem wymagają wielospecjalistycznej opieki, w tym wsparcia psychologicznego.

Choroba Meniera – najczęstsze pytania pacjentów

Schorzenie opisywane w tym artykule ciągle owiane jest tajemnicą, a jego przyczyny nie są do końca poznane. Rodzi to wśród pacjentów wiele pytań, które warto wyjaśnić.

Jak zaczyna się choroba Meniera?

Choroba Meniera zaczyna się zazwyczaj w sposób nagły, a więc napadem objawów chorobowych w postaci zawrotów głowy, zaburzeń słuchu, a także objawów wegetatywnych, w tym nudności, wymiotów i nadmiernego pocenia się. Pierwszorazowy napad wymaga pilnego kontaktu z lekarzem i wykluczenia innych przyczyn takiego stanu klinicznego pacjenta.

Czego należy unikać przy chorobie Meniera?

W przypadku choroby Meniera należy unikać przede wszystkim:

  • używek (alkohol, papierosy, kawa)
  • narażenia na stres,
  • pokarmów bogatych w sól i diety niskobiałkowej,
  • spożywania nadmiernej ilości płynów.

Postępowanie to pozwala na zmniejszenie nasilenia objawów i wydłużenie okresów remisji (czyli wyciszenia symptomów choroby).

Czy chodzenie pomaga w chorobie Meniera?

Aktywność fizyczna pacjenta powinna być w tej sytuacji dostosowana do możliwości i nasilenia objawów. Ćwiczenia w postaci spacerów czy jazdy na rowerze mogą poprawić stan chorego między innymi poprzez redukcję stresu. Jednak w przypadku napadu objawów chory powinien pozostać w domu i odpoczywać.

Gdzie boli głowa przy chorobie Meniera?

Elementem obrazu klinicznego choroby Meniera może być ból głowy. Może mieć on różny charakter, zarówno bardziej przewlekły, jak i napadowy, pulsujący. Typowo towarzyszą mu inne opisywane w tym artykule objawy choroby. Z tego powodu choroba Meniere’a wymaga różnicowania między innymi z migreną, szczególnie, że mogą jej towarzyszyć również zawroty głowy.

Czy da się wyleczyć chorobę Meniera?

Niestety, choroba Meniera jest nieuleczalna, jednak jej postępowanie i nasilenie objawów można zmniejszyć poprzez odpowiednio dobrane leczenie farmakologiczne i operacyjne, a także zmianę stylu życia. Jeżeli pojawiają się u nas objawy sugerujące chorobę Meniera to udajmy się na konsultację do lekarza otolaryngologa.

Choroba Meniera – podsumowanie

  • Choroba Meniera to schorzenie przewlekłe, którego istotą jest uszkodzenie struktur w obrębie ucha wewnętrznego.
  • Schorzenie to manifestuje się przede wszystkim zawrotami głowy, szumami usznymi i postępującymi zaburzeniami słuchu.
  • W diagnostyce poza wywiadem chorobowym i badaniem przedmiotowym wykorzystuje się również badania audiologiczne, w tym audiometrię oraz badania obrazowe.
  • W leczeniu choroby stosuje się terapię farmakologiczną, a przy braku poprawy również procedury zabiegowe.

Bibliografia

  1. W. Narożny i inni, Etiopatogeneza, diagnostyka i leczenie choroby Méniére’a, Forum Medycyny Rodzinnej 2007, tom 1, nr 2, 152–158,
  2. B. Rusinowska, Choroba Ménière’a – patogeneza, diagnostyka, niechirurgiczne metody leczenia i kontrowersje. Praca przeglądowa,  Now Audiofonol, 2023; 12(2): 11–23,
  3. J. G. Basura i inni, Wytyczne praktyki klinicznej: Podsumowanie dotyczące choroby Ménière’a, Otolaryngology-Head and Neck Surgery 2020, Vol. 162(4) 415–434.

Ogórki kiszone i ich właściwości. Czy są zdrowe i czym różnią się od kwaszonych?

Magdalena Konowrocka
-
0
Ogórki kiszone i ich właściwości. Czy są zdrowe i czym różnią się od kwaszonych?

Kiszone ogórki to jeden z ulubionych dodatków Polaków do obiadu, sałatki czy kanapek. Często kojarzone z babciną spiżarnią i letnimi przetworami uważane są za zdrowe, niektórzy awansowali je do rangi superfood. Czy słusznie? Co wiemy o wartościach odżywczych kiszonych ogórków? Czy ogórki kiszone i kwaszone są tym samym produktem? Przeczytaj, aby się dowiedzieć!

Spis treści:

  1. Po co robimy ogórki kiszone?
  2. Ogórki kiszone a kwaszone
  3. Właściwości ogórków kiszonych
  4. Przeciwwskazania do jedzenia ogórków kiszonych
  5. Właściwości ogórków kiszonych – często zadawane pytania

Po co robimy ogórki kiszone?

Kiszenie jest jedną z najstarszych naturalnych metod konserwacji żywności. Kiedyś robiono kiszonki, aby przedłużyć trwałość żywności. Proces fermentacji wykorzystywany w czasie kiszenia tworzy środowisko nieprzyjazne dla szkodliwych mikroorganizmów odpowiedzialnych za psucie się jedzenia. Powstałe w wyniku fermentacji bakterie kwasu mlekowego pełnią rolę naturalnych konserwantów żywności. W przeszłości był to jeden z lepszych sposób na robienie zapasów.

Kiszonki mają również wysokie walory smakowe i dodają charakteru wielu potrawom. Dziś  wiemy także, iż mają wysokie wartości odżywcze. Fermentacja wzbogaca żywność w elementy wspierające mikrobiotę jelitową (naturalne probiotyki) oraz zwiększa biodostępność niektórych witamin (np. witamin z grupy B lub witaminy C).

Badanie FloraGen - badanie genetyczne mikrobioty jelitowej banerek

Niemniej ważnym walorem kiszonek w dzisiejszym świecie jest redukcja marnowania żywności i sposób na wykorzystanie nadmiaru wyprodukowanych plonów.

Ogórki kiszone a kwaszone

Kiszenie jest procesem opartym na beztlenowej fermentacji mlekowej, w czasie którego rozkładane są obecne w ogórkach cukry proste. Efektem tej reakcji jest głównie kwas mlekowy, ale również niewielkie ilości kwasu octowego, aldehydu octowego, butanodiolu, diacetylu oraz dwutlenku węgla.

Kwas mlekowy powoduje obniżenie pH do 3,5 – 4,0, dzięki czemu natężenie procesów metabolicznych w komórce spada do ok.10% wartości wyjściowych i następuje zahamowanie rozrostu bakterii patogennych.

Fermentacja jest procesem długotrwałym i zależnym od wielu czynników, np.:

  • temperatury,
  • zawartości soli,
  • ilości bakterii fermentacji mlekowej,
  • ewentualnego zastosowania startera.

Dzięki fermentacji mlekowej może być utrwalana żywność bogata w wodę.

Kiszenie i kwaszenie to dwa różne określenia tego samego procesu. Pomimo tego, wśród konsumentów panuje powszechne przekonanie, iż kiszenie to proces naturalny i zdrowy, natomiast kwaszenie jest postrzegane jako sztucznie przyspieszane, poprzez dodatek związków chemicznych.

Dlatego wyjaśniamy, iż utrwalanie żywności przez zakwaszenie obejmuje dwie metody:

  • kiszenie/kwaszenie czyli fermentację – produkt powstaje w procesie opartym na fermentacji mlekowej, w którym nie dodaje się związków takich jak kwas octowy lub kwas mlekowy. W wyniku fermentacji powstaje produkt kiszony, który w niektórych rejonach Polski nazywany jest kwaszonym. Polskie prawo – PN-70/A-77701 – używa tylko sformułowania ogórki kwaszone, z tego powodu wielu producentów używa właśnie tej nazwy. Ogórki kiszone/kwaszone mogą zawierać dodatki w postaci kwasu cytrynowego lub kwasu askorbionowego – służą one tylko zachowaniu koloru warzywa, a także kwasu sorbinowego – który hamuje rozwój pleśni i drożdży. Są to dodatki niewpływające na szybkość i przebieg procesu fermentacji;
  • marynowanie – produkty utrwalane za pomocą kwasu octowego, mlekowego, cytrynowego, jabłkowego, bez przeprowadzania fermentacji. Dodatek tych kwasów powoduje, że artykuł nie jest już kiszonką czy kwaszonką, ale marynatą. W przypadku ogórków powstają ogórki konserwowe.

Dlatego wybierając ogórki w sklepie, nie kierujmy się tym, czy na opakowaniu jest napisane kiszone, czy kwaszone. Zawsze należy czytać skład. Jeśli produkt zawiera w składzie ogórki, wodę, sól, przyprawy, to można go kupić, nawet jeśli określany jest jako ogórki kwaszone.

Właściwości ogórków kiszonych

Ogórki kiszone mają szereg właściwości prozdrowotnych, gdyż zawierają szereg witamin i składników mineralnych oraz bakterii probiotycznych.

Wartości odżywcze ogórków kiszonych

W 100 g ogórków kiszonych zawarte jest:

Poza tym 100 g ogórków kiszonych zawiera 0,5 g błonnika, 27 mg fosforu, 99 mg potasu, 18 mg wapnia, 43 mg magnezu, 0,4 mg żelaza, 0,82 mg cynku i 0,06 mg miedzi.

Ze względu na dosyć wysoką zawartość sodu – 703 mg w 100 g, kiszone ogórki mogą być niekorzystne dla osób, które powinny unikać tego pierwiastka.

Badanie stężenia sodu banerek

Jakie witaminy są w ogórkach kiszonych?

Ogórki kiszone zawierają witaminę C, witaminy z grupy B, oraz witaminę A.

Zawartość witamin w 100 g ogórków kiszonych:

Ogórek kiszony – kalorie

Ogórki kiszone są niskokaloryczne – zawierają 12 kcal w 100 g produktu. Jest to wynik niskiej zawartości węglowodanów: ok.2 g w 100 g, oraz niskiej zawartości tłuszczów: 0,1 g.

Niewielka liczba kalorii powoduje, iż mogą być spożywane przez osoby na dietach redukcyjnych.

Ogórki kiszone – flora bakteryjna

Analiza genomu bakterii wykazuje, iż mikroflora ogórków kiszonych aż w 71% składa się z bakterii kwasu mlekowego z dominacją rodziny Lactobacillaceae.

Przeciwwskazania do jedzenia ogórków kiszonych

Wysoka zawartość sodu w ogórkach kiszonych powoduje, iż nie jest to produkt wskazany dla osób z nadciśnieniem tętniczym, zwłaszcza jeśli jest ono słabo kontrolowane.

Ponadto spożywanie ogórków kiszonych jest niewskazane u osób z przewlekłymi chorobami układu pokarmowego oraz cierpiących na:

Ogórki kiszone mogą również powodować wzdęcia, dlatego w ich spożywaniu powinny zachować umiar osoby z SIBO lub IMO.

Ostatnia grupa osób, które powinny unikać produktów fermentowanych to pacjenci cierpiący na nietolerancję histaminy – proces fermentacji podnosi zawartość histaminy w żywności.

Właściwości ogórków kiszonych – często zadawane pytania

Czy można codziennie jeść ogórki kiszone?

Jeśli nie ma przeciwskazań zdrowotnych, można spożywać ogórki kiszone codziennie. Ze względu na wysoką zawartość sodu, starajmy się jednak ograniczać sól w pozostałych posiłkach.

Czy przy chorej wątrobie można jeść kiszonki?

Osoby z chorobami wątroby powinny ograniczać zawartość sodu w diecie, dlatego spożywanie przez nie kiszonych ogórków powinno się odbywać po konsultacji z dietetykiem, który odpowiednio zrównoważy jadłospis pod kątem zawartości tego pierwiastka.

Czy na chore jelita można jeść ogórki kiszone?

Jest to kwestia indywidualna, zależna od rodzaju choroby i nasilenia objawów. W niektórych chorobach jelit ogórki kiszone mogą być źle tolerowane i nasilać symptomy, w innych przypadkach mogą być dla jelit korzystne. Dlatego zawsze trzeba obserwować reakcje organizmu oraz – w przypadku wątpliwości – skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem.

Czy można jeść ogórki kiszone przy kamicy żółciowej?

Kamica żółciowa jest schorzeniem, w którym ogórki kiszone należy wprowadzać do menu z dużą ostrożnością, gdyż mogą powodować wzdęcia i być ciężkostrawne. Ponadto zawierają sód, który należy ograniczać w chorobach wątroby.

Czy przy stomii można jeść ogórki kiszone?

Ogórki kiszone mogą wpływać niekorzystnie na funkcjonowanie przewodu pokarmowego osób ze stomią, np. poprzez zwiększanie produkcji gazów jelitowych i wzdęcia. Jest to jednak sprawa indywidualna.

Czy ogórki kiszone są lekkostrawne?

Dla osób zdrowych kiszonki są lekkostrawne. Natomiast problemy z ich trawieniem mogą mieć osoby z chorobami przewodu pokarmowego, z kamicą pęcherzyka żółciowego, zwłaszcza w okresach zaostrzenia objawów.

PIŚMIENNICTWO

  1. Ratajczak, A. Piotrowska-Cyplik, K. Myszka, Badania metapopulacyjne wybranych fermentowanych produktów pochodzenia roślinnego. Postępy Nauki i Technologii Przemysłu Rolno-Spożywczego 2017, nr 3(72), s. 26-35.
  2. Gorzelany, D. Migut, N. Matłok, Analiza właściwości mechanicznych świeżych owoców wybranych odmian ogórków gruntowych i poddanych procesowi kiszenia, Inżynieria Przetwórstwa Spożywczego 3/4–2015(15), s. 16.
  3. Wartość odżywcza Baza danych IŻŻ: Normy Żywienia, Nowelizacja IŻŻ, 2020.
  4. Maria L Marco, Dustin Heeney, Sylvie Binda, Christopher J Cifelli, Paul D Cotter, Benoit Foligné, Michael Gänzle, Remco Kort, Gonca Pasin, Anne Pihlanto, Eddy J Smid, Robert Hutkins, Health benefits of fermented foods: microbiota and beyond, Current Opinion in Biotechnology, Volume 44, 2017, Pages 94-102,
  5. Sanlier, B. B. Gökcen, A. C. Sezgin, Health benefits of fermented foods Critical reviews in food science and nutrition 59(3) 2019, s. 506-527.
  6. Ciągło-Androsiuk S., Kapusta – utrwalanie przez zakwaszanie, Wiedza i Jakość nr 3 (40)/2015 str. 27-28
  7. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I GOSPODARKI ŻYWNOŚCIOWEJ z dnia 20 października 1998 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie obowiązku stosowania Polskich Norm. ZAŁĄCZNIK WYKAZ POLSKICH NORM DO OBOWIĄZKOWEGO STOSOWANIA, https://www.prawo.pl/akty/dz-u-1998-139-901,16832030.html, dostęp 21.05.2025
  8. Strukow A., Nietolerancja histaminy czy alergia? Czym się różnią i dlaczego łatwo je pomylić?, Centrum Wiedzy ALAB,  https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/nietolerancja-histaminy/, dostęp 21.05.2025

    Co to jest TSH i jaką rolę pełni w organizmie?

    Agata Strukow
    -
    0
    Co to jest TSH i jaką rolę pełni w organizmie?

    Hormon tyreotropowy (TSH), produkowany przez przysadkę mózgową, pełni kluczową rolę w regulacji pracy tarczycy. Zrozumienie, czym jest TSH, jakie są jego prawidłowe wartości oraz co oznaczają odchylenia od normy, jest fundamentalne dla diagnostyki i leczenia zaburzeń tarczycy. W niniejszym artykule przybliżymy rolę TSH, wyjaśnimy, jak przygotować się do badania, jak interpretować wyniki badań oraz omówimy najczęstsze schorzenia związane z nieprawidłowym poziomem tego hormonu.

    Spis treści:

    1. TSH – co to jest?
    2. Funkcje TSH w organizmie
    3. Kiedy należy wykonać badanie TSH? Przygotowanie do badania
    4. Tyreotropina (TSH) III generacji – co to znaczy?
    5. Tyreotropina (TSH) – co wpływa na jej poziom w organizmie?
    6. Wartości referencyjne – TSH normy
    7. Niski poziom TSH – objawy i zagrożenia
    8. Wysoki poziom TSH – objawy i zagrożenia
    9. Podsumowanie
    10. FAQ – często zadawane pytania

    TSH – co to jest?

    Tyreotropina, bardziej znana jako TSH, to hormon o charakterze glikoproteinowym, o masie cząsteczkowej w zakresie 28-30 tysięcy Daltonów, uwalniany przez komórki tyreotropowe przedniego płata przysadki. Jego budowa obejmuje dwie podjednostki:

    • alfa (α) – identyczną z podjednostkami α innych hormonów glikoproteinowych (FSH, LH, hCG)
    • beta (β) – podjednostka specyficzna dla TSH, wykazuje zdolność wiązania się z receptorem TSH na komórkach tarczycy (tyreocytach). Jej działanie biologiczne jest jednak możliwe tylko w połączeniu z podjednostką alfa.
    CIEKAWOSTKA
    28 tys. Daltonów oznacza zaledwie 0,000 000 000 000 000 000 046 gram

    Funkcje TSH w organizmie

    Podstawową rolą TSH jest regulowanie funkcji tarczycy, poprzez wpływ na wytwarzanie hormonów tarczycy – tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3).

    Między przysadką a tarczycą istnieje mechanizm sprzężenia zwrotnego, polegający na tym, że wzrost poziomu TSH pobudza tarczycę do produkcji i uwalniania T4 i T3. Gdy stężenie tych hormonów osiągnie odpowiedni poziom, przysadka otrzymuje sygnał do zmniejszenia produkcji TSH. Natomiast obniżenie poziomu hormonów tarczycy skutkuje zwiększonym wydzielaniem TSH przez przysadkę.

    W sytuacji, gdy tarczyca funkcjonuje nieprawidłowo i produkuje zbyt mało lub zbyt dużo hormonów T4 i T3, przysadka reaguje zmianą w wydzielaniu TSH. Ta zmiana jest łatwa do uchwycenia i zmierzenia we krwi, dlatego poziom TSH jest cennym wskaźnikiem diagnostycznym zaburzeń tarczycy. Dodatkowo, TSH charakteryzuje się wysoką czułością, co oznacza, że nawet niewielkie wahania w stężeniu hormonów tarczycy powodują wyraźne zmiany w poziomie TSH.

    WAŻNE!
    TSH jest czułym miernikiem pracy tarczycy. Niewielkie wahania stężenia hormonów tarczycy skutkują zmianami stężenia TSH.

    Wydzielanie TSH

    Uwalnianie hormonu tyreotropowego (TSH) charakteryzuje się pulsacyjnością i wyraźnym cyklem dobowym. Ocenia się, iż impuls wydzielania TSH występuje z częstotliwością rzadszą niż jeden co dwie godziny. Amplituda takiego impulsu wynosi około 0,6 mIU /l.

    Najwyższe dobowe stężenie TSH obserwuje się podczas snu, między godzinami 23:00 a 4:00, osiąga średnio około 3,0 mIU /l. Najniższe wartości natomiast występują około godziny 16:00, kiedy średnie stężenie TSH spada do około 1,0 mIU /l.

    Dobowy rytm wydzielania TSH:

    • pozostaje nienaruszony w pierwotnej niedoczynności tarczycy.
    • ulega zaburzeniu w niedoczynności tarczycy pochodzenia ośrodkowego, w stanach niedożywienia (w tym w przebiegu anoreksji) oraz w depresji.

    Kiedy należy wykonać badanie TSH? Przygotowanie do badania

    Badanie poziomu TSH wykonuje się przy podejrzeniu nieprawidłowości pracy tarczycy, w niedoczynności lub nadczynności tarczycy. U osób z prawidłowo działającą osią podwzgórze-przysadka-tarczyca poziom TSH we krwi jest najczulszym testem oceniającym czynność tarczycy.

    Wskazaniem do jego wykonania jest również podejrzenie gruczolaka przysadki wydzielającego TSH. Ważnym wskazaniem do wykonania tego badania jest również monitorowanie leczenia hormonami tarczycy.

    Ze względu na dobowy rytm wydzielania tego hormonu, badanie należy wykonywać w godzinach porannych. Test TSH wykonuje się na czczo.

    Pacjenci przyjmujący hormony tarczycy często mają dylemat, czy badanie TSH u nich powinno być na czczo czy po przyjęciu tabletek. W takiej sytuacji zasadą jest, aby badanie odbyło się przed przyjęciem leków, chyba, że lekarz zdecyduje inaczej.

    >> Zobacz też: Jak przygotować się do badań laboratoryjnych?

    Tyreotropina (TSH) trzeciej generacji – co to znaczy?

    Badanie TSH często ma dopisek, że jest trzeciej generacji, lub nawet „TSH trzeciej generacji ultraczułe”. Jak to rozumieć? Pierwsze testy laboratoryjne, stosowane do połowy lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku, mogły wykrywać TSH na poziomie ok. 1 mIU /l, co wystarczało w diagnostyce pierwotnej niedoczynności tarczycy, ale nie pozwalało na rozpoznawanie subklinicznej nadczynności tego gruczołu.

    Po roku 1985 zaczęto stosować metody pozwalające na ocenę stężenia TSH w stężeniach dużo niższych, dlatego są określane jako ultraczułe lub superczułe.

    Testy II generacji wykrywają TSH w stężeniu 0,1-0,2 mIU /l. TSH trzeciej generacji wykrywają hormon w stężeniu 0,01-0,02 mIU /l.

    Wprowadzenie ich do diagnostyki laboratoryjnej, które pozwalają na oznaczanie bardzo niskich stężeń TSH jest przydatne w różnicowaniu stanów z bardzo głęboką supresją wydzielania tyreotropiny, np. w chorobie Gravesa-Basedowa (TSH <0,01 mIU /l) od częściowej supresji związanej z zaburzeniami wydzielania spowodowanymi przyczynami pozatarczycowymi.

    Tyreotropina (TSH) – co wpływa na jej poziom w organizmie?

    Poziom TSH może zależeć od kilku czynników. Należą do nich:

    • wiek – u noworodków bezpośrednio po porodzie obserwuje się fizjologiczny wzrost TSH nawet do 19 mIU /l. Stężenie hormonu obniża się w kolejnych trzech dobach życia dziecka, ale nadal jest wyższe u dzieci niż u osób dorosłych. Wyższe stężenia TSH są również obserwowane i korzystne dla osób starszych (sprawdź: Choroby tarczycy u dzieci);
    • płeć – stężenie TSH jest nieco wyższe u kobiet niż u mężczyzn, nie ma to jednak znaczenia klinicznego, dlatego wartości referencyjne w laboratoriach nie uwzględniają podziału na płeć;
    • podaż jodu – niedostateczna podaż jodu powoduje obniżenie stężenia TSH wraz z wiekiem, natomiast wzrasta, gdy zaopatrzenie w jod jest prawidłowe;
    • palenie tytoniu
    • leki: antagoniści receptorów dopaminy (chlorpromazyna, haloperidol), epinefryna, teofilina, karbidopa, agoniści receptorów dopaminy (dopamina, bromokryptyna), lewodopa, fenytoina, antagoniści serotoniny, hormon wzrostu, metformina, sterydy w wysokich dawkach (prednizon ≥ 20 mg/24h, hydrokortyzon ≥ 100 mg/24h, deksametazon ≥ 0,5 mg/24h);
    • pacjenci hospitalizowani – wskutek wpływu cytokin, dopaminy i glikokortykosteroidów u wielu pacjentów stężenie TSH obniża się do 0,02-0,2 mIU /l, a wzrasta okresie rekonwalescencji do  do 10-20 mIU /l – jest to stan przejściowy.
    WAŻNE!
    U chorych hospitalizowanych stężenie TSH 0,05-10 mIU /l nie zawsze świadczy o chorobie tarczycy. Nie jest to wskazanie do rozpoczynania leczenia.

    Wartości referencyjne – TSH normy 

    Wartości referencyjne – normy TSH – zazwyczaj mieszczą się w przedziale 0,3-0,4 mIU /l do 4,0-4,5 mIU /l. Mogą się nieznacznie różnić w zależności od metod stosowanych w konkretnym laboratorium, dlatego zawsze należy zwracać uwagę na otrzymany wynik.

    Pakiet tarczycowy (TSH, fT3, fT4) banerek

    W ostatnich latach toczy się dyskusja na zasadnością tych wartości. Podnoszone są argumenty, iż u wielu zdrowych osób stężenie TSH wynosi do 2,5 mIU /l. Z drugiej strony, w jednym z badań epidemiologicznych z udziałem 2,8 tys. dorosłych mieszkańców Whickham w Anglii wykazano, że stężenie TSH >2,0 mIU /l wiązało się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju niedoczynności tarczycy w ciągu 20 lat.

    W innym badaniu wykazano związek pomiędzy częstością występowania przeciwciał przeciwtarczycowych i wyższym stężeniem TSH. Wykazano, iż przeciwciała występują tylko u <3% kobiet ze stężeniem TSH 0,1-1,5 mIU /l i mężczyzn ze stężeniem TSH 0,1-2,0 mIU /l, natomiast u 20% kobiet i u 10% mężczyzn ze stężeniem TSH 2,1-4,0 mIU /l oraz 40% kobiet i 20% mężczyzn ze stężeniem TSH 4,1-5,0 mIU /l.

    Nie wykazano jednak, iż osoby ze stężeniem TSH 3,0-5,0 mIU /l mają większe ryzyko chorób w porównaniu z populacją, w której stężenie TSH jest mniejsze niż 3 mIU /l.

    TSH a ciąża

    Stężenie TSH w pierwszych tygodniach ciąży jest bardzo niskie. Dzieje się tak, ponieważ w I trymestrze pojawia się gonadotropina kosmówkowa (hCG) – hormon, którego struktura – jak opisano na początku – przypomina strukturę TSH. Pod wpływem hCG tarczyca kobiety ciężarnej zwiększa produkcję hormonów. To z kolei jest sygnałem dla przysadki aby zmniejszyć produkcję TSH.

    Dlatego wartości referencyjne dla TSH w ciąży powinny się przedstawiać następująco:

    • pierwszy trymestr – od 0,1 do 2,5 mIU /l,
    • drugi trymestr – od 0,1 do 2,5-3,0 mIU /l,
    • trzeci trymestr – od 0,1 do 3,0-3,5 mIU /l.

    Powyższe wartości mogą się nieznacznie różnić w poszczególnych laboratoriach, dlatego interpretacja wyniku zawsze musi się odbywać w odniesieniu do prezentowanych w raporcie wartości referencyjnych.

    >> Dowiedz się więcej: Tarczyca w ciąży – pod specjalnym nadzorem

    Niski poziom TSH – objawy i zagrożenia

    Obniżone stężenie tyreotropiny (TSH) stwierdza się w:

    • pierwotnej nadczynności tarczycy
    • w zapaleniu tarczycy – Hashimoto – w fazie tyreotoksykozy
    • w chorobach podwzgórza i przysadki.

    Ponadto: w stanach drastycznego obniżenia dostarczanych kalorii (głodzenie, anoreksja, restrykcyjne diety), w ostrych zespołach psychiatrycznych, w ciężkich chorobach ogólnoustrojowych.

    Na obniżenie TSH mają również wpływ niektóre leki.

    Niskie – lub wysokie – poziomy TSH stwierdza się również u osób z tzw. przeciwciałami heterofilnymi, które odpowiadają za wynik fałszywie dodatni lub fałszywie ujemny. Do przeciwciał heterofilnych należy np. czynnik reumatoidalny klasy IgM. O ich obecności może świadczyć brak zgodności wyników TSH z obrazem klinicznym i poziomami hormonów tarczycy.

    Wysoki poziom TSH – objawy i zagrożenia

    Podwyższone stężenie TSH obserwuje się w następujących chorobach układu endokrynnego:

    • pierwotnej niedoczynności tarczycy,
    • gruczolaku przysadki wydzielającym TSH,
    • niedoczynności kory nadnerczy.

    Poza tym w okresie rekonwalescencji po ciężkich chorobach, w ostrych zespołach psychiatrycznych, a także po niektórych lekach.

    Podsumowanie

    TSH, tyreotropina, jest hormonem przysadki, sterującym pracą tarczycy. Jest również jednym z najczęściej wykonywanych badań laboratoryjnych, służących ocenie funkcjonowania tarczycy.

    FAQ – często zadawane pytania

    Czy TSH wystarczy do zbadania tarczycy?

    W ocenie czynności tarczycy – zwłaszcza pierwszorazowej – należy posługiwać się stężeniem i TSH, i FT4. Izolowana ocena TSH jest zbyt często zawodna: do wzrostu lub obniżenia stężenia TSH dochodzi w wielu sytuacjach klinicznych niewymagających leczenia zaburzeń endokrynnych.

    Czy wysokie TSH zawsze oznacza niedoczynność tarczycy?

    Wysokie TSH najczęściej świadczy o niedoczynności tarczycy, ale może być spowodowane również innymi przyczynami. Oznaczenie samego poziomu TSH nie wystarcza do rozpoznania niedoczynności tarczycy.

    Czy wysokie TSH to rak tarczycy?

    Nie. Wysokie TSH świadczy najczęściej o niedoczynności tarczycy, która w nowotworach tego gruczołu nie występuje.

    Czy wysokie TSH utrudnia zajście w ciążę?

    Tak, dlatego z uwagi na potencjalny wpływ na płodność oraz zdrowie i prawidłowy rozwój przyszłego dziecka, zaleca się, aby wszystkie kobiety w wieku rozrodczym utrzymywały poziom TSH na poziomie 2,5 mIU /l lub niższym.

    Czy wysokie TSH powoduje tycie?

    Wysokie TSH nie jest przyczyną tycia. Jednak najczęściej jest powodowane przez niedoczynność tarczycy, z którą rzeczywiście związany jest wzrost masy ciała.

    Czy wysokie TSH zagraża ciąży?

    Wysokie TSH i niedoczynność tarczycy może zagrażać ciąży. Powikłaniem niedoczynności tarczycy może być stan przedrzucawkowy, poronienie, przedwczesny poród, a nawet śmierć płodu.

    Czy wysokie TSH to Hashimoto?

    Wysokie TSH jest najczęściej efektem niedoczynności tarczycy, która nie zawsze spowodowana jest chorobą Hashimoto. Zatem wysokie TSH nie zawsze oznacza Hashimoto.

    Bibliografia

    1. https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/1289,diagnostyka-laboratoryjna-chorob-tarczycy?srsltid=AfmBOorw_aCkI2NPdiMxpqoqiT9hH_0d6NaP96jE_7WgVSqEf1t1AyHs
    2. https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/tarczyca-w-ciazy-pod-specjalnym-nadzorem/
    3. https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/tarczyca-przed-ciaza-pod-specjalnym-nadzorem/
    Page 2 of 131
    1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131
    123...131Strona 2 z 131

    Zadbaj z nami o zdrowie - zapisz się na newsletter!

    Otrzymuj praktyczne informacje na temat profilaktyki i badań laboratoryjnych, dzięki którym poszerzysz swoją wiedzę na temat świadomej troski o zdrowie. Zapisz się na newsletter i odbierz -20% zniżki na kolejny zakup w e-sklepie.

    O nas

    Firma ALAB laboratoria to ogólnopolska sieć najnowocześniejszych laboratoriów diagnostycznych w Polsce oferująca najszerszą ofertę ponad 3 500 badań diagnostycznych.

    Nasz adres

    ul. Stępińska 22/30, 00-739 Warszawa (22) 349 60 12 info@alab.com.pl © ALAB laboratoria Sp. z o.o.